Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου
Στις 3 Μαρτίου του 1878, κατόπιν τριμήνων περίπου συνεννοήσεων, οι Ρώσοι επέβαλαν στους Τούρκους την σύναψη συνθήκης ειρήνης, γνωστής ως Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου. Ο Άγιος Στέφανος ήταν προάστιο της Κωνσταντινούπολης, ενώ σήμερα εκεί κατασκευάσθηκε το αεροδρόμιο και το χωριό ονομάζεται Γιεσίλκιοϊ. Με τη συνθήκη αυτή, η Ρωσία στην προσπάθειά της να κατασκευάσει μια δορυφορική δύναμη στα Βαλκάνια και να αποκτήσει επί τέλους διέξοδο σε ανοικτή θάλασσα, εκπληρώνοντας το όνειρο του Μεγάλου Πέτρου και της Μεγάλης Αικατερίνης, δημιουργεί την «Μεγάλη Βουλγαρία» και παίρνει την ρεβάνς από την Τουρκία.
Με την Συνθήκη εκπληρώνεται η φιλοδοξία του Βουλγαρικού εθνικισμού, του οποίου αποτελεί ορόσημο αφού προέβλεπε την συγκρότηση μιας μεγάλης Βουλγαρίας στην καρδιά των Βαλκανίων, από τον Δούναβη μέχρι το Αιγαίο και από την Αχρίδα μέχρι την Μαύρη θάλασσα , ενώ εκτός έμενε η Θεσσαλονίκη και η Χαλκιδική
Η σχεδιασμένη από την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου Βουλγαρία, είχε έκταση 164.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα και πληθυσμό 4.500.000 κατοίκους. Ο πληθυσμός της Ελλάδος τότε (1878) έφτανε τους 1.653.767 κατοίκους.
Η σύγχρονη Βουλγαρία, θεωρεί το πλαίσιο της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου, ως το ιστορικό πλαίσιο του βουλγαρικού έθνους και του κράτους
Σύμφωνα με Βούλγαρους ιστορικούς, οι διατάξεις της Συνθήκης απέναντι στη Βουλγαρία, ήταν δίκαιες, γιατί σκιαγραφούσαν τα εθνικά της σύνορα, αναγνωρισμένα από όλες τις μεγάλες δυνάμεις . Ακόμα και πρόσφατα Εφημερίδα της Βουλγαρίας έγραψε ότι «τα πραγματικά σύνορα της Βουλγαρίας είναι αυτά της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου και ότι η αληθινή Βουλγαρία, είναι αυτή της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου. Άλλωστε η Βουλγαρία γιοορτάζει την απελευθέρωση της την ημέρα της υπογραφής της Συνθήκης του Αγίου Στεφάνου,(3 Μαρτίου, Διάταγμα 236 της 27-2-1990) ενώ δεν έπαψαν ποτέ οι αλυτρωτικοί της στόχοι, ενώ κατά τη διάρκεια των δύο παγκόσμιων πολέμων η επιδίωξη κατάληψης της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης, ήταν πασιφανής.
Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου που δημιούργησε το βουλγαρικό κράτος, ήταν « αυθαίρετο και τεχνητό δημιούργημα των εργαστηρίων του τσαρικού ιμπεριαλισμού», καταδίκασε δε ένα μεγάλο τμήμα του Ελληνισμού στον όλεθρο, με τον απειλούμενο εκβουλγαρισμό και το ελεύθερο ελληνικό κράτος σε μαρασμό.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι η δημιουργός της Συνθήκης, κόμης ΙΓΝΑΤΙΕΦ, πρεσβευτής της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη, δήλωσε μετά την υπογραφή στους Βουλγάρους : «τώρα οι Έλληνες ας πάνε κολυμπώντας στην Κωνσταντινούπολη»
Ολόκληρος ο ελληνισμός συγκλονίστηκε και οι ελληνικοί σύλλογοι της Κωνσταντινούπολης ανέλαβαν πρωτοβουλία για την ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης και δραστηριοποιήθηκαν προς όλες τις κατευθύνσεις για την υποστήριξη των ελληνικών δικαίων, με δημοσίευση στατιστικών και εθνολογικών χαρτών και την πραγματοποίηση πολυάριθμων εγγράφων διαμαρτυριών, που υποβλήθηκαν εκ μέρους των ελληνικών πληθυσμών των υπόδουλων επαρχιών, προς την Πύλη και τις Μεγάλες Δυνάμεις. Οι Έλληνες της Μακεδονίας και της Θράκης αντέδρασαν σθεναρά. Ξέσπασαν δύο Επαναστάσεις, του Ολύμπου και της Δυτικής Μακεδονίας , ενώ με αλλεπάλληλες αναφορές εξέφραζαν την αντίθεσή τους στα προαποφασισθέντα ερήμην τους. Τις αναφορές αυτές υπόγραφαν όλες οι ελληνικές κοινότητες της Μακεδονίας, ελληνόφωνες, σλαβόφωνες, αλβανόφωνες, βλαχόφωνες, οι οποίες υπογράμμιζαν την αντίθεσή τους στους όρους της Συνθήκης. Παράλληλα ζητούσαν την ένωσή τους με την Ελλάδα ή σε αντίθετη περίπτωση την διατήρηση της οθωμανικής κυριαρχίας στον Μακεδονικό χώρο.
Για τον μέσο Έλληνα φαινόταν εντελώς παράλογο να απλωθεί ανεξέλεγκτα ένας θύλακας σλαβικού πληθυσμού και να γίνει πολιτικός παράγοντας σε περιοχές όπου ανθούσε το πολυάριθμο Ελληνικό στοιχείο και αποτελούσε το πιο εξελιγμένο τμήμα του πληθυσμού, επειδή αυτό εξυπηρετούσε τον ρωσικό πανσλαβισμό και τον Ρωσικό ιμπεριαλισμό. Τόσο για τους Έλληνες , όσο και για τους Σέρβους, η Συνθήκη αποτέλεσε την τελική απόδειξη της ύπουλης τακτικής και των πανούργων μέσων που χρησιμοποιούσε η Ρωσία.
