ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΖΩΗ ΣΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ

ΚΑΠΟΙΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΕΞ ΑΦΟΡΜΗΣ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΗΓΑΣΟΣ (ΤΕΤΑΡΤΗ, 9/1/2012, ΩΡΑ 20.00, ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ)

του ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΛΦΑ

 

 Από το «Πεθαίνω σαν χώρα» (1978) μέχρι τα πρόσφατα «Περί Πίστεως. Εμείς (και) οι δαιμονισμένοι» (2012) διανύθηκαν σαράντα βιβλία: κείμενα πεζά, ποιητικά, θεατρικά, αλλά και κείμενα ποιητικής και κείμενα κριτικής, αναστοχαστικής κοπής, με μόνιμο και μοναδικό αντικείμενο τον πάσχοντα άνθρωπο: τον άνθρωπο, όχι το άτομο ή το υποκείμενο ως δυτική ταυτότητα ούτε τον άνθρωπο ως πρόσωπο όπως το συναντάμε στην ορθόδοξη χριστιανική παράδοση αλλά τον ίδιο τον σωματικό, σαρκικό και σαρκωμένο άνθρωπο, με τα πάθη, το κακό, την καταστροφή, τους έρωτες και τα δαιμόνιά του. 

Το όχημα μεταβίβασης του ιδεολογικού και αισθητικού του πράτττειν είναι ένα πλούσιο και ακριβές λεκτικό. Ο Δημητριάδης παθιάζεται με τις λέξεις, την αναζήτηση της κυριολεξίας. Με κοφτές και ασθμαίνουσες φράσεις, με έναν λόγο συνήθως μικροπερίοδο, προφητικό, θεολογικά φορτισμένο ακόμα κι όταν ο ίδιος αποποιείται τη θεολογικότητα, με πισωγυρίσματα και σπαρακτικές εγκιβωτισμένες ιστορίες, με τον μονίμως αλλόφρονα στοχασμό γύρω από τις συνθήκες της ύπαρξής μας ο Δημητριάδης βιτριολικά και κατ’ επανάληψιν μάς κάνει να πονάμε, μάς δείχνει τον πόνο, θέτει τα δάχτυλα επί τον τύπον των ήλων. Ήδη από τη συλλογή Κατάλογοι 1-4 (1980) ο Δημητριάδης έκανε σαφές το σχήμα του ανθρώπου για τον οποίο μιλούσε:

Αυτός ο άνθρωπος είναι ακόμα εκτός κόσμου.
Όποιος σήμερα είναι εκτός κόσμου,
αυτός ανήκει στον μέλλοντα κόσμο,
σ’ αυτόν που θα ’ρθει ανατρέποντας με κλάματα και πένθη,
φέρνοντας και την ανατροπή του.
Γιατί σε κάθε κόσμο υπάρχει πάντα
ένας άνθρωπος που είναι εκτός κόσμου.
Όποιος σήμερα είναι εκτός κόσμου,
αυτός μόνο θα μιλήσει για ν’ ακουστεί απ’ όλους,
θα μιλήσει όπως δε μίλησε ποτέ κανείς.
Όποιος σήμερα είναι εκτός κόσμου,
αυτός θα δοξαστεί και θα κερδίσει την άλλη όραση
που μόνη αυτή σώζει
από το εκτελεστικό θέαμα των ανθρώπων.

Πώς κερδίζει όμως ο άνθρωπος, αυτός ο εκτός κόσμου άνθρωπος, την ικανότητα να μιλήσει, δηλαδή την ικανότητα για επικοινωνία και αλήθεια; Και πώς, αν ο κόσμος ολόκληρος έχει μεταβληθεί σε ένα είδος εκτελεστικού αποσπάσματος/θεάματος, ο άνθρωπος (σαν άλλος Οιδίπους) θα κερδίσει την όρασή του;

Ο ίδιος πάντως στο «Περί πίστεως» βιβλίο του επισημαίνει με εμφατικότητα: «Ο άνθρωπος ως όλον είναι απογοητευτικός, μία συνεχής διάψευση, μία μόνιμη επιβεβαίωση της μη προσδοκίας, η επιβολή και κατίσχυση του ανέλπιδου. Μόνον η τέχνη, αναφαίρετη και κάθε άλλο παρά γενικευμένη ανθρώπινη ιδιότητα, διασώζει το ανθρώπινο είδος και μας σώζει, κατά καιρούς απ’ την απογοήτευση. Ο ανθρωπισμός ή ο ανθρωποκεντρισμός, λοιπόν, έχουν την έννοια τής ενίοτε διά της τέχνης διάσωσης όλων μας. Δεν υπάρχει άλλη σωτηρία.» («Περί πίστεως», σ. 49).