Πέμπτη 1 Δεκεμβρίου 2011

Οικουμενικότητα, ο πνευματικός χώρος της Ορθοδοξίας

Γράφει ο Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας, Αναστάσιος
 

 
  Οι Χριστιανοί, και μάλιστα οι Ορθόδοξοι, δεν αισθανόμαστε αμηχανία ούτε αιφνιδιαζόμαστε από τη διαδικασία της παγκοσμιοποιήσεως. Η οικουμενικότητα υπήρξε ο αυτονόητος πνευματικός μας χώρος. Η διάσταση της παγκοσμιότητος αποτελεί βασικό συστατικό της Ορθοδοξίας. Απο το πρώτο κεφάλαιο της Αγίας Γραφής (Γεν.1:1), τονίζεται ότι ουρανός, γη, ανθρώπινο γένος, τα πάντα, δημιουργήθηκαν από τον Θεό, ενώ τα τελευταία κεφάλαια της (Αποκ.Ιω. 21-22) αφιερώνονται στο όραμα του κοινού ουρανού και της καινής γης (Αποκ.21:1). Με τη Σάρκωση Του ο Λόγος του Θεού προσέλαβε ολόκληρη την ανθρώπινη φύση και καλεί στην Βασιλεία Του τους πάντες, χωρίς εξαίρεση, χωρίς διάκριση φυλής, γλώσσας, καταγωγής. Τελικά, η παγκοσμιότητα του Ευαγγελίου του Ιησού Χριστού υπερβαίνει ακόμα και τη σφαίρα του πανανθρώπινου, επεκτείνεται σε όλη τη κτίση, στην οποία οργανικά ο άνθρωπος μετέχει.
Η χριστιανική διδασκαλία πρωτοακούσθηκε σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο, αλλά είχε από την αρχή και διατηρεί σταθερά τον παγκόσμιο και εσχατολογικό χαρακτήρα της. Στις επιστολές του αποστόλου Παύλου τονίζεται ιδιαιτέρως η παγκοσμιότητα σε συσχέτιση με το μυστήριο της Εκκλησίας. Το καθολικό αυτό όραμα φθάνει στο κορύφωμά του όταν ο Παύλος αναφέρεται στο θέλημα του Θεού, εις το μυστήριο του θελήματος αυτού, που πρόκειται να πραγματοποιηθεί «εἰς οἰκονομίαν τοῦ πληρώματος τῶν καιρῶν, ἀνακεφαλαιώσασθαι τὰ πάντα ἐν τῷ Χριστῷ τὰ ἐπὶ τοῖς οὐρανοῖς καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς ἐν αὐτῷ» (Εφεσ. 1:9-10)
Για την καταγραφή του χριστιανικού μηνύματος, κατά την πρώτη φάση της διαδόσεως του στον κόσμο, χρησιμοποιήθηκε η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός, ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά του οποίου υπήρξε η οικουμενικότητα. Κυρίως αυτή διαπότισε την ελληνική φιλοσοφία, την επιστήμη, την τέχνη και την γλώσσα που διευκόλυνε την πολύμορφη επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους και τους λαούς. Η οικουμενική συνείδηση καλλιεργήθηκε με νέα δύναμη από τους μεγάλους Ιεράρχες και οικουμενικούς Διδασκάλους του τετάρτου αιώνα οι οποίοι πραγματοποίησαν τη σύνθεση αρχαιοελληνικής οικουμενικής σκέψεως και χριστιανικής πίστεως. Και αργότερα, στη συνάντηση της με τους λαούς της Ν.Α. Ευρώπης, η βυζαντινή αυτοκρατορία θυσιάζει τον οικουμενισμό της ελληνικής γλώσσας για να διατηρήσει την παγκοσμιότητα του πολιτισμού της.
Ολόκληρη η ορθόδοξη λατρευτική ζωή κινείται σ' αυτό το παγκόσμιο όραμα. Τον πυρήνα της αποτελεί η Κυριακή προσευχή :« ἐλθέτω ἡ βασιλεία σου γενηθήτω τὸ θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς». Όχι απλώς εν εμοί η εν ημίν, αλλά πανταχού της γής. Ο πιστός, προτού αναφερθεί στα άμεσα προβλήματα του επιουσίου άρτου, καλείται να κινηθεί σε παγκόσμιο ορίζοντα. Το προσωπικό και το συγκεκριμένο δεν τον εμποδίζουν να σκέπτεται το οικουμενικό. Στην κάθε θεία Λειτουργία, που αποτελεί τη σύνοψη του μυστηρίου της σωτηρίας, οι δεήσεις αρχίζουν υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου, για να κορυφωθούν με την προσφορά των Τιμίων Δώρων, που γίνεται κατά πάντα και δια πάντα, υπέρ της οικουμένης.
Όλες οι μεγάλες ορθόδοξες εορτές ανοίγουν στην ψυχή μας ορίζοντες παγκοσμιότητος. Ιδιαίτερα έντονη είναι η ατμόσφαιρα αυτή στην περίοδο του Πάσχα και της Πεντηκοστής. Γενικά, το παγκόσμιο όραμα παραμένει η δυναμική προοπτική της ορθοδόξου διδασκαλίας και λατρείας.
Η ορθή αντιμετώπιση του φαινομένου της παγκοσμιοποιήσεως απο ορθοδόξου πλευράς δεν είναι αποκλειστικό ζήτημα του κλήρου η ορισμέμων λαϊκών θεολόγων. Απαιτεί ένασχόληση και υπεύθυνη στάση όλων των λαϊκών μελών της Εκκλησίας, με σοβαρή μελέτη, ανάλυση και προτάσεις σχετικά με τα επιστημονικά, πολιτικά, πολιτιστικά και οικονομικά δεδομένα. Θα χρειασθεί συνεχής δημιουργικός στοχασμός σε όλους τους τομείς των ανθρωπιστικών, πολιτικών και οικονομικών επιστημών,

Κείμενο του Αναστασίου Γεννουλάτου, Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας