Επειδή βασιλεύει η παραπληροφόρηση σε σχέση με το νέο ασφαλιστικό σύστημα και επειδή πολλοί (ακόμη και ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας!) κάνουν πως δεν θυμούνται ότι στις 10 Μάη δόθηκε στη δημοσιότητα προσχέδιο νόμου (δεμένο σε δυο τόμους, μάλιστα!), το οποίο περιγράφει την αρχιτεκτονική του νέου ασφαλιστικού συστήματος, ας αποκαλύψουμε τις βασικές πτυχές αυτού του νέου ασφαλιστικού συστήματος, σκοπός του οποίου είναι
♦ η μετατροπή όλων των συντάξεων σε φιλανθρωπικά βοηθήματα και
♦ η μέση αύξηση των ορίων ηλικίας.
♦ η μετατροπή όλων των συντάξεων σε φιλανθρωπικά βοηθήματα και
♦ η μέση αύξηση των ορίων ηλικίας.
Δυο κατηγορίες ασφαλισμένων
Με το νέο ασφαλιστικό σύστημα οι εργαζόμενοι χωρίζονται σε δυο μεγάλες κατηγορίες.
1 Νέοι που θα ασφαλιστούν για πρώτη φορά μετά την 1.1.2013. Αυτοί θα πάρουν σύνταξη αποκλειστικά με το νέο σύστημα.
2 Παλιοί και νέοι που θα έχουν ασφαλιστεί για πρώτη φορά μέχρι 31.12. 2012. Αυτοί θα πάρουν σύνταξη συνδυαστικά με το παλιό και με το νέο σύστημα. Με το παλιό σύστημα για το χρόνο ασφάλισης που θα έχουν διανύσει μέχρι 31.12.2012 και με το νέο σύστημα για το διάστημα από 1.1.2013 μέχρι το χρόνο συνταξιοδότησης.
Και η πρώτη κατηγορία και η δεύτερη θα υποστούν μεγάλες απώλειες στη σύνταξη. Ο κανόνας που θα ισχύσει είναι ο εξής: όσο περισσότερα χρόνια ασφάλισης έχεις με το νέο σύστημα τόσο μεγαλύτερο θα είναι το πετσόκομμα της σύνταξης.
Δηλαδή, οι νέοι που θα ασφαλιστούν για πρώτη φορά από 1.1.2013 και μετά θα έχουν τη μέγιστη απώλεια.
Νέοι ασφαλισμένοι: -80% στη σύνταξη
Οι νέοι ασφαλισμένοι θα πάρουν μια «αναλογική» (ή «ανταποδοτική») σύνταξη, η οποία θα είναι μειωμένη περίπου κατά 80% από τη σύνταξη που θα έπαιρναν με το ισχύον σήμερα ασφαλιστικό σύστημα.
Δείτε στην πίσω σελίδα τρία παραδείγματα.
Αυτό θα γίνει γιατί:
α) Υποτριπλασιάζεται το ποσοστό αναπλήρωσης.
β) Οι συντάξιμες αποδοχές υπολογίζονται στο σύνολο του ασφαλιστικού βίου (αντί της τελευταίας 5ετίας που ισχύει σήμερα) και με συντελεστές αναπροσαρμογής πολύ χαμηλότερους από τους σημερινούς.
Στην ανταποδοτική σύνταξη υποτίθεται ότι θα προστεθεί και η βασική σύνταξη, που έχει οριστεί στα 360 ευρώ.
Ομως, η βασική σύνταξη θα δίνεται με εισοδηματικά κριτήρια και μετά το 65ο έτος της ηλικίας. Δηλαδή, δεν θα την παίρνουν όλοι.
Ιδού οι αποδείξεις:
α) Στο Μνημόνιο με την τρόικα ΔΝΤ-ΕΕ-ΕΚΤ αναφέρεται: «Το νέο σύστημα θα προβλέπει επίσης μια σύνταξη κοινωνικού χαρακτήρα με εισοδηματικά κριτήρια για όλους τους πολίτες που βρίσκονται πάνω από την κανονική ηλικία συνταξιοδότησης, ώστε να παρέχεται ένα σημαντικό δίχτυ ασφαλείας, συμβατό με τη βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών».
β) Στη δήλωση που έκανε προς το «Βήμα» (6.6.10) ο εκπρόσωπος του επιτρόπου Ολι Ρεν, Αμαντέου Αλταφάζ σημείωνε ότι η βασική σύνταξη θα ισχύει «για όλους εκτός από τις υψηλότερες εισοδηματικές ομάδες του πληθυσμού».
Ποια είναι αυτά τα εισοδηματικά κριτήρια; Δεν τα έχουν καθορίσει ακόμη. Ξέρουμε, όμως, τα εισοδηματικά κριτήρια που ισχύουν σήμερα για τους ανασφάλιστους ώστε να παίρνουν τη σύνταξη ανασφάλιστου πόλεων (360 ευρώ). Είναι 5.000 ευρώ ατομικό και 10.000 οικογενειακό εισόδημα το χρόνο. Δηλαδή, αν έχουμε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων και ο ένας από τους δύο παίρνει την κατώτερη σύνταξη του ΙΚΑ, αποκλείεται ο δεύτερος να πάρει την προνοιακή σύνταξη των 360 ευρώ.
Ξέρουμε επίσης τα εισοδηματικά κριτήρια που έχουν τεθεί για το φιλανθρωπικό (προνοιακού τύπου) βοήθημα του ΕΚΑΣ: Το ατομικό εισόδημα από κύριες και επικουρικές συντάξεις να είναι μικρότερο από 8.060,35 ευρώ, το συνολικό ετήσιο οικογενειακό εισόδημα να είναι μικρότερο από 14.633,41 ευρώ και το συνολικό ατομικό φορολογητέο εισόδημα να είναι μικρότερο από 9.403,75 ευρώ. Δηλαδή, όποιος παίρνει την κατώτερη του ΙΚΑ και μια επικουρική σύνταξη δεν παίρνει ΕΚΑΣ. Οποιος παίρνει μια σύνταξη μικρότερη και από την κατώτερη του ΙΚΑ και έχει και μια γκαρσονιέρα που τη νοικιάζει δεν παίρνει ΕΚΑΣ. Ζευγάρι συνταξιούχων με την κατώτερη του ΙΚΑ και χωρίς καμιά επικουρική δεν παίρνει ΕΚΑΣ! Ετσι έχει αποκλειστεί η συντριπτική πλειοψηφία των χαμηλοσυνταξιούχων από το ΕΚΑΣ. Με παρόμοια κριτήρια θα αποκλειστεί και η συντριπτική πλειοψηφία των μελλοντικών συνταξιούχων του νέου συστήματος από τη λήψη της περιβόητης βασικής σύνταξης.
Στο στόχαστρο οι ήδη ασφαλισμένοι
Οι νέοι ασφαλισμένοι, αυτοί που θα ασφαλιστούν αποκλειστικά με το νέο σύστημα (από 1.1.2013 και μετά) είναι καμένοι από χέρι. Ομως, αυτοί θ’ αργήσουν να βγουν στη σύνταξη. Οι πρώτοι θ’ αρχίσουν να βγαίνουν το 2028 (μετά από 15 χρόνια). Ο στόχος, όμως, είναι ν’ αρχίσουν γρήγορα να μειώνονται οι συντάξεις και όχι να περιμένουν να δουν αποτελέσματα από το 2028.
Τι θα γίνει με τους «παλιούς» ασφαλισμένους; Με βάση το προσχέδιο Λοβέρδου, αυτοί χωρίζονται σε δυο υποκατηγορίες.
1. Οσοι μπήκαν ή θα μπουν στην ασφάλιση μέχρι τις 31.12.2012 και θα συνταξιοδοτηθούν μέχρι τις 31.12. 2017 (εάν η έναρξη πλήρους εφαρμογής του νέου συστήματος μεταφερθεί την 1.1.2015, τότε αυτή η κατηγορία θα περιλαμβάνει όσους βγουν στη σύνταξη μέχρι 31.12.2014).
2. Οσοι μπήκαν ή θα μπουν στη δουλειά μέχρι 31.12.2012 και θα συνταξιοδοτηθούν από την 1.1.2018 (ή από την 1.1.2015, αν μεταφερθεί στο 2015 η έναρξη πλήρους εφαρμογής του νέου συστήματος).
Η σύνταξη και των δύο αυτών υποκατηγοριών θα αποτελείται από δυο κομμάτια.
α Το πρώτο κομμάτι της σύνταξης είναι αυτό που αφορά τον ασφαλιστικό βίο μέχρι τις 31.12.2012 και θα υπολογίζεται με το παλιό (ισχύον) σύστημα.
Οχι, όμως, όπως ακριβώς ισχύει σήμερα, αλλά όπως θα ισχύει «κατά το χρόνο συνταξιοδότησης και όπως προβλέπεται για κάθε φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο από γενικές ή καταστατικές διατάξεις που εξακολουθούν να ισχύουν» (προσχέδιο Λοβέρδου, άρθρο 4 παρ. 1α).
Γιατί δεν κατοχυρώνονται έστω αυτά που ισχύουν σήμερα; Γιατί η κυβέρνηση έχει κατά νου να επιφέρει στο μέλλον αλλαγές που θα μειώνουν και αυτό το πρώτο κομμάτι της σύνταξης, που θα υπολογιστεί με το παλιό (ισχύον σήμερα) σύστημα.
β Το δεύτερο μέρος της σύνταξης (από 1.1.2013 μέχρι την ημερομηνία συνταξιοδότησης) θα υπολογίζεται με βάση το νέο σύστημα και είναι διαφορετικό για καθεμιά από τις δύο υποκατηγορίες.
Για την πρώτη υποκατηγορία, που είναι και η μικρότερη (όσοι συνταξιοδοτηθούν μέχρι 31.12.2017 ή –το πιθανότερο– μέχρι 31.12. 2014, όπως προβλέπεται στο Μνημόνιο), τα ποσοστά αναπλήρωσης μειώνονται κατευθείαν στο 2% το χρόνο. Δηλαδή, προχωρούν σε μείωση της σύνταξης ακόμα και για τους ασφαλισμένους που θα συνταξιοδοτηθούν την επόμενη πενταετία. Καταργούν την ίδια την έννοια των «ώριμων ασφαλιστικών δικαιωμάτων», που τα σεβάστηκαν όλες οι προηγούμενες αντιασφαλιστικές ανατροπές.
Η δεύτερη υποκατηγορία είναι η μεγαλύτερη. Αφορά όσους και όσες βγουν στη σύνταξη μετά τις 31.12.2017 (ή μετά τις 31.12.2014, όπως είναι το πιθανότερο). Για όλους αυτούς το δεύτερο κομμάτι της σύνταξης θα υπολογιστεί με το νέο σύστημα. Δηλαδή, θα έχουν μείωση αυτού του κομματιού της σύνταξης γύρω στο 80%. Θα ισχύσει, δηλαδή ό,τι για τους νέους ασφαλισμένους (βλέπε παραδείγματα στην πίσω σελίδα).
γ Το προσχέδιο Λοβέρδου (άρθρο 2 παρ. 2Α) αναφέρει: «Στους ασφαλισμένους των οποίων η σύνταξη αποτελεί άθροισμα δύο τμημάτων, η βασική σύνταξη υπολογίζεται αναλογικά με βάση τα έτη ασφάλισης από 1.1.2013 και εφεξής προς το συνολικό χρόνο ασφάλισης». Δηλαδή, αν κάποιος συνταξιοδοτηθεί, για παράδειγμα, στις 31.12. 2019 με 30 χρόνια ασφάλισης, θα πάρει και βασική σύνταξη ίση με τα 7/30 της βασικής, δηλαδή 84 ευρώ.
Παρατήρηση πρώτη: Και γι’ αυτό το τμήμα της βασικής σύνταξης θα ισχύσουν τα εισοδηματικά κριτήρια, που σημαίνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία θα αποκλειστεί.
Παρατήρηση δεύτερη και σημαντικότερη: Σύμφωνα με τη θεμελιώδη ιδεολογική προσέγγιση της κυβέρνησης και της τρόικας, στο παλιό (ισχύον) ασφαλιστικό σύστημα υπάρχουν ενσωματωμένα έντονα προνοιακά στοιχεία. Δεν αναφέρονται μόνο στο λεγόμενο «προνοιακό» κομμάτι της κατώτερης σύνταξης του ΙΚΑ (που ποικίλει από συνταξιούχο σε συνταξιούχο), αλλά και στους συντελεστές αναπλήρωσης γενικά. Θεωρούν, δηλαδή, ότι οι ισχύοντες συντελεστές αναπλήρωσης είναι εξαιρετικά υψηλοί και δεν ανταποκρίνονται στην «ανταποδοτικότητα» που πρέπει να διέπει το σύστημα. Οτι εμπεριέχουν προνοιακά στοιχεία. Οτι οι εργαζόμενοι με βάση τις ασφαλιστικές εισφορές δεν «δικαιούνται» τόσο «υψηλούς» συντελεστές αναπλήρωσης. Γι’ αυτό με το νέο σύστημα τους ρίχνουν κάτω από το ένα τρίτο αυτών που ισχύουν σήμερα. Ο εργαζόμενος που παράγει όλο τον κοινωνικό πλούτο, ο εργαζόμενος που επιπρόσθετα είναι το υποζύγιο της φορολογίας, δεν πρέπει να δεχτεί να του μιλούν για «οργανικό» και «προνοιακό» κομμάτι της σύνταξης.
Αυτοί που μας κλέβουν τα πάντα δεν μπορεί να μας ζητούν και τα ρέστα
Σύμφωνα μ’ αυτή τη θεωρία, λοιπόν, ο εργαζόμενος που θα πάρει ένα κομμάτι σύνταξης με το παλιό σύστημα, θα έχει πάρει και μια… γενναία προνοιακή παροχή. Αν πάρει μια προνοιακή παροχή στο πρώτο κομμάτι της σύνταξης και ένα τμήμα της βασικής σύνταξης στο δεύτερο κομμάτι, το άθροισμα αυτών των δύο δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 360 ευρώ. Αλλιώς, ο συγκεκριμένος εργαζόμενος θα θεωρείται ευνοημένος έναντι των νεότερων συναδέλφων του.
Από την άλλη, τα εισοδηματικά κριτήρια θα ισχύσουν και γι’ αυτόν. Δεν θα μπορεί, δηλαδή, να πάρει προνοιακή σύνταξη, όταν η αναλογική σύνταξή του (σε συνδυασμό με τυχόν άλλα εισοδήματα) θα ξεπερνά τα εισοδηματικά κριτήρια που θα τεθούν.
Τι ακριβώς θα γίνει; Το προσχέδιο Λοβέρδου, που περιέχει πάρα πολλά προπαγανδιστικά στοιχεία, δεν απαντά ευθέως στο παραπάνω ερώτημα. Απαντά, όμως, εμμέσως.
α) Στο άρθρο 1 παρ. 2Α ορίζει ότι ουδείς μπορεί να πάρει δυο βασικές συντάξεις, ακόμη και αν παίρνει δύο συντάξεις.
β) Με το άρθρο 39 καθιερώνεται «Λογιστικός διαχωρισμός Προνοιακών-Ασφαλιστικών παροχών» από 1.1. 2011. Προσοχή, ο λογιστικός διαχωρισμός δεν αφορά μόνο την κατώτερη σύνταξη του ΙΚΑ, στην οποία υποτίθεται υπάρχει «οργανικό» και «προνοιακό» τμήμα, αλλά όλες τις συντάξεις.
Αυτό αναφέρεται ρητά στην παρ. 1 του άρθρου 39: «Από 1.1.2011 η σύνταξη και οι λοιπές συνταξιοδοτικές παροχές που καταβάλλονται στους δικαιούχους όλων των Ασφαλιστικών Οργανισμών και του Δημοσίου κύριας και επικουρικής ασφάλισης, διαχωρίζονται λογιστικά στο οργανικό και το προνοιακό τμήμα».
Επίσης, στην παράγραφο 3 αναφέρεται ότι προνοιακή παροχή αποτελεί «και κάθε άλλη παροχή, η οποία απονέμεται από τους Ασφαλιστικούς Οργανισμούς χωρίς την καταβολή ασφαλιστικής εισφοράς».
Επομένως, το τμήμα εκείνο της σύνταξης που θα αντιστοιχεί στη διαφορά των παλιών από τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης θα χαρακτηρίζεται «προνοιακή παροχή». Για παράδειγμα, με το παλιό (ισχύον σήμερα) σύστημα, τα ποσοστά αναπλήρωσης για τα πρώτα 15 χρόνια ασφάλισης είναι 2,53% το χρόνο, ενώ με το νέο σύστημα είναι 0,7% το χρόνο.
Επομένως, η διαφορά ανάμεσα στο παλιό και το νέο ποσοστό αναπλήρωσης (2,53-0,7=1,46%) θα θεωρείται ότι παρέχει «προνοιακή» και όχι «ανταποδοτική» σύνταξη.
Με βάση αυτές τις ρυθμίσεις η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα πολλών εναλλακτικών επιλογών:
α) Να κρατήσει άθιχτο όλο το πρώτο κομμάτι της σύνταξης, αλλά να μη δώσει κανένα ποσοστό βασικής σύνταξης στο δεύτερο κομμάτι, θεωρώντας ότι η «προνοιακή» υποχρέωση του κράτους εξαντλήθηκε με τη «γενναία» προνοιακή παροχή που ενυπάρχει στο πρώτο κομμάτι.
β) Να αθροίσει την «προνοιακή» παροχή του πρώτου κομματιού της σύνταξης με την «προνοιακή» παροχή του δεύτερου κομματιού της σύνταξης και να τις περιορίσει στο μέγιστο των 360 ευρώ, μειώνοντας έτσι δραστικά το σύνολο της σύνταξης.
Ετσι, η αρχιτεκτονική του νέου ασφαλιστικού συστήματος για τους ασφαλισμένους μέχρι 31.12.2012 παίρνει τη μορφή που φαίνεται στο διπλανό γράφημα.
Φυσικά, ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο εκδοχές υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Με τις ρυθμίσεις που αναφέραμε παραπάνω, η κυβέρνηση δίνει στον εαυτό της λευκή εξουσιοδότηση, ώστε να ρυθμίσει κατά το δοκούν τις συντάξεις των ήδη ασφαλισμένων και όσων θα πρωτοασφαλιστούν μέχρι 31.12.2012. Πώς θα οριστεί για παράδειγμα πόσο κομμάτι της σύνταξης με το ισχύον (παλιό) σύστημα είναι αναλογικό και πόσο προνοιακό; Αυθαίρετα, φυσικά (ίσως και με τη βοήθεια κάποιας κατά παραγγελίαν αναλογιστικής μελέτης). Και μόνο το γεγονός ότι θεωρούν πως στις σημερινές συντάξεις ενυπάρχουν και προνοιακές παροχές δείχνει τις προθέσεις τους για πετσόκομμα όλων των συντάξεων. Για πετσόκομμα χοντρό άμεσα, τα επόμενα χρόνια, και όχι στο μακρινό μέλλον.
Αυτή η ανατροπή δεν είναι μια συνηθισμένη αντιασφαλιστική ανατροπή, η οποία αυξάνει τα όρια ηλικίας και μειώνει τις συντάξεις, αλλά μια ανατροπή που καταργεί την ίδια την Κοινωνική Ασφάλιση. Που καταργεί κάθε κοινωνικό κριτήριο και κάθε έννοια αλληλεγγύης και μετατρέπει την ασφάλιση σε μια καθαρά ατομική υπόθεση.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν θα δεχτούμε αυτή την ανατροπή. Αν θα την υποδεχτούμε με μια-δυο άσφαιρες 24ωρες ντουφεκιές, για την τιμή των όπλων, όπως επιδιώκει η συνδικαλιστική γραφειοκρατία. ‘Η αν θα ξεσηκωθούμε σ’ έναν αγώνα πανεργατικό, σκληρό και ανυποχώρητο, για την Κοινωνική Ασφάλιση και για το μέλλον των παιδιών μας.
Από την άλλη, τα εισοδηματικά κριτήρια θα ισχύσουν και γι’ αυτόν. Δεν θα μπορεί, δηλαδή, να πάρει προνοιακή σύνταξη, όταν η αναλογική σύνταξή του (σε συνδυασμό με τυχόν άλλα εισοδήματα) θα ξεπερνά τα εισοδηματικά κριτήρια που θα τεθούν.
Τι ακριβώς θα γίνει; Το προσχέδιο Λοβέρδου, που περιέχει πάρα πολλά προπαγανδιστικά στοιχεία, δεν απαντά ευθέως στο παραπάνω ερώτημα. Απαντά, όμως, εμμέσως.
α) Στο άρθρο 1 παρ. 2Α ορίζει ότι ουδείς μπορεί να πάρει δυο βασικές συντάξεις, ακόμη και αν παίρνει δύο συντάξεις.
β) Με το άρθρο 39 καθιερώνεται «Λογιστικός διαχωρισμός Προνοιακών-Ασφαλιστικών παροχών» από 1.1. 2011. Προσοχή, ο λογιστικός διαχωρισμός δεν αφορά μόνο την κατώτερη σύνταξη του ΙΚΑ, στην οποία υποτίθεται υπάρχει «οργανικό» και «προνοιακό» τμήμα, αλλά όλες τις συντάξεις.
Αυτό αναφέρεται ρητά στην παρ. 1 του άρθρου 39: «Από 1.1.2011 η σύνταξη και οι λοιπές συνταξιοδοτικές παροχές που καταβάλλονται στους δικαιούχους όλων των Ασφαλιστικών Οργανισμών και του Δημοσίου κύριας και επικουρικής ασφάλισης, διαχωρίζονται λογιστικά στο οργανικό και το προνοιακό τμήμα».
Επίσης, στην παράγραφο 3 αναφέρεται ότι προνοιακή παροχή αποτελεί «και κάθε άλλη παροχή, η οποία απονέμεται από τους Ασφαλιστικούς Οργανισμούς χωρίς την καταβολή ασφαλιστικής εισφοράς».
Επομένως, το τμήμα εκείνο της σύνταξης που θα αντιστοιχεί στη διαφορά των παλιών από τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης θα χαρακτηρίζεται «προνοιακή παροχή». Για παράδειγμα, με το παλιό (ισχύον σήμερα) σύστημα, τα ποσοστά αναπλήρωσης για τα πρώτα 15 χρόνια ασφάλισης είναι 2,53% το χρόνο, ενώ με το νέο σύστημα είναι 0,7% το χρόνο.
Επομένως, η διαφορά ανάμεσα στο παλιό και το νέο ποσοστό αναπλήρωσης (2,53-0,7=1,46%) θα θεωρείται ότι παρέχει «προνοιακή» και όχι «ανταποδοτική» σύνταξη.
Με βάση αυτές τις ρυθμίσεις η κυβέρνηση έχει τη δυνατότητα πολλών εναλλακτικών επιλογών:
α) Να κρατήσει άθιχτο όλο το πρώτο κομμάτι της σύνταξης, αλλά να μη δώσει κανένα ποσοστό βασικής σύνταξης στο δεύτερο κομμάτι, θεωρώντας ότι η «προνοιακή» υποχρέωση του κράτους εξαντλήθηκε με τη «γενναία» προνοιακή παροχή που ενυπάρχει στο πρώτο κομμάτι.
β) Να αθροίσει την «προνοιακή» παροχή του πρώτου κομματιού της σύνταξης με την «προνοιακή» παροχή του δεύτερου κομματιού της σύνταξης και να τις περιορίσει στο μέγιστο των 360 ευρώ, μειώνοντας έτσι δραστικά το σύνολο της σύνταξης.
Ετσι, η αρχιτεκτονική του νέου ασφαλιστικού συστήματος για τους ασφαλισμένους μέχρι 31.12.2012 παίρνει τη μορφή που φαίνεται στο διπλανό γράφημα.
Φυσικά, ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο εκδοχές υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Με τις ρυθμίσεις που αναφέραμε παραπάνω, η κυβέρνηση δίνει στον εαυτό της λευκή εξουσιοδότηση, ώστε να ρυθμίσει κατά το δοκούν τις συντάξεις των ήδη ασφαλισμένων και όσων θα πρωτοασφαλιστούν μέχρι 31.12.2012. Πώς θα οριστεί για παράδειγμα πόσο κομμάτι της σύνταξης με το ισχύον (παλιό) σύστημα είναι αναλογικό και πόσο προνοιακό; Αυθαίρετα, φυσικά (ίσως και με τη βοήθεια κάποιας κατά παραγγελίαν αναλογιστικής μελέτης). Και μόνο το γεγονός ότι θεωρούν πως στις σημερινές συντάξεις ενυπάρχουν και προνοιακές παροχές δείχνει τις προθέσεις τους για πετσόκομμα όλων των συντάξεων. Για πετσόκομμα χοντρό άμεσα, τα επόμενα χρόνια, και όχι στο μακρινό μέλλον.
Αυτή η ανατροπή δεν είναι μια συνηθισμένη αντιασφαλιστική ανατροπή, η οποία αυξάνει τα όρια ηλικίας και μειώνει τις συντάξεις, αλλά μια ανατροπή που καταργεί την ίδια την Κοινωνική Ασφάλιση. Που καταργεί κάθε κοινωνικό κριτήριο και κάθε έννοια αλληλεγγύης και μετατρέπει την ασφάλιση σε μια καθαρά ατομική υπόθεση.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν θα δεχτούμε αυτή την ανατροπή. Αν θα την υποδεχτούμε με μια-δυο άσφαιρες 24ωρες ντουφεκιές, για την τιμή των όπλων, όπως επιδιώκει η συνδικαλιστική γραφειοκρατία. ‘Η αν θα ξεσηκωθούμε σ’ έναν αγώνα πανεργατικό, σκληρό και ανυποχώρητο, για την Κοινωνική Ασφάλιση και για το μέλλον των παιδιών μας.
Πώς θα επιτευχθεί η μέση αύξηση των ορίων ηλικίας;
• Με την καθιέρωση της 40ετίας στα 60 χρόνια (καταργείται η 37ετία και η 35ετία).
• Με την αύξηση στα 65 του ορίου ηλικίας των γυναικών στο Δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.
•Με τη θέσπιση ως ελάχιστου ορίου ηλικίας των 60 και για τα ΒΑΕ και την απένταξη απ’ αυτά του 90% των επαγγελμάτων και χώρων εργασίας.
• Με την επιβολή ποινής - 6% της σύνταξης για κάθε χρόνο ανάμεσα στα 60 και τα 65 (-30% συνολικά).
80% κάτω οι συντάξεις με το νέο σύστημα
Εδώ και μερικές μέρες, σε όλα τα ΜΜΕ παίζει συνεχώς ένα μεγάλο ψέμα. Οτι δήθεν με το νέο ασφαλιστικό σύστημα τα ποσοστά αναπλήρωσης ορίζονται σε 1,2% το χρόνο κατά μέσο όρο, ήτοι 48% για 40 χρόνια ασφάλισης. Το ψέμα αυτό το αναπαράγει και ο ίδιος ο υπουργός Εργασίας, μολονότι γνωρίζει πολύ καλά ότι στο προσχέδιό του τα ποσοστά αναπλήρωσης είναι πολύ χαμηλότερα από την αναφορά που κάνει το Μνημόνιο σε 1,2% το χρόνο κατά μέσο όρο. Μάλιστα, κατά παράβαση κάθε έννοιας Κοινωνικής Ασφάλισης, για πρώτη φορά στην ιστορία των ελληνικών ασφαλιστικών συστημάτων, εισάγεται μια στυγνή ταξική λογική: όσο μεγαλύτερο μισθό έχεις, τόσο υψηλότερο είναι το ποσοστό αναπλήρωσης που παίρνεις. Τα λεφτά πάνε στα λεφτά, που λένε.
Δείτε τον πίνακα παρακάτω. Δείχνει τα μέσα ποσοστά αναπλήρωσης ανά ασφαλιστική κλάση (για 15, 25, 30, 35 και 40 έτη ασφάλισης), σύμφωνα με το προσχέδιο Λοβέρδου. Μόλις στην τέταρτη ασφαλιστική κλάση και μόνο για 40 χρόνια δουλειάς φτάνει το ποσοστό αναπλήρωσης το 1,2% το χρόνο κατά μέσο όρο.
Αυτό, όμως, αφορά ελάχιστα μεγαλοστελέχη. Το σύνολο σχεδόν των εργαζόμενων ανήκουν στις τρεις πρώτες κλάσεις (συντάξιμες αποδοχές –μέσος όρος όλου του εργασιακού βίου– μέχρι 1.200 ευρώ). Μάλιστα η συντριπτική πλειοψηφία ανήκει στις δυο πρώτες κλάσεις (συντάξιμες αποδοχές μέχρι 1.000 ευρώ). Οσον δε αφορά τα έτη ασφάλισης, είναι αδύνατο εργαζόμενος του ιδιωτικού τομέα να πιάσει 40 χρόνια. Ολο και περισσότεροι εργαζόμενοι μετά βίας πιάνουν τα 4.500 ένσημα (15 χρόνια ασφάλισης).
Πέρα, όμως, από τα ποσοστά αναπλήρωσης που υποτριπλασιάζονται, με το νέο σύστημα μειώνονται δραματικά και οι συντάξιμες αποδοχές. Αυτό γίνεται με δυο τρόπους. Πρώτο, δεν υπολογίζεται ο μέσος όρος της τελευταίας πενταετίας, όπως ισχύει μέχρι σήμερα (παλιότερα ίσχυε ο μέσος όρος της τελευταίας διετίας κι ακόμα πιο παλιά ο τελευταίος μισθός), αλλά ο μέσος όρος ολόκληρου του ασφαλιστικού βίου. Δεύτερο, οι συντελεστές αναπροσαρμογής, με τους οποίους αναπροσαρμόζονται οι συντάξιμες αποδοχές κάθε χρόνου, μειώνονται δραστικά σε σχέση μ’ αυτούς που ισχύουν σήμερα. Το αποτέλεσμα είναι οι συντάξιμες αποδοχές να περιορίζονται περίπου στο 70% των σημερινών.
Με τις συντάξιμες αποδοχές τόσο μειωμένες και τα ποσοστά αναπλήρωσης κάτω από το 1/3 των σημερινών, οι συντάξεις κυριολεκτικά εξατμίζονται. Πέφτουν περίπου στο 20% των σημερινών (80% κάτω).
Στον πίνακα παρακάτω φαίνονται τρία παραδείγματα εργαζόμενων που αμείβονται με τα βασικά και έχουν πραγματοποιήσει 16 χρόνια ασφάλισης (4.800 ένσημα). Οι υπολογισμοί είναι ακριβέστατοι και έγιναν με πραγματικές τιμές, δεδομένου ότι ως περίοδος αναφοράς πάρθηκε η περίοδος 1994-2009 (δεν μπορούσαμε να πάρουμε μια μελλοντική χρονική περίοδο, διότι δεν γνωρίζουμε πώς θα κινηθούν οι μισθοί στο μέλλον).
Επιλέξαμε εργαζόμενους που πληρώνονται με την ΕΓΣΕΕ, διότι η ΕΓΣΣΕ είναι ένα στάνταρ παράδειγμα, ενώ οι κλαδικές συμβάσεις είναι άπειρες. Άλλωστε, παραδείγματα μελετήσαμε, για να μπορέσουμε να συγκρίνουμε τη σύνταξη με το ισχύον σύστημα και με το νέο σύστημα που θέλει να θεσπίσει η κυβέρνηση. Οι συγκρίσεις θα είναι στα ίδια επίπεδα και για τους εργαζόμενους που πληρώνονται με κλαδικές συμβάσεις. Αλλωστε, αν πάρουμε υπόψη μας και τα τελευταία μέτρα, όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι θα στριμώχνονται στα επίπεδα της ΕΓΣΕΕ και η διαφορά ανάμεσα στις Κλαδικές και την ΕΓΣΕΕ θα μειώνεται.
Το συμπέρασμα είναι αυτό που μετράει. Δεν έχουμε απλά πετσόκομμα συντάξεων, έχουμε εξάτμιση των συντάξεων. Δείτε τα αποτελέσματα στον πίνακα. Ανύπαντρος χωρίς τριετίες, με 4.800 ημέρες ασφάλισης, «δικαιούται» με το σημερινό σύστημα σύνταξη 337,26 ευρώ, ενώ με το νέο σύστημα θα «δικαιούται» μόνο 65,33 ευρώ! Με τον ίδιο αριθμό ημερών ασφάλισης, ανύπαντρος με 5 τριετίες, που θα «δικαιούνταν» με το ισχύον σύστημα σύνταξη 352,73 ευρώ, θα «δικαιούται» με το νέο σύστημα μόλις 73,56 ευρώ. Παντρεμένος με 5 τριετίες, πάντα με 4.800 ένσημα, θα «δικαιούνταν» σύνταξη 352,73 ευρώ και με το νέο σύστημα θα «δικαιούται» 76,82 ευρώ!
Δείτε το και αυτοτελώς, χωρίς καμιά σύγκριση. 16 χρόνια δουλειάς, 16 χρόνια ασφαλιστικών εισφορών και να σου λένε ότι η σύνταξη που «δικαιούσαι» δεν φτάνει τα 80 ευρώ το μήνα!
Τα παραδείγματα που μελετήσαμε αφορούν εργαζόμενους που βγαίνουν στη σύνταξη μετά από 16 χρόνια δουλειά (4.800 ένσημα). Δεν πρόκειται για κανένα εξωπραγματικό χρονικό διάστημα. Είναι ένας χρόνος πάνω από το ελάχιστο όριο με το οποίο παίρνει κάποιος σήμερα σύνταξη (4.500 ένσημα ή 15 πλήρη έτη). Ενα πολύ μεγάλο ποσοστό των εργαζόμενων του ιδιωτικού τομέα εκεί κυμαίνεται. Και όσο περνάει ο καιρός, με την ανεργία, τη μερική απασχόληση, την υποαπασχόληση, το ποσοστό αυτό γίνεται ολοένα και μεγαλύτερο. Σημειώνουμε όμως και πάλι ότι πρόκειται απλώς για ένα παράδειγμα ενδεικτικό της εξάτμισης των συντάξεων.
Δείτε και σε τι άλλα τερατουργήματα οδήγησε το μένος της κυβέρνησης ενάντια στις συντάξεις, ακόμη και τις μικρότερες. Υποτίθεται ότι με το προσχέδιο Λοβέρδου (άρθρο 3, παρ. 3) θεσπίζεται κατώτατο ποσό σύνταξης (αναλογική+βασική) ίσο τουλάχιστον με 15 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη. Το ποσό αυτό είναι σήμερα 495 ευρώ. Αν πάρουμε τη μεγαλύτερη από τις συντάξεις των παραδειγμάτων (παντρεμένος με 5 τριετίες), που είναι 76,82 ευρώ, και προσθέσουμε και τη βασική των 360 ευρώ, φτάνουμε σε συνολική σύνταξη 436,72 ευρώ. Δηλαδή, μικρότερη κατά 58,28 ευρώ από τα 15 ημερομίσθια ανειδίκευτου εργάτη! Μέσα στο μένος τους για τεράστιες περικοπές στις συντάξεις και στη βιασύνη τους, δεν πρόσεξαν ότι το σύστημά τους οδηγεί σε τερατουργήματα και ότι τα άρθρα του αναιρούν το ένα το άλλο.
