Γράφει ο Νίκος Λάππας*
Όταν το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ανακοίνωνε στο πρόγραμμά του την στήριξη της «Πράσινης ανάπτυξης» ως τη μεγαλύτερη επένδυση για το μέλλον και ως νέο βασικό άξονα της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας, πολλοί ήταν εκείνοι που γελούσαν και μιλούσαν ειρωνικά για … «πράσινα άλογα».
Δεν ήταν λίγοι κι εκείνοι που, παρά τις προγραμματικές εξαγγελίες, θεωρούσαν αδιανόητο να εφαρμοστεί άμεσα η μεγάλη διαρθρωτική μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση και ουσιαστικά στον τρόπο λειτουργίας του κράτους.
Ωστόσο, η μεταρρύθμιση αυτή που ακούει στο όνομα «Σχέδιο Καλλικράτης» έχει ήδη δρομολογηθεί και θα τεθεί άμεσα σε εφαρμογή τους επόμενους μήνες. Έστω και αν η τόσο άμεση εφαρμογή της δεν έχει να κάνει μόνο με τις ανάγκες του ελληνικού κράτους, αλλά κυρίως με τις επιταγές των εταίρων μας. «Ανάγκα και θεοί πείθονται»!
Αυτό που δεν έχει όμως τονιστεί ιδιαίτερα και πρέπει οπωσδήποτε να σημειωθεί είναι η μορφή που πάει να δώσει ο «Καλλικράτης» στις τοπικές κοινωνίες. Το νέο μοντέλο, στα χαρτιά τουλάχιστον, φαίνεται ξεκάθαρα πως ευνοεί την δημιουργία νέων ισχυρών δήμων με όλες τις απαραίτητες αρμοδιότητες, υπηρεσίες κι επιτροπές που θα τους καθιστούν μικρές τοπικές «κυβερνήσεις»! Εάν σε αυτά προσθέσει κανείς και την πρόβλεψη εισπρακτικών μηχανισμών για άμεση αυτοχρηματοδότηση, τότε δεν θα ήταν υπερβολή να μιλήσουμε πια για μία έμμεση αναβίωση του θεσμού της «πόλης – κράτους» (!), καθώς το σχέδιο νόμου προωθεί γενικότερα την ιδέα της οικονομικής ανεξαρτησίας και «αυτάρκειας» των δήμων.
Κι εδώ είναι που έρχεται να παίξει τον δικό της ρόλο η «πράσινη ανάπτυξη». Πρώτα απ’ όλα ας εξηγήσουμε τον όρο. Τι θα πει «πράσινη» ή «αειφόρος» ανάπτυξη και οικονομία; Πρόκειται για την οικονομική ανάπτυξη ενός τόπου που βασίζεται στην πρόσληψη όσο το δυνατόν περισσότερων αγαθών από το περιβάλλον, όμως σε βαθμό
τέτοιο που να μην διακόπτεται ποτέ η συνέχιση της παραγωγής τους από τη φύση. Έτσι ταυτόχρονα προστατεύεται το περιβάλλον, ενώ εξασφαλίζεται και η βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής. Επίσης δίνεται μεγάλη σημασία σε νέες πιο «καθαρές» και σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτες μέχρι σήμερα όσο και ανεξάντλητες φυσικές πηγές ενέργειας (π.χ. ηλιακή και αιολική ενέργεια).
«Πράσινη» οικονομία επίσης σημαίνει προώθηση των βιολογικών καλλιεργειών και προϊόντων που όχι μόνο είναι φιλικά προς το περιβάλλον και την υγεία μας, αλλά επιπλέον κερδίζουν συνεχώς έδαφος στις διεθνείς αγορές! Το παράδειγμα που θα παραθέσω, όσο ακραίο και «τρελλό» κι αν φαίνεται, πιστέψτε το γιατί είναι αληθινό: Πρόσφατα συμπατριώτες μας παρήγαγαν ελαιόλαδο με βάση παραδοσιακά αρχαία ελληνικά πρότυπα (χωρίς μηχανικές μεθόδους, ηλεκτρική ενέργεια, άλλες επεξεργασίες κ.τ.λ.) και η τιμή του προϊόντος ξεπέρασε τα 150 δολλάρια το λίτρο στις Η.Π.Α! Και αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα.
Προσέξτε βέβαια και την λεπτομέρεια! Οι παραγωγοί δεν χρησιμοποίησαν μόνο τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής για την επιτυχημένη προώθηση του προϊόντος τους, αλλά και την προέλευσή του. Το «αρχαίο» δεν θα είχε την ίδια αξία, αν δεν ήταν κι «ελληνικό»!
Εύκολα λοιπόν καταλαβαίνει κανείς τη σημασία ενός συνδυασμού βιολογικού και παραδοσιακού τρόπου παραγωγής με την αναγνωρισιμότητα και τον ισχυρό συμβολισμό μίας ονομασίας προέλευσης! (Να λοιπόν ένας λόγος που σε πρόσφατο άρθρο μου επεσήμανα την τεράστια «προίκα» που μπορεί να φέρει η ονομασία του νέου δήμου της νότιας Πιερίας, όπου και κατοικώ, στα προϊόντα της περιοχής).
Επιπλέον οι τοπικές κοινωνίες έχουν πολλά να κερδίσουν, εάν σε πρώτο στάδιο προτιμήσουν και οι ίδιες την κατανάλωση προϊόντων από την περιοχή τους και την προώθησή τους στα τοπικά καταστήματα και στις επιχειρήσεις τουριστικού ενδιαφέροντος (εστιατόρια, ξενοδοχεία κ.τ.λ.). Δεν χρειάζεται στο σημείο αυτό περισσότερη ανάλυση. Ας αρκεστούμε να επισημάνουμε τα εξής:
Σε πρώτη φάση ενισχύεται η τοπική οικονομία.
Σε δεύτερη φάση αποκτά τοπική «ταυτότητα» η τουριστική επιχειρηματικότητα.
Σε τρίτη φάση κάθε τοπικό προϊόν που θα «εξάγεται» από την περιοχή θα αποτελεί και μία έμμεση – και προ πάντων δωρεάν – αυτοδιαφήμισή της.
Μπορούν όμως όλα αυτά να γίνουν μόνο από ιδιωτικές πρωτοβουλίες; Όχι βέβαια! Άλλωστε ο ίδιος ο όρος («ιδιωτικές») υποκρύπτει ακριβώς και τον κίνδυνο να περιοριστούν οι πρωτοβουλίες αυτές στην αναζήτηση κέρδους ενός ή έστω ορισμένων κλάδων.
Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ισόρροπη ανάπτυξη και το κοινό συμφέρον σε μια περιοχή, οι νέες διοικήσεις που θα προκύψουν στους «καλλικρατικούς» δήμους οφείλουν να αναλάβουν τον στρατηγικό σχεδιασμό της «πράσινης ανάπτυξης» πάντοτε βέβαια με προηγούμενη συνεννόηση και διαβούλευση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (επιμελητήρια, επαγγελματικά σωματεία κ.α).
Από τις πρώτες ενέργειες, στις οποίες θα πρέπει να προχωρήσουν οι νέες δημοτικές αρχές, είναι και η διενέργεια ενημερωτικών ημερίδων από ειδικούς επιστήμονες για τα οφέλη και τις νέες ευκαιρίες που μπορεί να προσφέρει η «πράσινη ανάπτυξη» προκειμένου να ενημερωθούν οι δημότες τους κι αυτό γιατί δυστυχώς στη χώρα μας παρατηρείται μεγάλο έλλειμμα ενημέρωσης σχετικά με τον τομέα αυτό.
Το επόμενο στάδιο θα πρέπει να είναι η ίδρυση ειδικής υπηρεσίας έρευνας, πληροφόρησης, ακόμη και – γιατί όχι – εκπόνησης μελετών δράσεων «πράσινης ανάπτυξης» που θα καθοδηγούν τους πολίτες βήμα προς βήμα στην διαδικασία τόσο της εύρεσης του κατάλληλου για την περίπτωσή τους προγράμματος δράσης, όσο και της υποβολής αίτησης.
Βέβαια οι νέοι δήμοι θα πρέπει και οι ίδιοι να προχωρήσουν σε ανάλογες δράσεις μεγαλύτερης φυσικά εμβέλειας δίνοντας έτσι το «καλό παράδειγμα» και διασφαλίζοντας φθηνή ενέργεια, άρα και χαμηλότερο κόστος διαβίωσης στους δημότες τους.
Πράγματι ο συνδυασμός της διοικητικής μεταρρύθμισης του «Καλλικράτη» με το ευνοϊκό κλίμα που επικρατεί διεθνώς για την «πράσινη οικονομία», προσφέρει πολλές και αξιόλογες ευκαιρίες ανάπτυξης και στους δύσκολους καιρούς που ζούμε ίσως αυτή είναι η μοναδική σοβαρή πιθανότητα διεξόδου από την κρίση και την ύφεση.
Το «Ή αλλάζουμε, ή βουλιάζουμε», ταιριάζει εδώ απόλυτα!
Οι τοπικές κοινωνίες μπορούν και πρέπει να πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους! Το σχέδιο «Καλλικράτης» παρέχει αυτή τη δυνατότητα. Μόνο που πρέπει οι νέες δημοτικές αρχές να δράσουν άμεσα υπηρετώντας συνειδητά τον σκοπό αυτό, γιατί εάν αφήσουμε και αυτή την ευκαιρία – που ίσως είναι και η τελευταία – να μας φύγει, τότε πολύ φοβάμαι πως θα έχει φύγει ανεπιστρεπτί.
* Ο Νίκος Λάππας είναι Καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης,
Διδάκτορας Ιστορίας του Α.Π.Θ.
και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της Τ.Ο. ΠΑ.ΣΟ.Κ. Λιτοχώρου.
