«Εψαχνα 10 μήνες, τώρα δουλεύω ανασφάλιστη»...
Η οικονομική κρίση έχει πλήξει τους εργαζομένους σε όλους τους κλάδους με τις συνεχείς απολύσεις, αλλά και όσοι έχουν ακόμη δουλειά, έχει μειωθεί ο μισθός τους, ενώ όλοι ζουν με... το μόνιμο φόβο ότι σύντομα θα προστεθούν στη μακρά λίστα των ανέργων. Και βέβαια, οι ελαστικές σχέσεις εργασίας τείνουν να γίνουν καθεστώς.
Ωστόσο, ο κλάδος επισιτισμού - τουρισμού, εκτός από όλα τα παραπάνω, έχει να αντιμετωπίσει -σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από κάθε άλλον- και τη μαύρη εργασία, η οποία «κυριαρχούσε χρόνια πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση. Ξεκίνησε από τις αρχές της δεκατίας του '90, αυξήθηκε σημαντικά το 2000 και τα τελευταία 3 χρόνια, με την οικονομική κρίση, παρατηρείται έκρηξη της ανασφάλιστης εργασίας στον επισιτισμό - τουρισμό», λέει στην «Ε» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατών Επισιτισμού και Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΕ - ΥΤΕ), Παναγιώτης Προύτζος.
Ανεργία
Συγκεκριμένα, όπως σημειώνει ο κ. Προύτζος, «ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ είναι μόλις 98.000 ξενοδοχοϋπάλληλοι και 140.000 εργαζόμενοι σε επισιτιστικά καταστήματα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΙΚΑ για το 2010, τη στιγμή που οι εργαζόμενοι στον κλάδο μας πανελλαδικά υπολογίζονται περί τους 500.000 με 550.000». Βέβαια, όπως διευκρινίζει, «η μαύρη εργασία παρατηρείται κυρίως σε επισιτιστικά καταστήματα και μικρά ξενοδοχεία. Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ), πανελλαδικά λειτουργούν 9.732 ξενοδοχεία και 150.000 επισιτιστικά καταστήματα».
Η 43χρονη καμαριέρα Αννα Σγ. ξεκίνησε πρόσφατα να εργάζεται ανασφάλιστη σε ξενοδοχείο στην Αθήνα, αφού, όπως λέει στην «Ε», «για 10 μήνες έψαχνα και δεν με έπαιρναν πουθενά. Παντού μου έλεγαν ότι είμαι μεγάλη, ότι δεν προσλαμβάνουν καμαριέρα άνω των 35 ετών. Ετσι αναγκάστηκα να δεχτώ να εργαστώ ανασφάλιστη. Ο ξενοδόχος μού είπε: "Θα δουλέψεις 4 μήνες ανασφάλιστη και έπειτα θα σε προσλάβω ως εποχική τη θερινή σεζόν του 2012· έτσι λειτουργούμε εμείς στα μικρά ξενοδοχεία, αν θέλεις, αν δεν θέλεις, η ανεργία καλά κρατεί". Αλλά δεν είναι μόνο ότι για 4 μήνες δεν θα μου κολλάει ένσημα, αλλά ότι δουλεύω όσες μέρες την εβδομάδα θελήσει εκείνος, 5 ώρες την ημέρα, για 5 ευρώ την ώρα, και καθαρίζω ημερησίως κατά μέσο όρο 10 δωμάτια στο 5ωρο. Με φωνάζει όποτε έχει ρεπό η ασφαλισμένη καμαριέρα ή όποτε έχει πάρα πολλή δουλειά το ξενοδοχείο και δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της μία καμαριέρα. Και εκείνη πέρασε από το στάδιο των 4 μηνών ανασφάλιστη, είναι καθεστώς αυτή η κατάσταση, εκμεταλλεύονται τη μεγάλη μας ανάγκη».
Βέβαια, αν κρίνουμε από τα λεγόμενα της κ. Σγ., η ανασφάλιστη εργασία είναι η χαριστική βολή σ' ένα επάγγελμα που τα εργασιακά δικαιώματα βρίσκονται στα χαρτιά: «Μια καμαριέρα που ναι μεν δεν εργάζεται ανασφάλιστη, δουλεύει στα χαρτιά 8 ώρες την ημέρα, αλλά συνήθως εργαζόμαστε περισσότερες ώρες και υπερωρίες δεν μας πληρώνουν. Αν αρνηθείς να δουλέψεις πάνω από 8 ώρες, τη στιγμή που δεν πληρώνεσαι τον παραπάνω χρόνο, απολύεσαι. Και ενώ η δουλειά μας είναι να καθαρίζουμε τα δωμάτια, καθαρίζουμε και κοινόχρηστους χώρους, σιδερώνουμε, μας βάζουν και στα πλυντήρια, αλλά φοβόμαστε να μιλήσουμε, γιατί ξέρουμε ότι την επόμενη μέρα θα είμαστε άνεργες».
Οσο για τον επιχειρούμενο αποχαρακτηρισμό του επαγγέλματός τους από τα Βαρέα και Ανθυγιεινά (ΒΑΕ), που προωθεί το υπουργείο Εργασίας, μας λέει: «Ας έρθει μια μέρα ο υπουργός να δει τι πάει να πει να δουλεύεις καμαριέρα. Είμαστε όλες σακαταμένες από τα βάρη που σηκώνουμε καθημερινά -στρώματα, καρότσια, σακούλες απορριμμάτων. Από μια ηλικία και μετά, όλες μας έχουμε πρόβλημα με τη μέση. Δούλευα για 2,5 χρόνια σε μεγάλο γνωστό ξενοδοχείο της Αθήνας, έπαθα κήλη 2 φορές, πήρα αναρρωτική άδεια για 1,5 μήνα και όταν επέστρεψα στη δουλειά, ύστερα από 2 μήνες απολύθηκα. "Ευχαριστούμε, αλλά λήγει η συνεργασία μας", ήταν τα λόγια του εργοδότη μου. Οταν ρώτησα γιατί, η απάντησή του ήταν: "Είστε αντιπαραγωγική". Και θέλουν τώρα να μας βγάλουν από τα ΒΑΕ και να βγαίνουμε στη σύνταξη στα 65. Θα μπορούμε σ' αυτή την ηλικία να δουλεύουμε; Αλλά και ποιος θα μας παίρνει· εδώ στα 40 και θεωρείσαι μεγάλη».
Το ότι η μαύρη εργασία υπήρχε στον κλάδο πριν από την οικονομική κρίση το αποδεικνύει και η περίπτωση του 58χρονου συνταξιούχου σερβιτόρου Νίκου Βλάχου: «Αναγκάστηκα -για βιοποριστικούς λόγους- να εργαστώ ανασφάλιστος, σε μεγάλη μάλιστα ηλικία, στα 51 μου χρόνια, το 2002, για τη θερινή σεζόν, ως εποχικός, σε εστιατόριο στη Φολέγανδρο. Και οι δύο γιοι μου ήταν φαντάροι εκείνη την περίοδο και δεν μπορούσαν να δουλέψουν, η γυναίκα μου δεν εργαζόταν, δεν είχα άλλη επιλογή. Το πρώτο πράγμα που μου είπε ήταν: "Δεν κολλάω ένσημα".
»Και τις επόμενες 2 χρονιές, το 2003 και το 2004, με ξαναπήρε, αλλά και πάλι χωρίς ένσημα. Για τρεις συνεχόμενες σεζόν δούλευα από Δευτέρα έως Κυριακή, χωρίς ρεπό, παραπάνω από 13 ώρες την ημέρα. Πήγαινα στις 7 το πρωί μέχρι τις 11 το βράδυ, έκανα μόνο ένα διάλειμμα, από τις 11 το πρωί μέχρι τη 1.30 το μεσημέρι. Την 3η χρονιά έπαθα κήλη του νωτιαίου μυελού από τα βάρη που σήκωνα καθημερινά, γι' αυτό και συνταξιοδοτήθηκα στα 53 μου, το 2004.
»Αναρωτιέμαι αν η επιτροπή των σοφών που θέλει να μας βγάλει από τα ΒΑΕ τα παίρνει αυτά υπόψη της; Εχει δουλέψει ποτέ κανένας από αυτούς σερβιτόρος για να είναι σε θέση να καταλάβει πόσο βαριά είναι η εργασία μας; Εγώ το ξέρω γιατί δούλεψα σερβιτόρος κοντά 40 χρόνια, από 15 χρόνων που ήρθα στον Πειραιά από το χωριό μου, τον Ρωμανό Λάκκας Σουλίου. Στον κλάδο μας, οι εργαζόμενοι φοβούνται να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, γιατί ξέρουν ότι αν το κάνουν, την επόμενη μέρα θα βρεθούν στο δρόμο. Εγώ δούλευα από το '68 μέχρι το '99 στον Πειραιά, αλλά από τότε που ανέπτυξα συνδικαλιστική δράση -υπήρξα γενικός γραμματέας του συνδικάτου Επισιτισμού Πειραιώς και Νήσων- δεν με έπαιρναν στη δουλειά, έλεγαν αυτός διεκδικεί και ξεσηκώνει και τους άλλους, γι' αυτό μετά πήγα στα νησιά ως εποχικός».
Χωρίς ελέγχους
Ποια μέτρα θα έπρεπε να ληφθούν για να καταπολεμηθεί η μαύρη εργασία στον επισιτισμό - τουρισμό; «Το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας θα έπρεπε να κάνει τακτικούς ελέγχους. Αυτή τη στιγμή, ο ελεγκτικός μηχανισμός είναι σχεδόν ανύπαρκτος», υποστηρίζει ο κ. Προύτζος. «Οι έλεγχοι γίνονται μόνο στους μεγάλους τουριστικούς προορισμούς: Χαλκιδική, Ρόδο, Κέρκυρα και Κρήτη. Στα υπόλοιπα νησιά αλλά και στην υπόλοιπη χώρα δεν γίνονται ελέγχοι. Για παράδειγμα, στις Κυκλάδες με τα τόσα νησιά υπάρχει μόνο μία μονάδα του σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, στη Σύρο, που είναι η πρωτεύουσα, και ο ελεγκτής πηγαίνει μόνον εκεί. Γι' αυτό και δεν φοβούνται οι μαγαζάτορες, η νοοτροπία τους είναι: "Σιγά μην έρθει εδώ σε μας η Επιθεώρηση Εργασίας. Αλλά και να έρθει, θα γίνει μία φορά. Καλύτερα να πληρώσω πρόστιμο 500 ευρώ , παρά να κολλάω ένσημα και να πληρώνω εισφορές"», μας λέει. *
Ωστόσο, ο κλάδος επισιτισμού - τουρισμού, εκτός από όλα τα παραπάνω, έχει να αντιμετωπίσει -σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από κάθε άλλον- και τη μαύρη εργασία, η οποία «κυριαρχούσε χρόνια πριν ξεσπάσει η οικονομική κρίση. Ξεκίνησε από τις αρχές της δεκατίας του '90, αυξήθηκε σημαντικά το 2000 και τα τελευταία 3 χρόνια, με την οικονομική κρίση, παρατηρείται έκρηξη της ανασφάλιστης εργασίας στον επισιτισμό - τουρισμό», λέει στην «Ε» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργατών Επισιτισμού και Υπαλλήλων Τουριστικών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΕ - ΥΤΕ), Παναγιώτης Προύτζος.
Ανεργία
Συγκεκριμένα, όπως σημειώνει ο κ. Προύτζος, «ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ είναι μόλις 98.000 ξενοδοχοϋπάλληλοι και 140.000 εργαζόμενοι σε επισιτιστικά καταστήματα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΙΚΑ για το 2010, τη στιγμή που οι εργαζόμενοι στον κλάδο μας πανελλαδικά υπολογίζονται περί τους 500.000 με 550.000». Βέβαια, όπως διευκρινίζει, «η μαύρη εργασία παρατηρείται κυρίως σε επισιτιστικά καταστήματα και μικρά ξενοδοχεία. Αυτή τη στιγμή, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ), πανελλαδικά λειτουργούν 9.732 ξενοδοχεία και 150.000 επισιτιστικά καταστήματα».
Η 43χρονη καμαριέρα Αννα Σγ. ξεκίνησε πρόσφατα να εργάζεται ανασφάλιστη σε ξενοδοχείο στην Αθήνα, αφού, όπως λέει στην «Ε», «για 10 μήνες έψαχνα και δεν με έπαιρναν πουθενά. Παντού μου έλεγαν ότι είμαι μεγάλη, ότι δεν προσλαμβάνουν καμαριέρα άνω των 35 ετών. Ετσι αναγκάστηκα να δεχτώ να εργαστώ ανασφάλιστη. Ο ξενοδόχος μού είπε: "Θα δουλέψεις 4 μήνες ανασφάλιστη και έπειτα θα σε προσλάβω ως εποχική τη θερινή σεζόν του 2012· έτσι λειτουργούμε εμείς στα μικρά ξενοδοχεία, αν θέλεις, αν δεν θέλεις, η ανεργία καλά κρατεί". Αλλά δεν είναι μόνο ότι για 4 μήνες δεν θα μου κολλάει ένσημα, αλλά ότι δουλεύω όσες μέρες την εβδομάδα θελήσει εκείνος, 5 ώρες την ημέρα, για 5 ευρώ την ώρα, και καθαρίζω ημερησίως κατά μέσο όρο 10 δωμάτια στο 5ωρο. Με φωνάζει όποτε έχει ρεπό η ασφαλισμένη καμαριέρα ή όποτε έχει πάρα πολλή δουλειά το ξενοδοχείο και δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της μία καμαριέρα. Και εκείνη πέρασε από το στάδιο των 4 μηνών ανασφάλιστη, είναι καθεστώς αυτή η κατάσταση, εκμεταλλεύονται τη μεγάλη μας ανάγκη».
Βέβαια, αν κρίνουμε από τα λεγόμενα της κ. Σγ., η ανασφάλιστη εργασία είναι η χαριστική βολή σ' ένα επάγγελμα που τα εργασιακά δικαιώματα βρίσκονται στα χαρτιά: «Μια καμαριέρα που ναι μεν δεν εργάζεται ανασφάλιστη, δουλεύει στα χαρτιά 8 ώρες την ημέρα, αλλά συνήθως εργαζόμαστε περισσότερες ώρες και υπερωρίες δεν μας πληρώνουν. Αν αρνηθείς να δουλέψεις πάνω από 8 ώρες, τη στιγμή που δεν πληρώνεσαι τον παραπάνω χρόνο, απολύεσαι. Και ενώ η δουλειά μας είναι να καθαρίζουμε τα δωμάτια, καθαρίζουμε και κοινόχρηστους χώρους, σιδερώνουμε, μας βάζουν και στα πλυντήρια, αλλά φοβόμαστε να μιλήσουμε, γιατί ξέρουμε ότι την επόμενη μέρα θα είμαστε άνεργες».
Οσο για τον επιχειρούμενο αποχαρακτηρισμό του επαγγέλματός τους από τα Βαρέα και Ανθυγιεινά (ΒΑΕ), που προωθεί το υπουργείο Εργασίας, μας λέει: «Ας έρθει μια μέρα ο υπουργός να δει τι πάει να πει να δουλεύεις καμαριέρα. Είμαστε όλες σακαταμένες από τα βάρη που σηκώνουμε καθημερινά -στρώματα, καρότσια, σακούλες απορριμμάτων. Από μια ηλικία και μετά, όλες μας έχουμε πρόβλημα με τη μέση. Δούλευα για 2,5 χρόνια σε μεγάλο γνωστό ξενοδοχείο της Αθήνας, έπαθα κήλη 2 φορές, πήρα αναρρωτική άδεια για 1,5 μήνα και όταν επέστρεψα στη δουλειά, ύστερα από 2 μήνες απολύθηκα. "Ευχαριστούμε, αλλά λήγει η συνεργασία μας", ήταν τα λόγια του εργοδότη μου. Οταν ρώτησα γιατί, η απάντησή του ήταν: "Είστε αντιπαραγωγική". Και θέλουν τώρα να μας βγάλουν από τα ΒΑΕ και να βγαίνουμε στη σύνταξη στα 65. Θα μπορούμε σ' αυτή την ηλικία να δουλεύουμε; Αλλά και ποιος θα μας παίρνει· εδώ στα 40 και θεωρείσαι μεγάλη».
Το ότι η μαύρη εργασία υπήρχε στον κλάδο πριν από την οικονομική κρίση το αποδεικνύει και η περίπτωση του 58χρονου συνταξιούχου σερβιτόρου Νίκου Βλάχου: «Αναγκάστηκα -για βιοποριστικούς λόγους- να εργαστώ ανασφάλιστος, σε μεγάλη μάλιστα ηλικία, στα 51 μου χρόνια, το 2002, για τη θερινή σεζόν, ως εποχικός, σε εστιατόριο στη Φολέγανδρο. Και οι δύο γιοι μου ήταν φαντάροι εκείνη την περίοδο και δεν μπορούσαν να δουλέψουν, η γυναίκα μου δεν εργαζόταν, δεν είχα άλλη επιλογή. Το πρώτο πράγμα που μου είπε ήταν: "Δεν κολλάω ένσημα".
»Και τις επόμενες 2 χρονιές, το 2003 και το 2004, με ξαναπήρε, αλλά και πάλι χωρίς ένσημα. Για τρεις συνεχόμενες σεζόν δούλευα από Δευτέρα έως Κυριακή, χωρίς ρεπό, παραπάνω από 13 ώρες την ημέρα. Πήγαινα στις 7 το πρωί μέχρι τις 11 το βράδυ, έκανα μόνο ένα διάλειμμα, από τις 11 το πρωί μέχρι τη 1.30 το μεσημέρι. Την 3η χρονιά έπαθα κήλη του νωτιαίου μυελού από τα βάρη που σήκωνα καθημερινά, γι' αυτό και συνταξιοδοτήθηκα στα 53 μου, το 2004.
»Αναρωτιέμαι αν η επιτροπή των σοφών που θέλει να μας βγάλει από τα ΒΑΕ τα παίρνει αυτά υπόψη της; Εχει δουλέψει ποτέ κανένας από αυτούς σερβιτόρος για να είναι σε θέση να καταλάβει πόσο βαριά είναι η εργασία μας; Εγώ το ξέρω γιατί δούλεψα σερβιτόρος κοντά 40 χρόνια, από 15 χρόνων που ήρθα στον Πειραιά από το χωριό μου, τον Ρωμανό Λάκκας Σουλίου. Στον κλάδο μας, οι εργαζόμενοι φοβούνται να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους, γιατί ξέρουν ότι αν το κάνουν, την επόμενη μέρα θα βρεθούν στο δρόμο. Εγώ δούλευα από το '68 μέχρι το '99 στον Πειραιά, αλλά από τότε που ανέπτυξα συνδικαλιστική δράση -υπήρξα γενικός γραμματέας του συνδικάτου Επισιτισμού Πειραιώς και Νήσων- δεν με έπαιρναν στη δουλειά, έλεγαν αυτός διεκδικεί και ξεσηκώνει και τους άλλους, γι' αυτό μετά πήγα στα νησιά ως εποχικός».
Χωρίς ελέγχους
Ποια μέτρα θα έπρεπε να ληφθούν για να καταπολεμηθεί η μαύρη εργασία στον επισιτισμό - τουρισμό; «Το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας θα έπρεπε να κάνει τακτικούς ελέγχους. Αυτή τη στιγμή, ο ελεγκτικός μηχανισμός είναι σχεδόν ανύπαρκτος», υποστηρίζει ο κ. Προύτζος. «Οι έλεγχοι γίνονται μόνο στους μεγάλους τουριστικούς προορισμούς: Χαλκιδική, Ρόδο, Κέρκυρα και Κρήτη. Στα υπόλοιπα νησιά αλλά και στην υπόλοιπη χώρα δεν γίνονται ελέγχοι. Για παράδειγμα, στις Κυκλάδες με τα τόσα νησιά υπάρχει μόνο μία μονάδα του σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, στη Σύρο, που είναι η πρωτεύουσα, και ο ελεγκτής πηγαίνει μόνον εκεί. Γι' αυτό και δεν φοβούνται οι μαγαζάτορες, η νοοτροπία τους είναι: "Σιγά μην έρθει εδώ σε μας η Επιθεώρηση Εργασίας. Αλλά και να έρθει, θα γίνει μία φορά. Καλύτερα να πληρώσω πρόστιμο 500 ευρώ , παρά να κολλάω ένσημα και να πληρώνω εισφορές"», μας λέει. *
