Τετάρτη 30 Οκτωβρίου 2013

ΔΙΑΣΤΡΕΜΜΑ ΠΟΔΟΚΝΗΜΙΚΗΣ


Στυλιανός Ξειδάκης MD, MSc
Ορθοπαιδικός Χειρουργός


Οι τραυματισμοί αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της αθλητικής δραστηριότητας. Ένας από τους συχνότερους είναι το διάστρεμμα της ποδοκνημικής, που συμβαίνει σε αθλήματα ευρέος διαδεδομένα στη χώρα μας (ποδόσφαιρο, καλαθοσφαίριση, πετοσφαίριση). 


Η ποδοκνημική είναι άρθρωση και αποτελεί έναν πολύπλοκο μηχανισμό ο οποίος αποτελείται κυρίως απο 3 οστά (κνήμη, περόνη και αστράγαλος) τα οποία σύμφωνα με την ανατομική τους θέση δημιουργούν το έσω και το έξω σφυρό, ενώ επίσης υπάρχουν η πτέρνα, το σκαφοειδές οστό, το κυβοειδές οστό και τα σφηνοειδή οστά.
Σημαντικό ρόλο στην ανατομική της άρθρωσης παίζει και η υπαστραγαλική άρθρωση, που θεωρείται μέρος της ποδοκνημικής και αποτελείται από δυο οστά, τον αστράγαλο και την πτέρνα.
Οι επιφάνειες των οστών καλύπτονται από αρθρικό χόνδρο και επίσης η ποδοκνημική άρθρωση περιβάλλεται από ισχυρό σύμπλεγμα συνδέσμων (έξω, έσω, μπροστά και πίσω), οι οποίοι αυξάνουν την σταθερότητα και επομένως τη δύναμη για την επιτέλεση των ανατομικών κινήσεων του ποδιού.
Οι κυριότεροι σύνδεσμοι της άρθρωσης είναι ο πρόσθιος κνημοπερονιαίος, ο πρόσθιος αστραγαλοπερονιαίος, ο πτερνοπερονιαίος, οι έξω πλάγιοι και ο δελτοειδής σύνδεσμος με τις τρείς μοίρες του.
Η λέξη «διάστρεμμα» είναι αρχαία ελληνική, προερχόμενη από το ρήμα «διαστρέφω» (διά + στρέφω = διαστρεβλώνω, παραμορφώνω). Στην νεοελληνική καθομιλουμένη το «διάστρεμμα» αποκαλείται και «στραμπούληγμα» (ιταλικής ετυμολογίας από το strambare και strangolare).
Διάστρεμμα της ποδοκνημικής αρθρώσεως ονομάζεται η βίαιη διάταση των συνδέσμων ή η τραυματική ρήξη(διατομή) αυτών και του θυλάκου της άρθρωσης.
Περιγράφεται από τον ασθενή ως γύρισμα του ποδιού και μπορεί να προέλθει από ένα στραβοπάτημα ή σε αθλητικές δραστηριότητες με πολλές αλλαγές κατεύθυνσης και άλματα.
Τα συμπτώματα συνίστανται σε οίδημα, αιμάτωμα, πόνο, περιορισμένη κινητικότητα της άρθρωσης και χωλότητα (ο ασθενής δεν μπορεί να βαδίσει εύκολα) ενώ συχνά συνοδεύεται από εκχύμωση (μελάνιασμα), που οφείλεται στη διαρροή αίματος στους ιστούς μετά τον τραυματισμό.
Παρά το ότι η διάγνωση τίθεται κλινικά, είναι απαραίτητος ο ακτινολογικός έλεγχος, ώστε να αποκλειστεί η συνύπαρξη κατάγματος.
Ταξινόμηση του διαστρέμματος:
Τα διαστρέμματα της ποδοκνημικής αρθρώσεως διακρίνονται κλινικώς σε τρεις βαθμούς ανάλογα με τη βαρύτητά τους.

  • 1ου Βαθμού (ελαφρό διάστρεμμα), όπου έχουμε διάταση των συνδέσμων και του θυλάκου της άρθρωσης.








  •  2ου Βαθμού (μέσης βαρύτητας), όπου έχουμε μερική ρήξη των συνδέσμων και του θυλάκου της άρθρωσης.
  • 3ου Βαθμού (βαρύ διάστρεμμα), όπου έχουμε πλήρη ρήξη των συνδέσμων και του θυλάκου της άρθρωσης (συχνά κατάγματα της ποδοκνημικής συνοδεύονται και από ρήξεις συνδέσμων ).

Αντιμετώπιση διαστρέμματος (1ου & 2ου Βαθμου):
Πρώτες βοήθειες στο χώρο του ατυχήματος
Εάν το πρόβλημα είναι σοβαρό, πρέπει να διακοπεί αμέσως η άθληση ή το περπάτημα και να τοποθετηθεί αμέσως πάγος και ελαστικός επίδεσμος συμπίεσης στην ποδοκνημική άρθρωση, καθώς και να βεβαιωθεί ο ασθενής ότι δεν υπάρχει κάταγμα. Αν υπάρχει αμφιβολία γι' αυτό, πρέπει να γίνει εξέταση από Ορθοπεδικό. Εάν υπάρχει υποψία για κάταγμα, το πόδι δεν πρέπει να πατηθεί στο έδαφος μέχρι να βγει ακτινογραφία.

Οξεία φάση (48-72ώρες)
Η θεραπεία στην οξεία φάση έχει ως στόχο την μείωση του πόνου και του οιδήματος γι'αυτό και εφαρμόζεται το Κ.Α.Π.Α.
  • Κρυοθεραπεία (Η τοποθέτηση πάγου έχει αξία για τις πρώτες 48 ώρες μετά τον τραυματισμό, τοποθετήστε πάγο στο σκέλος για 15 λεπτά κάθε 4 ώρες)
  • Ανάρροπη θέση (Τοποθετούμε το πάσχον μέλος λίγο πιο ψηλά από το επίπεδο της καρδιάς)
  • Περίδεση (Χρησιμοποιώντας έναν λεπτό επίδεσμο εφαρμόζουμε ελαφριά περίδεση την περιοχή του τραυματισμού με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε η πίεση που ασκεί να χαλαρώνει προοδευτικά όσο πλησιάζουμε κεντρικά στο σώμα μας)
  • Ανάπαυση (Κατά την ανάπαυση αποφεύγουμε οποιαδήποτε δραστηριότητα η οποία αυξάνει τον πόνο ή τα συμπτώματα. Είναι ιδανικό να ξαπλώνουμε σε μια άνετη θέση)
Υποξεία φάση (10-25 μέρες)
Στόχοι μας εδώ και πάντα αναλόγως με το βαθμό του διαστρέμματος είναι να περιορίσουμε και να εξαφανίσουμε τον πόνο καθώς και να μειώσουμε το οίδημα με τα μέσα που η φυσικοθεραπεία μας παρέχει (Yπέρηχο, TENS, Laser κλπ). Παράλληλα σκοπός μας είναι να αυξήσουμε το εύρος της κίνησης, να συνεχίσουμε την προστασία της άρθρωσης με κάποιο δυναμικό νάρθηκα και να περιορίσουμε την απώλεια της μυϊκής δύναμης με ισομετρικές ασκήσεις.
Φάση αποκατάστασης και επιστροφή στις καθημερινές και αθλητικές δραστηριότητες (25 μέρες +..)
Στη φάση αυτή πρέπει να έχουμε περιορίσει σημαντικά το οίδημα (πρήξιμο), να κερδίσουμε πλήρες εύρος κίνησης χωρίς πόνο, να αυξήσουμε τη μυική δύναμη με ισοτονικές και ισοκινητικές ασκήσεις και βεβαίως να ξεκινήσουμε τις ασκήσεις ισορροπίας και ιδιοδεκτικότητας.
Αμέσως μέτα αργά και προοδευτικά σε βαθμό δυσκολίας αλλά και έντασης μπαίνουν ασκήσεις που προσομοιάζουν το άθλημα που μας ενδιαφέρει, με στόχο την πλήρη επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες.
Αντιμετώπιση διαστρέμματος (3ου Βαθμου) (45-90 μέρες)
''Οι πρώτες βοήθειες στο χώρο του ατυχήματος'' και την ''οξεία φάση'' παραμένουν οι ίδιες με τα 1ου και 2ου βαθμού διαστρέμματα ως προς τον τρόπο αντιμετώπισης.
Στο διάστρεμμα 3ου βαθμού επιλέγεται συνήθως η χειρουργική θεραπεία, η οποία συνίσταται σε συρραφή των συνδεσμικών στοιχείων, που έχουν υποστεί ρήξη.
Ακολουθεί συνήθως ακινητοποίηση της άρθρωσης για περίπου 4-5 εβδομάδες με τη φυσικοθεραπεία να ξεκινάει αμέσως μετά έχοντας ως στόχο την μείωση του πόνου και του οιδήματος αλλά και την μείωση της φλεγμονής που θα έχει δημιουργηθεί από τη διαδικασία του χειρουργείου.
Το πρόγραμμα αποκατάστασης συνεχίζεται χωρίς παραλλαγές όπως αναφέρεται στις παρακάτω περιπτώσεις (1ου & 2ου βαθμού).
Χρόνιος πόνος στην ποδοκνημική άρθρωση μετά από διάστρεμμα
Εάν ένα διάστρεμμα ποδοκνημικής (χωρίς κάταγμα) δεν αποκατασταθεί μέσα σε 3-6 μήνες πλήρως και ο ασθενής παραπονείται για πρήξιμο, δυσκαμψία και δυσκολία στην άθληση, τότε μπορεί να υπάρχει οστικό οίδημα, μετατραυματική αστάθεια, μετατραυματικά οστεόφυτα, άσηπτη νέκρωση οστού, διάφορες αρθρίτιδες κλπ. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται αξονική ή μαγνητική τομογραφία ή ακόμα και αρθροσκόπηση της ποδοκνημικής άρθρωσης σε ειδικό Ορθοπεδικό Κέντρο.
Η πρόληψη του στραμπουλήγματος του αστραγάλου είναι σημαντική δεδομένου ότι ο τραυματισμός αυτός είναι από τους συχνότερους τόσο σε αυτούς που κάνουν σπορ όσο και στους υπόλοιπους.
  • Η ορθή επιλογή των παπουτσιών,
  • Η προθέρμανση πριν από την άσκηση ή το σπορ,
  • Η εφαρμογή στηρικτικών επιδέσμων στον αστράγαλο, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην πρόληψη.
  • Παράλληλα όταν κάποιος τρέχει ή ασκείται σε ανώμαλο ή βρεγμένο έδαφος, πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός.
  • Οι διατάσεις μετά από την άσκηση δεν πρέπει να παραλείπονται.
Συνοπτικά θα τονίσουμε ότι ένας μεγάλος αριθμός των διαστρεμμάτων του αστραγάλου που είναι η συνηθέστερη μορφή τραυματισμού κατά την άθληση, είναι δυνατόν να προληφθούν. Η συμβολή του ειδικού ιατρού και η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή μετά από τον αποκλεισμό της πιθανότητας κατάγματος, επιτρέπει στις πλείστες περιπτώσεις, πλήρη αποκατάσταση.