Του Καθηγητή ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ
Το προηγούμενο άρθρο μου στην μπλογκόσφαιρα έκανε πολλούς φίλους να μου πούνε, περίπου, «εντάξει με τις προλήψεις εντός και εκτός γηπέδων, αλλά γράψε κάτι και για το μεγάλο θέμα της μαύρης μαγείας στα πλοκάμια της οποίας μπλέκονται καθημερινά πολλοί συνάνθρωποί μας που τους οδηγούν σε απόγνωση συναισθηματικά και οικονομικά αίτια…»
Εάν ρωτήσω υπάρχει «μαύρη μαγεία» είμαι σίγουρος ότι πολλοί θα απαντήσουν καταφατικά υπενθυμίζοντας, μάλιστα, ότι η ύπαρξή της ανάγεται στα βάθη της ιστορίας…Μιά από τις πιο γνωστές μορφές της «μαύρης» μαγείας το «βουντού» ασκούσε και συνεχίζει να ασκεί σχεδόν εφιαλτική ψυχική επιρροή σε πολλούς καθώς με τη χρηση του εκείνος που θέλει να κάνει κακό στο θύμα του μπορεί να το επιτύχει φτάνοντας, μάλιστα, και στο ύστατο σημείο της θανάτωσης του θύματός του «από απόσταση...»
Στο "βουντού" και σε άλλες μορφές της "μαύρης" μαγείας ο μάγος προξενεί κακό στα θύματά του τρυπώντας μιά κούκλα, (ομοίωμα του θύματος), σε διάφορα σημεία του σώματός της με μιά καρφίτσα, καίγοντας την κούκλα ή καταστρέφοντάς την. Στην κούκλα ή το κέρινο ομοίωμα του θύματος έχουν προστεθεί "προσωπικά του στοιχεία" π.χ.μιά τούφα μαλλιά, κομμάτι από ρούχα, ή κάποιο μικροαντικείμενο.
Οι επιστήμονες της συμπεριφοράς προσεγγίζοντας με τα αντικειμενικά κριτήρια της επιστημονικής έρευνας τα αναφερόμενα περιστατικά "μαύρης μαγείας" καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι αυτά δεν ήταν τίποτε περισσότερο από περιπτώσεις όπου κυριαρχούσε η πρόληψη.
Αντιμετωπίζοντας, όμως, μιά εντυπωσιακή πληθώρα περιπτώσεων θανάτων χωρίς σαφή και εμφανή παθολογικά αίτια, επιστήμονες της συμπεριφοράς διαμόρφωσαν την θεωρία ότι οι θάνατοι που προέρχονται από την άσκηση της "μαύρης μαγείας" (και περιστατικά μικρών και μεγάλων ατυχημάτων με τραυματισμό) συνιστούν μιά ιδιόμορφη παθολογική κατηγορία που σχετίζεται άμεσα με τη ροπή και την ένταση της υποκειμενικής πίστης του "θύματος" στην καθοριστική επιρροή που έχει επάνω του η άσκηση "μαύρης μαγείας" από τους εχθρούς του.
Με άλλα λόγια, αυτό που πραγματικά μετρά ΔΕΝ είναι οι υπερφυσικές δυνάμεις του «μάγου» αλλά η ανώριμη αποδοχή εκ μέρους του θύματος ότι ο «μάγος» κατέχει τέτοιες ικανότητες και δυνάμεις.
Η διαφοροποίηση αυτή ουσιαστικά μεταθέτει την αποτελεσματικότητα της "μαύρης μαγείας" στο θύμα και όχι στον θύτη, αλλά παραμένει το αίνιγμα της μορφής: «...πώς είναι δυνατόν ο υποκειμενικός φόβος του θύματος για την επιρροή της μαύρης μαγείας να το οδηγήσει σε τραυματισμό ή ακόμη και στον θάνατό του;»
Μέχρι σήμερα έχουν διαμορφωθεί δύο ερμηνευτικές, απόψεις για τα αναφερόμενα φαινόμενα που αφορούν στην "μαύρη μαγεία".
Για κοινωνιολόγους, ψυχολόγους και ανθρωπολόγους η ερμηνευτική επεξήγηση των φαινομένων αυτών θεμελιώνεται στις διαδικασίες της "υποβολής και της αυθυποβολής". Με άλλα λόγια, στο μέτρο που η θετική ψυχολογία και η πίστη μπορούν να μετουσιωθούν σε "ίαση" αντίστροφα η απόγνωση και η αρνητική ψυχολογία και μαζί τους ο φόβος μπορούν να φθείρουν την ανθεκτικότητα του οργανισμού και να επιφέρουν ακόμη και τον θάνατο!
Για φυσιολόγους, παθολόγους και ψυχιάτρους η ερμηνευτική επεξήγηση θεμελιώνεται σε επιπλοκές των οργανικών υποσυστημάτων του θύματος καθώς ο θάνατος έρχεται ως αποτέλεσμα υπέρμετρου φόβου και απόγνωσης που συμβάλλουν σε ανακοπές λειτουργιών του «συμπαθητικού υποσυστήματος» του Αυτόνομου Νευρικού Συστήματος παραλύοντας θεμελιακές οργανικές λειτουργίες στα πλαίσια διαφόρων ψυχοσωματικών συνδρόμων.
Ο Αυστραλός ψυχολόγος Δρ Ηστγουέλλ παρουσίασε μιά πρωτότυπη θεωρία εξήγησης θανάτων μέσα από την άσκηση "μαύρης μαγείας" καθώς ερευνώντας περιστατικά θανάτων στην πατρίδα του ανακάλυψε ότι πέρα από τις ψυχολογικές και οργανικές διαστάσεις της επιρροής της "μαύρης μαγείας" υπάρχει και η διάσταση της υποβοηθητικής ενίσχυσής της από τις ψυχοκοινωνικές δομές στις οποίες λειτουργούν οι συγγενείς του θύματος. Συγκεκριμένα, δρώντας επηρεασμένοι από τις προλήψεις τους οι συγγενείς του θύματος το αποκόπτουν από όλα τα συστήματα διατήρησης της ζωής του αφαιρώντας του ακόμη και το ζωογόνο νερό!
Οι Αυστραλοί ιθαγενείς που εξέτασε ο Δρ Ηστγουέλλ είχαν, σαφώς, κάθε λόγο να πιστεύουν (με κριτήριο την ατομική τους ψυχοσύνθεση και πλαίσιο αναφοράς τις ψυχο-κοινωνικές δομές της συλλογικής συμβίωσης στη φυλή τους) ότι θα αποτελούσαν θύματα "μαύρης μαγείας" καθώς είχαν εμπλακεί σε αντικοινωνικές συμπεριφορές όπως μοιχεία, κλοπές ακόμη και φόνους.
Εξετάζοντας τα άτομα με ψυχολογικά τεστ και συνεντεύξεις βάθους ο Αυστραλός ερευνητής εντόπισε ότι διακατέχονταν από υποκειμενικά συναισθήματα υπέρμετρου φόβου, απόγνωσης, άγχους και πανικού που αναμφίβολα επιδεινώνουν πιθανές προϋπάρχουσες οργανικές παθήσεις όπως προβλήματα του αναπνευστικού συστήματος, καρδιοαγγειακές διαταραχές, και νευρώσεις του στομάχου .
Στις περιπτώσεις που μελέτησε ο Δρ Ηστγουέλλ συγγενεις αυτών των ατόμων, από άγνοια και προλήψεις, αποδεχόντουσαν ως αίτιο των οργανικών και ψυχικών προβλημάτων του θύματος την επίδραση της "μαύρης μαγείας" από συγγενικά πρόσωπα των ατόμων που το «άτομο-θύμα» έβλάψε με την συμπεριφορά του.
Τα γνωστά φαινόμενα ψυχοσυναισθηματικής «μεταβίβασης» στις περιπτώσεις αυτές εντείνονται σε εντυπωσιακό βαθμό δημιουργώντας ένα ψυχοσυναισθηματικό "φαύλο κύκλο" όπου:
[α] το θύμα αρχίζει να υποφέρει ψυχολογικά,
[β] τα οικεία του πρόσωπα συμμερίζονται το πρόβλημά του αιτιολογώντας το ως αποτέλεσμα επίδρασης της «μαύρης μαγείας»,
[γ] το θύμα παρατηρώντας τις αντιδράσεις και την συμπεριφορά των δικών του συγγενών πείθεται ότι είναι πιά καταδικασμένο και
[δ] ολοκληρώνοντας τον φαύλο κύκλο τα ψυχοσωματικά συμπτώματα μετουσιώνονται σε σύνδρομα που επιδεινώνονται ώρα-με-την-ώρα, μέρα-με-την-μέρα.
Από τη στιγμή που οι συγγενείς του θύματος δέχονται ότι ο άνθρωπός τους έπεσε θύμα «μαύρης μαγείας» συγκεντρώνονται ανήμποροι γύρω του ξεκινώντας ένα καθιερωμένο στη φυλή τους «μοιρολόϊ του θανάτου». Μέσα στο σχεδόν ψυχωσικό (με την έννοια ότι είναι παντελώς ξένο με την αντικειμενική πραγματικότητα) ψυχοσυναισθηματικό αυτό πλαίσιο αναφοράς, το θύμα πείθεται ότι βρίσκεται στα πρόθυρα του θανάτου, ότι είναι καταδικασμένο και κυριεύεται από απόγνωση και κατάθλιψη.
Το θύμα χάνει την όρεξη, αρνείται τροφή και νερό και οι συγγενείς δεν επιμένουν στην παροχή τους με αποτέλεσμα τον θάνατο από ασιτία και αφυδάτωση! Κθοριστικό στοιχείο στη νέα αυτή ερμηνευτική θεώρηση των φαινομένων της "μαύρης μαγείας" αποτελεί η ακούσια και μη συνειδητή διακοπή παροχής των συστημάτων υποστήριξης ζωής του θύματος από τους συγγενείς του!
Τελικά, «υπάρχει μαύρη μαγεία;»
Στο μέτρο που θέλουμε να το πιστεύουμε προφανώς υπάρχει και εφόσον τη δεχόμαστε μπορεί να μας επηρεάσει...Στην καθημερινή μας ζωή υπάρχουν αμέτρητα περιστατικά γνωστών προλήψεων που τα επιτρέπουμε άλλος πολύ και άλλος λιγότερο να επηρεάσουν τα συναισθήματά μας και να διαμορφώσουν την συμπεριφορά για μερικά λεπτά ή μερικές ώρες (πόσο σας επηρεάζει μιά μαύρη γάτα, ή το πέρασμα κάτω από μιά σκάλα στο πεζοδρόμιο, κοκ;)
Στην εποχή της πληροφορικής και της αποκάλυψης μυστικών του DNA, της ανίχνευσης των απόμακρων άστρων του γαλαξία μας εδώ στη Γη ασχολούμεθα ακόμη περισσότερο με θέματα "μαύρης μαγείας"…
Γιατί;
Αναμφίβολα αυτά τα κατάλοιπα άλλων εποχών στην ιστορία της ανθρωπότητας, εποχών σκοταδισμού και άγνοιας επανήλθαν στην επικαιρότητα ίσως και επειδή οι επιστήμονες με τις γεωμετρικά αυξανόμενες γνώσεις μας έχουμε αποκοπεί από τα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Ετσι κλασικά ερωτήματα του τύπου «ποιοί είμαστε, από πού ήρθαμε και που πηγαίνουμε» βρίσκουν απαντήσεις στον ανεύθυνο τσαρλατανισμό σύγχρονων «μάγων» μιά και οι επιστήμονες δεν έχουμε πλέον την ώρα, την έφεση ίσως και τις απαιτούμενες δεξιότητες να επικοινωνήσουμε με τους συνανθρώπους μας προσφέροντας λογικές και απαλλαγμένες από συναισθηματικές φορτίσεις, υπεύθυνες απαντήσεις!...
