Τι είναι η ενιαία τιμή βιβλίου;
Η ενιαία τιμή βιβλίου αποτελεί ένα σύστημα διατίμησης και προώθησης του βιβλίου στην αγορά, το οποίο συνίσταται στον καθορισμό από τον εκδότη μίας ορισμένης λιανικής τιμής πωλήσεως των βιβλίων που εκδίδει, η οποία ισχύ έναντι πάντων και επί της οποίας οι λιανοπωλητές έχουν δικαίωμα να εφαρμόζουν περιορισμένο όριο έκπτωσης.
Πότε εισήχθη στην Ελλάδα;
Το σύστημα αυτό εισήχθη για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1997, με τον νόμο 2557/1997, κατά το πρότυπο της προϋπάρχουσας γαλλικής νομοθεσίας (νόμος Lang).
Ισχύει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Εκτός από τη Γαλλία, σύστημα ενιαίας τιμής βιβλίου εφαρμόζεται και στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προβλεπόμενο είτε δια νόμου είτε δια συλλογικών συμβάσεων μεταξύ εκδοτών και βιβλιοπωλών.
Τι σημαίνει στην πράξη;
«Ενιαία τιμή βιβλίου», όπως καθιερώνεται στον νόμο 2557/97, σημαίνει ότι κάθε τίτλος βιβλίου που εκδίδεται, επανεκδίδεται ή ανατυπώνεται, πωλείται προς το κοινό στην ίδια τιμή λιανικής πώλησης από όλα τα σημεία λιανικής πώλησης. Την ενιαία τιμή την καθορίζει ο εκδότης για κάθε βιβλίο που εκδίδει. Οι βιβλιοπώλες και κάθε τρίτος που πωλεί λιανικώς βιβλία μπορούν να κάνουν εκπτώσεις μόνον έως 10% επί της ενιαίας τιμής. Επίσης δεν μπορούν να προβαίνουν σε «πρόσθετες παροχές», όπως για παράδειγμα προσφορά δώρων μαζί με τα βιβλία.
Υπάγονται όλα τα βιβλία στο καθεστώς ενιαίας τιμής;
Υπάγονται όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν στην Ελλάδα, εκτός των ξενόγλωσσων βιβλίων ξένου εκδότη, για δύο χρόνια από την έκδοση, επανέκδοση ή η ανατύπωση τους.
Ως βιβλία θεωρούνται και τα cd-rom που αναπαράγουν ακριβώς το περιεχόμενο βιβλίων.
Γιατί χρειάζεται μια ενιαία τιμή στο βιβλίο και ποιους ωφελεί;
Σκοπός του συστήματος της ενιαίας τιμής είναι κυρίως η αποτροπή φαινομένων αθέμιτου ανταγωνισμού στη διάθεση στο κοινό βιβλίων που εκδίδονται στην Ελλάδα. Οι διατάξεις του νόμου περί ενιαίας τιμής προστατεύουν όμως σημαντικά και το ίδιο το βιβλίο ως πολιτιστικό - και όχι αμιγώς εμπορικό - προϊόν καθώς και την ποιότητα τής βιβλιοπαραγωγής και τα βιβλιοπωλεία (ιδίως τα περιφερειακά) όχι μόνον ως επιχειρήσεις, αλλά και ως εστίες πολιτισμού.
Ειδικότερα, το σύστημα ενιαίας τιμής:
- επιτρέπει την αποφυγή φαινομένων συγκέντρωσης στην αγορά λιανικής πώλησης βιβλίων. Και τούτο διότι περιορίζει τη δυνατότητα διενέργειας υπερβολικών εκπτώσεων σε βιβλία, στις οποίες έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν μόνον μεγάλες επιχειρήσεις λιανικής πώλησης βιβλίων (οι μεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλείων ή οι επιχειρήσεις που εμπορεύονται και πλείστα άλλα προϊόντα π.χ. μεγάλα βιβλιοχαρτοπωλεία, σούπερ μάρκετ, μεγάλοι όμιλοι εκδόσεων εφημερίδων και περιοδικών, πολυκαταστήματα κ.ά.). Η πρακτική αυτή των μεγάλων εκπτώσεων οδηγεί τα παραδοσιακά, μικρότερα βιβλιοπωλεία, που λειτουργούν ως εστίες πολιτισμού ιδίως στην περιφέρεια, και τα οποία βεβαίως δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να εφαρμόσουν τέτοιες εκπτώσεις, σε αδυναμία να ανταγωνιστούν τους μεγάλους λιανοπωλητές και, συχνά στο "κλείσιμο" των επιχειρήσεών τους. Παρατηρούνται έτσι, αναπόφευκτα, φαινόμενα συγκέντρωσης μεγάλων επιχειρήσεων στην αγορά λιανικής πώλησης βιβλίων και αποκλεισμού από αυτήν των μικρών βιβλιοπωλείων.
- προάγει την ποιοτική εκδοτική πολιτική μέσω του πλουραλισμού τίτλων, καθώς επιτρέπει στους εκδότες να προϋπολογίσουν κάποια ελάχιστα έσοδα από τις λιανικές πωλήσεις των βιβλίων που εκδίδουν και με αυτό το δεδομένο να αναλάβουν τον επιχειρηματικό κίνδυνο έκδοσης όχι μόνον βιβλίων ευπώλητων (best seller) που θα έχουν μαζικές πωλήσεις, αλλά και βιβλίων τα οποία εκτιμούν ότι έχουν πολιτιστικό, κοινωνικό, επιστημονικό ή άλλο ειδικό ενδιαφέρον.
- ως μέτρο αποτροπής φαινομένων αθέμιτου ανταγωνισμού, το σύστημα ενιαίας τιμής λειτουργεί προστατευτικά και υπέρ του καταναλωτή-αναγνωστικού κοινού, καθόσον εξασφαλίζει την ίση πρόσβαση όλων των πολιτών στα βιβλία, τα οποία πωλούνται στην ίδια τιμή σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Η εφαρμογή του θεσμού στην Ελλάδα
Η εισαγωγή του θεσμού στην Ελλάδα έτυχε της υποστήριξης της συντριπτικής πλειονότητας των εκδοτών και βιβλιοπωλών και των επαγγελματικών τους σωματείων. Συνάντησε αντιδράσεις από την πλευρά μεμονωμένων μεγάλων βιβλιοπωλών καθώς και άλλων επιχειρήσεων που διαθέτουν και άλλα προϊόντα ή υπηρεσίες όπως εκδοτικούς οργανισμούς εφημερίδων και περιοδικών.
Τα δικαστήρια εφάρμοσαν συχνά στην πράξη την νομοθεσία και επέβαλαν κυρώσεις σε περιπτώσεις παράβασης αυτής.Σε κάθε περίπτωση, η αμφισβήτηση του θεσμού θα πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει πια λήξει, αφού αφενός σχετική καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετέθη στο αρχείο μετά από την αποδοχή των εξηγήσεων της Ελληνικής Κυβέρνησης και αφετέρου η σχετική δίκη στο Συμβούλιο Επικρατείας καταργήθηκε ύστερα από παραίτηση των βιβλιοπωλών που είχαν προσφύγει στο δικαστήριο αυτό.
Η ενιαία τιμή βιβλίου αποτελεί ένα σύστημα διατίμησης και προώθησης του βιβλίου στην αγορά, το οποίο συνίσταται στον καθορισμό από τον εκδότη μίας ορισμένης λιανικής τιμής πωλήσεως των βιβλίων που εκδίδει, η οποία ισχύ έναντι πάντων και επί της οποίας οι λιανοπωλητές έχουν δικαίωμα να εφαρμόζουν περιορισμένο όριο έκπτωσης.
Πότε εισήχθη στην Ελλάδα;
Το σύστημα αυτό εισήχθη για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1997, με τον νόμο 2557/1997, κατά το πρότυπο της προϋπάρχουσας γαλλικής νομοθεσίας (νόμος Lang).
Ισχύει και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες;
Εκτός από τη Γαλλία, σύστημα ενιαίας τιμής βιβλίου εφαρμόζεται και στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προβλεπόμενο είτε δια νόμου είτε δια συλλογικών συμβάσεων μεταξύ εκδοτών και βιβλιοπωλών.
Τι σημαίνει στην πράξη;
«Ενιαία τιμή βιβλίου», όπως καθιερώνεται στον νόμο 2557/97, σημαίνει ότι κάθε τίτλος βιβλίου που εκδίδεται, επανεκδίδεται ή ανατυπώνεται, πωλείται προς το κοινό στην ίδια τιμή λιανικής πώλησης από όλα τα σημεία λιανικής πώλησης. Την ενιαία τιμή την καθορίζει ο εκδότης για κάθε βιβλίο που εκδίδει. Οι βιβλιοπώλες και κάθε τρίτος που πωλεί λιανικώς βιβλία μπορούν να κάνουν εκπτώσεις μόνον έως 10% επί της ενιαίας τιμής. Επίσης δεν μπορούν να προβαίνουν σε «πρόσθετες παροχές», όπως για παράδειγμα προσφορά δώρων μαζί με τα βιβλία.
Υπάγονται όλα τα βιβλία στο καθεστώς ενιαίας τιμής;
Υπάγονται όλα τα βιβλία που κυκλοφορούν στην Ελλάδα, εκτός των ξενόγλωσσων βιβλίων ξένου εκδότη, για δύο χρόνια από την έκδοση, επανέκδοση ή η ανατύπωση τους.
Ως βιβλία θεωρούνται και τα cd-rom που αναπαράγουν ακριβώς το περιεχόμενο βιβλίων.
Γιατί χρειάζεται μια ενιαία τιμή στο βιβλίο και ποιους ωφελεί;
Σκοπός του συστήματος της ενιαίας τιμής είναι κυρίως η αποτροπή φαινομένων αθέμιτου ανταγωνισμού στη διάθεση στο κοινό βιβλίων που εκδίδονται στην Ελλάδα. Οι διατάξεις του νόμου περί ενιαίας τιμής προστατεύουν όμως σημαντικά και το ίδιο το βιβλίο ως πολιτιστικό - και όχι αμιγώς εμπορικό - προϊόν καθώς και την ποιότητα τής βιβλιοπαραγωγής και τα βιβλιοπωλεία (ιδίως τα περιφερειακά) όχι μόνον ως επιχειρήσεις, αλλά και ως εστίες πολιτισμού.
Ειδικότερα, το σύστημα ενιαίας τιμής:
- επιτρέπει την αποφυγή φαινομένων συγκέντρωσης στην αγορά λιανικής πώλησης βιβλίων. Και τούτο διότι περιορίζει τη δυνατότητα διενέργειας υπερβολικών εκπτώσεων σε βιβλία, στις οποίες έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν μόνον μεγάλες επιχειρήσεις λιανικής πώλησης βιβλίων (οι μεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλείων ή οι επιχειρήσεις που εμπορεύονται και πλείστα άλλα προϊόντα π.χ. μεγάλα βιβλιοχαρτοπωλεία, σούπερ μάρκετ, μεγάλοι όμιλοι εκδόσεων εφημερίδων και περιοδικών, πολυκαταστήματα κ.ά.). Η πρακτική αυτή των μεγάλων εκπτώσεων οδηγεί τα παραδοσιακά, μικρότερα βιβλιοπωλεία, που λειτουργούν ως εστίες πολιτισμού ιδίως στην περιφέρεια, και τα οποία βεβαίως δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να εφαρμόσουν τέτοιες εκπτώσεις, σε αδυναμία να ανταγωνιστούν τους μεγάλους λιανοπωλητές και, συχνά στο "κλείσιμο" των επιχειρήσεών τους. Παρατηρούνται έτσι, αναπόφευκτα, φαινόμενα συγκέντρωσης μεγάλων επιχειρήσεων στην αγορά λιανικής πώλησης βιβλίων και αποκλεισμού από αυτήν των μικρών βιβλιοπωλείων.
- προάγει την ποιοτική εκδοτική πολιτική μέσω του πλουραλισμού τίτλων, καθώς επιτρέπει στους εκδότες να προϋπολογίσουν κάποια ελάχιστα έσοδα από τις λιανικές πωλήσεις των βιβλίων που εκδίδουν και με αυτό το δεδομένο να αναλάβουν τον επιχειρηματικό κίνδυνο έκδοσης όχι μόνον βιβλίων ευπώλητων (best seller) που θα έχουν μαζικές πωλήσεις, αλλά και βιβλίων τα οποία εκτιμούν ότι έχουν πολιτιστικό, κοινωνικό, επιστημονικό ή άλλο ειδικό ενδιαφέρον.
- ως μέτρο αποτροπής φαινομένων αθέμιτου ανταγωνισμού, το σύστημα ενιαίας τιμής λειτουργεί προστατευτικά και υπέρ του καταναλωτή-αναγνωστικού κοινού, καθόσον εξασφαλίζει την ίση πρόσβαση όλων των πολιτών στα βιβλία, τα οποία πωλούνται στην ίδια τιμή σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Η εφαρμογή του θεσμού στην Ελλάδα
Η εισαγωγή του θεσμού στην Ελλάδα έτυχε της υποστήριξης της συντριπτικής πλειονότητας των εκδοτών και βιβλιοπωλών και των επαγγελματικών τους σωματείων. Συνάντησε αντιδράσεις από την πλευρά μεμονωμένων μεγάλων βιβλιοπωλών καθώς και άλλων επιχειρήσεων που διαθέτουν και άλλα προϊόντα ή υπηρεσίες όπως εκδοτικούς οργανισμούς εφημερίδων και περιοδικών.
Τα δικαστήρια εφάρμοσαν συχνά στην πράξη την νομοθεσία και επέβαλαν κυρώσεις σε περιπτώσεις παράβασης αυτής.Σε κάθε περίπτωση, η αμφισβήτηση του θεσμού θα πρέπει να θεωρηθεί ότι έχει πια λήξει, αφού αφενός σχετική καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετέθη στο αρχείο μετά από την αποδοχή των εξηγήσεων της Ελληνικής Κυβέρνησης και αφετέρου η σχετική δίκη στο Συμβούλιο Επικρατείας καταργήθηκε ύστερα από παραίτηση των βιβλιοπωλών που είχαν προσφύγει στο δικαστήριο αυτό.
