Τι είναι ο λαϊκισμός;

Δύο νηφάλιοι πολιτικοί επιστήμονες του ΑΠΘ ερευνούν τις

αρνητικές χρήσεις του όρου και τον συνδέουν με την

προσπάθεια σπίλωσης των διεκδικήσεων των εργαζομένων

(«Ιδεοδρόμιο», Τετάρτη 29 Μαϊου 2013, 20.30)

ΤΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΚΑΛΦΑ

 

Στη μνημονιακή συγκυρία, ο όρος «λαϊκισμός» έχει αναδειχθεί σε πασπαρτού κάθε μορφής δημόσιου λόγου. 

Εκτοξεύεται ως κατηγορία σε κάθε τηλεοπτικό πάνελ, διανθίζει την καθημερινή αρθρογραφία, θεμελιώνει και νομιμοποιεί πολιτικές επιλογές και απονομιμοποιεί άλλες. Τι είναι όμως ο λαϊκισμός; Τί συνδέει το «λαϊκό» με το «λαϊκιστικό»; Πώς ακριβώς συγκροτείται ο σύγχρονος αντιλαϊκιστικός λόγος; Πώς εξηγείται η σημερινή ριζοσπαστικοποίησή του; Τέλος, πώς επηρεάζει η κρίση το ελληνικό και το ευρωπαϊκό πεδίο της σύγκρουσης λαϊκισμού/αντιλαϊκισμού; Πρόκειται για επίκαιρα ερωτήματα που προσπαθεί να απαντήσει το τεκμηριωμένο με πλούσια βιβλιογραφία και περιεκτικό βιβλίο του Νικόλα Σεβαστάκη και του Γιάννη Σταυρακάκη Λαϊκισμός, αντιλαϊκισμός και κρίση (εκδόσεις Νεφέλη, 104 σελ.).

 

Ο Σεβαστάκης αναφέρεται σε δύο διακριτά ήδη λαϊκισμού στη σημερινή Ελλάδα, τα οποία διαχωρίζουν το λεγόμενο «αντιμνημονιακό μπλοκ»: έναν «αριστερό δημοκρατικό ‘λαϊκισμό’» ο οποίος οριοθετεί την κρίση «κοινωνιοκεντρικά και ταξικά», και έναν «εθνορατσιστικό λαϊκισμό», ταυτισμένο με τη ριζοσπαστική Δεξιά, ο οποίος οριοθετεί την κρίση εθνικά. Ο Γιάννης Σταυρακάκης από τη μεριά του θα υποστηρίξει πως «η διαμάχη λαϊκισμού-αντιλαϊκισμού αναδύεται πλέον σε αξονική διαιρετική τομή της ελληνικής δημόσιας σφαίρας. Από τη μία, όπως ήταν αναμενόμενο, τα αιτήματα των κοινωνικών στρωμάτων και των πολιτών που βιώνουν τη βίαιη καθοδική κοινωνική κινητικότητα σταδιακά συντάσσονται μεταξύ τους σε ένα διεκδικητικό πλαίσιο που αντιπαραθέτει τον "λαό" στις εγχώριες και ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονομικές ελίτ. Από την άλλη, όπως δεν ήταν το ίδιο αναμενόμενο, ανίκανες και απρόθυμες να οικειοποιηθούν παραγωγικά και να μετουσιώσουν το "λαϊκό", οι εν λόγω ελίτ επιχειρούν να το απωθήσουν ανάγοντάς το στο σύστοιχό του "λαϊκιστικό", στο οποίο βολικά φορτώνουν κάθε κακοδαιμονία».

ΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ. O Nικόλας Αλ. Σεβαστάκης σπούδασε πολιτική επιστήμη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο Lumières-Lyon II. Διδάσκει καθηγητής πολιτική και κοινωνική φιλοσοφία στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ. Τελευταία του βιβλία είναι: Φιλόξενος μηδενισμός, Μια σπουδή στον homo democraticus (Εστία, 2008), Αυτό το πνεύμα που παραδίδει το πνεύμα (Ίνδικτος, 2009), Δοκιμές και αναγνώσεις (Opportuna, 2011) καθώς και η συλλογή επιφυλλίδων από τον Τύπο με τον τίτλο Η τυραννία του αυτονόητου (εκδόσεις Ενθεμάτων της Κυριακάτικης Αυγής, 2012).

Ο Γιάννης Σταυρακάκης σπούδασε πολιτική επιστήμη στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Πανεπιστήμιο του Essex. Διδάσκει ανάλυση πολιτικού λόγου και πολιτική θεωρία στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Στα ελληνικά κυκλοφορούν οι μελέτες του Ο Λακάν και το πολιτικό (Ψυχογιός, 2008) και Η λακανική αριστερά (Σαββάλας, 2012), ενώ έχει συν-επιμεληθεί, το τελευταίο διάστημα, τους συλλογικούς τόμους: Το πολιτικό στη σύγχρονη τέχνη (Εκκρεμές, 2008), Όψεις λογοκρισίας στην Ελλάδα (Νεφέλη, 2008), Νεολαία: ο αστάθμητος παράγοντας; (Πολύτροπον, 2008). (ΠΗΓΗ: Αυγή, Rednotebook)