Γεώργιος Α. Δαουτόπουλος
Καθηγητής Γεωπονίας ΑΠΘ, daoutop@agro.auth.gr
Οι νέοι Καλλικρατικοί Δήμοι ξεκινούν την πορεία τους σε μια δύσκολη συγκυρία. Από τη μια μεριά, έχουμε τη ριζική αλλαγή του σκηνικού δράσης τους με νέες περισσότερες αρμοδιότητες και από την άλλη μεριά, την αβεβαιότητα της χρηματοδότησής τους από την οικονομική στενότητα που επικρατεί. Ταυτόχρονα, η δεινή οικονομική θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι συμπολίτες μας, αποτρέπει οποιαδήποτε σκέψη για αύξηση των ιδίων εσόδων μέσα από τοπικούς φόρους ή τέλη.
Είχα τη δυνατότητα να παρευρεθώ ως εισηγητής σε μια σειρά σεμιναρίων που διοργάνωσε, σε Νομούς της Κεντρικής Μακεδονίας, η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, η γνωστή ΕΕΤΑΑ και να ακούσω από πρώτο χέρι τις αγωνίες των νεοεκλεγέντων. Δεν τους έδωσα χαιρετίσματα στην εξουσία όπως ο γνωστός τροβαδούρος, αλλά τους παρεκάλεσα να θέσουν όραμα και στόχους και να εργαστούν για την πραγματοποίησή του. Μετέφερα το μήνυμα, ότι πολλά πράγματα μπορούν να γίνουν και χωρίς χρήματα και τους έδωσα παραδείγματα. Για παράδειγμα, η ενθάρρυνση της χρήσης του ποδηλάτου μειώνει την ενεργειακή εξάρτηση του Δήμου και πολύτιμοι και δυσεύρετοι πόροι μένουν στα όριά του και δεν ταξιδεύουν για τα παχυλά πορτοφόλια των Αράβων φίλων μας. Στην ίδια κατεύθυνση λειτουργεί και η αντικατάσταση κοινών λαμπτήρων με ηλεκτρονικούς. Θα ήθελα να σταθώ σε μια άλλη δράση που μπορεί να αναληφθεί άμεσα από όλους τους Δήμους και να τους αποφέρει έσοδα. Ναι, καλά διαβάσατε, έσοδα. Η δράση αυτή δεν είναι άλλη από την παραμελημένη και περιφρονημένη «ανακύκλωση των φυτικών υλικών».
Τα φυτικά υλικά προέρχονται από δύο πηγές. Από τα κλαδεύματα κήπων και δενδροστοιχιών του δήμου και των πολιτών του και από τις κουζίνες των νοικοκυριών και των μονάδων εστίασης. Αυτά τα υλικά αποτελούν το 30-40% του συνόλου των απορριμμάτων που παράγουμε σε καθημερινή βάση (περίπου 2 κιλά κατά άτομο). Αυτό σημαίνει ότι αν ο Δήμος και οι Δημότες συμμετείχαν σε ένα πρόγραμμα ανακύκλωσης αυτών των υλικών θα μπορούσαμε να μειώσουμε τις δαπάνες διαχείρισης των απορριμμάτων κατά 40%. Θα μπορούσε δηλαδή ένας δήμαρχος, μεσούσης της οικονομικής κρίσης, να μειώσει και όχι να αυξήσει τα τέλη καθαριότητας που είναι ο μονόδρομος για όλους τους Δήμους της χώρας. Αν το ανακοίνωνε, κανένας δεν θα τον πίστευε. Όλοι θα άρχιζαν να σκέφτονται ότι κάτι συνέβη με το Δήμαρχο. Ας το πούμε απλά. Ότι τρελάθηκε.
Δυστυχώς στη χώρα μας υιοθετήσαμε ένα συγκεντρωτικό σύστημα διαχείρισης των απορριμμάτων. Για να μη δυσκολέψουμε τον πολίτη που τον έχουμε καλομάθει όπως μια υπερπροστατευτική μητέρα που εξακολουθεί να δένει τα κορδόνια των παιδιών της και ας έγιναν 10 και πλέον ετών. Τι του λέμε του πολίτη με το σημερινό σύστημα οι δημοτικοί άρχοντες;. Μη σε νοιάζει τι απορρίμματα και πόσα παράγεις. Ρίξτε τα όλα σε έναν κάδο και εμείς θα τα εξαφανίσουμε από μπροστά σου εν ριπή οφθαλμού. Άλλες χώρες με μεγαλύτερη εμπειρία από εμάς έχουν προχωρήσει από δεκαετίες τώρα στην ανακύκλωση στην πηγή, στο νοικοκυριό ή στην επιχείρηση που αναλαμβάνουν να διαχωρίσουν τα απορρίμματα στα κλάσματά τους. Σε αυτές τις χώρες ανακυκλώνεται το 80-90 των απορριμμάτων που παράγονται. Σε εμάς ένα 7-8% και σε μερικούς Δήμους, όπως ο Δήμος Θεσσαλονίκης, ανακυκλώνεται το 1% των απορριμμάτων που παράγονται.
Η υλοποίηση ενός συστήματος ανακύκλωσης φυτικών υλικών είναι δυνατή και 100% υλοποιήσιμη άμεσα. Όχι αύριο, σήμερα. Το Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας μπορεί να συντονίσει και να υλοποιήσει ένα τέτοιο πρόγραμμα παροχής της αναγκαίας τεχνογνωσίας με χαμηλό κόστος μέχρι οι τοπικοί δήμοι που εμπλέκονται αποκτήσουν αυτοδυναμία διαχείρισης του συστήματος. Το σχετικό χρονικό διάστημα κυμαίνεται από 10-12 μήνες.
Μπορεί μάλιστα να ξεκινήσει από μια μικρή κλίμακα και σταδιακά να επεκτείνεται σύμφωνα με τους ρυθμούς υιοθέτησης του προγράμματος από τα μέλη της τοπικής κοινωνίας. Απαιτεί μια και μόνον προϋπόθεση. Να πιστέψουν στην αναγκαιότητα και χρησιμότητα του προγράμματος κατ΄αρχήν ο Δήμαρχος και οι εμπλεκόμενοι Αντιδήμαρχοι Καθαριότητας και Πρασίνου και στη συνέχεια τα στελέχη του Δήμου. Η εμπειρία μας έδειξε ότι η επιτυχία του προγράμματος είναι άμεσα συνδεδεμένη με την υποστήριξη της Δημοτικής Αρχής. Μόνον όταν ο Δήμος διδάσκει δια του παραδείγματος πείθει όλο και περισσότερους δημότες να διαχωρίσουν και να ανακυκλώσουν στο σπίτι τους τα φυτικά υλικά του κήπου και της κουζίνας.
εμπειρία μας έδειξε ότι
Ο Δήμος Θέρμης στη Θεσσαλονίκη εφαρμόζει από την προηγούμενη χρονιά ένα παρόμοιο πρόγραμμα ανακύκλωσης μοιράζοντας κάδους ανακύκλωσης σε 1000 νοικοκυριά. Την ίδια επιτυχία με 800 κάδους είχε αντίστοιχο πρόγραμμα στο Δήμο Συκεών Θεσσαλονίκης το 2008 και ένα άλλο στο Δήμο Πανοράματος με 300 κάδους. Και οι τρεις Δήμαρχοι επανεξελέγησαν στις πρόσφατες εκλογές, από την πρώτη Κυριακή, με ποσοστό ρεκόρ. Τυχαίο; Δε νομίζω.
Τα πλεονεκτήματα μιας τέτοιας δράσης είναι:
- Μείωση των απορριμμάτων κατά 35%
- Μείωση των δαπανών καθαριότητας κατά 40%
- Απόσβεση του εξοπλισμού μέσα σε 8 μήνες
- Αύξηση του χρόνου ζωής των ΧΥΤΑ κατά 35%
- Συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις που αναλάβαμε απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αποφυγή βαρύτατων προστίμων που θα βαρύνουν τους Δήμους και μέσω αυτών τους πολίτες. Αυτές τις ημέρες έφτασε το 5ο τελεσίγραφο της ΕΕ και έντρομος ο Υπουργός ανακοίνωσε ότι τα πρόστιμα θα βαρύνουν τους αντίστοιχους Δήμους και όχι τον Εθνικό προϋπολογισμό.
- Μείωση των εισαγωγών σε ακριβά οργανικά λιπάσματα
- Δεν χρειάζεται δαπάνη ενέργειας για την πραγματοποίησή της
- Απλός και φθηνός τεχνολογικός εξοπλισμός
- Η μόνη ανακύκλωση τα οφέλη της οποίας καρπώνονται οι πολίτες
- Οι πολίτες γίνονται μέρος της λύσης του μεγάλου προβλήματος των απορριμμάτων και όχι μέρος του προβλήματος
- Όσοι συμμετέχουν στο πρόγραμμα απολαμβάνουν την ικανοποίηση ότι βοηθούν το περιβάλλον με έργα και όχι με λόγια
Όποιος αμφιβάλει δεν έχει παρά να μας καλέσει σε μια δημόσια ομιλία προς τους αιρετούς, τους δημοτικούς υπαλλήλους και κάθε ενδιαφερόμενο και σκεπτόμενο δημότη της τοπικής του κοινωνίας. Αυτά που λέμε και τα γράφουμε και τα εννοούμε και τα υλοποιούμε.
Το παρόν άρθρο μας εστάλει από τον καθηγητή κ. Γ.Δαουτόπουλο
