Η πρόκληση της διοικητικής μεταρρύθμισης.

Γράφει ο Αστέριος Καρτσιώτης.*

Μετά από σχεδόν 36 χρόνια ομαλού πολιτικού βίου, ειρήνης και ανάπτυξης η πατρίδα μας βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή της νεότερης ιστορίας: προσπαθεί να επιβιώσει, όπως και άλλες χώρες, σε ένα εχθρικό διεθνές οικονομικό (και όχι μόνο) περιβάλλον, που διαμορφώθηκε τα τελευταία χρόνια από τη παγκοσμιοποίηση και την ανεξέλεγκτη λειτουργία των χρηματαγορών.

Όμως η κρίση που πλήττει την χώρα μας δεν είναι μόνο οικονομική: Η οικονομική δυστοκία της Ελλάδας και η αδυναμία δανεισμού είναι το επιστέγασμα μιας «συστημικής» κρίσης που σίγουρα ξεκινά από το μοντέλο της οικονομίας, της ανάπτυξης και των αγορών, περνά όμως και ενισχύεται μέσα από την διάρθρωση της μεταπολιτευτικής ελληνικής πολιτείας, με την συμμέτοχη και ανοχή, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο, των φορέων άσκησης εξουσίας (Κυβερνήσεις, κόμματα, πολιτικούς, Δικαστικό σύστημα) αλλά και των πολιτών.

Το ποτήρι ξεχείλισε στην χώρα μας και βρεθήκαμε στο χείλος του γκρεμού, όταν η κερδοσκοπία του ακόρεστου διεθνούς καπιταλισμού συνδυάστηκε με την ανικανότητα διοίκησης και την απληστία για εξουσία των κυβερνήσεων Καραμανλή. Ειδικά τους τελευταίους μήνες διακυβέρνησης τους και ενώ η οικονομία μας εισέρχονταν «οχυρωμένη» (κατά Καραμανλή και Αλογοσκούφη) στην δίνη της παγκόσμιας ύφεσης, ήταν φανερό πως το νεοελληνικό κοινωνικό και οικονομικό «οικοδόμημα» πατούσε πλέον σε σαθρά θεμέλια: την διαφθορά οικονομικών και πολιτικών παραγόντων, τις πελατειακές σχέσεις πολιτών με πολιτικούς, την αδιαφάνεια, την αναξιοκρατία, την ατιμωρησία, την κρατικοδίαιτη ιδιωτική επιχειρηματικότητα, την ασυδοσία στην αγορά εργασίας, την έλλειψη ανταγωνισμού στις αγορές, τον αναποτελεσματικό δημόσιο τομέα, την ουσιαστική αποχή των πολιτών από τα «κοινά» και το έλλειμμα δημοκρατίας.

Η «φυγή», τον Σεπτέμβρη του 2009 και η έως τώρα «εξαφάνιση» του Κ. Καραμανλή και των στενών πολιτικών συνεργατών του, είναι ουσιαστικά η ομολογία της αποτυχίας των επιλογών της Νέας Δημοκρατίας την πενταετία 2004 – 2009, που μπορεί να μην ευθύνονται εξ ολοκλήρου για το μεταπολιτευτικό ελληνικό «οικοδόμημα», συνέβαλλαν όμως τα μέγιστα στην αποδόμηση του Κράτους και των σχέσεων του με τον πολίτη, της εξουσίας και τις σχέσεις της με την κοινωνία, της Ελλάδας και τις απαραίτητες (ιδιαίτερα στενές από το 2004 και μετά, λόγω μας περιβόητης επιτήρησης) σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission) και τους εταίρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Έτσι, το μήνυμα των εκλογών του περασμένου Οκτώβρη ήταν σαφές: Ο ελληνικός λαός έδωσε ισχυρή εντολή στον Γ. Παπανδρέου και το ΠΑ.ΣΟ.Κ. για την προώθηση των αλλαγών και των μεταρρυθμίσεων για να βγούμε όχι μόνο από την οικονομική κρίση, αλλά και από κάθε κρίση αξιοπιστίας, πολιτική, κοινωνική, ηθική, που οδήγησαν την χώρα ένα βήμα πριν την χρεωκοπία και τους πολίτες στην απόγνωση.

Στην πορεία από τον Οκτώβρη έως σήμερα (παρόλο που έχουν γίνει και λάθος χειρισμοί στο κυβερνητικό έργο και επιβλήθηκαν πολύ σκληρά μέτρα στην οικονομία και την εισοδηματική πολιτική – αναγκαστικά για να γλιτώσουμε την χρεοκοπία – που επέφεραν μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις) δρομολογήθηκαν πολλά, πάρθηκαν γενναίες αποφάσεις και προχωρούν οι απαραίτητες αλλαγές για την δημιουργία μας σύγχρονου και αξιόπιστου κράτους.

Κορωνίδα των αλλαγών για ένα καλύτερο Κράτος είναι το σχέδιο «Καλλικράτης» που ξεκίνησε να συζητείται και θα ψηφιστεί την άλλη εβδομάδα στη Βουλή, με το οποίο επιχειρείται μια ριζική ανατροπή στην λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης με την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων και την μεταφορά των κέντρων λήψης αποφάσεων πιο κοντά στον πολίτη.

Δεν θα ήθελα να σταθώ με το άρθρο αυτό ούτε στην αναλυτική παρουσίαση των αλλαγών του σχεδίου, ούτε στις ενστάσεις και τις παρατηρήσεις που αυτές τις μέρες εγείρονται τόσο από τους κεντρικούς αυτοδιοικητικούς φορείς (Κ.Ε.Δ.Κ.Ε. και Ε.Ν.Α.Ε.) για τις μεγάλες θεσμικές αλλαγές, όσο και από τοπικούς φορείς και τοπικούς άρχοντες (Δήμαρχοι, Βουλευτές) για τα επιμέρους τοπικά ζητήματα, αν και συμμερίζομαι αρκετές από αυτές.

Θα ήθελα να σταθώ σε μια άλλη διάσταση του σχεδίου «Καλλικράτης» που έχει να κάνει με τη συμμετοχή περισσοτέρων στη λήψη των αποφάσεων αλλά και την ενίσχυση της διαφάνειας στην άσκηση της εξουσίας από τις Δημοτικές Αρχές.

Το σχέδιο «Καλλικράτης» μεταξύ άλλων προβλέπει:

1. Επιπλέον όργανα διοίκησης στους δήμους. Πλέον στην διοίκηση του δήμου προστίθενται, πέραν του Δημάρχου, του δημοτικού συμβουλίου και της δημαρχιακής επιτροπής (που στο εξής γίνεται «Εκτελεστική Επιτροπή») δύο ακόμη επιτροπές η «Οικονομική» και η «Ποιότητας ζωής».

2. Ηλεκτρονική διακυβέρνηση, με υποχρεωτική ανάρτηση στο διαδίκτυο όλων των αποφάσεων των οργάνων του δήμου, τις οικονομικές πράξεις (έργα, δημοπρασίες, προμήθειες κ.τ.λ.), την τριμηνιαία έκθεση εκτέλεσης προϋπολογισμού, ώστε να είναι διαθέσιμες στους πολίτες.

3. Θέσπιση του «Συμπαραστάτη του Δημότη», όπου οι πολίτες θα κάνουν τις καταγγελίες τους για ζητήματα που αφορούν κακοδιαχείριση και κακή εξυπηρέτηση από τους οργανισμούς και τις υπηρεσίες του δήμου.

4. Σύσταση «Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης» που θα αποτελείται από εκπροσώπους τοπικών φορέων (π.χ. εμπορικών συλλόγων, σωματείων, τοπικών επιστημονικών συλλόγων, εθελοντικών οργανώσεων, κινήσεων πολιτών) εκπροσώπους συμβουλίων νέων, αλλά και απλών δημοτών. Η επιτροπή αυτή, όπου πρόεδρος θα είναι ο Δήμαρχος και θα συνεδριάζει υποχρεωτικά μια φορά τουλάχιστον ανά τρίμηνο έχοντας γνωμοδοτικό ρόλο σε πολλά ζητήματα του δήμου, θεσμοθετεί την διαρκή και υποχρεωτική διαβούλευση του Δημάρχου με την τοπική κοινωνία.

5. Δίνει το δικαίωμα του εκλέγεσθαι σε νέους 18 ετών. Ένα μέτρο που θα αποτελέσει κίνητρο για την ενασχόληση περισσότερων νέων με τα κοινά και αναζωογόνησης της τοπικής πολιτικής σκηνής.

Βλέποντας όλα αυτά, εκτιμώ πως με την εφαρμογή του σχεδίου «Καλλικράτης» θα περάσουμε σε έναν επαναπροσδιορισμό των σχέσεων δημότη και δημοτικού άρχοντα, Δημάρχου και τρόπου άσκησης εξουσίας, προς όφελος των πολιτών, της αποκέντρωσης στη λήψη αποφάσεων, της διαφάνειας στην πολιτική που σταδιακά θα μειώσει τη διαφθορά και θα θέσει τις βάσεις για μια σύγχρονη διοίκηση του ελληνικού κράτους που πλέον είναι απαραίτητη για να βγούμε από την «συστημική» κρίση .

Όμως, οι αλλαγές που χρειάζεται αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δεν θα προκύψουν από την εφαρμογή του σχεδίου «Καλλικράτης» και τις υπόλοιπες μεταρρυθμίσεις που προωθεί η Κυβέρνηση αυτόματα.

Προϋποθέτει την πίστη των κοινωνιών στην αναγκαιότητα της αλλαγής και την τόλμη από το πολιτικό σύστημα για ρήξεις τόσο σε μικρά όσο και σε μεγάλα κατεστημένα.

Η κοινωνία είναι έτοιμη, θέλει την αλλαγή και τις ρήξεις αφού βιώνει τα αδιέξοδα του συστήματος καθημερινά.

Όμως, σε πολλές περιπτώσεις οι πολιτικοί δεν τολμούν τις ρήξεις, ειδικά τώρα, αφού με το σχέδιο «Καλλικράτης» τίθενται σε αμφισβήτηση οι δικές τους θέσεις, που εδώ και χρόνια θεωρούνταν δεδομένες.

Δυστυχώς, αυτό που βλέπουμε εδώ και μήνες είναι τους τοπικούς μας άρχοντες να έχουν μπει σε ένα μέτρημα «κουκιών» πριν καλά – καλά μάθουν από πιο «τσουβάλι» θα πρέπει να τα «πάρουν» και με πιο «τσουκάλι» θα πρέπει «μαγειρέψουν». Ιδιαίτερα τώρα, που με τις συνενώσεις των δήμων πλάκωσαν πολλοί «μάγειρες» στην ίδια «κουζίνα» και επιχειρούν να εκτελέσουν παρέα την «συνταγή» και όπως το πάνε… θα το «κάψουν το φαΐ»!

Όμως, στις δύσκολες στιγμές που περνά η πατρίδα μας απαιτείται μια άλλη προσέγγιση από όλους μας, τα κόμματα και τους τοπικούς πολιτικούς, στην πρόκληση της διοικητικής μεταρρύθμισης που ακούει στο όνομα «Καλλικράτης».

Κόμματα και πολιτικοί οφείλουμε να κάνουμε μια ιστορική υπέρβαση ενόψει των αυτοδιοικητικών εκλογών αφήνοντας στην άκρη συνήθεις μικροπολιτικές τακτικές και ατομικές φιλοδοξίες. Οφείλουμε να αναζωογονήσουμε και να ανανεώσουμε το πολιτικό σκηνικό με ουσιαστικό πολιτικό και προγραμματικό λόγο, με παρουσίαση της πραγματικής κατάστασης των τοπικών κοινωνιών, χωρίς να κρύβουμε τα προβλήματα τους «κάτω από το χάλι» για ψηφοθηρικούς λόγους, να αφήσουμε στην άκρη τα δήθεν τοπικιστικά οφέλη που συνήθως είναι ατομικά, να εκφέρουμε νέο δημόσιο λόγο προσεγγίζοντας τα προβλήματα με τα «μάτια» και την «ψυχή» των συμπολιτών μας, να αναδείξουμε, όχι ακόμα μία φορά τους δημοσιοσχεσίτες της πολιτικής ζωής, αλλά νέα πρόσωπα με ψυχικό σθένος, υψηλό ηθικό ανάστημα, τους άριστους από το στελεχιακό δυναμικό μας, για να βγάλουμε τις τοπικές κοινωνίες αλλά και την ελληνική πολιτεία από το τέλμα τους.

Το σχέδιο «Καλλικράτης» και οι επικείμενες αυτοδιοικητικές εκλογές αποτελούν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να ανατραπούν πολλά «κακώς κείμενα» που έχουν να κάνουν με την καθημερινότητα του πολίτη και να απελευθερωθούν οι τοπικές δυνάμεις που θα βγάλουν την πατρίδα από την κρίση. Ας υπερβάλλουμε όλοι τους εαυτούς μας για να μην πάνε οι ευκαιρίες που μας δίνονται χαμένες.

*Γραμματέας Τ.Ο. ΠΑ.ΣΟ.Κ. Λιτοχώρου