ΠΠρΑθ 1101/2012
Τέλος
ηλεκτροδότησης (χαράτσι) - ΔΕΗ - Αντισυνταγματικότητα ρύθμισης -
Συλλογική αγωγή - Εκούσια δικαιοδοσία - Ηθική βλάβη - Προσωρινή εκτελεστότητα -.
Με
την παρούσα απόφαση που κηρύσσεται προσωρινώς εκτελεστή η εναγόμενη ΔΕΗ
υποχρεώνεται: α) να μην διακόπτει την παροχή ρεύματος στους καταναλωτές
που δεν καταβάλλουν το τέλος ηλεκτροδότησης,
ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ
Αριθμός Απόφασης 1101 2012
ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Αποτελούμενο από τους Δικαστές Αικατερίνη Σπηλιωτοπούλου, Πρόεδρο Πρωτοδικών, Μαρία Βολίκα, Πρωτοδίκη-Εισηγήτρια, Κωνσταντίνα Λουκαδάκου, Δικαστική Πάρεδρο (κωλυομένων των τακτικών Δικαστών) και από τη Γραμματέα Μαρία Κωστοπούλου.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριο του στις 23 Ιανουαρίου 2012 για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
ΤΩΝ
ΕΝΑΓΟΝΤΩΝ - ΥΠΕΡ' ΩΝ Η ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ - ΚΑΘ' ΩΝ Η ΠΡΟΣΘΕΤΗ
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: 1) Του Δευτεροβάθμιου Καταναλωτικού Σωματείου με την επωνυμία
«ΓΕΝΙΚΗ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΙΝΚΑ (ΓΌΚΕ)», εδρεύοντος στην
Αθήνα, 2) Του Πρωτοβάθμιου Σωματείου Ένωσης Καταναλωτών με την επωνυμία
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΚΡΗΤΗΣ (ΙΝΚΑ ΚΡΗΤΗΣ)», εδρεύοντος στα Χανιά
Κρήτης, 3) Του Πρωτοβάθμιου Σωματείο Ενωσης Καταναλωτών
με την επωνυμία ΕΝΩΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ, εδρεύοντος στο
Αγρίνιο Αιτωλοακαρνανίας, 4) Του Πρωτοβαθμίου Σωματείου Ένωσης
Καταναλωτών με την επωνυμία ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ
ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΗ (ΔΙ.ΚΑ.Π), εδρεύοντος στον Πειραιά, 5) Του Πρωτοβαθμίου
Σωματείο Ένωσης Καταναλωτών με την επωνυμία ΕΝΩΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ,
εδρεύοντος στον Πειραιά, νομίμως εκπροσωπουμένων, τα οποία παραστάθηκαν
δια του πληρεξουσίου δικηγόρου τους ΙωάννηΜυταλούλη.
ΤΗΣ
ΕΝΑΓΟΜΕΝΗΣ - ΠΡΟΣΕΠΙΚΑΛΟΥΣΑΣ - ΥΠΕΡ ΗΣ Η ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ - ΚΑΘ' ΗΣ Η
ΠΡΟΣΘΕΤΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ: Της Ανώνυμης Εταιρίας με την επωνυμία «ΔΗΜΟΣΙΑ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Α.Ε.» (ΔΕΗ Α.Ε.), νομίμως εκπροσωπούμενης,
εδρευούσης στην Αθήνα, η οποία παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου
δικηγόρου της Ελευθερίου Καστρησίου.
ΤΟΥ
ΚΑΘ' ΟΥ Η ΠΡΟΣΕΠΙΚΛΗΣΗ - ΠΡΟΣΘΕΤΩΣ ΠΑΡΕΜΒΑΙΝΟΝΤΟΣ ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΕΝΑΓΟΜΕΝΗΣ:
Ελληνικού Δημοσίου, νομίμως εκπροσωπούμενου από τον Υπουργό Οικονομικών,
εδρεύοντος στην Αθήνα, το οποίο παραστάθηκε δια του Δικαστικού
Αντιπροσώπου Ν.Σ.Κ. Μιχαήλ Καρατσιώλη.
ΤΩΝ
ΠΡΟΣΘΕΤΩΣ ΠΑΡΕΜΒΑΙΝΟΝΤΩΝ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΕΝΑΓΟΝΤΩΝ: 1) ..., δικηγόρου, ο
οποίος παραστάθηκε αυτοπροσώπως, 2) Της ένωσης προσώπων με την επωνυμία
Ελληνικό Κίνημα Αμεσης Δημοκρατίας, νομίμως εκπροσωπουμένου, το οποίο παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου δικηγόρου του Γεωργίου Κόκκα.
Τα
ενάγοντα ζητούν να γίνει δεκτή η από 27-10-2011 αγωγή τους, η οποία
κατατέθηκε στη Γραμματεία του Δικαστηρίου με γενικό αριθμό κατάθεσης
195279/2011 και αριθμό κατάθεσης δικογράφου 2155/2011 προσδιορίστηκε για
την αρχική δικάσιμο της 9-1-2012 και κατόπιν αναβολής για τη δικάσιμο
που αναφέρεται στην αρχή της παρούσας και γράφτηκε στο πινάκιο.
Κατά
τη συζήτηση της υπόθεσης οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των διαδίκων
ανέπτυξαν τους ισχυρισμούς τους και ζήτησαν να γίνουν δεκτά όσα
αναφέρονται στις προτάσεις τους.
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Στην
κρίση του Δικαστηρίου υπόκεινται η από 27-10-2011 και με αριθμό
καταθέσεως δικογράφου ... αγωγή, η από 20-12-201 1 προσεπίκληση
αναγκαίου ομοδίκου και με αριθμό κατάθεσης δικογράφου ..., η ασκηθείσα
στο ακροατήριο με τις από 26-1-2012 προτάσεις πρόσθετη παρέμβαση υπέρ
της προσεπικαλούσας και η ασκηθείσα στο ακροατήριο με τις από 25-1-2012 προτάσεις πρόσθετη παρέμβαση υπέρ των εναγόντων, οι οποίες πρέπει να συνεκδικασθούν λόγω της μεταξύ τους συνάφειας (άρθρο 31 παρ. 1, 741. 752 § 2 ΚΠολΔ) και της συνδρομής των προϋποθέσεων του άρθρου 246 ΚΠολΔ.
Την
επιδιωκόμενη δικαστική προστασία των καταναλωτών χαρακτηρίζει ο Ν.
2251/1994, ως συλλογική, διότι αποβλέπει στην προστασία περισσοτέρων
ατόμων, τα οποία ως σύνολο αποτελούν φορείς συλλογικών εννόμων αγαθών ή
συμφερόντων, όπως είναι τα οικονομικά τους συμφέροντα. Η συλλογική
αγωγή, που προβλέπεται από το άρθρο 10 παρ. 1 του άνω νόμου, και έχει
καθιερωθεί με βάση το πρότυπο της γερμανικής Verbandsklage,
είναι ένας νέος δικονομικός θεσμός που συμπληρώνει την κλασική μορφή
δικαστικής προστασίας, που είναι η ατομική αγωγή. Η συλλογική αγωγή δεν
προϋποθέτει ατομική προσβολή, αλλά προσβολή συλλογικού εννόμου
συμφέροντος, και δεν αποβλέπει στην προστασία ατομικού αλλά συλλογικού
συμφέροντος. Εξάλλου, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 10 του Ν.
2251/1994 «οι ενώσεις καταναλωτών συγκροτούνται ως σωματεία και
διέπονται από τις διατάξεις των άρθρων αυτού και του Αστικού Κώδικα. Οι
ενώσεις καταναλωτών έχουν ως αποκλειστικό σκοπό την προστασία των
συμφερόντων του καταναλωτικού κοινού. Κατά την παράγραφο 9 του άρθρου 10
του άνω νόμου ενώσεις καταναλωτών που έχουν τουλάχιστον πεντακόσια
[500] ενεργά μέλη και έχουν εγγραφεί στο μητρώο ενώσεων καταναλωτών πριν
από δύο [2] τουλάχιστον έτη μπορούν να ασκούν κάθε είδους αγωγή για την
προστασία των γενικότερων συμφερόντων του καταναλωτικού κοινού
[συλλογική αγωγή]. Ιδίως μπορούν να ζητήσουν: «α) την παράλειψη
παράνομης συμπεριφοράς του προμηθευτή, ακόμη και πριν αυτή εκδηλωθεί
ιδίως όταν συνίσταται στη διατύπωση καταχρηστικών γενικών όρων των
συναλλαγών, ... β) χρηματική ικανοποίηση λόγω βλάβης. Για τον καθορισμό
της χρηματικής ικανοποίησης το δικαστήριο λαμβάνει υπόψη ιδίως την
ένταση της προσβολής της έννομης τάξης, που συνιστά η παράνομη
συμπεριφορά, το μέγεθος της εναγόμενης επιχείρησης του προμηθευτή και
ιδίως τον ετήσιο κύκλο των εργασιών της, καθώς και τις ανάγκες της
ειδικής και γενικής πρόσληψης. ... Συλλογικές αγωγές κατά τις
περιπτώσεις α' και β' της παραγράφου 9 αυτού του άρθρου δικάζονται στη
συντομότερη δυνατή δικάσιμο κατά τη διαδικασία της εκούσιας
δικαιοδοσίας. Το δικαστήριο μπορεί να διατάξει την προσωρινή εκτέλεση
της απόφασης. Η απόφαση παράγει τα αποτελέσματα της έναντι πάντων, και
αν δεν ήσαν διάδικοι». Από το συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων προκύπτει
ότι η υπόθεση που φέρεται ενώπιον του δικαστηρίου με τη συλλογική αγωγή
εκδικάζεται κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας και έχει ως
αντικείμενο όχι τη διάγνωση ιδιωτικού δικαιώματος, έννομης σχέσης ή
ζητήματος αμφισβητούμενου μεταξύ ορισμένων υποκειμένων ως φορέων του.
αλλά την αυθεντική βεβαίωση νομικού γεγονότος ή τη διάπλαση κατάστασης.
Από την απόφαση δε που εκδίδεται σε μια τέτοια δίκη, που δέχεται τη
συλλογική αγωγή, παράγεται μια ιδιότυπη δεσμευτικότητα, που ισχύει
έναντι πάντων [βλ. ΑΠ 1219/2001 ΕλλΔνη(2001), 1495, ΑΠ 296/2001 ΕλλΔνη (2001). 1326, ΑΠ 1030/2001 ΕεμπΔ/2001. (740), ΑΠ 1401/1999 ΕλλΔνη. (2000). 63, ΕφΑΘ 744/2001 ΔΕΕ/2001. (1144), ΕφΑΘ 6921/2000. (1122), ΕφΑΘ 7950/1999 ΔΕΕ/2000 (1121), ΕφΑΘ 3285/1998 ΕλλΔνη (1998), 1335, ΠΠρΑΘ 523/2000 ΔΕΕ/2000 (1136), ΠΠρΑΘ 1208/1998 ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΝΟΜΟΣ/1999 (1), ΠΠρΑΘ 2411/1997 ΕλλΔνη (1998), 936, ΠΠρΑΘ3229/1996 ΕλλΔνη (1998). 940]. Αντικείμενο της αγωγής αυτής είναι η δικαστική βεβαίωση αντικαταναλωτικής συμπεριφοράς
και η απαγόρευση της ή η ρύθμιση κατάστασης κατά τρόπο που να μην
προσβάλλει το συμφέρον του καταναλωτή. Στο πλαίσιο της συλλογικής αγωγής
η ένωση μπορεί να ζητήσει και την επιδίκαση χρηματικής ικανοποίησης
λόγω ηθικής βλάβης. Η χρηματική ικανοποίηση ζητείται από την ένωση ως
εκφραστή του κοινού καταναλωτικού συμφέροντος και έχει χαρακτήρα
κυρωτικό και όχι αποκαταστατικό (βλ. Στ. Ματθία, Η νομική φύση και τα αποτελέσματα της συλλογικής αγωγή. ΕλλΔνη 383) κατά το πρότυπο των punitive damages του αγγλοσαξωνικού δικαίου (Αλεξανδρίδου,
Δίκαιο Προστασίας Καταναλωτών, σελ. 209) ώστε να μην απαιτείται για τη
στοιχειοθέτηση της ευθύνης των παραβατών υπαιτιότητα αυτών ή ζημία των
καταναλωτών (ΠολΠρΑΘ 523/2000 ΔΕΕ 2000. 1136).
Ειδικότερα,
η εν λόγω χρηματική ικανοποίηση λόγο) ηθικής βλάβης που νομιμοποιούνται
να αξιώσουν εξ ιδίου δικαίου μόνο οι ενώσεις καταναλωτών του άρθρου 10
παρ. 9 και 10 του ν. 2251/1994 και όχι μεμονωμένοι καταναλωτές αποτελεί
κατ' ουσίαν αστική κύρωση την
οποία επιβάλλει με τη συνδρομή των προϋποθέσεων του νόμου Πολιτικό
Δικαστήριο σε βάρος προμηθευτή για την επιδειχθείσα καταναλωτική
συμπεριφορά του και δεν έχει καμία σχέση με την ηθική βλάβη του άρθρου
932 ΑΚ που υφίστανται συγκεκριμένα πρόσωπα λόγω αδικοπραξίας. Σύμφωνα με
την διάταξη του άρθρου 2 § 1 Σ «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας
του ανθρώπου αποτελούν πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας», ενώ οι
διατάξεις των άρθρων 4 §§ 1, 5 Σ ορίζουν ότι «1. Οι Έλληνες είναι ίσοι
ενώπιον του νόμου.... 5. Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς
διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις δυνάμεις τους». Η διάταξη
του άρθρου 5 § 1 Σ ορίζει ότι «καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει
ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική,
οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα
δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη». Η
διάταξη του άρθρου 17 § 2 Σ ορίζει ότι «κανένας δεν στερείται την
ιδιοκτησία του, παρά μόνο για δημόσια ωφέλεια που έχει αποδειχθεί με τον
προσήκοντα τρόπο, όταν και όπως ο νόμος ορίζει, και πάντοτε αφού
προηγηθεί πλήρης αποζημίωση, που να ανταποκρίνεται στην αξία την οποία
είχε το απαλλοτριούμενο κατά το
χρόνο της συζήτησης στο δικαστήριο για τον προσωρινό προσδιορισμό της
αποζημίωσης. Αν ζητηθεί απευθείας ο οριστικός προσδιορισμός της
αποζημίωσης, λαμβάνεται υπόψη η αξία κατά το χρόνο της σχετικής
συζήτησης στο δικαστήριο». Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1 § 1 του
Πρώτου Προσθέτου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ «παν φυσικόν ή νομικόν πρόσωπον δικαιούται σεβασμού της περιουσίας του. Ουδείς δύναται να στερηθή της
ιδιοκτησίας αυτού ειμή δια λόγους δημόσιας ωφελείας και υπό τους
προβλεπόμενους, υπό του νόμου και των γενικών αρχών του διεθνούς δικαίου
όρους». Η διάταξη του άρθρου 20 § 1 Σ ορίζει ότι «καθένας έχει δικαίωμα
στην παροχή έννομης προστασίας από τα δικαστήρια και μπορεί να
αναπτύξει σ' αυτά τις απόψεις του για τα δικαιώματα ή συμφέροντα του,
όπως νόμος ορίζει». Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 21 § 1 Σ «Η
οικογένεια ως θεμέλιο της συντήρησης και προαγωγής του Έθνους, καθώς και
ο γάμος, η μητρότητα και η παιδική ηλικία τελούν υπό την προστασία του
Κράτους». Οι διατάξεις των άρθρων 26 §§ 1, 3 Σ ορίζουν ότι «1. Η
νομοθετική λειτουργία ασκείται από τη Βουλή και τον Πρόεδρο της
Δημοκρατίας. ... 3. Η δικαστική λειτουργία ασκείται από τα δικαστήρια,-
οι αποφάσεις τους εκτελούνται στο όνομα του Ελληνικού Λαού». Η διάταξη
του άρθρου 78 § 1 Σ ορίζει ότι «κανένας φόρος δεν επιβάλλεται ούτε
εισπράττεται χωρίς τυπικό νόμο που καθορίζει το υποκείμενο της
φορολογίας και το εισόδημα, ή τις κατηγορίες τους, στις οποίες
αναφέρεται ο φόρος».
Περαιτέρω,
με το άρθρο 53 παρ. 1 του ν. 4021/2011 επιβλήθηκε «ειδικό τέλος υπέρ
του Δημοσίου στις ηλεκτροδοτούμενες για οικιστική ή εμπορική χρήση
δομημένες επιφάνειες των ακινήτων που υπάγονται κατά τη 17η Σεπτεμβρίου
κάθε έτους στο τέλος ακίνητης περιουσίας που προβλέπεται στην παράγραφο 1
του άρθρου 24 του ν. 2130/1993 (A'62)», ως προς δε τα προσδιοριστικά
στοιχεία του τέλους αυτού ορίσθηκαν στις επόμενες διατάξεις του ιδίου
άρθρου τα εξής: «2. Για τον υπολογισμό του τέλους της παραγράφου 1
λαμβάνεται υπόψη το εμβαδόν της δομημένης επιφάνειας, το ύψος της τιμής
ζώνης και η παλαιότητα του ακινήτου, όπως αυτά αναγράφονται στο
λογαριασμό της Δ.Ε.Η. ή τους εναλλακτικούς προμηθευτές ηλεκτρικού
ρεύματος με βάση τα οποία λογίστηκε κατά τη 17.9.2011 το τέλος ακίνητης
περιουσίας της παρ. 1 του άρθρου 24 του ν. 2130/1993, καθώς και
συντελεστής προσαύξησης αντιστρόφως ανάλογος προς την παλαιότητα του
ακινήτου και συντελεστής προσδιορισμού του τέλους σε ευρώ ανά
τετραγωνικό μέτρο σύμφωνα με τους ακόλουθους πίνακες: α) ... [πίνακας
συντελεστών ειδικού τέλους (ευρώ/τ.μ.)] β) ... [πίνακας συντελεστών
παλαιότητας] 3. Το ποσό του τέλους προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό των
τετραγωνικών μέτρων των ηλεκτροδοτούμενων δομημένων επιφανειών για τις
οποίες υπολογίστηκε από τη Δ.Ε.Η. ή τους εναλλακτικούς προμηθευτές
ηλεκτρικού ρεύματος το τέλος της παρ. 1 του άρθρου 24 του ν. 2130/1993,
επί το συντελεστή του ειδικού τέλους που αντιστοιχεί στην τιμή ζώνης του
ακινήτου και επί το συντελεστή προσαύξησης που αντιστοιχεί στην
παλαιότητα του ακινήτου, σύμφωνα με τους πίνακες της προηγουμένης
παραγράφου. Ειδικά για τα ηλεκτροδοτούμενα ακίνητα για τα οποία δεν έχει
καθοριστεί τιμή ζώνης και δεν έχει υπολογιστεί το τέλος του άρθρου 24
του ν. 2130/1993. εφόσον δεν υπάρχει απαλλαγή σύμφωνα με την παράγραφο 5
του παρόντος, το ειδικό τέλος του παρόντος άρθρου υπολογίζεται με
πολλαπλασιασμό των τετραγωνικών μέτρων του ακινήτου επί συντελεστή τρία
(3).
Στην
περίπτωση που δεν υπάρχει και το εμβαδόν του ακινήτου, το ειδικό τέλος
υπολογίζεται, κατά τα οριζόμενα στο προηγούμενο εδάφιο, με βάση τα
τετραγωνικά μέτρα που ελήφθησαν υπόψη για τον υπολογισμό των δημοτικών
τελών. 4. Το τέλος βαρύνει για μεν το 2011 τον κατά τη 17.9.2011 κύριο
του ακινήτου της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου και σε περίπτωση
επικαρπίας τον επικαρπωτή, για δε το 2012 τον κατά την 28.4.2012 κύριο ή
επικαρπωτή αντίστοιχα. Σε περίπτωση συνιδιοκτησίας το ποσό του τέλους
υπολογίζεται κατά το λόγο της μερίδας κάθε συνιδιοκτήτη. 5. Στο ειδικό
τέλος του παρόντος άρθρου δεν υπόκεινται τα ακίνητα που ανήκουν: α) στο
Ελληνικό Δημόσιο, στα Ν.Π.Δ.Δ., στους Ο.Τ.Α. και τις δημοτικές
επιχειρήσεις, β)... γ) ... Επίσης απαλλάσσονται από το έκτακτο ειδικό
τέλος: α) Οι κοινόχρηστοι χώροι πολυκατοικιών και ξενοδοχειακών
καταλυμάτων β) Τα ακίνητα πού έχουν χαρακτηρισθεί: - ως διατηρητέα... -
ως χώροι ιστορικών και αρχαιολογικών μνημείων και γ) Τα ακίνητα που
έχουν αποκλειστικά γεωργική ή κτηνοτροφική ή βιοτεχνική ή βιομηχανική
χρήση. 6. Κατ' εξαίρεση των παραγράφων 2 και 3, το ειδικό τέλος του
παρόντος άρθρου ισούται με 0.5 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα
από την τιμή ζώνης και την παλαιότητα του ακινήτου, για ένα ακίνητο που
ιδιοκατοικείται και ανήκει κατά κυριότητα ή επικαρπία σε: α)
πολύτεκνο... β) σε πρόσωπο που είναι το ίδιο ή πρόσωπο που το βαρύνει
φορολογικά, σύμφωνα με το άρθρο 7 του ΚΦΕ, ανάπηρο, ... Ομοίως, κατ'
εξαίρεση των παραγράφων 2 και 3 δεν οφείλεται το ειδικό τέλος του
παρόντος άρθρου για ένα ακίνητο που ιδιοκατοικείται και ανήκει κατά
κυριότητα ή επικαρπία σε μακροχρόνια άνεργο 7. Για την εφαρμογή της
προηγουμένης παραγράφου ο δικαιούχος ... υποβάλλει αίτηση στη Γενική
Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων (Γ.Γ.Π.Σ.)...».
Με
την κρινόμενη αγωγή τα ενάγοντα σωματεία εκθέτουν ότι είναι
αναγνωρισμένες οργανώσεις καταναλωτών, εγγεγραμμένες στο Μητρώο Ενώσεων
Καταναλωτών που τηρείται στη Γενική Γραμματεία Καταναλωτή του Υπουργείου
Ανάπτυξης, το μεν πρώτο δευτεροβάθμιο τα δε λοιπά πρωτοβάθμια. Ότι το
πρώτο έχει μέλη της 11 πρωτοβάθμιες οργανώσεις καταναλωτών, και όλα τα
ενάγοντα αριθμούν τουλάχιστον 500 μέλη, σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που
τάσσει ο νόμος και με τα στοιχεία που αναλυτικά αναφέρονται στο αγωγικό δικόγραφο.
Ότι η εναγομένη. Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού Α.Ε. (ΔΕΗ), είναι ο
μεγαλύτερος προμηθευτής ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελληνική Επικράτεια με
περισσότερους από 7.5 εκατομμύρια πελάτες. Ότι δυνάμει της διάταξης του
άρθρου 53 ν. 4021/2011 και της εκδοθείσας κατά νομοθετική εξουσιοδότηση
υπ' αριθμ. 1211/10-10-201 1 απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών
ανατέθηκε στην εναγομένη η επιβολή και ο καθορισμός του τέλους
ηλεκτροδοτούμενου ακινήτου, η ενσωμάτωση του στο λογαριασμό εκάστου
καταναλωτή και η είσπραξη αυτού επί ποινή διακοπής της ηλεκτροδότησης σε
περίπτωση μη πληρωμής του ως άνω λογαριασμού και τέλος η σύνταξη και
αποστολή των καταλόγων με τα ονόματα των καταναλωτών που δεν προέβησαν
σε πληρωμή και το επιβαλλόμενο τέλος στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών
Συστημάτων προκειμένου να γίνει η ταμειακή βεβαίωση του (του ως άνω
τέλους). Ότι όλες οι ως άνω επιβληθείσες υποχρεώσεις σε βάρος της
εναγομένης είναι παράνομες καθόσον οι προαναφερθείσες διατάξεις από τις
οποίες αυτές απορρέουν αντίκεινται στο Σύνταγμα και στο Ευρωπαϊκό
Κοινοτικό Δίκαιο, όπως ειδικότερα αναλύεται στο αγωγικό δικόγραφο.
Ότι για τους λόγους αυτούς παράνομη καθίσταται και η μελλούμενη να
εκδηλωθεί συμπεριφορά της εναγομένης. Με βάση το ανωτέρω ιστορικό
ζητούν, με απόφαση που θα εκδοθεί προσωρινώς εκτελεστή ως προς τα καταψηφιστικά της
αιτήματα, να υποχρεωθεί η εναγομένη να μην διακόπτει την παροχή
ρεύματος στους καταναλωτές που δεν καταβάλλουν το τέλος ηλεκτροδότησης,
να υποχρεωθεί να προβεί σε επανασύνδεση στις περιπτώσεις εκείνες κατά
τις οποίες προέβη σε διακοπή, να υποχρεωθεί να δέχεται την καταβολή από
τους καταναλωτές του αντιτίμου του λογαριασμού που εκδίδει, αφαιρουμένου
του ποσού του ως άνω τέλους ηλεκτροδότησης, να απαγορευθεί στην
εναγομένη να ενσωματώνει, υπολογίζει και καταλογίζει στους λογαριασμούς
κατανάλωσης ρεύματος που αυτή εκδίδει το ως άνω τέλος ηλεκτροδότησης, να
απαγορευθεί στην εναγομένη να αποστέλλει στη Γενική Γραμματεία
Πληροφοριακών Συστημάτων τους 0)ς άνω καταλόγους και όλα τα ως άνω με
την απειλή σε βάρος της 100.000 € για
κάθε μία επιμέρους και ανά καταναλωτή αλλά και κατά ημέρα παραβίαση
εκάστης των παραπάνω παραβιάσεων. Τέλος, ζητούν να αναγνωριστεί το
δικαίωμα των καταναλωτών να αξιώσουν μεμονωμένα αποζημίωση για κάθε μία
από τις παραπάνω βλαπτικές συμπεριφορές της εναγομένης και να
συμψηφιστεί η δικαστική δαπάνη των διαδίκων. Με αυτό το περιεχόμενο και
αίτημα η υπό κρίση αγωγήπαραδεκτώς και αρμοδίως εισάγεται για να δικαστεί ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου, το οποίο είναι καθ' ύλην και κατά τόπο αρμόδιο για την εκδίκαση της, κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας (άρθρο 10 §§ 19, 20 εδ. α'. του Ν. 2251/1994, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 741 επ. του ΚΠολΔ),
δεδομένου ότι και τα ενάγοντα, με τα νομίμως επικαλούμενα και
προσκομιζόμενα έγγραφα, και ειδικότερα με το μητρώο αναγνωρισμένων
καταναλωτικών οργανώσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης, τις από 18-10-2011,
9-1-2012, 17-10-2011, 12-11-2011, 24-10-2011, 17-10-2011 αποφάσεις των
Διοικητικών συμβουλίων τους για την άσκηση της κρινόμενης αγωγής και τις
υπεύθυνες δηλώσεις από τις οποίες προκύπτει ότι όλα (πλην του πρώτου
που είναι δευτεροβάθμιο) αριθμούν πάνω από 500 μέλη, αποδεικνύουν τη
νομιμοποίηση τους για την άσκηση της παρούσας συλλογικής αγωγής (άρθρο
10 παρ. 5, 6 και 9 του Ν. 2251/1994).
Ειδικότερα, όσον αφορά το ζήτημα της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου το οποίο ερευνάται και αυτεπαγγέλτως (άρθρο 4 ΚΠολΔ),
σημειώνονται τα εξής: η κρινόμενη διαφορά αφορά στη συμβατική σχέση
μεταξύ των μερών και δη των μελών των εναγόντων και της εναγομένης
εταιρίας και ειδικότερα στη μονομερή παράβαση της συμβατικής της
υποχρέωσης της εναγομένης για συνεχή και ακώλυτη παροχή ηλεκτρικής
ενέργειας. Η έννομη αυτή σχέση είναι ιδιωτικού δικαίου, καθόσον έχει
καταρτιστεί μεταξύ ιδιωτών (καταναλωτές - προμηθευτής). Σημειώνεται ότι η
ΔΕΗ Α.Ε., ανώνυμη εταιρία στην οποία μετέχει το Ελληνικό Δημόσιο και
λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας (ΑΠ
1573/2008, ΑΠ 75/2003. Τ.Ν.Π. ΝΟΜΟΣ), παρότι είναι νομικό πρόσωπο
ιδιωτικού δικαίου εξακολουθεί να παρέχει δημόσια ωφέλεια, το 51 % του
Μετοχικού της Κεφαλαίου ανήκει στο Δημόσιο, ο καθορισμός των τιμολογίων
της κ.λ.π. υπόκειται σε έγκριση οργάνων του Δημοσίου και τα
χρηματοδοτικά της προγράμματα υποβάλλονται για έγκριση στο ΥΠ.Ε.Θ.Ο.
κ.λ.π. (άρθρο 1 ΠΔ 360/1991 κ.α.). Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως δεν
ασκεί δημόσια εξουσία, αλλά απλά και μόνο της έχει ανατεθεί βάσει ρητής
διάταξης νόμου, όπως είχε τη διακριτική ευχέρεια ο νομοθέτης, να
εισπράττει απλώς τα επίδικα τέλη αντί μιας μικρής αποζημίωσης,
υπολογίζοντας τα όπως ακριβώς προβλέπει ο νόμος βάσει των στοιχείων που
οι ίδιοι έχουν δηλώσει στους Δήμους για τον υπολογισμό του Ε Α. ΓΙ. υπέρ
Δήμων και Κοινοτήτων. Η αναφυόμενη από την πιο πάνω έννομη σχέση
διαφορά αφορά στην έριδα των διαδίκων σχετικά με το δικαίωμα της
εναγομένης να διακόπτει την ηλεκτροδότηση στα ακίνητα των καταναλωτών,
μελών των εναγουσών, μονομερώς, άνευ διαπραγμάτευσης, υπό όρους και
προϋποθέσεις που δεν έχουν αποτελέσει αντικείμενο της σύμβασης παροχής
οικιακού ρεύματος, βάσει του άρθρου 53 του νόμου 4021/2011 (ΦΕΚ 28/Α
73-10-2011).
Αντικείμενο της αγωγής αυτής είναι η δικαστική βεβαίωση αντικαταναλωτικής συμπεριφοράς
και η απαγόρευση της ή η ρύθμιση κατάστασης κατά τρόπο που να μην
προσβάλλει το συμφέρον του καταναλωτή. Ενόψει των ανωτέρω η υπό κρίση
διαφορά ανήκει στη δικαιοδοσία των πολιτικών Δικαστηρίων (βλ. και ΑΕΔ
10/1987, Αρμ. 1988. 69). Εξάλλου αυτή, ως εκ της φύσεως της (συλλογική διαφορά) υπάγεται στην εκουσία δικαιοδοσία
(άρθρο 10 § 15-20 Ν. 2251/1994) και αρμόδια για την εκδίκαση υποθέσεων
εκούσιας δικαιοδοσίας είναι τα τακτικά πολιτικά δικαστήρια (α.
1β'ΚΠολΔ), απορριπτόμενου του σχετικού ισχυρισμού περί έλλειψης
δικαιοδοσίας που προέβαλε η εναγομένη και το προσθέτως υπέρ αυτής
παρεμβαίνον Ελληνικό Δημόσιο. Περαιτέρω, η αγωγή είναι νόμιμη
στηριζόμενη στις διατάξεις των άρθρων 1 § 3, 10 §§ 15, 16 α', γ', δ',
19, 20 εδ. β' του Ν. 2251/1994, 70, 907, 908 και 947 παρ. 1 του ΚΠολΔ,
πλην του αιτήματος (υπό στοιχείο 1 β') περί υποχρέωσης της εναγομένης
για επανασύνδεση σε όσους καταναλωτές έκανε τη διακοπή, το οποίο είναι
απορριπτέο ως απαράδεκτο λόγω αοριστίας, διότι κατά τούτο δεν μπορεί να
αμυνθεί η εναγομένη, ούτε να ερευνηθεί η ουσιαστική βασιμότητα της
αγωγής, αλλά και εν παραδοχή της να εκτελεσθεί η σχετική διάταξη της
απόφασης, καθόσον δεν αναφέρονται ούτε εν σπέρματι τα
προσδιοριστικά στοιχεία συγκεκριμένων καταναλωτών στους οποίους η
εναγομένη προέβη σε διακοπή ηλεκτροδότησης λόγω μη πληρωμής του επίδικου
τέλους, αν και εφόσον αυτοί υφίστανται ως περιπτώσεις. Πρέπει, επομένως
η κρινόμενη αγωγή να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς το μέρος που κρίθηκε
ορισμένο και νόμιμο, για να κριθεί και ως προς την ουσιαστική της
βασιμότητα, δεδομένου ότι η αγωγή δεν είναιαποτιμητή σε
χρήμα αλλά κύριο αίτημα της είναι η παράλειψη της παράνομης
συμπεριφοράς της εναγομένης, αίτημα για το οποίο δεν απαιτείται η
καταβολή δικαστικού ενσήμου.
Η
εναγόμενη με τις έγγραφες προτάσεις της ζητεί την αναστολή εκδίκασης
της υπόθεσης μέχρι έκδοσης απόφασης από το Συμβούλιο της Επικρατείας
βάσει της διάταξης του άρθρου 1 του ν. 3900/2010. όπως ίσχυε πριν από
την τροποποίηση του από το ν. 4055/2012/12-3-2012, η έναρξη ισχύος του
οποίου ορίστηκε για τις 2-4-2012, η οποία ορίζει ότι «Οποιοδήποτε ένδικο
βοήθημα ή μέσο ενώπιον οποιουδήποτε διοικητικού δικαστηρίου μπορεί να
εισαχθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας με πράξη τριμελούς Επιτροπής,
αποτελούμενης από τον Πρόεδρο του, τον αρχαιότερο Αντιπρόεδρο και τον
Πρόεδρο του αρμόδιου καθ’ ύλην Τμήματος,
ύστερα από αίτημα ενός των διαδίκων, όταν με αυτό τίθεται ζήτημα
γενικότερου ενδιαφέροντος που έχει συνέπειες για ευρύτερο κύκλο
προσώπων. Η πράξη αυτή δημοσιεύεται σε δύο ημερήσιες εφημερίδες των
Αθηνών και συνεπάγεται την αναστολή εκδίκασης των εκκρεμών υποθέσεων,
στις οποίες τίθεται το ίδιο ζήτημα. Μετά την επίλυσή του, το Συμβούλιο
της Επικρατείας μπορεί να παραπέμψει το ένδικο μέσο ή βοήθημα στο
αρμόδιο διοικητικό δικαστήριο. Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας
δεσμεύει τους διαδίκους της ενώπιον του δίκης, στους οποίους
περιλαμβάνονται και οι παρεμβάντες».
Η ως άνω διάταξη, αφορά στην επίλυση διοικητικών διαφορών ουσίας και
όχι διαφορών υπαγομένων στα πολιτικά δικαστήρια τα οποία εν προκειμένωπαραδεκτώς και
αρμοδίως επιλαμβάνονται επί της αναφυόμενης διαφοράς και μπορούν να
κρίνουν τη συνταγματικότητα του νόμου 4021/2011, καθόσον ο συνταγματικός
έλεγχος είναι διάχυτος. Σημειώνεται ότι στο άρθρο 93 § 4 του
Συντάγματος ορίζεται ότι «Τα δικαστήρια υποχρεούνται να μην εφαρμόζουν
νόμο που το περιεχόμενο του είναι αντίθετο προς το Σύνταγμα». Με την
διάταξη αυτήκαθιερούται το
δικαίωμα το>ν δικαστηρίων να προβαίνουν και αυτεπαγγέλτως στον
διάχυτο και παρεμπίπτοντα έλεγχο της συνταγματικότητας των νόμων ο
οποίος από τον παρελθόντα αιώνα αποτελεί μία από τις κύριες βάσεις της δικαιοκρατικής μορφής
του πολιτεύματός μας. Ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων από τα
δικαστήρια, ως ουσιώδες στοιχείο των μηχανισμών ελέγχου και των
ισορροπιών, που χαρακτηρίζουν τα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα,
αποτελεί θεμελιώδη για το Κράτος Δικαίου θεσμό και συνιστά αναπόσπαστο
συστατικό στοιχείο του ελληνικού δικαιοδοτικού συστήματος. Το σύστημα
του διάχυτου και παρεμπίπτοντος ελέγχου της συνταγματικότητος των
νόμων από τα δικαστήρια, που ισχύει, στην Χώρα μας, θεμελιώθηκε
νομολογιακά ήδη από τον 19° αιώνα, υπήρξε πρωτοποριακό για τον ευρωπαϊκό
χώρο, ενσωματώνει μακρά και επιτυχή ιστορική παράδοση της ελληνικής
εννόμου τάξεως, που αποβλέπει στην αποτελεσματική προστασία των ατομικών
δικαιωμάτων των πολιτών και αποτυπώνεται πλέον και ρητά από το ισχύον
Σύνταγμα (άρθρα 26 παρ. 3, 87 παρ. 2. 93 παρ. 4 και 100) (ΣτΕ 3195/2000, Δίκη 2001.58).
Οι προσθέτως παρεμβαίνοντες υπέρ των εναγόντων, ... και Ελληνικό Κίνημα Αμεσης Δημοκρατίας,
εκπροσωπούμενο από τον άνω ατομικώς παρεμβαίνοντα, επικαλούμενοι το
αναλυτικά εκτιθέμενο στην πρόσθετη παρέμβαση έννομο συμφέρον τους. ο
πρώτος ως καταναλωτής και το δεύτερο ως αναγνωρισμένος συνασπισμός
κομμάτων, ζητούν να γίνει δεκτή η αγωγή. Η εν λόγω ασκηθείσα προφορικά
στο ακροατήριο και με εκτενή ανάπτυξη στις προτάσεις τους πρόσθετη
παρέμβαση είναι παραδεκτή και νόμιμη σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου
752 § 2 ΚΠολΔ και πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.
Η
εναγομένη ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΑΕ με την από 20-12-2011
προσεπίκληση της προσεπικαλεί το καθ' ου ελληνικό Δημόσιο στη δίκη που
ανοίχθηκε με την πιο πάνω αγωγή, επικαλούμενη έννομο συμφέρον του
τελευταίου για την έκβαση αυτής (της δίκης), λόγω της ιδιότητάς τους ως
φορέα της αξίωσης καταβολής του επίδικου ειδικού τέλους ακινήτων, το
οποίο η ίδια είναι εξουσιοδοτημένη να εισπράξει. Η άνω προσεπίκληση
παραδεκτά ασκείται ενώπιον του παρόντος Δικαστηρίου (άρθρο 31 και 753 §
2 ΚΠολΔ) και είναι νόμιμη στηριζόμενη στη διάταξη του άρθρου 753 § 1ΚΠολΔ. Πρέπει επομένως να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική της βασιμότητα.
Ακολούθως,
το Ελληνικό Δημόσιο, επικαλούμενο το εκτιθέμενο στην άνω προσεπίκληση
έννομο συμφέρον του άσκησε προφορικά στο ακροατήριο πρόσθετη παρέμβαση
υπέρ της εναγομένης-προσεπικαλούσας την οποία ανέπτυξε και με τις
προτάσεις του. Αυτή η πρόσθετη παρέμβαση είναι παραδεκτή και νόμιμη
σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 752 § 2 ΚΠολΔ και
πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω ως προς την ουσιαστική βασιμότητα της.
Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί ότι οι αναφερόμενες στην εν λόγω
πρόσθετη παρέμβαση αιτιάσεις περί αβασιμότητας της αγωγής επειδή δεν
μπορεί να προσβληθεί η δημοσίου δικαίου έννομη σχέση που δημιουργείται
από την καταβολή ή μη του τέλους ηλεκτροδότησης εκτιμάται ότι
κατατείνουν περισσότερο στην έλλειψη δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου περί
της οποίας απεφάνθη ήδη το Δικαστήριο στον οικείο τόπο της παρούσας,
παρά στο νόμω βάσιμο της αγωγής.
Από
τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων των διαδίκων που εξετάστηκαν
νομότυπα στο ακροατήριο του παρόντος Δικαστηρίου και περιέχονται στα
ταυτάριθμα με την παρούσα πρακτικά δημόσιας συνεδρίασης και από όλα τα
έγγραφα που οι διάδικοι νομίμως επικαλούνται και προσκομίζουν
αποδείχθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Με τη διάταξη του
άρθρου 53 του ν. 4021/2011 επιβάλλεται ειδικό τέλος υπέρ του Δημοσίου
στις ηλεκτροδοτούμενες για οικιστική ή εμπορική χρήση δομημένες
επιφάνειες των ακινήτων, όπως ειδικότερα αναλύεται στην οικεία διάταξη.
Όπως εξαγγέλλεται στις πρώτες γραμμές της πρώτης παραγράφου του ως άνω
άρθρου 53 του ν. 4021/2011 και όπως αναλύεται στην αιτιολογική έκθεση
που συνοδεύει το σχέδιο διατάξεως του άρθρου 53. το οποίο είχε κατατεθεί
ως "προσθήκη-τροπολογία", η επιβολή του επίδικου τέλους υπαγορεύθηκε
από την επιτακτική ανάγκη να ληφθούν μέτρα έκτακτα και κατεπείγοντος
χαρακτήρα, ώστε. παρά την αναθεώρηση των προβλέψεων για το δημοσιονομικό
έλλειμμα συνεπεία αναθεωρήσεως του βαθμού ύφεσης της ελληνικής
οικονομίας, να καταστεί παρ' όλα αυτά δυνατόν να επιτευχθούν οι τεθέντες
δημοσιονομικοί στόχοι μειώσεως του ελλείμματος τόσο για το 2011 όσο και
για το 2012. Ως εκ τούτου, εφ' όσον δηλαδή το επίδικο τέλος δεν
επιβάλλεται σε ανταπόδοση συγκεκριμένης υπηρεσίας παρεχομένης από το
Κράτος προς τους επιβαρυνομένους με
αυτό. τα δε έσοδα από την είσπραξη του περιέρχονται στον κρατικό
προϋπολογισμό προς κάλυψη του δημοσιονομικού ελλείμματος, ήτοι προς
εξυπηρέτηση γενικότερου κρατικού σκοπού, δεν συνιστά ανταποδοτικό τέλος,
αλλά φόρο κατά την έννοια του άρθρου 78 του Συντάγματος. Αλλωστε,
η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, από την οποία, σύμφωνα με την
αιτιολογική έκθεση, εξαρτάται απολύτως η πραγματική αξία της βαρυνομένης με το επίδικο τέλος ακίνητης περιουσίας, συνιστά μεν σκοπό δημοσίου συμφέροντος, όχι, όμως παροχή ειδικής ωφελείας προς τους βαρυνομένους με
αυτό, ώστε να αναιρείται ο χαρακτήρας του εν λόγω "τέλους" ως
φορολογικής επιβαρύνσεως. Περαιτέρω, η εν λόγω φορολογική επιβάρυνση
έχει έκτακτο χαρακτήρα, όπως τούτο εξαγγέλλεται στον τίτλο του ως άνω
άρθρου 53 του ν. 4021/2011 [«Έκτακτο Ειδικό Τέλος Ηλεκτροδοτούμενων
Δομημένων Επιφανειών (Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε.)»] και προκύπτει τόσο από τις επί
μέρους ρυθμίσεις του νόμου όσο και από το προαναφερθέν περιεχόμενο της
οικείας αιτιολογικής εκθέσεως, αλλά και τις γενόμενες στην Βουλή
σχετικές συζητήσεις. Ειδικότερα, ναι μεν, κατά την προπαρατεθείσα παράγραφο
1 του άρθρου 53 του ν. 4021/2011, το Ε.Ε.Τ.Η.Δ.Ε. επιβάλλεται στις
ηλεκτροδοτούμενες για οικιστική ή εμπορική χρήση δομημένες επιφάνειες
των ακινήτων που υπάγονται "κατά την 17η Σεπτεμβρίου κάθε έτους" στο
τέλος ακίνητης περιουσίας του άρθρου 24 του ν. 2130/1993, όμως, στην
παράγραφο 4 του ιδίου άρθρου εξειδικεύεται σαφώς ότι η επιβάρυνση από το
"τέλος" αφορά μόνον τα έτη 2011 και 2012, αφού προβλέπεται ότι «το
τέλος βαρύνει για μεν το 2011 τον κατά τη 17.9.2011 κύριο του ακινήτου
της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου και σε περίπτωση επικαρπίας τον
επικαρπωτή, για δε το 2012 τον κατά την 28.4.2012 κύριο ή επικαρπωτή». Ο
έκτακτος χαρακτήρας του επιδίκου "τέλους" συνάγεται, άλλωστε, και από
το περιεχόμενο της οικείας αιτιολογικής εκθέσεως, σύμφωνα με την οποία
το "τέλος" επιβλήθηκε προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι μειώσεως του
ελλείμματος για τα έτη 2011 και 2012, και επιβεβαιώνεται από τις
δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών, κατά την σχετική συζήτηση στην
Ολομέλεια της Βουλής, ότι «[το τέλος] αυτό θα ισχύσει και το 2012 και
μετά ενσωματώνεται στο εθνικό φορολογικό σύστημα» (Πρακτικά της Βουλής.
Συνεδρίαση ΣΙΗ', 22.9.2011, σελ. 17406) και ότι «το τέλος αυτό
επιβάλλεται για το 2011 και για το 2012 και εντάσσεται στο εθνικό
φορολογικό σύστημα για τα επόμενα έτη, αλλά εκεί βεβαίως θα
επεξεργαστούμε όλες τις παραμέτρους του συστήματος και όλες τις
επιβαρύνσεις των ακινήτων ...» (Πρακτικά της Βουλής, Συνεδρίαση ΣΠΓ.
22.9.2011, σελ. 17407). Εξάλλου, ο έκτακτος και προσωρινός χαρακτήρας
του μέτρου προκύπτει, επί πλέον, ευθέως, από την ρητή αναφορά στην παρ. 1
του άρθρου 53 ν. 4021/11, κατά την οποία το μέτρο επιβάλλεται «για
επιτακτικούς λόγους εθνικού συμφέροντος που συνίστανται στην άμεση
μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος». Η αναφορά αυτή, στο ίδιο το
κείμενο του νόμου, στους λόγους επιβολής του μέτρου δεν στερείται
κανονιστικού περιεχομένου, έχει δε την έννοια ότι με αυτήν οριοθετείται,
κατ' αρχήν, από τον ίδιο το νομοθέτη το χρονικό πλαίσιο ισχύος του
μέτρου, το οποίο δεν δύναται να αφορά παρά στην αντιμετώπιση της ανάγκης
για «άμεση» μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Προσδιορίζεται δε
περαιτέρω, με την παρ. 4 του ιδίου άρθρου, ειδικότερα, η χρονική
διάρκεια ισχύος του μέτρου, το οποίο κατά την τελευταία αυτή διάταξη,
αφορά στα έτη 2011 και 2012 (Ολ.ΣτΕ 1972/2012).
Περαιτέρω,
από τις διατάξεις των παρ. 1 και 5 του άρθρου 4 του Συντάγματος
συνάγονται, προκειμένου περί επιβολής φορολογικών επιβαρύνσεων, οι αρχές
της καθολικότητας του φόρου και της φορολογικής ισότητας, η δεύτερη δε
αυτή εξειδικεύεται με τον καθορισμό του φορολογικού βάρους, σε κάθε
περίπτωση, αναλόγως της φοροδοτικής ικανότητος εκάστου κατά την εν λόγω,
δηλαδή, συνταγματική αρχή, η επιβολή φόρου επιτρέπεται μόνον εάν και
στον βαθμό που υφίσταται φοροδοτική ικανότητα. Η φοροδοτική ικανότητα
αποτελεί ιδιότητα του υποκειμένου και συνίσταται, όπως αυτή η ίδια η
λεκτική διατύπωση του όρου φανερώνει, στην δυνατότητα του συγκεκριμένου
προσώπου να καταβάλει τον φόρο, χωρίς να θίγεται το ελάχιστο όριο
αξιοπρεπούς, εν όψει του άρθρου 2 παρ. 1 του Συντάγματος, διαβιώσεως 1
του. προσδιορίζεται δε βάσει κριτηρίων αντικειμενικών, αναγομένων στο
εισόδημα ή στην περιουσία, και υποκειμενικών, αναγομένων κυρίως στην
προσωπική, οικογενειακή, κοινωνική κατάσταση, υγεία και ηλικία του
φορολογουμένου (βλ. Πρακτικά Επιτροπών της Βουλής επί του Συντάγματος.
Συνεδρίαση της 28.1.1975, σελ. 396). Η απορρέουσα δε από τις ανωτέρω
συνταγματικές διατάξεις υποχρέωση του φορολογικού νομοθέτη να σέβεται
τις αρχές της καθολικότητας και της ισότητας του φόρου και, ειδικότερα
να τηρεί το κριτήριο της φοροδοτικής ικανότητος δεν αναιρείται στις
περιπτώσεις, κατά τις οποίες η φορολογική επιβάρυνση δεν θεσπίζεται ως
πάγια, μέλλουσα να ισχύσει επ' αόριστον, αλλά μόνον για συγκεκριμένο
χρονικό διάστημα, χαρακτηριζομένη ως «έκτακτη». Εν προκείμενοι, με το
άρθρο 53 του ν.4021/2011 επιβάλλεται φορολογική επιβάρυνση στις
ηλεκτροδοτούμενες για οικιστική ή εμπορική χρήση δομημένες επιφάνειες πονακινήτων
που υπάγονται στο κατά το άρθρο 24 του ν. 2130/1993 τέλος ακίνητης
περιουσίας (παρ. 1). Η φορολογική αυτή επιβάρυνση, η οποία επιβάλλεται
για τα έτη 2011 και 2012 (παρ. 4), χαρακτηριζομένη στον τίτλο του εν
λόγω άρθρου ως «έκτακτη», υπολογίζεται βάσει του εμβαδού, της
παλαιότητας και της τιμής ζώνης του ακινήτου (παρ. 2) και βαρύνει τον
κύριο ή επικαρπωτή αυτού (παρ. 4). Περαιτέρω, στην παρ. 5 του ως άνω
άρθρου προβλέπονται περιπτώσεις ακινήτων, τα οποία, εν όψει του προσώπου
του ιδιοκτήτη ή/και της χρήσεως των, απαλλάσσονται του φόρου, ενώ στην
παρ.6 του άρθρου αυτού προβλέπονται, υπό προϋποθέσεις, η επιβολή
μειωμένου συντελεστή στους πολύτεκνους και στους ανάπηρους και η
απαλλαγή των μακροχρονίως ανέργων που είναι εγγεγραμμένοι στα μητρώα
ανέργων του Ο.Α.Ε.Δ. (ή στα αντίστοιχα μητρώα ανέργων ναυτικών, τεχνικών
τύπου και υπαλλήλων ημερησίων εφημερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης) η
λήψη. όμως, υπ' όψιν όλων των ως άνω κρισίμων για την βεβαίωση του
επιμάχου φόρου παραμέτρων λαμβάνει χώρα, όπως συνάγεται από την παρ. 7
(στην οποία γίνεται λόγος και για επιστροφή του φόρου), μετά την κατά
την παρ. 8 βεβαίωση (εξατομίκευση) του φόρου που συντελείται με την
εγγραφή στις μηχανογραφικές καταστάσεις που καταρτίζει η ΔΕΗ (και οι
λοιποί εναλλακτικοί προμηθευτές ηλεκτρικού ρεύματος). Όμως, από μόνα τα προεκτεθέντα τρία
στοιχεία (εμβαδόν, παλαιότητα, τιμή ζώνης) του ακινήτου, βάσει των
οποίων, κατά την παρ. 8. γίνεται η βεβαίωση του φόρου με τις ανωτέρω
μηχανογραφικές καταστάσεις, ασυνδέτως προς
άλλα κριτήρια αντικειμενικά (προσδιοριστικά της αξίας ή/και της
αποδόσεως των ακινήτων) και κυρίως, υποκειμενικά (εισοδηματικά,
περιουσίας, προσωπικής και οικογενειακής καταστάσεως), δεν
αποδεικνύεται, ούτε τεκμαίρεται κατά τα διδάγματα της κοινής πείρας, η
ύπαρξη φοροδοτικής ικανότητας του κυρίου ή επικαρπωτού του
ακινήτου και η έκταση της ικανότητας αυτής, η μη λήψη δε υπ' όψιν της
φοροδοτικής ικανότητας των βαρυνομένων με τον επίμαχο φόρο προσώπων για
την επιβολή αυτού συνιστά παραβίαση των ανώτερο) συνταγματικών
διατάξεων, εν όψει μάλιστα και της, κατά τον χρόνο θεσπίσεως αυτού,
ιδιαιτέρως δυσμενούς οικονομικής συγκυρίας (συνεχούς μειώσεως μισθών και
συντάξεων κα επιβολής αλλεπαλλήλων φορολογικών βαρών επί εισοδημάτων
και περιουσιών).
Περαιτέρω,
και αν ακόμη ήθελε θεωρηθεί ότι για την επιβάρυνση των προσώπων στα
οποία επιβάλλεται ο επίμαχος φόρος, συντρέχει το στοιχείο της
φοροδοτικής ικανότητος, ο προσδιορισμός του κύκλου των βαρυνομένων με
τον φόρο αυτό προσώπων παρίσταται, εν όψει του εξαγγελλόμενου σκοπού
(«άμεση μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος»), αυθαίρετος, διότι οι
επίμαχες ρυθμίσεις θίγουν τις καθιερούμενες από
τις ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις, αρχές της καθολικότητας και της
ισότητας του φόρου, αφού εισάγουν διαφορετική μεταχείριση, ανεπίδεκτη
δικαιολογήσεως εν όψει του προαναφερθέντος σκοπού, μεταξύ, αφ' ενός μεν,
των ως άνω προσώπων (ιδιοκτητών ή επικαρπωτών δομημένων επιφανειών
οικιστικής ή εμπορικής χρήσεως), τα οποία θεωρούνται ως έχοντα
φοροδοτική ικανότητα, και αφ' ετέρου, των ιδιοκτητών ή επικαρπωτών
άλλων, ενδεχομένως προσοδοφόρων, ακινήτων μη ηλεκτροδοτουμένων ή
μη δομημένων ή ακινήτων βιομηχανικής, βιοτεχνικής, γεωργικής ή
κτηνοτροφικής χρήσεως ή χώρων αθλητικών εγκαταστάσεων (βλ. παρ. 5).
Είναι, επίσης, εκτός άλλων περιπτώσεων, ανεπίδεκτη δικαιολογήσεως, εν
όψει του προεκτεθέντος σκοπού
του νόμου, και η. κατά την παρ. 6 του εν λόγω άρθρου, απαλλαγή από τον
επίμαχο φόρο των ακινήτων, που ιδιοκατοικούνται αποκλειστικούς από
μακροχρονίως ανέργους εγγεγραμμένους στα μητρώα του ΟΑΕΔ (ή στους
σχετικούς καταλόγους ανέργων ναυτικών, τεχνικών τύπου και προσωπικού
ημερησίων εφημερίδων Αθηνών και Θεσσαλονίκης), όχι δε και των ακινήτων
που ιδιοκατοικούνται από τους λοιπούς πράγματι, κατά κοινή πείρα,
μακροχρονίως ανέργους, των οποίων δεν προβλέπεται κατά νόμο η εγγραφή
στα ανωτέρω μητρώα (λ.χ. των μακροχρονίως ανέργων που δεν είχαν
απασχοληθεί ως μισθωτοί, αλλά ο)ς ελεύθεροι επαγγελματίες). Ενόψει των
ανωτέρω, όλως ενδεικτικώς επισημανθέντων,
οι ρυθμίσεις του άρθρου 53 του ν. 4021/2011 αντίκειται στις διατάξεις
των παρ. 1 και 5 του άρθρου 4 του Συντάγματος, τούτο δε ανεξαρτήτως αν
οι ρυθμίσεις αυτές, ως επιβάλλουσες φορολογικές
επιβαρύνσεις για περιορισμένο χρονικό διάστημα, μπορούν να
χαρακτηρισθούν ως «έκτακτες». Σημειωτέον, άλλωστε, ότι ο επίμαχος φόρος
δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «έκτακτος» υπό την έννοια του φόρου που
επιβάλλεται για την αντιμετώπιση εκτάκτων και απροβλέπτων καταστάσεων
(όπως λ.χ. φυσικών καταστροφών, θεομηνιών, πολεμικών γεγονότων),
δεδομένου ότι η θέσπιση του στις 3.10.2011, με άμεση ισχύ από της
ημερομηνίας αυτής, χωρίς σχετική πρόβλεψη στον προϋπολογισμό του έτους
2011 (κατά παράβαση δηλαδή των παρ. 1, 2 και 4 του άρθρου 79 του
Συντάγματος) αποσκοπεί, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της σχετικής
τροπολογίας, στην πρόληψη των προβλημάτων (δημοσιονομικών ελλειμμάτων)
που μέλλουν να προκύψουν από την εκτέλεση του τρέχοντος προϋπολογισμού
(2011) και του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής
2012-2015 (ολΣτΕ 1972/2012).
Εξάλλου,
το άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος επιτάσσει τη συμμετοχή των ελλήνων
πολιτών στα δημόσια βάρη. όχι μόνο «χωρίς διακρίσεις» αλλά και «ανάλογα
με τις δυνάμεις τους». Από την τελευταία αυτή προϋπόθεση απορρέει η
βασική για τη φορολογία αρχή, κατά την οποία αναγκαίος όρος για την
επιβολή οποιουδήποτε φόρου είναι η ύπαρξη αντίστοιχης φοροδοτικής
ικανότητας, δυνατότητας δηλαδή του φορολογουμένου, εν όψει και της
συνεπούς εκπλήρωσης των λοιπών υποχρεώσεων του προς το κράτος, να
καταβάλει το φόρο χωρίς να διακινδυνεύσει, εκ του λόγου τούτου, η
συντήρηση του. Εν σχέσει.
άλλωστε, προς την αρχή αυτή καθορίζονται περαιτέρω, στο άρθρο 78 παρ. 1
του Συντάγματος, τα στοιχεία που. περιοριστικά, μπορούν να αποτελέσουν
αντικείμενο φορολόγησης (εισόδημα, περιουσία, δαπάνες, συναλλαγές), με
την έννοια ότι από τα στοιχεία αυτά και μόνον επιτρέπεται να συναχθεί
κατ' αρχήν φοροδοτική ικανότητα, αλλά και ότι στην πραγματική ύπαρξη της
τελευταίας οφείλει, εν πάση περιπτώσει, να αποβλέπει ο κοινός νομοθέτης
κατά την επιβολή των κατ' ιδίαν φόρων, συνεκτιμώντας τις συγκεκριμένες
εκάστοτε συνθήκες και χρησιμοποιώντας πρόσφορα προς τούτο κριτήρια. Η
συνταγματική αυτή υποχρέωση αποτελεί όριο στην άσκηση της νομοθετικής
φορολογικής πολιτικής εν γένει, η παράβλεψη του οποίου αποτελεί
αντικείμενο δικαστικής κρίσεως κατά τον έλεγχο της συνταγματικότητας των
νόμων. Εν όψει αυτών, το επίδικο «έκτακτο ειδικό τέλος» του άρθρου 53
του ν. 4021/2011 δεν συνάδει με τις πιο πάνω συνταγματικές διατάξεις.
Διότι, ναι μεν αποτελεί, κατά τα προεκτεθέντα.
φόρο επί της ακίνητης περιουσίας, ειδικότερα δε επί της κατοχής της,
όπως όμως προκύπτει τόσον από την αιτιολογική έκθεση του νόμου όσο και
από τις ίδιες τις ρυθμίσεις του, η επιβολή του, υπαγορευόμενη από την
ανάγκη «άμεσης μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος» και περιοριζόμενη
μόνο στις «ηλεκτροδοτούμενες για οικιστική ή εμπορική χρήση δομημένες
επιφάνειες», δεν αποβλέπει κατ' ουσίαν παρά
σε μόνη την άμεση είσπραξη του οικείου ποσού, την οποία εξασφαλίζει
πράγματι στις περιπτώσεις αυτές ο εισπρακτικός μηχανισμός μέσω των
λογαριασμών της Δ.Ε.Η.
Με
τα ως άνω όμως δεδομένα, η κατοχή της εν λόγω ακίνητης περιουσίας,
έχοντας καταστεί φορολογητέα για τον πιο πάνω λόγο. χωρίς να προκύπτει
ότι έχει περαιτέρω εκτιμηθεί προς τούτο η σημασία της ως κριτηρίου
διαγνώσεως φοροδοτικής ικανότητας, δεν αποτελεί πρόσφορο τέτοιο κριτήριο
για τους βαρυνομένους με το
επίδικο έκτακτο τέλος, δεδομένης και της αντίστροφης προοδευτικότητας
που εμφανίζει η ρύθμιση του πίνακα α' της παραγράφου 2 του άρθρου 53,
καθώς και εν όψει της παρούσας συγκυρίας, κατά την οποία, όπως είναι
κοινώς γνωστό, η οικονομική κατάσταση των φορολογουμένων έχει ουσιωδώς
πληγεί τόσον από την προσθήκη στους παγίους φόρους σωρείας εκτάκτων
φορολογικών επιβαρύνσεων και δη σε συντομότατο χρονικό διάστημα, όσον
και από την έντονη ύφεση που παρατηρείται στην οικονομία, με επιπτώσεις,
μεταξύ άλλων, στα εισοδήματα αλλά και στην αγορά ακινήτων. Εξάλλου, το
άρθρο 4 παρ. 5 του Συντάγματος, στο οποίο ορίζεται ότι οι έλληνες
πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη, ανάλογα με τις
δυνάμεις τους, αποτελεί ειδικότερη εκδήλωση της αρχής της ισότητας που
επιτάσσει τη συμμετοχή όλων των ελλήνων πολιτών στην εκπλήρωση των
οικονομικών υποχρεώσεων τους προς την Πολιτεία, μέσω της καταβολής
φόρων, με σκοπό την κάλυψη των δημοσίων δαπανών. Από τις διατάξεις του
ανωτέρω άρθρου συνάγεται, περαιτέρω, ότι η επιβολή φόρων στους έλληνες
πολίτες πρέπει να βασίζεται: α) σ
