Οι αρρώστιες της Ιατρικής μας
Του ΙΩΑΝΝΗ ΣΤ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ (*)
Η αντιμετώπιση μιας ασθένειας προϋποθέτει, απαραιτήτως, μια συγκεκριμένη και σωστή διάγνωση. Μέχρι σήμερα δεν πιστεύω ότι διάγνωση για την αποτυχία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, για την αποτυχία δηλαδή της ιατρικής στην Ελλάδα, υπάρχει. Η «αλλαγή» σαν πανάκεια όλων των κακών της χώρας είναι μια εύκολη εκφραστική διέξοδος των πολιτικών, χωρίς κανένα ουσιαστικό νόημα.
Η «αλλαγή» δεν είναι στόχος και δεν είναι διάγνωση, είναι εργαλείο, το οποίο μάλιστα δεν εγγυάται καθόλου ότι η επόμενη κατάσταση θα είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Οι διαρκείς «βελτιώσεις» και «αλλαγές» στο ΕΣΥ εδώ και 20 τουλάχιστον χρόνια το αποδεικνύουν.
Είναι η βελτίωση θέμα οικονομικό;
Προεκλογικά άκουγα και διάβαζα ότι ο Συνασπισμός έχει στο πρόγραμμά του τον διπλασιασμό των κονδυλίων για την υγεία. Μόνο από αυτή την πρόταση αντιλαμβάνεται όποιος γνωρίζει το θέμα, ότι ακόμα και ο ΣΥΝ παίρνει μέρος στη λαϊκίστικη καμπάνια «αύξησης των κονδυλίων». Το σύστημα Υγείας δεν χρειάζεται, σίγουρα, ένα μέτρο: την αύξηση των πόρων. Η αύξηση αυτή θα καταλήξει, με μαθηματική ακρίβεια, στις τσέπες επιτήδειων, σε λογαριασμούς γιατρών και σε ισολογισμούς της ιατρικής βιομηχανίας. Μόνο στην υγεία του πληθυσμού δεν θα έχει θετικό αντίκτυπο. Αυτό που χρειάζεται το σύστημα είναι μια ανακατανομή των πόρων: τουλάχιστον το 30-40% των φαρμάκων χορηγούνται χωρίς λόγο, 20-30% των επεμβάσεων είναι περιττές, τουλάχιστον 30% των εξετάσεων δεν χρειάζονται, τα ιατρικά υλικά είναι τουλάχιστον κατά 20-30% υπερτιμολογημένα (ποσοστά προς γιατρούς), υλικά μίας χρήσης σε πολύ μεγάλο ποσοστό δεν απαιτούνται (π.χ. «σετ μιας χρήσης» για επέμβαση κήλης = 5.000 ευρώ!), οι λογαριασμοί νοσηλείας ιδιωτικών κλινικών είναι τουλάχιστον κατά 30% πλασματικοί. Μόνο σε έναν τομέα θα έπρεπε να αυξηθούν οι πόροι: τα ημερήσια νοσήλεια σε κρατικά νοσοκομεία είναι τουλάχιστον γελοία (εξωπραγματικά χαμηλά).
1ηΠΑΘΗΣΗ
Η μη εφαρμογή του ΕΣΥ
Οσο και αν φαίνεται περίεργο, το ΕΣΥ δεν εφαρμόστηκε ποτέ στα βασικά σημεία του κορμού του. Η αποτυχία του προέρχεται από τη μη εφαρμογή του!
α) Δεν εφαρμόστηκε η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση. Τα παράνομα ιατρεία των γιατρών του ΕΣΥ καθώς και η καθημερινή παραβίαση του ωραρίου είναι «φυσιολογική καθημερινότητα». Υπήρχαν και υπάρχουν νοσοκομειακοί γιατροί, διευθυντές κυρίως, οι οποίοι το πρωί (κατά τη διάρκεια του ωραρίου τους δηλαδή) χειρουργούν σε ιδιωτικές κλινικές με άλλο όνομα. Ερώτηση: πώς διακινδυνεύουν οι κλινικές, οι γιατροί που δίνουν το όνομά τους (χωρίς να χειρουργούν) και η/ο αναισθησιολόγος μια τέτοια παρανομία; Η απάντηση: πρέπει να είναι διασφαλισμένοι πολλαπλώς. Το υπουργείο το γνωρίζει, καθώς και οι διοικητές των νοσοκομείων. Γιατί δεν παρεμβαίνουν;
β) Η δημιουργία ενός νέου τύπου γιατρού, με κοινωνική ευαισθησία και δεοντολογική συμπεριφορά δεν πέτυχε. Οι παράνομες και συχνά εκβιαστικές απαιτήσεις αμοιβών νοσοκομειακών γιατρών έχουν γίνει πια «θεσμός» και κανείς δεν ενοχλείται και ούτε καταγγέλλει πια. Η εκπαίδευση των γιατρών στην περιφρόνηση της δεοντολογίας έγινε από το ίδιο το υπουργείο Υγείας, και από την αρχή του ΕΣΥ: το υπουργείο, μη μπορώντας να δώσει επίσημα αυξήσεις μισθών, παρότρυνε και έδωσε σιωπηλά την άδεια στους γιατρούς να δηλώνουν εφημερίες τις οποίες ποτέ δεν έκαναν! Αυτή η παράνομη τακτική διαρκεί ακόμα. Η διαφθορά φυσικά δεν μένει σε τμήματα του χαρακτήρα, αλλά τον διαβρώνει ολόκληρο. Ο παραλογισμός: οι ελάχιστοι γιατροί, οι οποίοι αρνούνται πλασματικές εφημερίες, κατηγορούνται από τους άλλους ως αντισυναδελφικοί!
γ) Τα κέντρα υγείας, ως θεσμός πρωτοβάθμιας υγείας και πρόληψης (η πρόληψη είναι έννοια χωρίς περιεχόμενο στην Ελλάδα. Σημείωσε: τα «τσεκ απ» δεν είναι πρόληψη) απέτυχαν. Εχουν καταντήσει τόποι κακής συνταγογραφίας, με ένα από τα βασικά κριτήρια να είναι τα ποσοστά που χορηγούν οι εταιρείες στους γιατρούς. Η πρώτη επαφή των νέων γιατρών με τη διαφθορά γίνεται στην υπηρεσία υπαίθρου. Είναι δύσκολο να χωνέψει κανείς ότι ένας 25χρονος νέος γιατρός, σε υπηρεσία υπαίθρου, ζητεί από αγρότη (σύνταξης 250 ευρώ ) 200 ευρώ για αλλαγή καθετήρα!
δ) Οι νοσηλευτικές υπηρεσίες δεν είναι οι αναμενόμενες (για να εκφραστώ ευγενικά). Η έλλειψη προσωπικού είναι (τις περισσότερες φορές) ένας πολύ διευκολυντικός και αποδεκτός μύθος. Κανένα νοσοκομείο στον κόσμο δεν διαθέτει τόσο πολύ νοσηλευτικό προσωπικό όσο στην Ελλάδα. Πρώτα, η μεγάλη ελληνική, νοσηλευτική εφεύρεση: η «αποκλειστική», ακολουθούν οι νοσηλευτές-συγγενείς (παραμένουν ολόκληρη την ημέρα) και τέλος οι διπλωματούχοι νοσηλευτές/-τριες. Είναι αστείο να μιλάμε, στην Ελλάδα, για ελλείψεις νοσηλευτικού προσωπικού.
2ηΠΑΘΗΣΗ
Οι παράνομες απολαβές των γιατρών
Αυτή είναι η πιο σοβαρή πάθηση, με τις πιο βαριές συνέπειες για τους ασθενείς, τα κέντρα υγείας και την ιατρική.
α) Οι παράνομες αμοιβές για επεμβάσεις, συχνά και εκβιαστικές. Αυτές έχουν ξεφύγει προ πολλού από το να χωράνε σε ένα μικρό «φακελάκι». Οι ταρίφες (μιλάμε πάντα για κρατικούς νοσοκομειακούς γιατρούς!) π.χ. για μια αρθροπλαστική, φτάνουν και τις 5.000 ευρώ, «φυσικά» χωρίς απόδειξη και αφορολόγητες. Οι συνέπειες δεν είναι μόνο οικονομικές: i) είναι δυνατόν η επέμβαση να μη χρειάζεται και κίνητρο να αποτελούν τα χρήματα. ii) Η λήψη χρημάτων εκφυλίζει τη σκέψη του γιατρού και αργά ή γρήγορα χάνει την κριτική του ικανότητα και γίνεται επικίνδυνος γιατρός. iii) Οσοι δεν μπορούν να πληρώσουν, υφίστανται συχνά μειωμένης ποιότητας ιατρική. Εχω την εντύπωση ότι, εάν (ουτοπιστική σκέψη) δεν υπήρχαν ξαφνικά «φακελάκια», οι γιατροί θα έχαναν το ενδιαφέρον τους για χειρουργεία, και ότι η κατάργησή τους θα καταντούσε μπούμερανγκ.
Φίλος γιατρός εισήχθη σε καρδιολογική κλινική κρατικού νοσοκομείου. Επειδή πέρασαν ώρες μέχρι να ασχοληθεί γιατρός μαζί του (άγνωστο γιατί), οι συγγενείς των άλλων ασθενών του θαλάμου πλησίασαν τη σύζυγό του και τη ρώτησαν, «έχετε πλησιάσει τον διευθυντή;» Εννοούσαν: εάν δεν πληρώσετε τον διευθυντή, δεν πρόκειται να ασχοληθεί κανείς με τον σύζυγό σας!
β) Η πληγή των ποσοστών. Ποσοστά χορηγούνται:
- Από φαρμακευτικές εταιρείες προς γιατρούς. Εκτεταμένη και θεσμοθετημένη πια τακτική.
- Από εταιρείες ιατρικών υλικών: ορθοπεδικά υλικά, βηματοδότες (τοποθετούνται και χωρίς λόγο), υλικά καταγμάτων, σετ μιας χρήσης. Η ταρίφα είναι περίπου 20%. Σε μια αρθροπλαστική π.χ. των 10.000 ευρώ, ο γιατρός λαμβάνει αφορολόγητα 2.000 (τουλάχιστον) ευρώ.
- Από γιατρούς προς γιατρούς για την παραπομπή ασθενών (π.χ. από χειρουργούς προς παθολόγους, από μικροβιολόγους προς παθολόγους κ.λπ.).
- Εκτεταμένη χορήγηση ποσοστών από «διαγνωστικά κέντρα», τα οποία αποστέλλουν υπαλλήλους προς τους γιατρούς για (προφορικές φυσικά) συμφωνίες.
Τα ποσοστά μπορούν να αντικατασταθούν από ταξίδια, ηλεκτρικές συσκευές, κινητά τηλέφωνα κ.λπ. Προσοχή: οι εταιρείες διατηρούν ηλεκτρονικούς καταλόγους με ονόματα γιατρών και χορηγίες. Οι γιατροί είναι εκβιάσιμοι.
Τα ποσοστά είναι η κύρια αιτία (μαζί με την ελλιπή εκπαίδευση, αλλά αυτή σε πολύ μικρότερο βαθμό), για την υπερκατανάλωση υλικών, φαρμάκων, εργαστηριακών εξετάσεων, αλλά και επεμβάσεων. Η υπερκατανάλωση αυτή έχει λίαν βλαβερές συνέπειες για την υγεία: βλάβες από φάρμακα, επιπλοκές από μη απαραίτητες επεμβάσεις, ψυχική φόρτιση από υπερδιαγνώσεις και εξετάσεις, ιατρικοποίηση του πολίτη.
3ηΠΑΘΗΣΗ
Ανάπτυξη ιατρο-κεντρικής ιατρικής
Δηλαδή, με μια άλλη, λίγο υπερβολική έκφραση: οι ασθενείς υπάρχουν για να περνά καλά ο γιατρός. Ο ασθενής από στόχος έγινε εργαλείο. Το σύστημα (ή ό,τι καταλαβαίνει κανείς κάτω από τη λέξη) έχει κατασκευαστεί για να εξυπηρετούνται περισσότερο οι γιατροί. Αυτό έχει πολλαπλές κακές συνέπειες για τους ασθενείς. Αναφέρω συγκεκριμένες περιπτώσεις:
- Τις εφημερίες νοσοκομείων σε μεγάλες πόλεις. Το ωφέλιμο και εξυπηρετικό για τους ασθενείς θα ήταν να εφημερεύουν όλα τα νοσοκομεία μιας πόλης ταυτόχρονα. Οι ασθενείς θα διανέμονταν (όχι εξουθενωτικός φόρτος σε ένα-δύο νοσοκομεία), οι γιατροί θα αντιμετώπιζαν καλύτερα τους ασθενείς, δεν θα υπήρχαν «ράντσα» (τα «ράντσα» προέρχονται ακριβώς από το ισχύον σήμερα «σύστημα») και δεν θα υπήρχε ανάγκη εφημερίας πολλών γιατρών, τα λίγα περιστατικά θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν από γιατρούς εφημερίας των κλινικών.
- Δεν υπάρχουν κατάλογοι στα νοσοκομεία εισαγωγής χρόνιων παθήσεων (με εξαίρεση αρθροπλαστικές και μεταμοσχεύσεις και με αρκετές αμφιβολίες για την τήρηση της προτεραιότητας). Οι εισαγωγές γίνονται με τη μεσολάβηση γιατρού της κλινικής, ακόμη και σε ημέρα εφημερίας, με πλασματική «επείγουσα» διάγνωση. Στη Σουηδία π.χ. η προϊσταμένη της κλινικής φροντίζει να εισαχθεί ο επόμενος στη λίστα, μόλις αδειάσει κρεβάτι, χωρίς καμία ανάμειξη των γιατρών. Η ελληνική μέθοδος οδηγεί σε αυθαιρεσίες και εκμεταλλεύσεις.
- Με απίθανη ρύθμιση υπουργών Υγείας και με σαφή στόχο την εξυπηρέτηση γιατρών και καταστολή απαιτήσεων, στην ίδια κλινική υπάρχουν περισσότεροι του ενός διευθυντές και υποδιευθυντές. Αυτό οδηγεί σε αντιπαραθέσεις, αντιζηλίες, θέματα γοήτρου, μάχες για χειρουργεία και ασθενείς, διαφωνίες για φάρμακα και υλικά, με συνέπειες για τους ασθενείς.
4ηΠΑΘΗΣΗ
Ο μύθος της έλλειψης προσωπικού
Στην Ελλάδα υπάρχουν 2 βασικές δικαιολογίες- άλλοθι για κάθε προσωπική ή θεσμική ανεπάρκεια:
- Η έλλειψη προσωπικού.
- Η έλλειψη «υποδομής». Μια αόριστη έννοια. Ανατριχιάζω κάθε φορά που θυμάμαι τη δικαιολογία γιατρού σε οικισμό Τσιγγάνων για την έλλειψη αρχείου ιστορικών και κλινικής εξέτασης: «Το ιατρείο δεν διαθέτει υποδομή». Αναρωτιέμαι ποια υποδομή απαιτείται εκτός από ένα έντυπο, ένα σφυράκι αντανακλαστικών, ένα στηθοσκόπιο και ένα πιεσόμετρο, ό,τι δηλαδή πρέπει να έχει στην τσάντα του κάθε γιατρός.
Οπως δείχνει ο πίνακας 1, η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις πληθώρας γιατρών (48% περισσότερους από τη Μεγ. Βρετανία, 28% περισσότερους από τη Φινλανδία, 25% περισσότερους από την Ισπανία). Θυμίζω σε συναδέλφους, οι οποίοι εργάστηκαν στη δυτ. Ευρώπη τις συνθήκες. Στη Γερμανία π.χ. εργαζόμουν σε ορθοπεδικό τμήμα 40 κρεβατιών (30 ενήλικες και 10 παιδιά), με εξωτερικό ιατρείο περίπου 70 ασθενών/ημέρα, με εφημερία για την πόλη και με χειρουργείο 2 φορές την εβδομάδα. Το ιατρικό προσωπικό: ο διευθυντής, ο επιμελητής, μία ειδικευμένη βοηθός και εγώ ως ειδικευόμενος. Ωράριο 7.15-15.00. Ποτέ δεν αισθάνθηκα πιεσμένος ή κουρασμένος. Φυσικά υπήρχε άψογη οργάνωση κλινικής, ιατρικά και νοσηλευτικά. Το κλειδί σε κάθε κλινική είναι η ποιότητα του διευθυντού.
Οι επόμενοι πίνακες (2, 3, 4) εμφανίζουν ορισμένα νοσοκομεία, τα οποία μας έστειλαν έγγραφες απαντήσεις και τους υπολογισμούς μας. Ο πίνακας 4 συνοψίζει τα βασικότερα: ο μέσος όρος (Μ.Ο.) γιατρού/κλίνες είναι 1 γιατρός ανά 3 κλίνες, με εύρος από 1,2 κλίνες έως 4 κλίνες. Νοσηλευτικό προσωπικό: Μ.Ο. 1 νοσηλευτής/-τρια για κάθε 1,1 κρεβάτια, με εύρος από 0,8 έως 1,6 κρεβάτια. Να ληφθεί υπόψη δε ότι ο Μ.Ο. κάλυψης κρεβατιών στην Αττική δεν ξεπερνά το 70%, στη δε επαρχία υπάρχουν νοσοκομεία με κάλυψη 30% (απορώ με ποιο μηχανισμό δημιουργείται ανάγκη ανάπτυξης «ράντσων» στα νοσοκομεία). Επιπλέον, συμπέρασμα των πινάκων (ιδιαίτερα του πίν. 4) είναι η μικρή αναλογία κλινών ανά ειδικευόμενο. Με 2 και 3 κρεβάτια για κάθε ειδικευόμενο δεν υπάρχει επαρκής εκπαίδευση, ιδιαίτερα σε χειρουργικές ειδικότητες. Με αυτή την αναλογία κάθε ειδικευόμενος θα μπορεί να χειρουργεί μία φορά κάθε δίμηνο (το πολύ). Εάν μάλιστα δει κανείς την πραγματικότητα (οι επιμελητές θέλουν και αυτοί να εκπαιδευτούν ή χειρουργούν τους «δικούς τους» ασθενείς, και ότι ο διευθυντής κάνει το ίδιο), τότε η προοπτική εκπαίδευσης για ειδικευόμενους είναι ακόμη πιο δυσμενής, με συνέπειες για τον πληθυσμό.
Πρόταση: το δικαίωμα εκπαίδευσης να χορηγείται σε κλινικές των οποίων οι ειδικευόμενοι, αποδεδειγμένα, χειρουργούν τουλάχιστον 30-40 φορές το εξάμηνο. Επίσης: να θεσμοθετηθεί βιβλιάριο εκπαίδευσης του ειδικευομένου, με όλα τα στοιχεία της πορείας του.
Είναι μεγάλη πλάνη ότι όσο πιο πολλοί γιατροί υπάρχουν σε μία χώρα τόσο καλύτερη υγεία έχει ο πληθυσμός. Ο μεγάλος αριθμός γιατρών πρέπει και αυτός να επιβιώσει, με ποσοστά, παράνομες αμοιβές, υπερκατανάλωση φαρμάκων και υλικών, με «θεραπεία» ανύπαρκτων παθήσεων, με περιττές επεμβάσεις και με τρομοκρατία του αρρώστου («εάν δεν χειρουργηθείτε, θα καταλήξετε σε αναπηρική πολυθρόνα»).
5ηΠΑΘΗΣΗ
Η ατιμωρησία
Εάν μια ιδιότητα θα μπορούσε να χαρακτηρίσει την ελληνική κοινωνία, αυτή είναι η ατιμωρησία. Οποιος με θρασύτητα παραβιάζει τη νομοθεσία έχει πολλές πιθανότητες να παραμείνει ατιμώρητος. Οι φοιτητές παρά τη μεγάλη απώλεια διδακτικών ωρών (συνελεύσεις, καταλήψεις, απεργίες κ.λπ.) δεν χάνουν ποτέ εξάμηνο, παράνομες αμοιβές ιατρών πολύ σπάνια φτάνουν στη δικαιοσύνη και ακόμη σπανιότερα έχουν συνέπειες, τα παράνομα ιατρεία νοσοκομειακών γιατρών λειτουργούν, παρά συγκεκριμένες καταγγελίες, για λήψη ποσοστών από τη φαρμακοβιομηχανία και τις εταιρείες ορθοπεδικών υλικών ουδείς έχει καν παραπεμφθεί σε δίκη. Στον γενικότερο κοινωνικό τομέα: εδώ και 30 χρόνια (!) νομιμοποιούνται κάθε χρόνο οι εκτός σχεδίου κατοικίες (πώς αυτά τα σπίτια έχουν ρεύμα και νερό, ενώ απαγορεύεται η παροχή, είναι ένα καθαρά ελληνικό αίνιγμα). Εδώ και 50 χρόνια καταπατώνται οι αναδασωτέες εκτάσεις έπειτα από πυρκαγιές, παρά τις γελοίες τηλεοπτικές δηλώσεις των κυβερνώντων, χωρίς ποτέ να τιμωρηθεί κάποιος! Εδώ και πάνω από 150 χρόνια πραγματοποιείται κατάχρηση δημόσιου χρήματος χωρίς ποτέ κάποιος να επιστρέψει έστω και μέρος από τα κλαπέντα. Η συνέπεια της ατιμωρησίας είναι η ασυδοσία και η ασυδοσία πολύ δύσκολα αντιμετωπίζεται.
Ως επίλογος
Οι αρρώστιες της ελληνικής ιατρικής είναι χρόνιες, αδιάγνωστες και σχεδόν αδύνατον να αντιμετωπιστούν, διότι τις δημιουργούν κυρίως αυτοί που θα πρέπει να τις θεραπεύσουν. Οι ασθένειες αυτές οδηγούν σε υπερκαταναλώσεις (χωρίς νόημα για την υγεία), σε μεγάλη οικονομική επιβάρυνση ταμείων υγείας και οικογενειών, σε βλάβες υγείας, σε απουσία ουσιαστικής πρόληψης και (πολύ βασικό για κάθε θεραπεία ασθενούς) στη διάβρωση της εμπιστοσύνης του πληθυσμού προς τους γιατρούς.
Το αναμενόμενο ερώτημα: «Και τι προτείνετε;» Σήμερα δεν βλέπω κανένα μέτρο να έχει οποιαδήποτε πιθανότητα επιτυχίας. Τα κόμματα έχουν καθηλωθεί σε αναποτελεσματικές αντιλήψεις πελατειακών σχέσεων με τους ψηφοφόρους, οι θεσμοί δεν λειτουργούν, το πανεπιστήμιο παράγει μερικώς τις παθήσεις, τα αρμόδια υπουργεία είναι εγκλωβισμένα σε ανίκανη γραφειοκρατική δικτατορία, οι υπουργοί διαχειρίζονται (και με κακό τρόπο) μόνο την καθημερινότητα, η νοοτροπία 48.000 γιατρών είναι αδύνατον να μεταβληθεί (το κυριότερο εμπόδιο στη βελτίωση), ο πρωθυπουργός της χώρας αναλώνεται σε άχρηστες επικοινωνιακού τύπου ενέργειες (επισκέψεις νοσοκομείων), οι οποίες είναι αρμοδιότητα του τρίτου στην ιεραρχία τμηματάρχου του υπουργείου Υγείας (λες και η πρωθυπουργία, το υπουργείο Εξωτερικών, η προεδρία του κόμματος και η προεδρία της Διεθνούς Σοσιαλιστικής δεν τον γεμίζουν) και η διαφθορά έχει γίνει θεσμός και τρόπος ζωής: οι Ελληνες πολίτες λεηλατούμε το κράτος μας.
Μία μόνο, και αυτή ουτοπιστική, ελπίδα υπάρχει: εάν η υπουργός Υγείας συγκρουστεί μετωπικά με τα συμφέροντα και τις συντεχνίες. Αυτός θα είναι και ο δείκτης για τις πραγματικές της προθέσεις. Οπωσδήποτε όμως, προηγουμένως, θα πρέπει (παρουσία μαρτύρων) να λάβει την υπόσχεση του πρωθυπουργού για υποστήριξη. Μην ξεχνιέται ότι, στην Ελλάδα, όποτε τα συμφέροντα αντιδρούν, ο πρωθυπουργός τραβά το χαλί κάτω από τα πόδια του υπουργού του.
Γιατί αυτή η πραγματικότητα την οποία ζει καθημερινά κάθε οικογένεια, δεν οδηγεί σε έντονες αντιδράσεις του πληθυσμού; Διότι η συχνή εμπειρία αυτής της πραγματικότητας έχει ως συνέπεια τη συνήθεια, δηλαδή τη μη αντίδραση ακόμη και σε έντονα ερεθίσματα. Ο Ελληνας πολίτης θεωρεί πλέον αυτές τις καταστάσεις κανονικές. Αυτή η μείωση των απαιτήσεων και η συνήθεια σε χαμηλή ποιότητα είναι που σώζει ανίκανα κόμματα.
Για διάφορους λόγους πρέπει να αναφερθούμε και στο αυτονόητο. Ναι, υπάρχουν φυσικά καλοί γιατροί, οι οποίοι εφαρμόζουν τη δεοντολογία και έχουν σε απόλυτη προτεραιότητα τον ασθενή. Ομως ο αριθμός τους είναι μικρός και, το χειρότερο, οι γιατροί αυτοί καταδιώκονται και απομονώνονται (τόπος εξουθένωσης), διότι δεν συμφέρει τους πολλούς να καταστρέφεται η «πιάτσα». Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι ο γράφων έκανε συνειδητή προσπάθεια χαμηλών τόνων. Η περιγραφή ωχριά μπροστά στην πραγματικότητα.
* τ. Αναπλ. Καθηγητής Ιατρικής Πανεπ. Αθηνών
Η αντιμετώπιση μιας ασθένειας προϋποθέτει, απαραιτήτως, μια συγκεκριμένη και σωστή διάγνωση. Μέχρι σήμερα δεν πιστεύω ότι διάγνωση για την αποτυχία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, για την αποτυχία δηλαδή της ιατρικής στην Ελλάδα, υπάρχει. Η «αλλαγή» σαν πανάκεια όλων των κακών της χώρας είναι μια εύκολη εκφραστική διέξοδος των πολιτικών, χωρίς κανένα ουσιαστικό νόημα.
Η «αλλαγή» δεν είναι στόχος και δεν είναι διάγνωση, είναι εργαλείο, το οποίο μάλιστα δεν εγγυάται καθόλου ότι η επόμενη κατάσταση θα είναι καλύτερη από την προηγούμενη. Οι διαρκείς «βελτιώσεις» και «αλλαγές» στο ΕΣΥ εδώ και 20 τουλάχιστον χρόνια το αποδεικνύουν.
Είναι η βελτίωση θέμα οικονομικό;
Προεκλογικά άκουγα και διάβαζα ότι ο Συνασπισμός έχει στο πρόγραμμά του τον διπλασιασμό των κονδυλίων για την υγεία. Μόνο από αυτή την πρόταση αντιλαμβάνεται όποιος γνωρίζει το θέμα, ότι ακόμα και ο ΣΥΝ παίρνει μέρος στη λαϊκίστικη καμπάνια «αύξησης των κονδυλίων». Το σύστημα Υγείας δεν χρειάζεται, σίγουρα, ένα μέτρο: την αύξηση των πόρων. Η αύξηση αυτή θα καταλήξει, με μαθηματική ακρίβεια, στις τσέπες επιτήδειων, σε λογαριασμούς γιατρών και σε ισολογισμούς της ιατρικής βιομηχανίας. Μόνο στην υγεία του πληθυσμού δεν θα έχει θετικό αντίκτυπο. Αυτό που χρειάζεται το σύστημα είναι μια ανακατανομή των πόρων: τουλάχιστον το 30-40% των φαρμάκων χορηγούνται χωρίς λόγο, 20-30% των επεμβάσεων είναι περιττές, τουλάχιστον 30% των εξετάσεων δεν χρειάζονται, τα ιατρικά υλικά είναι τουλάχιστον κατά 20-30% υπερτιμολογημένα (ποσοστά προς γιατρούς), υλικά μίας χρήσης σε πολύ μεγάλο ποσοστό δεν απαιτούνται (π.χ. «σετ μιας χρήσης» για επέμβαση κήλης = 5.000 ευρώ!), οι λογαριασμοί νοσηλείας ιδιωτικών κλινικών είναι τουλάχιστον κατά 30% πλασματικοί. Μόνο σε έναν τομέα θα έπρεπε να αυξηθούν οι πόροι: τα ημερήσια νοσήλεια σε κρατικά νοσοκομεία είναι τουλάχιστον γελοία (εξωπραγματικά χαμηλά).
1ηΠΑΘΗΣΗ
Η μη εφαρμογή του ΕΣΥ
Οσο και αν φαίνεται περίεργο, το ΕΣΥ δεν εφαρμόστηκε ποτέ στα βασικά σημεία του κορμού του. Η αποτυχία του προέρχεται από τη μη εφαρμογή του!
α) Δεν εφαρμόστηκε η πλήρης και αποκλειστική απασχόληση. Τα παράνομα ιατρεία των γιατρών του ΕΣΥ καθώς και η καθημερινή παραβίαση του ωραρίου είναι «φυσιολογική καθημερινότητα». Υπήρχαν και υπάρχουν νοσοκομειακοί γιατροί, διευθυντές κυρίως, οι οποίοι το πρωί (κατά τη διάρκεια του ωραρίου τους δηλαδή) χειρουργούν σε ιδιωτικές κλινικές με άλλο όνομα. Ερώτηση: πώς διακινδυνεύουν οι κλινικές, οι γιατροί που δίνουν το όνομά τους (χωρίς να χειρουργούν) και η/ο αναισθησιολόγος μια τέτοια παρανομία; Η απάντηση: πρέπει να είναι διασφαλισμένοι πολλαπλώς. Το υπουργείο το γνωρίζει, καθώς και οι διοικητές των νοσοκομείων. Γιατί δεν παρεμβαίνουν;
β) Η δημιουργία ενός νέου τύπου γιατρού, με κοινωνική ευαισθησία και δεοντολογική συμπεριφορά δεν πέτυχε. Οι παράνομες και συχνά εκβιαστικές απαιτήσεις αμοιβών νοσοκομειακών γιατρών έχουν γίνει πια «θεσμός» και κανείς δεν ενοχλείται και ούτε καταγγέλλει πια. Η εκπαίδευση των γιατρών στην περιφρόνηση της δεοντολογίας έγινε από το ίδιο το υπουργείο Υγείας, και από την αρχή του ΕΣΥ: το υπουργείο, μη μπορώντας να δώσει επίσημα αυξήσεις μισθών, παρότρυνε και έδωσε σιωπηλά την άδεια στους γιατρούς να δηλώνουν εφημερίες τις οποίες ποτέ δεν έκαναν! Αυτή η παράνομη τακτική διαρκεί ακόμα. Η διαφθορά φυσικά δεν μένει σε τμήματα του χαρακτήρα, αλλά τον διαβρώνει ολόκληρο. Ο παραλογισμός: οι ελάχιστοι γιατροί, οι οποίοι αρνούνται πλασματικές εφημερίες, κατηγορούνται από τους άλλους ως αντισυναδελφικοί!
γ) Τα κέντρα υγείας, ως θεσμός πρωτοβάθμιας υγείας και πρόληψης (η πρόληψη είναι έννοια χωρίς περιεχόμενο στην Ελλάδα. Σημείωσε: τα «τσεκ απ» δεν είναι πρόληψη) απέτυχαν. Εχουν καταντήσει τόποι κακής συνταγογραφίας, με ένα από τα βασικά κριτήρια να είναι τα ποσοστά που χορηγούν οι εταιρείες στους γιατρούς. Η πρώτη επαφή των νέων γιατρών με τη διαφθορά γίνεται στην υπηρεσία υπαίθρου. Είναι δύσκολο να χωνέψει κανείς ότι ένας 25χρονος νέος γιατρός, σε υπηρεσία υπαίθρου, ζητεί από αγρότη (σύνταξης 250 ευρώ ) 200 ευρώ για αλλαγή καθετήρα!
δ) Οι νοσηλευτικές υπηρεσίες δεν είναι οι αναμενόμενες (για να εκφραστώ ευγενικά). Η έλλειψη προσωπικού είναι (τις περισσότερες φορές) ένας πολύ διευκολυντικός και αποδεκτός μύθος. Κανένα νοσοκομείο στον κόσμο δεν διαθέτει τόσο πολύ νοσηλευτικό προσωπικό όσο στην Ελλάδα. Πρώτα, η μεγάλη ελληνική, νοσηλευτική εφεύρεση: η «αποκλειστική», ακολουθούν οι νοσηλευτές-συγγενείς (παραμένουν ολόκληρη την ημέρα) και τέλος οι διπλωματούχοι νοσηλευτές/-τριες. Είναι αστείο να μιλάμε, στην Ελλάδα, για ελλείψεις νοσηλευτικού προσωπικού.
2ηΠΑΘΗΣΗ
Οι παράνομες απολαβές των γιατρών
Αυτή είναι η πιο σοβαρή πάθηση, με τις πιο βαριές συνέπειες για τους ασθενείς, τα κέντρα υγείας και την ιατρική.
α) Οι παράνομες αμοιβές για επεμβάσεις, συχνά και εκβιαστικές. Αυτές έχουν ξεφύγει προ πολλού από το να χωράνε σε ένα μικρό «φακελάκι». Οι ταρίφες (μιλάμε πάντα για κρατικούς νοσοκομειακούς γιατρούς!) π.χ. για μια αρθροπλαστική, φτάνουν και τις 5.000 ευρώ, «φυσικά» χωρίς απόδειξη και αφορολόγητες. Οι συνέπειες δεν είναι μόνο οικονομικές: i) είναι δυνατόν η επέμβαση να μη χρειάζεται και κίνητρο να αποτελούν τα χρήματα. ii) Η λήψη χρημάτων εκφυλίζει τη σκέψη του γιατρού και αργά ή γρήγορα χάνει την κριτική του ικανότητα και γίνεται επικίνδυνος γιατρός. iii) Οσοι δεν μπορούν να πληρώσουν, υφίστανται συχνά μειωμένης ποιότητας ιατρική. Εχω την εντύπωση ότι, εάν (ουτοπιστική σκέψη) δεν υπήρχαν ξαφνικά «φακελάκια», οι γιατροί θα έχαναν το ενδιαφέρον τους για χειρουργεία, και ότι η κατάργησή τους θα καταντούσε μπούμερανγκ.
Φίλος γιατρός εισήχθη σε καρδιολογική κλινική κρατικού νοσοκομείου. Επειδή πέρασαν ώρες μέχρι να ασχοληθεί γιατρός μαζί του (άγνωστο γιατί), οι συγγενείς των άλλων ασθενών του θαλάμου πλησίασαν τη σύζυγό του και τη ρώτησαν, «έχετε πλησιάσει τον διευθυντή;» Εννοούσαν: εάν δεν πληρώσετε τον διευθυντή, δεν πρόκειται να ασχοληθεί κανείς με τον σύζυγό σας!
β) Η πληγή των ποσοστών. Ποσοστά χορηγούνται:
- Από φαρμακευτικές εταιρείες προς γιατρούς. Εκτεταμένη και θεσμοθετημένη πια τακτική.
- Από εταιρείες ιατρικών υλικών: ορθοπεδικά υλικά, βηματοδότες (τοποθετούνται και χωρίς λόγο), υλικά καταγμάτων, σετ μιας χρήσης. Η ταρίφα είναι περίπου 20%. Σε μια αρθροπλαστική π.χ. των 10.000 ευρώ, ο γιατρός λαμβάνει αφορολόγητα 2.000 (τουλάχιστον) ευρώ.
- Από γιατρούς προς γιατρούς για την παραπομπή ασθενών (π.χ. από χειρουργούς προς παθολόγους, από μικροβιολόγους προς παθολόγους κ.λπ.).
- Εκτεταμένη χορήγηση ποσοστών από «διαγνωστικά κέντρα», τα οποία αποστέλλουν υπαλλήλους προς τους γιατρούς για (προφορικές φυσικά) συμφωνίες.
Τα ποσοστά μπορούν να αντικατασταθούν από ταξίδια, ηλεκτρικές συσκευές, κινητά τηλέφωνα κ.λπ. Προσοχή: οι εταιρείες διατηρούν ηλεκτρονικούς καταλόγους με ονόματα γιατρών και χορηγίες. Οι γιατροί είναι εκβιάσιμοι.
Τα ποσοστά είναι η κύρια αιτία (μαζί με την ελλιπή εκπαίδευση, αλλά αυτή σε πολύ μικρότερο βαθμό), για την υπερκατανάλωση υλικών, φαρμάκων, εργαστηριακών εξετάσεων, αλλά και επεμβάσεων. Η υπερκατανάλωση αυτή έχει λίαν βλαβερές συνέπειες για την υγεία: βλάβες από φάρμακα, επιπλοκές από μη απαραίτητες επεμβάσεις, ψυχική φόρτιση από υπερδιαγνώσεις και εξετάσεις, ιατρικοποίηση του πολίτη.
3ηΠΑΘΗΣΗ
Ανάπτυξη ιατρο-κεντρικής ιατρικής
Δηλαδή, με μια άλλη, λίγο υπερβολική έκφραση: οι ασθενείς υπάρχουν για να περνά καλά ο γιατρός. Ο ασθενής από στόχος έγινε εργαλείο. Το σύστημα (ή ό,τι καταλαβαίνει κανείς κάτω από τη λέξη) έχει κατασκευαστεί για να εξυπηρετούνται περισσότερο οι γιατροί. Αυτό έχει πολλαπλές κακές συνέπειες για τους ασθενείς. Αναφέρω συγκεκριμένες περιπτώσεις:
- Τις εφημερίες νοσοκομείων σε μεγάλες πόλεις. Το ωφέλιμο και εξυπηρετικό για τους ασθενείς θα ήταν να εφημερεύουν όλα τα νοσοκομεία μιας πόλης ταυτόχρονα. Οι ασθενείς θα διανέμονταν (όχι εξουθενωτικός φόρτος σε ένα-δύο νοσοκομεία), οι γιατροί θα αντιμετώπιζαν καλύτερα τους ασθενείς, δεν θα υπήρχαν «ράντσα» (τα «ράντσα» προέρχονται ακριβώς από το ισχύον σήμερα «σύστημα») και δεν θα υπήρχε ανάγκη εφημερίας πολλών γιατρών, τα λίγα περιστατικά θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν από γιατρούς εφημερίας των κλινικών.
- Δεν υπάρχουν κατάλογοι στα νοσοκομεία εισαγωγής χρόνιων παθήσεων (με εξαίρεση αρθροπλαστικές και μεταμοσχεύσεις και με αρκετές αμφιβολίες για την τήρηση της προτεραιότητας). Οι εισαγωγές γίνονται με τη μεσολάβηση γιατρού της κλινικής, ακόμη και σε ημέρα εφημερίας, με πλασματική «επείγουσα» διάγνωση. Στη Σουηδία π.χ. η προϊσταμένη της κλινικής φροντίζει να εισαχθεί ο επόμενος στη λίστα, μόλις αδειάσει κρεβάτι, χωρίς καμία ανάμειξη των γιατρών. Η ελληνική μέθοδος οδηγεί σε αυθαιρεσίες και εκμεταλλεύσεις.
- Με απίθανη ρύθμιση υπουργών Υγείας και με σαφή στόχο την εξυπηρέτηση γιατρών και καταστολή απαιτήσεων, στην ίδια κλινική υπάρχουν περισσότεροι του ενός διευθυντές και υποδιευθυντές. Αυτό οδηγεί σε αντιπαραθέσεις, αντιζηλίες, θέματα γοήτρου, μάχες για χειρουργεία και ασθενείς, διαφωνίες για φάρμακα και υλικά, με συνέπειες για τους ασθενείς.
4ηΠΑΘΗΣΗ
Ο μύθος της έλλειψης προσωπικού
Στην Ελλάδα υπάρχουν 2 βασικές δικαιολογίες- άλλοθι για κάθε προσωπική ή θεσμική ανεπάρκεια:
- Η έλλειψη προσωπικού.
- Η έλλειψη «υποδομής». Μια αόριστη έννοια. Ανατριχιάζω κάθε φορά που θυμάμαι τη δικαιολογία γιατρού σε οικισμό Τσιγγάνων για την έλλειψη αρχείου ιστορικών και κλινικής εξέτασης: «Το ιατρείο δεν διαθέτει υποδομή». Αναρωτιέμαι ποια υποδομή απαιτείται εκτός από ένα έντυπο, ένα σφυράκι αντανακλαστικών, ένα στηθοσκόπιο και ένα πιεσόμετρο, ό,τι δηλαδή πρέπει να έχει στην τσάντα του κάθε γιατρός.
Οπως δείχνει ο πίνακας 1, η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες θέσεις πληθώρας γιατρών (48% περισσότερους από τη Μεγ. Βρετανία, 28% περισσότερους από τη Φινλανδία, 25% περισσότερους από την Ισπανία). Θυμίζω σε συναδέλφους, οι οποίοι εργάστηκαν στη δυτ. Ευρώπη τις συνθήκες. Στη Γερμανία π.χ. εργαζόμουν σε ορθοπεδικό τμήμα 40 κρεβατιών (30 ενήλικες και 10 παιδιά), με εξωτερικό ιατρείο περίπου 70 ασθενών/ημέρα, με εφημερία για την πόλη και με χειρουργείο 2 φορές την εβδομάδα. Το ιατρικό προσωπικό: ο διευθυντής, ο επιμελητής, μία ειδικευμένη βοηθός και εγώ ως ειδικευόμενος. Ωράριο 7.15-15.00. Ποτέ δεν αισθάνθηκα πιεσμένος ή κουρασμένος. Φυσικά υπήρχε άψογη οργάνωση κλινικής, ιατρικά και νοσηλευτικά. Το κλειδί σε κάθε κλινική είναι η ποιότητα του διευθυντού.
Οι επόμενοι πίνακες (2, 3, 4) εμφανίζουν ορισμένα νοσοκομεία, τα οποία μας έστειλαν έγγραφες απαντήσεις και τους υπολογισμούς μας. Ο πίνακας 4 συνοψίζει τα βασικότερα: ο μέσος όρος (Μ.Ο.) γιατρού/κλίνες είναι 1 γιατρός ανά 3 κλίνες, με εύρος από 1,2 κλίνες έως 4 κλίνες. Νοσηλευτικό προσωπικό: Μ.Ο. 1 νοσηλευτής/-τρια για κάθε 1,1 κρεβάτια, με εύρος από 0,8 έως 1,6 κρεβάτια. Να ληφθεί υπόψη δε ότι ο Μ.Ο. κάλυψης κρεβατιών στην Αττική δεν ξεπερνά το 70%, στη δε επαρχία υπάρχουν νοσοκομεία με κάλυψη 30% (απορώ με ποιο μηχανισμό δημιουργείται ανάγκη ανάπτυξης «ράντσων» στα νοσοκομεία). Επιπλέον, συμπέρασμα των πινάκων (ιδιαίτερα του πίν. 4) είναι η μικρή αναλογία κλινών ανά ειδικευόμενο. Με 2 και 3 κρεβάτια για κάθε ειδικευόμενο δεν υπάρχει επαρκής εκπαίδευση, ιδιαίτερα σε χειρουργικές ειδικότητες. Με αυτή την αναλογία κάθε ειδικευόμενος θα μπορεί να χειρουργεί μία φορά κάθε δίμηνο (το πολύ). Εάν μάλιστα δει κανείς την πραγματικότητα (οι επιμελητές θέλουν και αυτοί να εκπαιδευτούν ή χειρουργούν τους «δικούς τους» ασθενείς, και ότι ο διευθυντής κάνει το ίδιο), τότε η προοπτική εκπαίδευσης για ειδικευόμενους είναι ακόμη πιο δυσμενής, με συνέπειες για τον πληθυσμό.
Πρόταση: το δικαίωμα εκπαίδευσης να χορηγείται σε κλινικές των οποίων οι ειδικευόμενοι, αποδεδειγμένα, χειρουργούν τουλάχιστον 30-40 φορές το εξάμηνο. Επίσης: να θεσμοθετηθεί βιβλιάριο εκπαίδευσης του ειδικευομένου, με όλα τα στοιχεία της πορείας του.
Είναι μεγάλη πλάνη ότι όσο πιο πολλοί γιατροί υπάρχουν σε μία χώρα τόσο καλύτερη υγεία έχει ο πληθυσμός. Ο μεγάλος αριθμός γιατρών πρέπει και αυτός να επιβιώσει, με ποσοστά, παράνομες αμοιβές, υπερκατανάλωση φαρμάκων και υλικών, με «θεραπεία» ανύπαρκτων παθήσεων, με περιττές επεμβάσεις και με τρομοκρατία του αρρώστου («εάν δεν χειρουργηθείτε, θα καταλήξετε σε αναπηρική πολυθρόνα»).
5ηΠΑΘΗΣΗ
Η ατιμωρησία
Εάν μια ιδιότητα θα μπορούσε να χαρακτηρίσει την ελληνική κοινωνία, αυτή είναι η ατιμωρησία. Οποιος με θρασύτητα παραβιάζει τη νομοθεσία έχει πολλές πιθανότητες να παραμείνει ατιμώρητος. Οι φοιτητές παρά τη μεγάλη απώλεια διδακτικών ωρών (συνελεύσεις, καταλήψεις, απεργίες κ.λπ.) δεν χάνουν ποτέ εξάμηνο, παράνομες αμοιβές ιατρών πολύ σπάνια φτάνουν στη δικαιοσύνη και ακόμη σπανιότερα έχουν συνέπειες, τα παράνομα ιατρεία νοσοκομειακών γιατρών λειτουργούν, παρά συγκεκριμένες καταγγελίες, για λήψη ποσοστών από τη φαρμακοβιομηχανία και τις εταιρείες ορθοπεδικών υλικών ουδείς έχει καν παραπεμφθεί σε δίκη. Στον γενικότερο κοινωνικό τομέα: εδώ και 30 χρόνια (!) νομιμοποιούνται κάθε χρόνο οι εκτός σχεδίου κατοικίες (πώς αυτά τα σπίτια έχουν ρεύμα και νερό, ενώ απαγορεύεται η παροχή, είναι ένα καθαρά ελληνικό αίνιγμα). Εδώ και 50 χρόνια καταπατώνται οι αναδασωτέες εκτάσεις έπειτα από πυρκαγιές, παρά τις γελοίες τηλεοπτικές δηλώσεις των κυβερνώντων, χωρίς ποτέ να τιμωρηθεί κάποιος! Εδώ και πάνω από 150 χρόνια πραγματοποιείται κατάχρηση δημόσιου χρήματος χωρίς ποτέ κάποιος να επιστρέψει έστω και μέρος από τα κλαπέντα. Η συνέπεια της ατιμωρησίας είναι η ασυδοσία και η ασυδοσία πολύ δύσκολα αντιμετωπίζεται.
Ως επίλογος
Οι αρρώστιες της ελληνικής ιατρικής είναι χρόνιες, αδιάγνωστες και σχεδόν αδύνατον να αντιμετωπιστούν, διότι τις δημιουργούν κυρίως αυτοί που θα πρέπει να τις θεραπεύσουν. Οι ασθένειες αυτές οδηγούν σε υπερκαταναλώσεις (χωρίς νόημα για την υγεία), σε μεγάλη οικονομική επιβάρυνση ταμείων υγείας και οικογενειών, σε βλάβες υγείας, σε απουσία ουσιαστικής πρόληψης και (πολύ βασικό για κάθε θεραπεία ασθενούς) στη διάβρωση της εμπιστοσύνης του πληθυσμού προς τους γιατρούς.
Το αναμενόμενο ερώτημα: «Και τι προτείνετε;» Σήμερα δεν βλέπω κανένα μέτρο να έχει οποιαδήποτε πιθανότητα επιτυχίας. Τα κόμματα έχουν καθηλωθεί σε αναποτελεσματικές αντιλήψεις πελατειακών σχέσεων με τους ψηφοφόρους, οι θεσμοί δεν λειτουργούν, το πανεπιστήμιο παράγει μερικώς τις παθήσεις, τα αρμόδια υπουργεία είναι εγκλωβισμένα σε ανίκανη γραφειοκρατική δικτατορία, οι υπουργοί διαχειρίζονται (και με κακό τρόπο) μόνο την καθημερινότητα, η νοοτροπία 48.000 γιατρών είναι αδύνατον να μεταβληθεί (το κυριότερο εμπόδιο στη βελτίωση), ο πρωθυπουργός της χώρας αναλώνεται σε άχρηστες επικοινωνιακού τύπου ενέργειες (επισκέψεις νοσοκομείων), οι οποίες είναι αρμοδιότητα του τρίτου στην ιεραρχία τμηματάρχου του υπουργείου Υγείας (λες και η πρωθυπουργία, το υπουργείο Εξωτερικών, η προεδρία του κόμματος και η προεδρία της Διεθνούς Σοσιαλιστικής δεν τον γεμίζουν) και η διαφθορά έχει γίνει θεσμός και τρόπος ζωής: οι Ελληνες πολίτες λεηλατούμε το κράτος μας.
Μία μόνο, και αυτή ουτοπιστική, ελπίδα υπάρχει: εάν η υπουργός Υγείας συγκρουστεί μετωπικά με τα συμφέροντα και τις συντεχνίες. Αυτός θα είναι και ο δείκτης για τις πραγματικές της προθέσεις. Οπωσδήποτε όμως, προηγουμένως, θα πρέπει (παρουσία μαρτύρων) να λάβει την υπόσχεση του πρωθυπουργού για υποστήριξη. Μην ξεχνιέται ότι, στην Ελλάδα, όποτε τα συμφέροντα αντιδρούν, ο πρωθυπουργός τραβά το χαλί κάτω από τα πόδια του υπουργού του.
Γιατί αυτή η πραγματικότητα την οποία ζει καθημερινά κάθε οικογένεια, δεν οδηγεί σε έντονες αντιδράσεις του πληθυσμού; Διότι η συχνή εμπειρία αυτής της πραγματικότητας έχει ως συνέπεια τη συνήθεια, δηλαδή τη μη αντίδραση ακόμη και σε έντονα ερεθίσματα. Ο Ελληνας πολίτης θεωρεί πλέον αυτές τις καταστάσεις κανονικές. Αυτή η μείωση των απαιτήσεων και η συνήθεια σε χαμηλή ποιότητα είναι που σώζει ανίκανα κόμματα.
Για διάφορους λόγους πρέπει να αναφερθούμε και στο αυτονόητο. Ναι, υπάρχουν φυσικά καλοί γιατροί, οι οποίοι εφαρμόζουν τη δεοντολογία και έχουν σε απόλυτη προτεραιότητα τον ασθενή. Ομως ο αριθμός τους είναι μικρός και, το χειρότερο, οι γιατροί αυτοί καταδιώκονται και απομονώνονται (τόπος εξουθένωσης), διότι δεν συμφέρει τους πολλούς να καταστρέφεται η «πιάτσα». Πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι ο γράφων έκανε συνειδητή προσπάθεια χαμηλών τόνων. Η περιγραφή ωχριά μπροστά στην πραγματικότητα.
* τ. Αναπλ. Καθηγητής Ιατρικής Πανεπ. Αθηνών
