| Aπό την Εύα Μπούζη |
Η επικοινωνία που είχα μαζί του, μου άφησε τις καλύτερες εντυπώσεις. Ή μάλλον για να είμαι ακριβής μου άφησε τις πιο ξεκάθαρες εντυπώσεις... Αν έπρεπε να τον χαρακτηρίσω με μία φράση αυτή θα ήταν “ Αφοπλιστικά ειλικρινής”.
Εσείς, μπορείτε να βγάλετε τα συμπεράσματά σας από την συνέντευξη που ακολουθεί αποκλειστικά για το http://www.mas-ela.com
“Η ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ ΣΑΝ ΑΝΑΠΟΔΟ ΣΤΡΙΠΤΙΖ”
Ε.Μ: Μπορείτε να είστε αντικειμενικός με τον εαυτό σας;
A.Σ: Όχι φυσικά, ποιος μπορεί;
E.M: Πως ήταν τα φοιτητικά σας χρόνια;
A.Σ: Άστατα. Πολύ άστατα.
Ε.Μ: Πότε ανακαλύψατε το συγγραφικό σας ταλέντο;
A.Σ: Το ταλέντο, αν υπάρχει, δεν είναι κάτι που ανακαλύπτεις εσύ. Εκείνο που ανακαλύπτεις είναι μια τάση, μια διάθεση έκφρασης, κάτι που στην αρχή είναι απροσδιόριστο και σε πάει προς έναν κόσμο. Αυτή η ανακάλυψη για μένα αρχικά εμφανίστηκε ως μια «αντιδικία με την πραγματικότητα» που την ένιωθα από πολύ μικρός. Σαν ο κόσμος που ζούσα να μην μου έφτανε. Σαν να θελα να μπω σε κάτι άλλο. Οπότε στην αρχή οδηγήθηκα στη μανιώδη ανάγνωση και μετά στη γραφή.
E.M: Yπήρξε κάποιος συγγραφέας που σας επηρέασε με το έργο του;
A.Σ: Να με επηρεάσει στον τρόπο γραφής, δεν νομίζω. Σίγουρα όμως μέσα μου κυκλοφορούν πάμπολλοι αγαπημένοι συγγραφείς και κείμενα, που θα μου πάρει πολύ ώρα να απαριθμήσω. Και οπωσδήποτε κατά καιρούς υπάρχει ένας εσωτερικός διάλογος μαζί τους.
E.M: Πως αντέδρασε ο αρχιτέκτονας πατέρας σας όταν του ανακοινώσατε πως δε θα ακολουθήσετε αυτό που σπουδάσατε, δηλαδή την αρχιτεκτονική;
A.Σ: Πολύ καλή ερώτηση! Το σωστό βέβαια είναι «Πως αντέδρασε ο αρχιτέκτονας πατέρας σας όταν του ανακοινώσατε πως θα εγκαταλείψετε αυτό που σπουδάσατε, δηλαδή την αρχιτεκτονική;» - διότι είχα ήδη δουλέψει καποια χρόνια ως αρχιτέκτων. Ήταν μια πολύ δύσκολη, περίεργη και κρίσιμη περίοδος για μένα τότε. Έχω μείνει με την αίσθηση ότι ο πατέρας μου –ο οποίος, παρεμπιπτόντως, ποτέ δεν με πίεσε να ακολουθήσω αυτές τις σπουδές- με κατάλαβε, και αποδέχτηκε την ανάγκη μου.
E.M: Περνώντας τα χρόνια, υπήρχαν στιγμές που το μετανιώσατε;
A.Σ: Πότε! Ούτε μια στιγμή! Ούτε καν με την κρίση. Θεωρώ ότι ήταν η καλύτερη απόφαση που έχω πάρει ποτέ στη ζωη μου. Με έσωσε στην κυριολεξία από μια ζωή στην οποία θα ήμουν με το ένα πόδι απ’ έξω.
E.M: Tι συναισθήματα σας είχε δημιουργήσει το πρώτο σας βιβλίο;
A.Σ: Αμηχανία, εγρήγορση, λαχτάρα… Τότε, απλά και να δεις το βιβλίο σου τυπωμένο ήταν κάτι τεράστιο.
E.M: ”Mπαρ Φλωμπέρ”. Από τις μεγαλύτερες επιτυχίες σας. Θέλετε να μας πείτε τί υπήρξε πηγή έμπνευσης γι'αυτό το βιβλίο;
A.Σ: Αυτό το βιβλίο άρχισε από τον… τίτλο σχεδόν. Ήθελα να γράψω για κάποιον που αναζητά κάποιον άλλον δια μέσου διάφορων ευρωπαϊκών πόλεων. Είχα μπροστά μου τον χάρτη της Ευρώπης και έπαιζα με τα αρχικά πόλεων. Καποια στιγμή προέκυψε η φράση Μπαρ- Φλω-μπέρ, από τα αρχικά της Βαρκελώνης, της Φλωρεντίας και του Βερολίνου. Το Φλωμπέρ με παρέπεμπε στη λογοτεχνία άρα και το βιβλίο μοιραία με οδήγησε σε ήρωα συγγραφέα.
E.M: Yπάρχει στους ήρωες των βιβλίων σας δική σας φιγούρα;
A.Σ: Η συγγραφή είναι κάτι σαν ανάποδο στριπτίζ. Αρχίζεις με τον εαυτό σου γυμνό και μετά ντύνεις τους χαρακτήρες με τόσα πολλά επίπεδα- ενδύματα που στο τέλος έχεις ξεχάσει από πού ξεκίνησες. Κάποια στιγμή έχεις ξεχάσει και το ίδιο σου το σώμα, το οποίο, ωστόσο, για τον προσεκτικό αναγνώστη, «αχνοφέγγει» κάτω από τα «φύλλα του κρεμμυδιού».
“ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΜΙΛΑΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΠΟΔΟΧΗ Η ΟΧΙ”
E.M: Θεωρήστε από τους πιο αγαπητούς σύγχρονους έλληνες πεζογράφους. Πέρα από το ταλέντο σας, που αλλού νομίζετε πως οφείλεται η αγάπη του κόσμου;
A.Σ: Για τον συγγραφέα δεν υπάρχει κάτι άλλο εξόν από το έργο. Το έργο είναι που μιλάει για τα πάντα, για την όποια αποδοχή ή όχι.
E.M: Γράφετε για το κοινό σας ή για τον Αλέξη Σταμάτη;
A.Σ: Όταν γράφω δεν νιώθω πότε την παρουσία του αναγνώστη. Είναι ίσως εν πρώτοις αντιφατικό: αλλά πρόκειται για μια εντελώς ιδιωτική δραστηριότητα η οποία ωστόσο σκοπό έχει να ανακοινωθεί. Όμως αυτή η ανακοίνωση γίνεται με τη φωνή του συγγραφέα. Εάν δεν ηταν αυθεντική, αν ήταν νοθευόμενη με «αυτό που θα ‘θελε ο άλλος να ακούσει», δε θα ’ταν αληθινή. Κάτι καταστροφικό για τη λογοτεχνία και την τέχνη γενικότερα.
E.M: Aν αυτά που γράφατε δεν είχαν απήχηση θα σταματούσατε;
A.Σ: Φυσικά και όχι. Εξάλλου στα πρώτα μου βήματα έγραφα ποίηση την όποια διαβάζαμε μια χούφτα άνθρωποι.
E.M: Aπό την εμπειρία σας αυτά τα χρόνια. Τι θέλει τελικά το αναγνωστικό κοινό;
A.Σ: Δεν νομίζω να υπάρχει απάντηση γι’ αυτό. Εξάλλου πιο κοινό; Καθένας αγοράζει ένα βιβλίο για το δικό του λόγο. Αν μιλήσουμε στατιστικά για το σήμερα, το κοινό θέλει σε ποσοστό 70% αισθηματολογικά μυθιστορήματα. Αν μιλάγαμε για σινεμά θα λέγαμε πως θέλει μπλοκμπάστερ. Αυτό όμως δεν είναι κάτι που καθορίζει ούτε τη λογοτεχνία ούτε το σινεμά. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα μικρό κομμάτι κόσμου που αγαπά πολύ το βιβλίο και είναι πολύ ψαγμένο.
E.M: Mπορείτε να μου ξεχωρίσετε ένα από τα βιβλία σας;
A.Σ: Ε, πάντα , κάθε συγγραφέας αγαπάει πιο πολύ το τελευταίο του. Έτσι το αγαπημένο μου είναι η «Κυριακή». Αγάπησα πολύ τον ήρωά του, τον 19χρονο Βασίλη. Τώρα σταδιακά όμως αρχίζω να αγαπώ πιο πολύ αυτό που γράφω αυτή τη στιγμή…
“ΩΣ ΘΕΑΤΡΙΚΟΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΚΑΛΕΙΣΑΙ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΑΜΕΣΟΣ ΧΩΡΙΣ ΝΑ “ΤΑ ΛΕΣ” ”
E.M: Σεπτέμβριος 2011. Σε τι φάση σας βρίσκουμε επαγγελματικά;
A.Σ: Είμαι στη διαδικασία συγγραφής ενός μυθιστορήματος. Επίσης γράφω ένα θεατρικό - μια εξαιρετικά ελεύθερη διασκευή του «Σκότωσε ο,τι αγαπάς», ενός δικού μου βιβλίου. Βασίζεται στο μύθο του αλλά εκείνο που εντέλει αναδύεται είναι μια εντελώς διαφορετική ιστορία. Είναι ένα άλλο έργο που βγαίνει μέσα από ένα ήδη υπάρχον. Γέννα στη γέννα.
E.M: Πως είναι να κάνεις θέατρο;
A.Σ: Είναι κάτι αφάνταστα ευεργετικό κι εξαιρετικά δύσκολο. Η τέχνη της απόλυτης αλήθειας. Δεν μπορείς να κρύψεις τίποτα στο θέατρο, ούτε μπορείς να «καμωθείς» κάτι. Εδώ δεν χωράνε τεχνικές, αφηγηματικές πολυτέλειες κλπ. Είναι το πιο δύσκολο είδος κείμενου που υπάρχει, ακριβώς επειδή είναι και το πιο άμεσο. Εργαλείο σου μπορεί να είναι ένα «Ναι» ή μια παύση. Ως θεατρικός συγγραφέας, καλείσαι να είσαι άμεσος, χωρίς να «τα λες». Επίσης έχεις σχέση με αυτά τα πολύ ιδιαίτερα πλάσματα, τους ηθοποιούς. Καλλιτέχνες των οποίων το εργαλείο είναι το νευρικό τους σύστημα. Ένας μαγικός χώρος.
E.M: Mιλήστε μας λίγο για την παράσταση και το τί πραγματεύεται;
A.Σ: Όπως είπα και πριν είναι μια διασκευή του βιβλίου μου. Την δραματουργική επεξεργασία την κάνουμε με τον σκηνοθέτη του έργου, τον Άρη Τρουπάκη. Θα ανέβει αρχές Ιανουαρίου στη Β Σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλλήνιας. Τους δυο ρόλους, του Άρη και της Κατερίνας, παίζουν ο Αντώνης Καρυστινός και η Δανάη Παπουτσή. Σκηνικά, κοστούμια και φωτισμούς κανει ο Θοδωρής Χρυσικός.
E.M: … Kαι το βιβλίο;
A.Σ: Το βιβλίο είναι μια ιστορία στην όποια πρωταγωνιστεί μια αθηναϊκή οικογένεια του σήμερα. Το σημείο εκκίνησης του έργου είναι ότι κάνεις δεν είναι εκείνος που φαίνεται. Όλοι κρύβουν κάτι πολύ σημαντικό για τη ζωη τους.
E.M: Πότε το ξεκινήσατε;
A.Σ: Πριν από κάτι μήνες.
E.M: Τα σεμινάρια που κάνετε σε τι αφορούν;
A.Σ: Προσπαθούμε μαζί με τους συμμετέχοντες να διερευνήσουμε διαφορά πράγματα σχετικά με τη λογοτεχνία. Πιστεύω ότι η διάθεση μας να διαβάζουμε ιστορίες αντανακλά τη βαθιά ανάγκη μας να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον όποιο εκτυλίσσεται η ζωή, όχι απλά ως μια πνευματική άσκηση, αλλά στα πλαίσια μιας ιδιαίτερα προσωπικής συναισθηματικής εμπειρίας. Η λογοτεχνία δεν είναι μια απόδραση από την πραγματικότητα αλλά το ίδιο το όχημα στο όποιο επιβαίνουμε για να την εξερευνήσουμε. Προσθέτει στην πραγματικότητα, δεν την περιγράφει απλά. Εμπλουτίζει τη ζωή μας, φωτίζει την καθημερινότητα μέσα από άλλο φως. Η λογοτεχνία είναι ο «άλλος τρόπος να δεις». Η σειρά λοιπόν αυτών των σεμιναρίων προσφέρει μια εξοικείωση με αυτόν τον μαγικό κόσμο της μυθοπλασίας, ανοίγοντας την «κουρτίνα των εργασιών» της και προσφέροντας μια ανοιχτή θεά στον μαγικό κόσμο της γραφής. Η προσπάθεια θα είναι να εξερευνήσουμε την λογοτεχνία όχι μόνο μέσα από μια σειρά γενικά αποδεκτών κανόνων, αλλά από μέσα από το ίδιο της το μαγικό υλικό, μέσα από την εμπειρία ενός συγγραφέα.
E.M: Eίστε τελειομανής;
A.Σ: Αν δεν είσαι μέσα σ’ αυτό που κάνεις με όλο σου το είναι δεν έχει ενδιαφέρον, συν ότι για μένα, θα ήταν και ολίγον κάλπικο. Αν αυτό λέγεται περφεξιονισμούς, τότε ναι, είμαι. Η ουσία είναι πως δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα άλλο στη ζωή μου. Κι αυτό που κάνω με κανει αυτόν που είμαι.
E.M: Δε σας αγχώνει το γεγονός πως έχετε αναλάβει να φέρετε εις πέρας αρκετά πράγματα;
A.Σ: Δεν αντιμετωπίζω τις δραστηριότητες μου ως προτζεκτ. Είναι μια φυσική προέκταση του εαυτού μου. Εάν μιλάμε για «δημιουργικό άγχος» τότε φυσικά και έχω όπως όλοι οι άνθρωποι που δημιουργούν κάτι, από το πρώτο ως το τελευταίο τους.
“ΜΕ ΕΚΝΕΥΡΙΖΕΙ Η ΝΩΘΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΟ “ΔΕ ΒΑΡΙΕΣΑΙ” ”
E.M: Eιστε αισιόδοξος άνθρωπος;
A.Σ: Νομίζω ναι. Σαφώς ναι.
E.M: Σχετικά με την κατάσταση της χώρας, βλέπετε το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο;
A.Σ: Το βλέπω όπως είναι. Να αδειάζει.
E.M: Aν ήσασταν για μία εβδομάδα πρωθυπουργός ποιο θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα κάνατε/θα αλλάζατε;
Α.Σ: Δεν μπορώ να δω τον εαυτό μου σε οποιαδήποτε σχέση εξουσίας. Έχω μεγάλο πρόβλημα με το να «λέω στον άλλο τι να κάνει». Όπως και με το αντίθετο.
E:M: Toν δικό σας χώρο τον έχει επηρεάσει η κρίση;
A.Σ: Παρά πολύ. Το μόνο καλό που μου έδωσε εμένα προσωπικά αυτή η κρίση είναι ότι «μ' έβγαλε από το καβούκι μου» κι αντί να είμαι μονο μπροστά σε έναν υπολογιστή και να γράφω τα βιβλία μου, μπήκα σε κάποιες συνεργατικές διαδικασίες όπως, κυρίως, το θέατρο. Είναι πολύ καλό κάπου ν' αφήνεις κατά μέρος τον εαυτό σου και να τον βλέπεις ως μέλος μιας ομάδας.
E.M: Θα φεύγατε μόνιμα από την Ελλάδα;
A.Σ: Δύσκολο, αν όχι αδύνατον. Ειδικά σε αυτή την ηλικία. Έξαλλου αυτές οι στιγμές που ζούμε αυτή την περίοδο είναι ιστορικές. Περάν του ότι πιστεύω ότι θα πρέπει να το παλέψουμε όλοι μαζί, η κρίση έχει ενισχύσει σε μένα προσωπικά εκείνο που οφείλει κάνεις να κάνει μετά από μια ηλικία. Να πετάει από πάνω του τα περιττά.
E.M: Tι σας εκνευρίζει πιο πολύ στους Έλληνες;
Α.Σ: Το «δε βαριέσαι». Η νωθρότητα. Η έλλειψη παιδείας.
E.M: Τηλεόραση βλέπετε;
A.Σ: Ναι, αλλα κυρίως ξένες σειρές. Τελευταία είδα το αριστουργηματικό «Wire» της HBO, ό,τι καλύτερο έχω δει πότε στην τηλεόραση. Κάθε επεισόδιο είναι καλύτερο από πολλές ταινίες μαζί. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα!
“ΕΝΙΩΘΑ ΠΩΣ ΟΦΕΙΛΑ ΝΑ ΜΟΙΡΑΣΤΩ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΥ ΜΕ ΑΛΛΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ”
E.M: Έπειτα από την «εξομολόγησή» στην εκπομπή “Πρωταγωνιστές” για τη σχέση που είχατε με το αλκοόλ, αισθανθήκατε πως ήρθατε πιο κοντά με το κοινό σας;
A.Σ: Μα δεν είχε καμία σχέση με το «κοινό» του βιβλίου αυτό. Δε μίλησα σαν συγγραφέας, μίλησα σαν πρώην εξαρτημένος. Η κίνηση αυτή ήταν κάτι που ήθελα να κάνω από πολύ καιρό. Ένιωθα πως όφειλα να μοιραστώ αυτή την ιστορία με άλλους ανθρώπους, γιατί η υπόθεση αλκοόλ είναι πολύ κρυφή κι όποιος μπορεί να συμβάλλει για να σηκωθεί ο πέπλος, μόνο καλό μπορεί να κάνει. Ο Σταύρος Θεοδωράκης και η ομάδα του προσέγγισαν το θέμα με πολύ εύστοχο και ουσιαστικό τρόπο. Μετά την εκπομπή είχα αρκετά μηνύματα από ανθρώπους που μου επιβεβαίωσαν εκείνο που μου συνέβη κι εμένα. Την αδυναμία παραδοχής. Και το πως παραμένει ένα ταμπού, μια κρυφή πληγή για πάμπολλες οικογένειες και πως ο μόνος τρόπος να αρχίσεις να το παλεύεις είναι να το παραδεχτείς.
E.M: Νιώσατε καλύτερα με τον εαυτό σας που μοιραστήκατε κάτι τόσο προσωπικό με τον απλό τηλεθεατή;
A.Σ: Έχουν περάσει αρκετά χρόνια πια και μπορώ να λειτουργώ αποστασιοποιημένα. Ίσως γι' αυτό ήμουν αρκετά «κάθετος» στις απόψεις μου. Εάν την έκανα πριν δέκα χρόνια θα ήμουν πιο «συναισθηματικός». Εκείνη τη στιγμή απλά έλεγα την αλήθεια μου. Η οποία ταξίδεψε στον καθένα ανάλογα με την δική του αίσθηση, εμπλοκή και ευαισθησία για το ζήτημα.
E.M: Τι σας κάνει να χαμογελάτε;
A.Σ: Οτιδήποτε είναι ευχάριστο στη ζωη.
E.M: Τι σας κάνει να θυμώνετε;
A.Σ: Σε προσωπικό επίπεδο, παλιά, η μικρότητα ορισμένων ανθρώπων στο χώρο. Όταν κατάλαβα τα κίνητρα έπαψα να θυμώνω. Σε ευρύτερο επίπεδο η σοβαροφάνεια και η «δηθενιά», οι ξερόλες. Με ενοχλούν πολύ όσοι παίρνουν τον εαυτό τους πολύ στα σοβαρά, που νιώθουν «πρίγκιπες των μεγάλων πραγμάτων» ενώ είναι «εργάτες των ελάχιστων», όπως είμαστε, στην καλύτερη, όλοι μας.
E.M: Ποιος είναι ο στόχος της επόμενης πενταετίας για τον Αλέξη Σταμάτη;
Α.Σ: Δεν βάζω στόχους. Ζω μέρα τη μέρα, μήνα το μήνα, βιβλίο το βιβλίο. Και ειδικά την επομένη πενταετία το να μιλάει κανείς για στόχους είναι λίγο… επιστημονική φαντασία.
E.M: Θέλω να κλείσουμε με το μότο σας, απευθυνόμενος και στους αναγνώστες μας.
A.Σ: Δεν έχω κάποιο «μότο», έχω φράσεις που μ' αρέσουν. Μια ας πούμε είναι :«πάμε παρακάτω».
INFO
Γεννήθηκε στην Αθήνα και είναι γιος του αρχιτέκτονα Κώστα Σταμάτη και της ηθοποιού, Μπέτυ Αρβανίτη Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές Αρχιτεκτονικής και Κινηματογράφου στο Λονδίνο.
Έχει εκδόσει εννιά μυθιστορήματα. Το πρώτο, Ο έβδομος ελέφαντας (1998) εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία. Το δεύτερο, Μπαρ Φλωμπέρ (2000) εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ρωσία, την Ισπανία και τη Σερβία. Έχει δημοσιεύσει έξι ποιητικές συλλογές.
Το μυθιστόρημα του Αμερικάνικη Φούγκα εκδόθηκε το 2008 στις ΗΠΑ εχοντας κερδίσει το International Literature Award από το National Endowment for the Arts. Το τελευταίο του μυθιστόρημα Βίλα Κομπρέ ήταν υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ (2007). Για την δεύτερη συλλογή του, Αρχιτεκτονική Εσωτερικών Χώρων του απονεμήθηκε το 1994 από τον Δήμο Αθηναίων το Βραβείο Ποίησης στη μνήμη Νικηφόρου Βρεττάκου. Το παιδικό του μυθιστόρημα Ο Άλκης και ο Λαβύρινθος κέρδισε το Πρώτο Βραβείο του Κύκλου του Παιδικού Βιβλίου.
Ο μονόλογος του Τελευταία Μάρθα παρουσιάστηκε το 2004 στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα και παίχτηκε το 2008 στο Θέατρο Οδού Κεφαλλήνιας σε σκηνοθεσία Βίκυς Γεωργιάδου και ερμηνεία Χρήστου Στέργιογλου. Το εργο του Δακρυγόνα παίχτηκε το 2010 στο ίδιο θέατρο.
Έχει γράψει το σενάριο για την ταινία Καταιγίδα, (σκην. Χάρης Πατραμάνης) το όποιο εγκρίθηκε από το πρόγραμμα Ορίζοντες του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου και θα γυριστεί μέσα στο 2009. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στην Μεγάλη Βρετανία. Έχει αντιπροσωπεύσει πολλές φορές την Ελλάδα σε διεθνή λογοτεχνικά συνέδρια
http://www.facebook.com/Alexis.Stamatis.grhttp://redroom.com/member/alexis-stamatis/bio
