Η ελληνική διανόηση δεν έχει σωσμό…
Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου *
Οι διανοούμενοι είναι αποκλειστικά άνθρωποι που μελετούν την δραστηριότητα του σκέπτεσθαι. Είναι δηλαδή εκείνοι που εξετάζουν την λειτουργία της νόησης σε διάφορα οντολογικά πεδία. Ετούτοι είναι που αναπτύσσουν επιστημολογικά εργαλεία για την κατανόηση, επεξεργασία και καλλιέργεια του λόγου (όλων των μορφών έκφρασης και δημιουργίας συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογικών εφαρμογών), ο οποίος εμπεριέχει και αντανακλά πάντοτε σχέσεις εξουσίας. Η λογική αναπαράσταση αυτών των σχέσεων σε διάφορα πεδία της καθημερινότητας, της επιστήμης ή των τεχνολογικών εφαρμογών διαμορφώνει την πραγματικότητα εντός της οποίας αναπτύσσεται το εγώ, η ταυτότητα και η έννοια του συμφέροντος.
Ο διανοούμενος μέσω της ενασχόλησής του με την δομή του λόγου, ως μηχανισμού που τείνει να διαμορφώσει μήνυμα για δράση, γνωρίζει ότι μετατρέπεται σε φορέα αναπαράστασης εξουσιαστικών σχέσεων (δομών), οι οποίες μόνον στο βαθμό που κριθούν ψυχαναλυτικά μπορούν να απαλλάξουν το υποκείμενο (ερευνητή) από την καθεστωτική νεύρωση. Η τελευταία είναι το εμπόδιο του επιστήμονα, του καλλιτέχνη και γενικότερα του ανθρώπου που στοχάζεται και δημιουργεί σε ένα περισσότερο ή λιγότερο αφηρημένο και αναλυτικό πλαίσιο να συμβάλει στη κοινωνική πρόοδο, με την έννοια της διαρκούς διαδικασίας απελευθέρωσης του ατόμου, κοινωνικών ομάδων και λαών από την σκλαβιά της «ιδέας», ως αναπαράστασης κάποιας μορφής σωτηρίας.
Όταν λοιπόν διαβάζω ότι «ο τόπος χρειάζεται μια ηγεσία ευθύνης και εθνικής ανασυγκρότησης που, σε συνεργασία με τους ευρωπαίους εταίρους μας, θα κάνει τα απαραίτητα για τη σωτηρία» και από κάτω βλέπω την υπογραφή 32 προσωπικοτήτων που παρουσιάζονται ως διανοούμενοι, αντιλαμβάνομαι ότι πρόκειται για φάρσα.
Αυτή δεν είναι γλώσσα διανοουμένων σε καμία περίπτωση. Είναι πιθανότατα γλώσσα κάποιας μορφής φονταμενταλιστών, που αναζητούν την σωτηρία (τους) μέσω της εξουσίας μιας κάποιας «ηγεσίας ευθύνης» (!). Αυτή η προσέγγιση προδηλώνει μάλλον, ότι η διανόηση στη χώρα μας δεν έχει σωσμό. Διέρχεται και αυτή σοβαρή κρίση και δεν μοιάζει να γνωρίζει την πολιτική διαδικασία του «προσλαμβάνειν-εντός-εαυτού και «απορρίπτειν-εντός-εαυτού», όπως θαυμάσια εξήγησε η Piera Aulagnier (1923-1990) - γυναίκα του Κορνήλιου Καστοριάδη.
Οι καημένοι αυτοί Έλληνες «διανοούμενοι» δεν τα κατάφεραν να μάθουν πως δομείται και πως εξελίσσεται πολιτικά η δραστηριότητα του σκέπτεσθαι. Παρόλα αυτά, αν και δεν γνωρίζουν πως σκέπτονται οι ίδιοι, έχουν άποψη για το πώς θα «σωθεί» η πατρίδα. Δηλαδή, άποψη για την πολιτική δραστηριότητα που απαιτείται για να αντιμετωπισθεί η κρίση, δίχως να καταλαβαίνουν την πολιτικότητα της δικής τους αντιληπτικής δομής. Έτσι, ταυτίζουν οι δόλιοι την περιπέτεια της δικής τους κρίσης - ως ομάδα συμφερόντων υπό την ομπρέλα του ΔΟΛ και άλλων συγκροτημάτων - με την κρίση της ελληνικής κοινωνίας και πιστεύουν ότι η δική τους ιδέα περί «σωτηρίας» συμπίπτει πολιτικά με την «σωτηρία» του ελληνικού λαού. Αυτό αποκαλείται «βία της προεξόφλησης», αλλά καλύτερα να μην τους μπερδέψω περισσότερο, καθώς την μόνην προεξόφληση που γνωρίζουν είναι αυτή μετοχών της προσωπικής τους φούσκας, που συνδέθηκε απολύτως με την φούσκα του ελληνικού κράτους τα τελευταία τριάντα χρόνια.
Μου αρέσει που κάποιοι φίλοι αναζητούσατε εναγωνίως την διανόηση! Ορίστε η διανόηση, είναι παρούσα και αναζητεί και αυτή την σωτηρία: αναζητεί η δυστυχισμένη να ξαναβρεί την γαλήνη (της) μέσω μιας δήθεν αρμονίας που ορίζεται από την διαρκή και ανεπαίσθητη μετάβαση στον πολιτισμό και στο ιδεολόγημα του νεοφιλελευθερισμού, αλλά δεν το αποκαλύπτει, εάν φυσικά υποθέσουμε ότι το γνωρίζει.
Εμείς, προσεγγίσαμε την κρίση πολιτικά και όχι ιδεαλιστικά και «πρόστυχα». Δεν αναζητήσαμε να προσδιορίσουμε ιδιαιτέρως σκέψεις, παραστάσεις, εικόνες, αξίες και στερεότυπα που κρύβονται μέσα στον «λόγο περί σωτηρίας», αλλά εκθέσαμε τους ίδιους αυτούς λόγους ως πρακτικές που υπακούουν σε κανόνες οργανωμένης αναμόρφωσης του καθεστώτος εξουσίας στη χώρα μας, εντός του ίδιου αντιδημοκρατικού και διεφθαρμένου προτύπου. Αυτό ακριβώς το καθεστώς είναι που χρεοκόπησε και το ίδιο που αναπτύσσει μέσω της επιδοτούμενης και διαπλεκόμενης «διανόησης» την discourse της σωτηρίας, ώστε να διασκεδαστούν τα αίτια της κατάρρευσης και η λειτουργία των «διανοουμένων», ως μηχανισμών αναπαραγωγής ενός μοντέλου εξάρτησης και παράδοσης της χώρας σε ένα νεοκατασκευασμένο σύστημα υποταγής των λαών, το οποίο είμαι βέβαιος ότι δεν έχουν την ικανότητα να αντιληφθούν.
Μην τους παρεξηγείτε λοιπόν, δεν έχουν κακές προθέσεις, τον εαυτό τους προσπαθούν να σώσουν οι άνθρωποι και τα προνόμια τους, ασφαλώς. Το καλό των οικογενειών τους επιδιώκουν και τίποτε άλλο. Έτσι ακριβώς όπως έκαναν τα τελευταία τριάντα χρόνια, κατά τα οποία δεν καταλάβαιναν που πήγαινε το σκάφος «η ισχυρή Ελλάς». Αυτοί ήταν απλώς επιβάτες σε πολυτελείς καμπίνες με θέα το πέλαγος, το οποίο απολάμβαναν ως εικόνα και δεν αναζητούσαν να μάθουν τους νόμους του και την πολιτική αντινομία του (τους κινδύνους), που θα αποκάλυπτε η γνώση της αρχαιολογίας του. Αυτοί (οι «διανοούμενοι») να σωθούν θέλουν τώρα… και το πλήρωμα ας κόψει τον λαιμό του! Έτσι αντέδρασαν, αν δεν κάνω λάθος, και οι επιβάτες των προνομιούχων καμπινών σε βάρος όλων των υπολοίπων, ακόμη και του πληρώματος, τότε που ο Τιτανικός συγκρούστηκε με το παγόβουνο και άρχισε να μπάζει νερά!
* διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία
