Σπιθαμιαίοι
Καθώς μιλούσα προχθές με συνάδελφό μου, με αφορμή τις παρελάσεις για την 28η Οκτωβρίου που δεν πραγματοποιήθηκαν, θυμήθηκα τους στίχους του Δάντη από την Κόλαση: «Το πιο φωτεινό σημείο της κόλασης προορίζεται γι αυτούς που σε στιγμές κρίσης ήθελαν να είναι ουδέτεροι».
Για να αποφύγω, τουλάχιστον το πιο φωτεινό σημείο, σκέφθηκα να γράψω το παρακάτω σχόλιο.
Η χώρα και η κοινωνία μας δεν βρίσκονται απλώς σε κρίση. Είναι μετέωροι στο κενό. Πέρασαν το Ρουβίκωνα. Ή θα δώσουν τη μάχη και θα σωθούν ή θα τους συντρίψει ο αντίπαλος. Και οι αντίπαλοι είναι πολλοί.
Τα μεγάλα προβλήματα της χώρας είναι πολλά. Αλλά το μέγιστο είναι η πολιτική εξουσία. Όταν θέλεις να ελέγξεις ή να αποδομήσεις μια κοινωνία, ελέγχεις ή ευνουχίζεις την ηγεσία της. Πολιτική, κοινωνική, πνευματική. Και στην Ελλάδα όλες αυτές οι ηγεσίες είναι ευνουχισμένες.
Με αφορμή την ακύρωση των παρελάσεων θα αναφερθούμε σήμερα στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας και θα σχολιάσουμε την σπιθαμιαία συμπεριφορά της.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, παρέστη στις εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης και ως γνωστόν δεν μπόρεσε να πείσει με την παρουσία του την κοινωνία της πόλης ώστε μαζί να αποτίσουν τιμή σε έναν θεσμό που υποτίθεται πως πρέπει να παραμένει ψηλά στη συνείδηση του έθνους. Και εννοώ τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Η κριτική που ο πρόεδρος δέχεται από την κοινωνία δεν πρέπει να τον αφήνει αδιάφορο. Πρέπει να τον ανησυχήσει.
Σέβομαι το θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας και τον κ. Παπούλια ως προσωπικότητα. Αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι ανασταλτικός παράγοντας στην κριτική προσέγγιση της παρουσίας του στη Θεσσαλονίκη.
Ήταν λάθος του κ. Παπούλια η ανακοίνωση που εξέδωσε η προεδρία για τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης. Ο πρόεδρος δεν αντιδικεί με το λαό. Τον ενώνει. Ακόμη και όταν νοιώθει ότι η λαϊκή συμπεριφορά μπορεί να αδικεί τον ίδιο. Εκεί βρίσκεται το μεγαλείο του θεσμού και η επιτυχία του λειτουργού του. Να συλλαμβάνει τις λεπτές αποχρώσεις των γεγονότων, να τις αναλύσει, να τις συνθέτει και να λειτουργεί ενοποιητικά.
Ο κ. πρόεδρος δεν μας ικανοποίησε στο σημείο αυτό με την συμπεριφορά του.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως κομματικοί παράγοντες θα τον καθησυχάσουν λέγοντας πως πρόκειται για μικρό μέρος της κοινωνίας και πως η πλειονότητα δεν συμφωνεί. Πέραν του γεγονότος ότι το μέρος της κοινωνίας που αντιδρά ή αποδέχεται τις αντιδράσεις δεν είναι μικρό, ο πρόεδρος είναι στοιχείο ενότητας και όχι διαίρεσης. Είναι ο μόνος ρόλος που έχει. Ας τον επιτελέσει αποτελεσματικά.
Μετά την αντίδραση του κόσμου στην παρέλαση, η εκδήλωση έπρεπε να πάρει άλλη μορφή. Ποια, θα το επισημάνουμε παρακάτω. Η λαϊκή αντίδραση ήταν κατά των πολιτικών. Όχι κατά του στρατού ή του ιστορικού γεγονότος.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έπρεπε να επιμείνει να γίνει η παρέλαση. Διότι τότε ένας ευαίσθητος και υψηλά ιστάμενος στη συνείδηση της κοινωνίας θεσμός, όπως οι Ένοπλες Δυνάμεις, θα ερχόταν σε αντίθεση με την κοινωνία. Πως;
Οι Ένοπλες Δυνάμεις με την παρέλασή τους ενώπιον της πολιτικής ηγεσίας θα της απέδιδαν τιμές. Την ίδια στιγμή από την απέναντι πλευρά ο συγκεντρωμένος λαός θα αποκαλούσε αυτήν την ίδια ηγεσία προδότες.
Δεν θα αποτελούσε αυτή η εξέλιξη μια διάσταση μεταξύ λαού και Ενόπλων Δυνάμεων;
Και καλά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων.
Αλλά τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και οι Ένοπλες Δυνάμεις, δεν υπάρχουν εν ονόματι του λαού; Μπορούν να έρχονται σε αντίθεση με τη βούλησή του όταν αυτή εκφράζεται τόσο κραυγαλέα;
Μια δήλωση του προέδρου που θα ισορροπούσε την ιστορική στιγμή με τη λαϊκή αντίδραση και την ανάγκη να διατηρηθεί συντεταγμένη η πολιτεία θα ήταν αυτό που θα περιμέναμε από τον κ. Παπούλια. Αλλά δεν το είδαμε.
Ο Υπουργός Άμυνας αποδεικνύεται γραφική περίπτωση. Ολίγιστος και σπιθαμιαίος. Αλλοπρόσαλλες και υπερφίαλες δηλώσεις ενός κηπουρού που ξαφνικά ετέθη επικεφαλής ενός ύψιστου θεσμού της κοινωνίας.
Το πρόσωπο που τίθεται επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων πρέπει να απολαμβάνει κύρους και στις Ένοπλες Δυνάμεις και στην κοινωνία και στο εξωτερικό. Η περίπτωση του σημερινού υπουργού όχι μόνο δεν ικανοποιεί τίποτε από όλα αυτά αλλά μετά την αποκάλυψη των τεραστίων αδυναμιών του είναι πλέον και επικίνδυνο, να συνεχίσει να παραμένει επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν είναι παίγνιον κανενός. Είναι ένας θεσμός του ελληνικού κράτους που χρήζει σεβασμού. Και ο σεβασμός αυτός αντανακλάται και στο πρόσωπο που τίθεται επικεφαλής. Μπορεί σήμερα ο υπουργός άμυνας να διεκδικεί αυτόν τον ρόλο; Ασφαλώς όχι.
Πήγε, εκπροσωπώντας τον πρωθυπουργό, στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και ο τηλεοπτικός φακός τον συνέλαβε να επιχειρεί να αντιδικήσει ή να χειροδικήσει με διαμαρτυρόμενο πολίτη εν είδη οπαδού ποδοσφαιρικής ομάδας.
Την επομένη, φοβούμενος τις αντιδράσεις δεν παρέστη στη μαθητική παρέλαση. Αυτός, που ως υπουργός άμυνας θα πρέπει όχι μόνο να παραμένει ψύχραιμος αλλά να μπορεί να αντιμετωπίσει πολύ δυσκολότερες στιγμές και καταστάσεις από την αγανάκτηση που θα εκδηλώσουν κάποια σχολιαρόπαιδα.
Και κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης που ματαιώθηκε ενώπιον του προέδρου περιέφερε μια συμπεριφορά και ένα ύφος αλαζονικό. Αποκρουστέα περίπτωση δημοσίου ανδρός.
Ο πρωθυπουργός, τον οποίο εκπροσώπησε, θα έπρεπε ήδη να του έχει ζητήσει την παραίτηση. Δεν το έκανε όμως. «Όμοιος ομοίω αεί πελάζει…»
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός προτίμησε να προεδρεύσει συσκέψεως της «Σοσιαλιστικής Διεθνούς» αντί να παραβρεθεί στις εκδηλώσεις όπως συνηθίζετο επι πολλά χρόνια. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα το οποίο θα εξετάσουμε άλλη στιγμή.
Ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων. Άλλη θλιβερή περίπτωση δημοσίου υπαλλήλου. Εγκατέλειψε το στράτευμα τη στιγμή που θα έδινε τη μάχη. Γιατί μια μάχη ήταν και η παρέλαση του στρατού μπροστά στην κοινωνία της πόλης. Αν είχε στρατιωτικό και όχι δημοσιοϋπαλλικό σθένος ο κ. Αρχηγός θα αποχαιρετούσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και θα ζητούσε να παρελάσει ο στρατός με τον ίδιο επικεφαλής. Και θα καταχειροκροτείτο απο τον κόσμο. Αλλά που τέτοιο στρατιωτικό σθένος από ηγεσίες που συνωθούνται στα πολιτικά γραφεία για να πάρουν το επόμενο αστέρι. Δεν αντιλαμβάνονται ότι περνούν στη χλεύη των συναδέλφων τους και της κοινωνίας και πως εκείνο που μένει τελικά δεν είναι τα αστέρια αλλά η υπόληψη που απολαμβάνει κανείς κατά τη διάρκεια της ζωής του αλλά και μετά το θάνατό του;
Κύριε Αρχηγέ, το ότι δεν παρήλασε ο στρατός την ημέρα της εθνικής επετείου αποτελεί λόγο παραίτησης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ελληνική κοινωνία χρειάζεται τεράστιες αλλαγές. Ούτε ότι οι αλλαγές αυτές έχουν τεράστιο πολιτικό κόστος. Αλλά υπάρχει ένα μέτρο, μια αίσθηση μέτρου που όταν δεν λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο οι αλλαγές αλλά και οι κοινωνίες τελματώνουν.
Η σημερινή κυβέρνηση βρίσκεται σε τρομερή δυσαρμονία με το λαϊκό αίσθημα. Δεν θέλω να την κρίνω για τα πεπραγμένα της. Αλλά αυτή η δυσαρμονία της επιβάλλει ως εθνικό καθήκον να ζητήσει μόνη της την αλλαγή της.
Η ελληνική κοινωνία χρειάζεται μια νέα αρχή. Ακόμη και αν μεγάλο μέρος της πολιτικής που θα ακολουθήσει μια νέα κυβέρνηση θα είναι ίδιο με της σημερινής, η κυβερνητική αλλαγή θα δώσει μια δημιουργική ανακούφιση στην κοινωνία, αρκεί να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις.
Αν οι κυβερνώντες δεν είναι μια ομάδα καιροσκόπων που κατέλαβαν την εξουσία στο κόμμα τους και την καπηλεύθηκαν στην Ελλάδα, ας δώσουν μια εκτονωτική διέξοδο στην ελληνική κοινωνία.
Και κάτι τελευταίο. Εκείνο που ενόχλησε περισσότερο δεν είναι ότι γίναμε φτωχότεροι. Αλλά ότι διασυρθήκαμε διεθνώς, πολλές φορές με ευθύνη κυβερνητικών. Ούτε την υπόληψη της κοινωνίας και της ελληνικής πολιτείας δεν μπορούν να διασφαλίσουν. Είναι δυνατόν να έχουν το θράσος να κυβερνούν;
Για να αποφύγω, τουλάχιστον το πιο φωτεινό σημείο, σκέφθηκα να γράψω το παρακάτω σχόλιο.
Η χώρα και η κοινωνία μας δεν βρίσκονται απλώς σε κρίση. Είναι μετέωροι στο κενό. Πέρασαν το Ρουβίκωνα. Ή θα δώσουν τη μάχη και θα σωθούν ή θα τους συντρίψει ο αντίπαλος. Και οι αντίπαλοι είναι πολλοί.
Τα μεγάλα προβλήματα της χώρας είναι πολλά. Αλλά το μέγιστο είναι η πολιτική εξουσία. Όταν θέλεις να ελέγξεις ή να αποδομήσεις μια κοινωνία, ελέγχεις ή ευνουχίζεις την ηγεσία της. Πολιτική, κοινωνική, πνευματική. Και στην Ελλάδα όλες αυτές οι ηγεσίες είναι ευνουχισμένες.
Με αφορμή την ακύρωση των παρελάσεων θα αναφερθούμε σήμερα στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας και θα σχολιάσουμε την σπιθαμιαία συμπεριφορά της.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, παρέστη στις εκδηλώσεις της Θεσσαλονίκης και ως γνωστόν δεν μπόρεσε να πείσει με την παρουσία του την κοινωνία της πόλης ώστε μαζί να αποτίσουν τιμή σε έναν θεσμό που υποτίθεται πως πρέπει να παραμένει ψηλά στη συνείδηση του έθνους. Και εννοώ τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας. Η κριτική που ο πρόεδρος δέχεται από την κοινωνία δεν πρέπει να τον αφήνει αδιάφορο. Πρέπει να τον ανησυχήσει.
Σέβομαι το θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας και τον κ. Παπούλια ως προσωπικότητα. Αλλά αυτό δεν μπορεί να είναι ανασταλτικός παράγοντας στην κριτική προσέγγιση της παρουσίας του στη Θεσσαλονίκη.
Ήταν λάθος του κ. Παπούλια η ανακοίνωση που εξέδωσε η προεδρία για τα γεγονότα της Θεσσαλονίκης. Ο πρόεδρος δεν αντιδικεί με το λαό. Τον ενώνει. Ακόμη και όταν νοιώθει ότι η λαϊκή συμπεριφορά μπορεί να αδικεί τον ίδιο. Εκεί βρίσκεται το μεγαλείο του θεσμού και η επιτυχία του λειτουργού του. Να συλλαμβάνει τις λεπτές αποχρώσεις των γεγονότων, να τις αναλύσει, να τις συνθέτει και να λειτουργεί ενοποιητικά.
Ο κ. πρόεδρος δεν μας ικανοποίησε στο σημείο αυτό με την συμπεριφορά του.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως κομματικοί παράγοντες θα τον καθησυχάσουν λέγοντας πως πρόκειται για μικρό μέρος της κοινωνίας και πως η πλειονότητα δεν συμφωνεί. Πέραν του γεγονότος ότι το μέρος της κοινωνίας που αντιδρά ή αποδέχεται τις αντιδράσεις δεν είναι μικρό, ο πρόεδρος είναι στοιχείο ενότητας και όχι διαίρεσης. Είναι ο μόνος ρόλος που έχει. Ας τον επιτελέσει αποτελεσματικά.
Μετά την αντίδραση του κόσμου στην παρέλαση, η εκδήλωση έπρεπε να πάρει άλλη μορφή. Ποια, θα το επισημάνουμε παρακάτω. Η λαϊκή αντίδραση ήταν κατά των πολιτικών. Όχι κατά του στρατού ή του ιστορικού γεγονότος.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έπρεπε να επιμείνει να γίνει η παρέλαση. Διότι τότε ένας ευαίσθητος και υψηλά ιστάμενος στη συνείδηση της κοινωνίας θεσμός, όπως οι Ένοπλες Δυνάμεις, θα ερχόταν σε αντίθεση με την κοινωνία. Πως;
Οι Ένοπλες Δυνάμεις με την παρέλασή τους ενώπιον της πολιτικής ηγεσίας θα της απέδιδαν τιμές. Την ίδια στιγμή από την απέναντι πλευρά ο συγκεντρωμένος λαός θα αποκαλούσε αυτήν την ίδια ηγεσία προδότες.
Δεν θα αποτελούσε αυτή η εξέλιξη μια διάσταση μεταξύ λαού και Ενόπλων Δυνάμεων;
Και καλά, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων.
Αλλά τόσο ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και οι Ένοπλες Δυνάμεις, δεν υπάρχουν εν ονόματι του λαού; Μπορούν να έρχονται σε αντίθεση με τη βούλησή του όταν αυτή εκφράζεται τόσο κραυγαλέα;
Μια δήλωση του προέδρου που θα ισορροπούσε την ιστορική στιγμή με τη λαϊκή αντίδραση και την ανάγκη να διατηρηθεί συντεταγμένη η πολιτεία θα ήταν αυτό που θα περιμέναμε από τον κ. Παπούλια. Αλλά δεν το είδαμε.
Ο Υπουργός Άμυνας αποδεικνύεται γραφική περίπτωση. Ολίγιστος και σπιθαμιαίος. Αλλοπρόσαλλες και υπερφίαλες δηλώσεις ενός κηπουρού που ξαφνικά ετέθη επικεφαλής ενός ύψιστου θεσμού της κοινωνίας.
Το πρόσωπο που τίθεται επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων πρέπει να απολαμβάνει κύρους και στις Ένοπλες Δυνάμεις και στην κοινωνία και στο εξωτερικό. Η περίπτωση του σημερινού υπουργού όχι μόνο δεν ικανοποιεί τίποτε από όλα αυτά αλλά μετά την αποκάλυψη των τεραστίων αδυναμιών του είναι πλέον και επικίνδυνο, να συνεχίσει να παραμένει επικεφαλής των Ενόπλων Δυνάμεων.
Οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν είναι παίγνιον κανενός. Είναι ένας θεσμός του ελληνικού κράτους που χρήζει σεβασμού. Και ο σεβασμός αυτός αντανακλάται και στο πρόσωπο που τίθεται επικεφαλής. Μπορεί σήμερα ο υπουργός άμυνας να διεκδικεί αυτόν τον ρόλο; Ασφαλώς όχι.
Πήγε, εκπροσωπώντας τον πρωθυπουργό, στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και ο τηλεοπτικός φακός τον συνέλαβε να επιχειρεί να αντιδικήσει ή να χειροδικήσει με διαμαρτυρόμενο πολίτη εν είδη οπαδού ποδοσφαιρικής ομάδας.
Την επομένη, φοβούμενος τις αντιδράσεις δεν παρέστη στη μαθητική παρέλαση. Αυτός, που ως υπουργός άμυνας θα πρέπει όχι μόνο να παραμένει ψύχραιμος αλλά να μπορεί να αντιμετωπίσει πολύ δυσκολότερες στιγμές και καταστάσεις από την αγανάκτηση που θα εκδηλώσουν κάποια σχολιαρόπαιδα.
Και κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης που ματαιώθηκε ενώπιον του προέδρου περιέφερε μια συμπεριφορά και ένα ύφος αλαζονικό. Αποκρουστέα περίπτωση δημοσίου ανδρός.
Ο πρωθυπουργός, τον οποίο εκπροσώπησε, θα έπρεπε ήδη να του έχει ζητήσει την παραίτηση. Δεν το έκανε όμως. «Όμοιος ομοίω αεί πελάζει…»
Ο ίδιος ο πρωθυπουργός προτίμησε να προεδρεύσει συσκέψεως της «Σοσιαλιστικής Διεθνούς» αντί να παραβρεθεί στις εκδηλώσεις όπως συνηθίζετο επι πολλά χρόνια. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα το οποίο θα εξετάσουμε άλλη στιγμή.
Ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων. Άλλη θλιβερή περίπτωση δημοσίου υπαλλήλου. Εγκατέλειψε το στράτευμα τη στιγμή που θα έδινε τη μάχη. Γιατί μια μάχη ήταν και η παρέλαση του στρατού μπροστά στην κοινωνία της πόλης. Αν είχε στρατιωτικό και όχι δημοσιοϋπαλλικό σθένος ο κ. Αρχηγός θα αποχαιρετούσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και θα ζητούσε να παρελάσει ο στρατός με τον ίδιο επικεφαλής. Και θα καταχειροκροτείτο απο τον κόσμο. Αλλά που τέτοιο στρατιωτικό σθένος από ηγεσίες που συνωθούνται στα πολιτικά γραφεία για να πάρουν το επόμενο αστέρι. Δεν αντιλαμβάνονται ότι περνούν στη χλεύη των συναδέλφων τους και της κοινωνίας και πως εκείνο που μένει τελικά δεν είναι τα αστέρια αλλά η υπόληψη που απολαμβάνει κανείς κατά τη διάρκεια της ζωής του αλλά και μετά το θάνατό του;
Κύριε Αρχηγέ, το ότι δεν παρήλασε ο στρατός την ημέρα της εθνικής επετείου αποτελεί λόγο παραίτησης.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ελληνική κοινωνία χρειάζεται τεράστιες αλλαγές. Ούτε ότι οι αλλαγές αυτές έχουν τεράστιο πολιτικό κόστος. Αλλά υπάρχει ένα μέτρο, μια αίσθηση μέτρου που όταν δεν λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο οι αλλαγές αλλά και οι κοινωνίες τελματώνουν.
Η σημερινή κυβέρνηση βρίσκεται σε τρομερή δυσαρμονία με το λαϊκό αίσθημα. Δεν θέλω να την κρίνω για τα πεπραγμένα της. Αλλά αυτή η δυσαρμονία της επιβάλλει ως εθνικό καθήκον να ζητήσει μόνη της την αλλαγή της.
Η ελληνική κοινωνία χρειάζεται μια νέα αρχή. Ακόμη και αν μεγάλο μέρος της πολιτικής που θα ακολουθήσει μια νέα κυβέρνηση θα είναι ίδιο με της σημερινής, η κυβερνητική αλλαγή θα δώσει μια δημιουργική ανακούφιση στην κοινωνία, αρκεί να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις.
Αν οι κυβερνώντες δεν είναι μια ομάδα καιροσκόπων που κατέλαβαν την εξουσία στο κόμμα τους και την καπηλεύθηκαν στην Ελλάδα, ας δώσουν μια εκτονωτική διέξοδο στην ελληνική κοινωνία.
Και κάτι τελευταίο. Εκείνο που ενόχλησε περισσότερο δεν είναι ότι γίναμε φτωχότεροι. Αλλά ότι διασυρθήκαμε διεθνώς, πολλές φορές με ευθύνη κυβερνητικών. Ούτε την υπόληψη της κοινωνίας και της ελληνικής πολιτείας δεν μπορούν να διασφαλίσουν. Είναι δυνατόν να έχουν το θράσος να κυβερνούν;
