ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΝΟΔΟΣ - ΜΠΑΣΔΑΡΑ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2012

ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ & ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (Α΄ ΟΜΑΔΑ)

& ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ  ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑΔΑ Β΄)

ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

ΟΙ ΑΡΕΤΕΣ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι αρχαίοι Έλληνες με την ίδια λέξη, τη διεθνή σήμερα λέξη «λόγος», ονόμαζαν τη σκέψη και την ομιλία. Και τα δύο πάνε μαζί, όπως αναφέρει ο Πλάτωνας στο έργο του «Σοφιστής».

 Δεν είναι καθόλου άστοχο το λεγόμενο ότι ο καλύτερος τρόπος να χαρακτηρίσεις έναν άνθρωπο, είναι να προσέξεις πώς εκφράζεται, πώς μιλεί και πώς γράφει. Εκείνος που έχει ξεκαθαρισμένες και τακτοποιημένες τις σκέψεις του εκφράζεται καθαρά και με τάξη, είτε για σοβαρά και δύσκολα πράγματα μιλεί, είτε γράφει για απλά και εύκολα θέματα της καθημερινής ζωής. Όσο και να προσπαθεί κανείς να κρύψει ή να καλύψει τα κενά των γνώσεών του, ο λόγος του τον αποκαλύπτει. Μια ξαφνική φράση ή μια περιπλεγμένη πρόταση θα τον προδώσει. Ό, τι προπάντων δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο, είναι η διανοητική φτώχεια, ή η αναφομοίωτη μάθηση. Ο κούφιος και παιδαριώδης λόγος (προφορικός ή γραπτός) τα φέρνει στην επιφάνεια.

 Κακώς ισχυρίζονται οι θιγόμενοι ότι τους αδικούμε, όταν κρίνουμε τον εσωτερικό κόσμο τους από την εκφραστική τους πενία¹. «Τα έχω στο νου μου» λένε «αλλά δεν μπορώ να τα διατυπώσω, γιατί μου λείπει η πείρα ή το θάρρος». Το «αν και πώς» τα διατυπώνουν μαρτυρεί το «αν και πώς» τα έχουν στο νου τους. Δεν κινείται σε άλλο επίπεδο ο νους, και σε άλλο η γλώσσα. Του ίδιου ρολογιού δείχτες είναι και ο ένας και η άλλη.

Και τι χρειάζεται στον άνθρωπο, για να σκέπτεται και να εκφράζεται καθαρά και με τάξη; Το καλό εγκεφαλικό κύτταρο, θα απαντήσει ο ένας. Η καλή εκπαίδευση, θα ισχυριστεί ο άλλος. Η ταπεινή μου γνώμη είναι: και τα δύο. Ασφαλώς τα διανοητικά προσόντα, όπως και τις σωματικές ιδιότητες, τα οφείλουμε κατά κύριο λόγο στις βιολογικές καταβολές μας. Δεν αποδίδει όμως αυτό το φυσικό κεφάλαιο, εάν δεν αξιοποιηθεί με την καθοδήγηση και την άσκηση, με μία λέξη: με την αγωγή που θα δεχτούμε ή θα επιβάλλουμε στον εαυτό μας από τα τρυφερά μας χρόνια.

Εκείνοι που τα ρίχνουν όλα στην κληρονομικότητα, απαλείφουν αυθαίρετα έναν παράγοντα, που έχει αναμφισβήτητη και κάποτε αποφασιστική σημασία για τη διάπλαση² της προσωπικότητάς μας: τον παράγοντα «αγωγή» (ανατροφή, εκπαίδευση, άσκηση), που μας παρέχουν εκείνοι που μας ανέθρεψαν και μας εκπαίδευσαν, είτε πρόσωπα είναι αυτοί (γονιοί, δάσκαλοι, φίλοι) είτε απρόσωποι θεσμοί (διοίκηση, δικαιοσύνη, εκκλησία, σχολείο, επάγγελμα κ.λπ.).

Ε.Π. Παπανούτσου, 2003, Οι δρόμοι της ζωής,

Εκδ. Νόηση, Αθήνα, σελ. 121-123 (Διασκευή)

¹ πενία = φτώχεια

² διάπλαση= διαμόρφωση 

ΘΕΜΑΤΑ

Α1.Να γράψετε την περίληψη του κειμένου, που σας δόθηκε, χωρίς δικά σας σχόλια (60-80 λέξεις).

Μονάδες 25

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

Στο κείμενο  ο συγγραφέας αναφέρεται στη σχέση της σκέψης με το λόγο. Επισημαίνει πως απαραίτητα στοιχεία για το χαρακτηρισμό ενός ανθρώπου είναι να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην  έκφραση και την ομιλία. Τα άτομα λόγω της φτωχής έκφρασης τους δεν μπορούν να εξωτερικεύσουν αυτά που σκέφτονται. Στη συνέχεια  τονίζει ότι  χρειάζεται συνδυασμός νόησης και κατάρτισης. Τέλος εκτός από την κληρονομικότητα θεωρεί σημαντικό παράγοντα την αγωγή που παρέχεται στους ανθρώπους από διάφορους φορείς.

Β1. Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60-80 λέξεων το περιεχόμενο της παρακάτω περιόδου: «Δεν είναι καθόλου άστοχο το λεγόμενο ότι ο καλύτερος τρόπος να χαρακτηρίσεις έναν άνθρωπο, είναι να προσέξεις πώς εκφράζεται, πώς μιλεί και πώς γράφει».

Μονάδες 15

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

Είναι γεγονός ότι από την ομιλία κάποιου μπορεί να εξαχθεί ένα γενικό συμπέρασμα για την προσωπικότητα του.

Η γλωσσική έκφραση καταδεικνύει το πνευματικό επίπεδο και τις ηθικές αξίες ενός ατόμου. Αποκαλύπτονται στοιχεία της προσωπικότητας καθώς φανερώνεται η αντίληψη του καθενός για τη ζωή και τους ανθρώπους . Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει ο τόνος της φωνής και οι χειρονομίες που συνοδεύουν την ομιλία. Παρέχεται έτσι η δυνατότητα να εξακριβωθεί όχι μόνο η ποιότητα της γραπτής διατύπωσης, αλλά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας .

Β2. Ποιον τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο του κειμένου;

Μονάδες 5

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

Ο τρόπος πειθούς που χρησιμοποιεί ο  συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο είναι η επίκληση στην αυθεντία. Αναφέρει τον Πλάτωνα για να ενισχύσει την επιχειρηματολογία του, ότι δηλαδή η σκέψη και η ομιλία πάνε μαζί.

Β3.

α. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: εκφράζεται,

θάρρος, κύριο, αποφασιστική, παρέχουν. (Μον. 5)

β. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: άστοχο, κρύψει, φτώχεια, σωματικές, φυσικό. (Μον. 5)

Μονάδες 10

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

α)

εκφράζεται : συμπεριφέρεται , ομιλεί

θάρρος : τόλμη

κύριο : βασικό, ουσιώδες, σημαντικό

αποφασιστική : πρωταρχική

παρέχουν : προσφέρουν  

β)

άστοχο : εύστοχο

κρύψει :  φανερώσει

φτώχεια : πλούτος

σωματικές : πνευματικές

φυσικό : τεχνητό

Β4. Να δώσετε έναν πλαγιότιτλο για την τελευταία παράγραφο του κειμένου.

Μονάδες 5

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

Η αγωγή από τους φορείς κοινωνικοποίησης ως βασικός παράγοντας διαμόρφωσης προσωπικότητας.  

Γ1. Πολλές φορές οι νέοι χρησιμοποιούν ένα δικό τους, ξεχωριστό, τρόπο γλωσσικής επικοινωνίας. Σε ένα άρθρο (400-500 λέξεις), που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας, να διατυπώσετε τις απόψεις σας σχετικά με τους λόγους για τους οποίους οι νέοι χρησιμοποιούν με αυτόν τον τρόπο τη γλώσσα, καθώς και τους παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν στην καλλιέργεια της γλώσσας των νέων σήμερα.

Μονάδες 40

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ:

Προτεινόμενο διάγραμμα  ιδεών για το θέμα της έκθεσης.

Επικοινωνιακό πλαίσιο: Άρθρο

Απαραίτητο στοιχείο: Τίτλος

Ύφος : απλό, αντικειμενικό, σοβαρό

Γλώσσα: κυριολεκτική

Τεχνική πειθούς : επίκληση στη λογική με τη χρήση εύστοχων επιχειρημάτων και τεκμηρίων.

Ρηματικά πρόσωπα: γ΄ πρόσωπο (προσδίδει αντικειμενικότητα), α΄ πρόσωπο (πληθυντικό) (προσδίδει αμεσότητα)

Στοιχεία προλόγου: Η γλώσσα ως μέσο συνεννόησης και επικοινωνίας των ανθρώπων και η συμβολή της στην πνευματική συγκρότηση . Η κακομεταχείριση της γλώσσας από τους νέους οδηγεί στην αλλοίωσή της σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό.

Α΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:

Λόγοι που οδηγούν τους νέους στη υιοθέτηση  διαφορετικού γλωσσικού κώδικα  επικοινωνίας :

·         Η γενικότερη κρίση και δυσλειτουργία  της παιδείας

·         Το αναχρονιστικό σύστημα εκπαίδευσης  της γλώσσας

·         Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στα οποία κυριαρχούν η υποχώρηση λόγου έναντι του ήχου και της εικόνας

·         Τα χαμηλής  ποιότητας προγράμματα

·         Η διαφήμιση με τη συνθηματολογική χρήση της γλώσσας και το πλήθος των ξενικών στοιχείων.

·         Η παραγκωνισμός ανάγνωσης βιβλίων και  η έλλειψη επικοινωνίας των νέων εξαιτίας της ραγδαίας εξέλιξης των τεχνολογικών μέσων

·         Η επιδίωξη του υλικού ευδαιμονισμού συνεπάγεται την έλλειψη διάθεσης για γνήσια ψυχαγωγία.

·         Ο εγωκεντρισμός των νέων και η τάση να διαφέρουν απ’ τους ενήλικες

·         Έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια λόγω των αυξημένων απαιτήσεων της ζωής

·         Η εξέλιξη της τεχνολογίας ωθεί στη χρήση κωδικοποιημένου λεξιλογίου

·         Η ξενομανία και ο μιμητισμός επιδρά αρνητικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων

·         Η έλλειψη μέριμνας εκ μέρους των πολιτιστικών φορέων για την ορθή χρήση της γλώσσας  (ημερίδες , σεμινάρια)

Β΄ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ:

Παράγοντες που συμβάλλουν στην καλλιέργεια  της γλώσσας των νέων:

Εκπαίδευση :

·         Έμφαση στο μάθημα της νεοελληνικής γλώσσας .

·         Υλοποίηση προγράμματος δημιουργίας εναλλακτικών τρόπων διδασκαλίας ώστε το μάθημα να γίνεται πιο ευχάριστο. Οργάνωση ομιλιών πνευματικών ανθρώπων, διαγωνισμοί σχετικά με το λεξιλόγιο.

·         Σωστός συνδυασμός εκπαίδευσης και τεχνολογίας.

Οικογένεια

·         Από μικρή ηλικία είναι απαραίτητη η χρήση σωστού και πλούσιου λεξιλογίου μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον.

·         Δημιουργία κλίματος συνεργασίας ώστε να προωθείται ο διάλογος.

·         Καλλιέργεια επαφής με το βιβλίο.

·         Περιορισμός χρήσης ξενικών όρων μεταξύ των μελών.

·         Μέριμνα για την πνευματική και ψυχική καλλιέργεια των νέων.

Πολιτεία:

·         Πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι η γλώσσα και η προώθηση της μέσω προγράμματος .

·         Δημιουργία περισσότερων πνευματικών κέντρων.

·         Παρότρυνση των νέων μέσω της πολιτείας με την οργάνωση εκδηλώσεων και απονομή τιμητικών διακρίσεων .

·         Μέριμνα για την καταπολέμηση αναλφαβητισμού.

·         Ανάδειξη και αξιοποίηση των ιδιαίτερων κλίσεων και ικανοτήτων των νέων.

·         Παροχή κονδυλίων για τη βελτίωση υλικοτεχνικής υποδομής, ώστε να δημιουργηθεί πρόσθετη διδακτική στήριξη που θα συμπληρώνει το ρόλο του σχολείου.

·         Συνεργασία εκπαίδευσης – κράτους.

·         Μέριμνα για την πλήρη κατάρτιση των εκπαιδευτικών.  

·         Εμπλουτισμός βιβλιοθηκών με νέα βιβλία που θα καλλιεργήσουν τη φιλαναγνωστική  διάθεση.

ΜΜΕ

·         Προβολή θεαμάτων με ουσιαστικό περιεχόμενο

·         Περιορισμός ξενόγλωσσων τηλεοπτικών σειρών

·         Αναβάθμιση των προγραμμάτων, ώστε να επιτευχθεί η πνευματική καλλιέργεια των νέων

·         Καθιέρωση προγράμματος ειδικών εκπομπών σχετικές με τη γλώσσα

Στοιχεία επιλόγου:

Η γλώσσα αποτελεί μέσο αδιάσπαστης ενότητας και η σωστή χρήση της συμβάλλει στην διατήρηση της εθνικής ταυτότητας του έθνους. Είναι απαραίτητο να δοθεί έμφαση στο λεξιλόγιο των νέων ώστε να επιτευχθεί η πνευματική εξέλιξή τους.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:

ΡΑΠΤΗ  ΔΗΜΗΤΡΑ

ΜΕΓΑ ΕΛΕΝΗ