Όπερα Μπούφα
| |
Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ
Όμως, η γενίκευση ότι κάθε πολιτικός λόγος είναι εξ ορισμού τέτοιος, κλείνει αυτιά και στόματα με κόστος ανυπολόγιστο για τη συλλογική αλλά και ατομική υγεία των πολιτών.
Εδώ χρειάζεται μια παραδοχή. Η κρίση αντιπροσωπευτικότητας, ειδικώς στις γηραιές ευρωπαϊκές δημοκρατίες, εντάθηκε από την επικοινωνιακή τεχνολογική εξέλιξη που ταύτισε την έκφραση με τα πρόσωπα. Στην εποχή της θεοποιημένης, ως αποδεικτικό στοιχείο, εικόνας, όπου ισχύει το δόγμα media is the faces, δηλαδή τα ΜΜΕ είναι τα πρόσωπα, η φθορά του λόγου είναι ταυτόσημη της φθοράς των προσώπων. Οι ιδέες πέρασαν αναγκαστικά σε δεύτερη μοίρα. Υποτάχτηκαν στη συσκευασία της εικόνας, όπως ακριβώς συμβαίνει με έναν πίνακα που πνίγεται σε μια βαριά πλουμιστή και δυσανάλογα πλατιά κορνίζα με φωτάκια. Η προσοχή μετατίθεται, αν δεν αποσπάται εντελώς, από το θέμα στο κάδρο. Η φθαρμένη αστική γλώσσα έγινε άθροισμα από κλισέ και συνθήματα μηδαμινής εμπειρικής κι επομένως πολιτικά επικίνδυνης πειστικότητας, που όμως πωλούνται και αγοράζουν ψήφους, χάρη στην απολύτως ελεγχόμενη εικόνα. Συσσωρεύονται έτσι εντυπώσεις περί πραγματικότητας που επικαλύπτουν τη δυνατότητα ανάλυσης και αντιμετώπισής της.
Έτσι, όταν ξεσπά πραγματική κρίση, οικονομική, αξιακή, πολιτισμική ή πολιτική εν τέλει, η κυρίαρχη αστική τάξη κερδίζει εκείνο το χρόνο που απαιτείται ώστε η μάζα των πολιτών να διαμορφώσει ταξική συνείδηση. Θυσιάζει, δηλαδή, το σύστημα χειραγώγησης των μαζών, την ίδια του την αξιοπιστία όποτε χρειάζεται, προκειμένου να μη διαμορφωθεί γλώσσα και έκφραση αντίστασης άλλου ιδεολογικού περιεχομένου και σκοπού. Έτσι, ο... πρωθυπουργός ψεύδεται, παλινωδεί και φτύνει μοτίβα, θεατρινίζει με τέτοια ένταση, ώστε να παράγει την εικόνα του αόκνως εργαζόμενου. Το μέτρο βεβαίως στην εποχή των ΜΜΕ, διδάσκεται και εκτελείται στην πράξη από ειδικούς της επικοινωνίας και της διαφήμισης έναντι αδράς αμοιβής σε είδος, συμβόλαια ή χρήμα. Ο Παπανδρέου το ξεπέρασε κατά πολύ και μοιραία η προσοχή πέρασε επιτέλους στον πίνακα-ουσία κι όχι στην κορνίζα-θέαμα.
Έτσι ζήσαμε και ζούμε την όπερα μπούφα ως όπερα για μπούφους, που δεν είμαστε. Αυτή τη φορά ο χρόνος λειτούργησε υπέρ μας. Το πρόσωπο, η εικόνα, αποκάλυψε ως αντιπροσωπευτικότητα, την ιδεολογική ταυτότητα των πατρώνων της. Αυτό που αποτελεί όπλο και συνάμα, ως κατάχρηση, αχίλλειο πτέρνα της αστικής βιομηχανίας παραγωγής εικόνας, δηλαδή η κατοχή όχι απλώς των μέσων παραγωγής αλλά και διάθεσης - διανομής εντυπώσεων ικανών να διασώζουν την απουσία ουσίας επί μακρόν, είναι το πεδίο που αγνόησε ως πραγματική βιομηχανική παραγωγή η μαρξιστική - λενινιστική αριστερά επί δεκαετίες. Καθημερινά το πληρώνει εντός εκτός Ελλάδας βαλλόμενη ως μη πειστική ή και ξύλινη, καθώς δεν κατέχει τα μέσα και την τεχνογνωσία αναγωγής των στόχων της σε κυρίαρχη εικόνα ιδεών. Αν και όσο προλαβαίνει στην εποχή της ταχύτητας με την οποία οι οθόνες εξελίσσονται σε προεκτάσεις των υποκειμενικών και συλλογικών σκέψεων και ιδεών, καθώς χρειάζεται Πρόσωπο κι όχι Πρόσωπα στο φάσμα της εικόνας ως πολιτισμό, με δεδομένη την εικονοκλαστική στρατηγική και τακτική της εφαρμοσμένης στην πράξη οικοδόμησης του σοσιαλισμού όπως τον γνωρίσαμε ως τώρα, ο επιστημονικός πολιτικός κομμουνιστικός λόγος πρέπει να αποκτήσει την εικόνα που του αξίζει: Είναι η πιο επίκαιρη και πιο διέξοδη πολιτική πρόταση για έναν πραγματικά καλύτερο κόσμο της εργασίας, της επιστήμης, των ανθρώπων και του ίδιου του θεάματος που όταν υψώνεται σε θέατρο γίνεται μίμηση πράξεως σπουδαίας και τελείας, διδάσκει και ευωχεί. Η αστική τάξη εκφυλίστηκε ιδεολογικά και πολιτικά, σάπισε ως εικόνα - θεατρινισμός και θα πέσει ευκολότερα κι ίσως λιγότερο αιματηρά αν κι εφόσον αποκτήσουμε την εικόνα της πραγματικότητας στην οποία οδηγεί η δράση κι οι ιδέες μας...
Κυριακή 6 Νοέμβρη 2011
