Ο Αλέξανδρος Παπάγος (9 Δεκεμβρίου 1883 – 4 Οκτωβρίου 1955) ήταν Έλληνας στρατιωτικός και πολιτικός. Διετέλεσε Αρχιστράτηγος κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο (1940-1941) και την περίοδο 1949 - 1951 και μετέπειτα Πρωθυπουργός της χώρας (1952 - 1955). Επίσης, ήταν 1 από τους 2 μοναδικούς κατόχους του βαθμού του Στρατάρχη (ο άλλος ήταν ο Θεόδωρος Γρίβας).
«Ἀπό...
«Ἀπό...
ἕκτης πρωϊνῆς ὥρας σήμερον περιερχόμεθα εἰς έμπόλεμον κατάστασιν πρὸς Ἰταλίαν. Ἄμυνα ἐθνικοῦ ἐδάφους διεξαχθῇ βάσει διαταγῶν ἅς ἔχετε. Ἐφαρμόσατε σχέδιον Ἐπιστρατεύσως». Ἡ πρώτη διαταγή του Παπάγου. Ἡ λακωνικότητά της αποδείκνυε τὸ μέγεθος τῆς προπαρασκευῆς πού εἶχε πραγματοποιηθεῖ.
Φωτογραφία: 28 -10 – 1940 – Διαταγή Παπάγου
Την 23:30 της 4ης Οκτ. 1955, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος, στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος, σε ηλικία 72 χρονών, άφησε την τελευταία του πνοή, στην οικία του στην Εκάλη, συνεπεία πνευμονικής ασθένειας, από την οποία υπέφερε από εξαμήνου. Ο Παπάγος ηγήθηκε του ελληνικού στρατού κατά τον ελληνο-ιταλικό και ελληνο-γερμανικό πόλεμο(1940-41) και στο τελευταίο έτος του πολέμου για την καταστολή της κομμουνιστικής ανταρσίας(1946-49). Από την 18η Νοε. 1952, μέχρι του θανάτου του, διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδος. Το 1911 νυμφεύθηκε την Μαρία Καλλίνσκη, εγγονή του στρατηγού Τιμολέοντος Βάσσου, με την οποία απέκτησε δύο τέκνα (Λεωνίδας, Ειρήνη).
Ο Παπάγος γεννήθηκε την 9η Δεκ. 1883 στην Αθήνα. ο πατέρας ήταν ο στρατηγός Λεωνίδας Παπάγος και η μητέρα του η Μαρία Αβέρωφ. Αποφοίτησε από την Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή και στην συνέχεια ενεγράφη στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επιθυμώντας να σταδιοδρομήσει στον στρατό και έχοντας υπερβεί το όριο ηλικίας για να εισέλθει στην Σχολή Ευελπίδων, φοίτησε στην αντίστοιχη σχολή των Βρυξελλών(1902-04) και στην σχολή ιππικού της Υπρ(1904-06).
Το 1906 κατετάγη στον Ελληνικό Στρατό ως ανθυπίλαρχος. Το 1910 υπηρέτησε ως υπασπιστής του Ελ. Βενιζέλου, ενώ κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων ως διαγγελέας του Αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου. Μετά την εκθρόνιση του βασιλέως Κωνσταντίνου από τον Βενιζέλο (Ιουν. 1917), ο Παπάγος απομακρύνθηκε από τον στρατό και συνέχεια εκτοπίσθηκε σε νησιά των Κυκλάδων. Μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές της 20ης Νοε. 1920, επανήλθε στον στρατό με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχου και συμμετείχε στην Μικρασιατική Εκστρατεία ως επιτελάρχης της Μεραρχίας Ιππικού, τιμηθείς με το Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας.
Τον Οκτ. του 1923 τέθηκε εκ νέου σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία επανελθών το 1926 ως συνταγματάρχης. Την 10η Οκτ. 1935 ο αντιστράτηγος Παπάγος ως αρχηγός του ΓΕΣ, μαζί με τους αρχηγούς του ΓΕΝ και του ΓΕΑ, υποναύαρχο Δημ. Οικονόμου και υποπτέραρχο Γεωργ. Ρέππα, υποχρέωσαν σε παραίτηση τον πρωθυπουργό Παναγή Τσαλδάρη, τον οποίον διαδέχθηκε ο στρατηγός Κονδύλης,ο οποίος διεξήγαγε το δημοψήφισμα, για την επάνοδο του βασιλέως Γεωργίου Β΄(Νοε. 1935).
Φωτογραφία: Ο Παπάγος στο Αλβανικό Μέτωπο
Φωτογραφία: O Παπάγος στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης
Ο Αρχιστράτηγος του ΟΧΙ
Ο Παπάγος παρέμεινε στην θέση του Αρχηγού του Στρατού, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ι. Μεταξά, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην αναδιοργάνωση του στρατού. Από την θέση του αρχιστράτηγου διεύθυνε τον πόλεμο κατά της Ιταλίας και της Γερμανίας, μέχρι την 23η Απριλίου 1941, οπότε και παραιτήθηκε, αρνηθείς να μεταβεί με την κυβέρνηση στην Κρήτη και για να μην συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις παραδόσεως. Τον Ιουλ. του 1943 συνελήφθη από τους Γερμανούς ως αρχηγός της αντιστασιακής οργανώσεως «Στρατιωτική Ιεραρχία», μαζί τους Αντιστράτηγους: Κων. Μπακόπουλο, Ιωαν. Πιτσίκα, Παν. Δέδε και Γεώργ. Κοσμά. Οι συλληφθέντες στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως της Γερμανίας (Οράνιεμπουργκ, Φλύσσελμπουργκ, Νίντερντορφ) και κατέληξαν στο Νταχάου, μέχρι το τέλος του πολέμου(Μάιος 1945).
Φωτογραφία: Ο Παπάγος με τον Μεταξά
Φωτογραφία: O Παπάγος στον Ελληνικό Συναγερμό
Ο Στρατάρχης
Την 20η Ιανουαρίου 1949, ο πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης ανακάλεσε τον στρατηγό Αλέξανδρο Παπάγο και τον διόρισε Αρχιστράτηγο, με τις γιγαντιαίες αρμοδιότητες που απαίτησε. Παρά τις αμφισβητήσεις που υπάρχουν για την προσφορά του, ο εξηνταεξάχρονος Παπάγος με τις δάφνες του έπους του 1940 και τις περγαμηνές από τον εγκλεισμό του στα γερμανικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως, υπήρξε ένας είδος μεσσία για την πολεμική προσπάθεια του έθνους. Η επιβολή αυστηρότατης πειθαρχίας στο στράτευμα και η εκτέλεση άνευ καμίας αντιρρήσεως των διαταγών του από τους διοικητάς των Σωμάτων Στρατού, οι οποίοι ήσαν συνταγματάρχες όταν ήταν αρχηγός στρατού, υπήρξαν αποφασιστικής σημασίας ενέργειες για την οριστική νίκη. Την 17η Οκτ. 1949 η βουλή ομόφωνα, του απένειμε ισοβίως το βαθμό του Στρατάρχου του ελληνικού στρατού σε αναγνώριση των υπηρεσιών του προς την πατρίδα.
Ο Πρωθυπουργός
Τον Μάιο του 1951 παραιτήθηκε από τον ενεργό υπηρεσία. Στις εκλογές του Σεπ. του 1951, κατήλθε ως αρχηγός του νεοϊδρυθέντος κόμματος του «Ελληνικού συναγερμού» λαβών ποσοστό 36,53%, χωρίς όμως να μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση, ενώ στις εκλογές του Νοε. του 1952 κατέκτησε σαρωτική νίκη. Η διακυβέρνηση του χαρακτηρίσθηκε από την δυναμική άνοδο της οικονομίας η οποία υπήρξε αποτέλεσμα:
α. Της υποτιμήσεως της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής έναντι του δολαρίου(το δολάριο από τις 15.000 ανήλθε στις 30.000 δρχ.). β. Της προσελκύσεως επενδυτών. γ. Της αυξήσεως των εξαγωγών λόγω της υποτιμήσεως της δραχμής. δ. Της αναπτύξεως του τουρισμού ε. Του κλίματος ασφάλειας και αποτελεσματικότητος που επέβαλλε η νέα κυβέρνησή. Ο Παπάγος κλήθηκε να διαχειριστεί το κυπριακό πρόβλημα το οποίο είχε εισέλθει στη φάση του ένοπλου αγώνος της ΕΟΚΑ(Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών), μετά την απόρριψη προσφυγής στον ΟΗΕ του αιτήματος της Ελλάδος για την παροχή αυτοδιαθέσεως στην Κύπρο. Τον Σεπ. του 1955 ξέσπασαν οι διωγμοί εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως, λόγω του Κυπριακού. Κατά την διάρκεια της θητείας του συνελήφθη και καταδικάσθηκε σε θάνατο, το ηγετικό μέλος του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ Νικόλαος Πλουμπίδης.
Φωτογραφία: Παπάγος και Αντενάουερ
Ο Αλέξανδρος Παπάγος προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες προς την πατρίδα τόσο ως στρατιωτικός, όσο και ως πολιτικός ηγέτης. Έζησε όλη του την ζωή με στρατιωτική λιτότητα, εντιμότητα, ανιδιοτέλεια, ενώ επέδειξε υψηλότατο αίσθημα ευθύνης κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του.
Φωτογραφία: 28 -10 – 1940 – Διαταγή Παπάγου
Την 23:30 της 4ης Οκτ. 1955, ο πρωθυπουργός της Ελλάδος, στρατάρχης Αλέξανδρος Παπάγος, σε ηλικία 72 χρονών, άφησε την τελευταία του πνοή, στην οικία του στην Εκάλη, συνεπεία πνευμονικής ασθένειας, από την οποία υπέφερε από εξαμήνου. Ο Παπάγος ηγήθηκε του ελληνικού στρατού κατά τον ελληνο-ιταλικό και ελληνο-γερμανικό πόλεμο(1940-41) και στο τελευταίο έτος του πολέμου για την καταστολή της κομμουνιστικής ανταρσίας(1946-49). Από την 18η Νοε. 1952, μέχρι του θανάτου του, διετέλεσε πρωθυπουργός της Ελλάδος. Το 1911 νυμφεύθηκε την Μαρία Καλλίνσκη, εγγονή του στρατηγού Τιμολέοντος Βάσσου, με την οποία απέκτησε δύο τέκνα (Λεωνίδας, Ειρήνη).
Ο Παπάγος γεννήθηκε την 9η Δεκ. 1883 στην Αθήνα. ο πατέρας ήταν ο στρατηγός Λεωνίδας Παπάγος και η μητέρα του η Μαρία Αβέρωφ. Αποφοίτησε από την Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή και στην συνέχεια ενεγράφη στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επιθυμώντας να σταδιοδρομήσει στον στρατό και έχοντας υπερβεί το όριο ηλικίας για να εισέλθει στην Σχολή Ευελπίδων, φοίτησε στην αντίστοιχη σχολή των Βρυξελλών(1902-04) και στην σχολή ιππικού της Υπρ(1904-06).
Το 1906 κατετάγη στον Ελληνικό Στρατό ως ανθυπίλαρχος. Το 1910 υπηρέτησε ως υπασπιστής του Ελ. Βενιζέλου, ενώ κατά την διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων ως διαγγελέας του Αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου. Μετά την εκθρόνιση του βασιλέως Κωνσταντίνου από τον Βενιζέλο (Ιουν. 1917), ο Παπάγος απομακρύνθηκε από τον στρατό και συνέχεια εκτοπίσθηκε σε νησιά των Κυκλάδων. Μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές της 20ης Νοε. 1920, επανήλθε στον στρατό με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχου και συμμετείχε στην Μικρασιατική Εκστρατεία ως επιτελάρχης της Μεραρχίας Ιππικού, τιμηθείς με το Χρυσούν Αριστείο Ανδρείας.
Τον Οκτ. του 1923 τέθηκε εκ νέου σε αυτεπάγγελτη αποστρατεία επανελθών το 1926 ως συνταγματάρχης. Την 10η Οκτ. 1935 ο αντιστράτηγος Παπάγος ως αρχηγός του ΓΕΣ, μαζί με τους αρχηγούς του ΓΕΝ και του ΓΕΑ, υποναύαρχο Δημ. Οικονόμου και υποπτέραρχο Γεωργ. Ρέππα, υποχρέωσαν σε παραίτηση τον πρωθυπουργό Παναγή Τσαλδάρη, τον οποίον διαδέχθηκε ο στρατηγός Κονδύλης,ο οποίος διεξήγαγε το δημοψήφισμα, για την επάνοδο του βασιλέως Γεωργίου Β΄(Νοε. 1935).
Φωτογραφία: Ο Παπάγος στο Αλβανικό Μέτωπο
Φωτογραφία: O Παπάγος στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης
Ο Αρχιστράτηγος του ΟΧΙ
Ο Παπάγος παρέμεινε στην θέση του Αρχηγού του Στρατού, μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Ι. Μεταξά, συμβάλλοντας αποφασιστικά στην αναδιοργάνωση του στρατού. Από την θέση του αρχιστράτηγου διεύθυνε τον πόλεμο κατά της Ιταλίας και της Γερμανίας, μέχρι την 23η Απριλίου 1941, οπότε και παραιτήθηκε, αρνηθείς να μεταβεί με την κυβέρνηση στην Κρήτη και για να μην συμμετάσχει στις διαπραγματεύσεις παραδόσεως. Τον Ιουλ. του 1943 συνελήφθη από τους Γερμανούς ως αρχηγός της αντιστασιακής οργανώσεως «Στρατιωτική Ιεραρχία», μαζί τους Αντιστράτηγους: Κων. Μπακόπουλο, Ιωαν. Πιτσίκα, Παν. Δέδε και Γεώργ. Κοσμά. Οι συλληφθέντες στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως της Γερμανίας (Οράνιεμπουργκ, Φλύσσελμπουργκ, Νίντερντορφ) και κατέληξαν στο Νταχάου, μέχρι το τέλος του πολέμου(Μάιος 1945).
Φωτογραφία: Ο Παπάγος με τον Μεταξά
Φωτογραφία: O Παπάγος στον Ελληνικό Συναγερμό
Ο Στρατάρχης
Την 20η Ιανουαρίου 1949, ο πρωθυπουργός Θεμιστοκλής Σοφούλης ανακάλεσε τον στρατηγό Αλέξανδρο Παπάγο και τον διόρισε Αρχιστράτηγο, με τις γιγαντιαίες αρμοδιότητες που απαίτησε. Παρά τις αμφισβητήσεις που υπάρχουν για την προσφορά του, ο εξηνταεξάχρονος Παπάγος με τις δάφνες του έπους του 1940 και τις περγαμηνές από τον εγκλεισμό του στα γερμανικά στρατόπεδα συγκεντρώσεως, υπήρξε ένας είδος μεσσία για την πολεμική προσπάθεια του έθνους. Η επιβολή αυστηρότατης πειθαρχίας στο στράτευμα και η εκτέλεση άνευ καμίας αντιρρήσεως των διαταγών του από τους διοικητάς των Σωμάτων Στρατού, οι οποίοι ήσαν συνταγματάρχες όταν ήταν αρχηγός στρατού, υπήρξαν αποφασιστικής σημασίας ενέργειες για την οριστική νίκη. Την 17η Οκτ. 1949 η βουλή ομόφωνα, του απένειμε ισοβίως το βαθμό του Στρατάρχου του ελληνικού στρατού σε αναγνώριση των υπηρεσιών του προς την πατρίδα.
Ο Πρωθυπουργός
Τον Μάιο του 1951 παραιτήθηκε από τον ενεργό υπηρεσία. Στις εκλογές του Σεπ. του 1951, κατήλθε ως αρχηγός του νεοϊδρυθέντος κόμματος του «Ελληνικού συναγερμού» λαβών ποσοστό 36,53%, χωρίς όμως να μπορέσει να σχηματίσει κυβέρνηση, ενώ στις εκλογές του Νοε. του 1952 κατέκτησε σαρωτική νίκη. Η διακυβέρνηση του χαρακτηρίσθηκε από την δυναμική άνοδο της οικονομίας η οποία υπήρξε αποτέλεσμα:
α. Της υποτιμήσεως της συναλλαγματικής ισοτιμίας της δραχμής έναντι του δολαρίου(το δολάριο από τις 15.000 ανήλθε στις 30.000 δρχ.). β. Της προσελκύσεως επενδυτών. γ. Της αυξήσεως των εξαγωγών λόγω της υποτιμήσεως της δραχμής. δ. Της αναπτύξεως του τουρισμού ε. Του κλίματος ασφάλειας και αποτελεσματικότητος που επέβαλλε η νέα κυβέρνησή. Ο Παπάγος κλήθηκε να διαχειριστεί το κυπριακό πρόβλημα το οποίο είχε εισέλθει στη φάση του ένοπλου αγώνος της ΕΟΚΑ(Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών), μετά την απόρριψη προσφυγής στον ΟΗΕ του αιτήματος της Ελλάδος για την παροχή αυτοδιαθέσεως στην Κύπρο. Τον Σεπ. του 1955 ξέσπασαν οι διωγμοί εναντίον των Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως, λόγω του Κυπριακού. Κατά την διάρκεια της θητείας του συνελήφθη και καταδικάσθηκε σε θάνατο, το ηγετικό μέλος του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ Νικόλαος Πλουμπίδης.
Φωτογραφία: Παπάγος και Αντενάουερ
Ο Αλέξανδρος Παπάγος προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίες προς την πατρίδα τόσο ως στρατιωτικός, όσο και ως πολιτικός ηγέτης. Έζησε όλη του την ζωή με στρατιωτική λιτότητα, εντιμότητα, ανιδιοτέλεια, ενώ επέδειξε υψηλότατο αίσθημα ευθύνης κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του.
