Εδώ και 61 έτη ίσχυε ο ίδιος και απαράλλαχτος Ποινικός Κώδικας.Το υπουργείο Δικαιοσύνης αποφάσισε να μεταρρυθμίσει τον κώδικα, σύμφωνα με το σχέδιο που έδωσε για δημόσια διαβούλευση ο υπουργός, Μ. Παπαϊωάννου.
Το σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα έχει συνταχθεί από ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή πανεπιστημιακών καθηγητών της Θεσσαλονίκης, υπό την προεδρία της καθηγήτριας του Ποινικού Δικαίου, Ελισάβετ Συμεωνίδου- Καστανίδου.
Ειδικότερα, προβλέπονται τα εξής:
- Καταργείται η διάκριση μεταξύ φυλάκισης και κάθειρξης και προβλέπεται πλέον ενιαία ποινή φυλάκισης.
Τα ισόβια μπορούν πλέον να μην είναι μονόδρομος για το δικαστήριο αν δεν αναγνωριστούν ελαφρυντικά στο δράστη (σε περιπτώσεις βαρέων αδικημάτων όπως ανθρωποκτονίες, απάτη σε βάρος του Δημοσίου κλπ), αλλά μπορεί να επιβάλλεται διαζευκτικά φυλάκιση από 15 έως 20 έτη.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, η φυλάκιση για τα κακουργήματα κυμαίνεται από 5 έως 15 έτη (ενώ μέχρι σήμερα η ανώτατη είναι 20 χρόνια) και για τα πλημμελήματα κυμαίνεται από 1 μήνα έως 5 έτη.
- Καταργείται το μέτρο της μετατροπής της ποινής σε χρηματική, καθώς, όπως ειπώθηκε, είναι ένα μέτρο άνισο αφού οι εύποροι έχουν τη δυνατότητα εξαγοράς της ποινής αντίθετα με τα αδύναμα κοινωνικά στρώματα. Παράλληλα επεκτείνεται το μέτρο της αναστολής εκτέλεσης της ποινής για όλες τις ποινές έως 3 χρόνια.
Δηλαδή ο δικαστής θα έχει να επιλέξει μεταξύ του εγκλεισμού του κατηγορουμένου ή της αναστολής της ποινής του.
-Καταργείται από τις παρεπόμενες ποινές η απαρχαιωμένη αποστέρηση των πολιτικών δικαιωμάτων και παραμένει η αποστέρηση θέσεων και αξιωμάτων, η απαγόρευση άσκησης επαγγέλματος, η δημοσίευση καταδικαστικής απόφασης και η δήμευση.
Συγχρόνως προστίθεται ως παρεπόμενη ποινή και η αφαίρεση άδειας οδήγησης ή εκμετάλλευσης μεταφορικού μέσου.
- Καταργούνται τα πταίσματα από την κατηγορία των εγκλημάτων, τα οποία πλέον διακρίνονται μόνο σε κακουργήματα και πλημμελήματα, ανάλογα με την απειλούμενη γι΄ αυτά ποινή.
Για αυτά (πχ υγειονομικές παραβάσεις, πολεοδομικές παραβάσεις, κλπ) θα προβλέπονται διοικητικές κυρώσεις με αποτέλεσμα την αποσυμφόρηση μεγάλου όγκου υποθέσεων από τα δικαστήρια.
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, κατά την παρουσίαση του νέου Κώδικα, έκανε μία "θλιβερή διαπίστωση", όπως τη χαρακτήρισε:
"Το Δικαιϊκό μας σύστημα στο σύνολό του πάσχει. Πολυνομία. Κακονομία. Αναποτελεσματικότητα. Καθυστερήσεις σε βαθμό αρνησιδικίας"
Παράλληλα, ο κ. Παπαϊωάννου, μεταξύ των άλλων, ανέφερε:
"Με το σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα επιχειρείται η αντικατάσταση, η διεύρυνση και ο εκσυγχρονισμός του Ποινικού Κώδικα του 1951. Ένα πρωτοποριακό έργο για την εποχή που είχε την σφραγίδα του Ν. Χωραφά.
Και εκείνος ο Κώδικας θεωρείται μεγάλο επίτευγμα της νομικής επιστήμης και των απόψεων, ιδεών και επιλογών που υιοθέτησε η πολιτική εξουσία εκείνη την χρονική περίοδο.
Στη διαδρομή των εξήντα ενός ετών, ο Ποινικός Κώδικας τροποποιήθηκε συχνά και στο γενικό μέρος και στο ειδικό. Καμία, όμως, από τις τροποποιήσεις του δεν ανέτρεψε ούτε κατήργησε τη δομή εκείνου του ιστορικού νομοθετήματος".
Κατά την παρουσίαση του νέου Ποινικού Κώδικα παραβρέθηκαν η πρόεδρος και ο εισαγγελέας του Αρείου πάγου Ρένα Ασημακοπούλου και Ιωάννης Τέντες, αντίστοιχα, οι πρόεδροι της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων Χαράλαμπος Αθανασίου και της Ένωσης Εισαγγελέων Ελλάδος Ρούσσος Παπαδάκης, εκπρόσωποι των Δικηγορικών Συλλόγων Αθηνών και Θεσσαλονίκης, δικαστικοί και εισαγγελικοί λειτουργοί.
