"Με ψέματα δεν γίνεται ανάπτυξη" τονίζει ο ΣΥΝ στην ανακοίνωση του τμήματος Οικονομικής Πολιτικής - Επιτροπής Ενέργειας που εξέδωσε χθες για το νομοσχέδιο περί του προγράμματος "Ήλιος". Αναλυτικά οι θέσεις του κόμματος έχουν ως εξής:
Στην απεγνωσμένη προσπάθεια των μνημονιακών κυβερνήσεων και της τρόικας να δημιουργήσουν κάποιες ελπίδες ανάπτυξης στους Έλληνες που βιώνουν τη μεγαλύτερη πτώση εισοδήματος που υπήρξε στη μεταπολεμική Ευρώπη, μετά το γνωστό φιάσκο της «μεγάλης ενεργειακής επένδυσης στον Αστακό», ανακάλυψαν το «πρόγραμμα Ήλιος». Ένα συνοπτικό σχόλιο που μπορεί να γίνει για την προσπάθεια αυτή, παραφράζοντας τη λαϊκή σοφία για το πώς δεν βάφονται τα αυγά, είναι ότι «με ψέματα δεν γίνεται ανάπτυξη».
Τι προβλέπεται στο σχέδιο νόμου
Για την υλοποίηση του προγράμματος «Ήλιος» με το σχέδιο νόμου ιδρύεται εταιρεία, που θα λειτουργεί κατά τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας. Πρόκειται για μια δημόσια Α.Ε. που θα διοικείται από 5μελές Δ.Σ. και το μετοχικό της κεφάλαιο θα είναι 1.000.000 ευρώ. Η εταιρεία μπορεί να αποσπάσει από το δημόσιο έως 5 εργαζόμενους και να απασχολεί έως 20 σχετικούς με το αντικείμενο επιστήμονες και έως 5 διοικητικούς. Στις αρμοδιότητές της είναι να εξασφαλίζει τα αναγκαία τεμάχια γης, είτε με παραχώρηση (δημόσια), είτε με απαλλοτρίωση, για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Να ιδρύει εταιρείες Παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Φ/Β και να προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες για την αδειοδότηση και θέση σε λειτουργία των σταθμών των Εταιρειών - Παραγωγών, ενεργώντας ως πληρεξούσιος αυτών. Να καταθέτει κάθε απαραίτητη αίτηση για την υλοποίηση των έργων, συνοδευόμενη από τα αναγκαία δικαιολογητικά και να προωθεί την ανάπτυξη δικτύων στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Υπογράφει ειδική σύμβαση με τον Διαχειριστή του συστήματος (πρώην Διαχειριστής Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ενέργειας (ΔΕΣΜΗΕ), τώρα Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ), διάρκειας 25 ετών, που εξειδικεύεται ανάλογα αν πρόκειται για στατιστική ή φυσική μεταφορά. Ο τύπος, το περιεχόμενο και η διαδικασία κατάρτισης της σύμβασης καθώς και κάθε αναγκαία ρύθμιση καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΠΕΚΑ), που εκδίδεται μετά από εισήγηση του ΑΔΜΗΕ και γνώμη της ΡΑΕ. Δεν υπογράφει σύμβαση πώλησης σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο για τις ΑΠΕ, οπότε η παραγωγή θα πληρωνόταν με τις μεγάλες τιμές του νόμου.
Οι αιτήσεις που καταθέτει η Εταιρεία και οι Εταιρείες - Παραγωγοί στο πλαίσιο της υλοποίησης του Προγράμματος 'Ήλιος' εξετάζονται κατά προτεραιότητα από τις αρμόδιες διοικητικές υπηρεσίες ή τους αρμόδιους φορείς της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Οι ατομικές διοικητικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένων των τυχόν απαιτούμενων οικοδομικών ή άλλων αδειών, που προβλέπονται από την εφαρμοστέα εκάστοτε νομοθεσία, ως προϋπόθεση για την υλοποίηση του Προγράμματος «Ήλιος», εκδίδονται κατά προτεραιότητα εντός 10 ημερών, δηλαδή με super fast track διαδικασίες, από τις κεντρικές υπηρεσίες, που αγγίζουν τα όρια του παραλόγου. Οι προθεσμίες διεκπεραίωσης των απαιτούμενων αδειών συντέμνονται κατά το ήμισυ.
Σχόλια
Το πρόγραμμα αυτό δεν είναι ενταγμένο στον ενεργειακό σχεδιασμό της χώρας, ο οποίος δεν έχει ακόμη εκπονηθεί (παρόλο που ο υπουργός ΠΕΚΑ ισχυρίζεται ότι ήδη υπάρχει). Ο υπουργός παραδέχεται ότι για την ολοκλήρωσή του θα χρειαστούν 15-20 χρόνια και πως προϋπόθεση για την υλοποίησή του είναι η ενοποίηση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αφήνοντας ασαφές το θέμα της χρηματοδότησης του έργου. Οι προβλέψεις του σχεδίου νόμου, πολύ συγκεκριμένες στα επουσιώδη ζητήματα, όπως π.χ. πόσα μέλη θα έχει το Δ.Σ. ή με πόσες αποσπάσεις υπαλλήλων θα λειτουργεί, είναι εντελώς θολές και ασαφείς στα ουσιώδη και σημαντικά, όπως:
1. Πού θα πωλείται η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια;
Μπορεί στη Γερμανία ή και σε άλλη χώρα με στατιστική ή φυσική μεταφορά, σύμφωνα με τις δηλώσεις του ΥΠΕΚΑ! Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι θα πωλείται στην Ελλάδα αλλά θα πιστώνεται στον λογαριασμό της Γερμανίας ή της άλλης ευρωπαϊκής χώρας η οποία θα την εντάσσει στην εθνική της παραγωγή ΑΠΕ, όπως π.χ. μπορεί να γίνει με το εμπόριο ρύπων. Η διαδικασία αυτή ορίζεται από το άρθρο 6 της οδηγίας 28/2009 της Ε.Ε. για την επίτευξη των στόχων του Κιότο, όπου "τα κράτη - μέλη μπορούν να συμφωνούν και να προβαίνουν σε ρυθμίσεις για τη στατιστική μεταβίβαση συγκεκριμένης ποσότητας ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές από ένα κράτος-μέλος σε άλλο".
Σημειώνεται ότι η γερμανική νομοθεσία δεν επιτρέπει την αγορά ενέργειας ΑΠΕ από το εξωτερικό. Συνεπώς μέχρι να αλλάξει η γερμανική νομοθεσία και να συγκεκριμενοποιηθεί ο αγοραστής (ο Γερμανός Διαχειριστής του Συστήματος) που θα υπογράψει τη μακροχρόνια σύμβαση αγοράς το όλο εγχείρημα είναι στον αέρα.
Για τη φυσική εξαγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας υπάρχουν πολύ μεγαλύτερα εμπόδια λόγω μη ύπαρξης των απαραίτητων υποδομών (γραμμές μεταφοράς υπερυψηλής τάσης και διασυνδέσεις μεταξύ πολλών ευρωπαϊκών χωρών). Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο με τη διασπορά φωτοβολταϊκών εγκαταστάσεων σε όλη την Ελλάδα ανάλογα με τις διαθέσιμες εκτάσεις. Όποιος έχει υπόψη ποιες δυσκολίες αντιμετωπίζει κάθε νέα γραμμή μεταφοράς καταλαβαίνει ότι η φυσική μεταφορά τέτοιας κλίμακας είναι σχεδόν αδύνατη.
2. Υπάρχει μελέτη σκοπιμότητας που τεκμηριώνει την τεχνική και οικονομική αναγκαιότητα του έργου και τις προϋποθέσεις υλοποίησής του;
Όχι. Μόλις τον Ιανουάριο ανατέθηκε η σχετική μελέτη και φυσικά δεν έχει ολοκληρωθεί. Για το έργο αναφέρεται ότι απαιτούνται 160.000 - 200.000 στρέμματα δημόσιας γης, όμως ο βασικός στόχος για συνολική ισχύ 10 GW το 2050 είναι εντελώς ατεκμηρίωτος.
3. Τι έσοδα θα έχει τελικά το Ελληνικό Δημόσιο;
25 δισ. ευρώ διατείνεται η «ελληνική» κυβέρνηση ότι θα αποφέρει η 25ετής λειτουργία του «Ήλιος», βασιζόμενη στην εκτίμηση ότι η Γερμανία θα αγοράζει το παραγόμενο ρεύμα με 0,22 ευρώ/KWh, στην τιμή δηλαδή που εισέπρατταν μέχρι σήμερα στη Γερμανία οι παραγωγοί ενέργειας από φωτοβολταϊκά. Η τιμή αυτή μειώθηκε προχθές από το γερμανικό υπουργείο σε 0,135 ευρώ/KWh. Η Ελλάδα θα συμμετέχει στα κέρδη ανάλογα με τα ποσοστά συμμετοχής της εταιρείας «Ήλιος». Για λόγους σύγκρισης, θυμίζουμε ότι η τιμή που πουλά η ΔΕΗ στην οικιακή κατανάλωση ανέρχεται μεσοσταθμικά σε 0,12 ευρώ/KWh (μετά και τις τελευταίες αυξήσεις). Οι φαραωνικές διαστάσεις του προγράμματος και η έλλειψη υποδομών συνηγορούν ότι μάλλον θα φορτώσουν μεγάλο μέρος της παραγωγής του προγράμματος «Ήλιος» στον Έλληνα καταναλωτή, με αντίστοιχη επιβάρυνση των τιμολογίων λόγω ΑΠΕ. Υπενθυμίζουμε ότι η αύξηση των τελών ΑΠΕ στα τιμολόγια της ΔΕΗ εφέτος ανήλθε στο 207%.
4. Χρειάζεται η χώρα μας το «Ήλιος»;
Ας δούμε μια ακόμα παράμετρο η οποία συνήθως αποσιωπάται. Όπως προαναφέρθηκε, η ΔΕΗ έχει σήμερα εγκατεστημένη ισχύ 12.800 MW, άλλα 2.000 MW περίπου είναι εγκατεστημένα από ιδιωτικές θερμικές μονάδες και υπολογίζονται σε περίπου 1.600 MW τα εγκατεστημένα από ΑΠΕ. Σύνολο 16,4 GW, όταν η μέση ημερήσια ζήτηση το 2010 ήταν περίπου 6 GW. Η εγκατάσταση 10 GW από το «Ήλιος», με δεδομένη την εξασφαλισμένη προτεραιότητα πρόσβασής της ενέργειας από το πρόγραμμα «Ήλιος» στο δίκτυο και την απουσία υποδομής εξαγωγής τέτοιων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας, σημαίνει απλά ότι οι μονάδες της ΔΕΗ και οι ιδιωτικές μονάδες θα λειτουργούν στα τεχνικά τους ελάχιστα και οι υπόλοιπες ΑΠΕ θα περιοριστούν, πράγμα που συνεπάγεται τρομακτική οικονομική ζημιά, χωρίς να προβλέπεται ποιός θα την χρεωθεί. Άραγε, οι τουλάχιστον 30.000 εργαζόμενοι που απασχολούνται στον ηλεκτρενεργειακό τομέα θα βρουν ξανά «μια θέση στον ήλιο»;
5. Θα υπάρξουν θέσεις εργασίας;
Αναφέρουμε ότι το επενδυτικό σχέδιο της ΔΕΗ για εγκατάσταση 200 MW φωτοβολταϊκών στη Μεγαλόπολη υποσχόταν τον συνταρακτικό αριθμό 30 (!) σταθερών θέσεων απασχόλησης. Επίσης, όπως αποκάλυψε στις 5.9.2011 ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργος Παπακωνσταντίνου, σε συνέδριο για την ηλιακή ενέργεια στο Αμβούργο, οι περιοχές που θα ενταχθούν στο σχέδιο «Ήλιος» θα λειτουργούν λίγο - πολύ με τα χαρακτηριστικά των «Ειδικών Επενδυτικών Ζωνών» και θα είναι «πλήρως απαλλαγμένες από γραφειοκρατικά και διοικητικά εμπόδια», στα οποία εντάσσονται εργασιακά δικαιώματα, συλλογικές συμβάσεις εργασίας, συνδικαλιστικές ελευθερίες κ.ο.κ. Στην παρουσίασή του στην Επιτροπή της Βουλής είχε μιλήσει για δημιουργία 60.000 θέσεων εργασίας, νούμερο προφανώς ψευδές, που δεν αντιστοιχεί ούτε στις θέσεις εργασίας κατά τη μακρά περίοδο κατασκευής του έργου. Επίσης δεν εξασφαλίζεται ουσιαστικά ελληνική προστιθέμενη αξία στον εξοπλισμό των εγκαταστάσεων ούτε ότι θα υπάρξει σίγουρα απασχόληση Ελλήνων εργαζομένων αφού οι επενδυτές θα είναι κυρίως ξένοι.
6. Τεχνολογικά είναι πραγματοποιήσιμο;
Τα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας έχουν συγκεκριμένη χωρητικότητα. Οι θερμικές μονάδες λειτουργούν με συγκεκριμένους τεχνικούς περιορισμούς αυξομείωσης φορτίων, αριθμού εκκινήσεων και ωρών λειτουργίας. Μια λιγνιτική αλλά και μια μονάδα φυσικού αερίου δεν μπορούν να βγαίνουν και να μπαίνουν στο Σύστημα κάθε τρεις και λίγο, όποτε κρύβεται ή παρουσιάζεται ο ήλιος. Επιπλέον, όπως αναφέρουν ειδικοί επιστήμονες, για να απορροφηθούν μεγάλες ποσότητες παραγόμενης ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές χωρίς να υπάρξουν κίνδυνοι για την ευστάθεια του ηλεκτρικού συστήματος, δηλαδή blackouts, απαιτείται εντελώς διαφορετικός σχεδιασμός της συνολικής υποδομής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (π.χ. αεριοστροβιλικές μονάδες ανοιχτού κύκλου, δημιουργία υδροηλεκτρικών άντλησης, μονάδες φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου για γρήγορες και συχνές εκκινήσεις κ.λπ.), ώστε να αντιμετωπίζονται μια σειρά τεχνικά προβλήματα. Απαιτείται η κατασκευή συμπληρωματικών έργων παραγωγής και ρύθμισης. Τις αναγκαίες εγκαταστάσεις συμπληρωματικού εξοπλισμού για την ευστάθεια του συστήματος ποιος θα τις χρεωθεί;
Η τεχνολογία των φωτοβολταϊκών
Τα φωτοβολταϊκά μέχρι σήμερα προσφέρονται σαν αποκεντρωμένη τεχνολογία για την εφαρμογή τους σε κατοικίες, καθιστώντας την κάθε κατοικία ενεργειακά "ανεξάρτητη". Παράλληλα απαλλάσσουν το περιβάλλον από ρυπογόνα εργοστάσια και τεράστια δίκτυα μεταφοράς. Τα φαραωνικά προγράμματα τύπου "Ήλιος" είναι συνταγές καταστροφής του περιβάλλοντος και λειτουργούν στη λογική μιας απροκάλυπτης διαστρέβλωσης της πράσινης ανάπτυξης. Αντίθετα, καθώς μεσο-μακροπρόθεσμα αναμένεται σημαντική μείωση του κόστους των Φ/Β, η χώρα μας θα πρέπει να περιμένει την «ωρίμανση» της τεχνολογίας πριν από τη μαζική εισαγωγή της στο ενεργειακό σύστημα της χώρας.
Η ηλεκτρική ενέργεια είναι κοινωνικό αγαθό κι όχι εμπόρευμα για κερδοσκοπία. Αποτελεί βασική ανάγκη και για την ανάπτυξη της χώρας και για τη διαβίωση του λαού της. Όλες οι μορφές παραγωγής της, θερμική (λιγνίτης, φυσικό αέριο), υδροηλεκτρική, γεωθερμική, αιολική, ηλιακή μπορούν, αν λειτουργήσουν σχεδιασμένα και συμπληρωματικά, να προσφέρουν επάρκεια εφοδιασμού και χαμηλές τιμές, θέσεις εργασίας, πραγματική προστασία και σεβασμό στο περιβάλλον.
Απέναντι στη ληστρική και καταστροφική εκμετάλλευση του φυσικού πλούτου και των υποδομών της χώρας, οι εργαζόμενοι έχουν και πρέπει να παλέψουν για τη μοναδική αναγκαία λύση: την εθνικοποίηση του ηλεκτρενεργειακού κλάδου, τον δημόσιο σχεδιασμό με εργατικό κοινοβουλευτικό και κοινωνικό έλεγχο που θα αναπτύσσει και θα χωροθετεί τις ενεργειακές πηγές και τα δίκτυα με βάση τις πραγματικές ανάγκες και με αποκλειστικό κριτήριο την ευημερία του λαού και του τόπου.
Συμπερασματικά: Μια ακόμη φούσκα, ευκαιρία για αρπαχτές σε όσους προλάβουν, όπως έγινε με τα τιμολόγια των Φ/Β, που τα πληρώνει και θα τα πληρώνει όλο και περισσότερο ο Έλληνας καταναλωτής, με τιμές 2 έως 3 φορές μεγαλύτερες από εκείνες που πληρώνει ο Γερμανός καταναλωτής και με συμβάσεις 25ετούς διάρκειας, ενώ το κόστος εγκατάστασής τους μειώνεται σημαντικά κάθε χρόνο.
