Βήματα ισότητας. Το 1974 η Ζωζώ Χριστοδούλου έγινε η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που έτρεξε επίσημα στην απόσταση των 42.195 μέτρων
Αν...
Αν...
έχετε τρέξει σε αγώνες στην Αθήνα σίγουρα θα σας έχει εξυπηρετήσει ή θα σας έχει χαρίσει το χειροκρότημά της. Η Ζωζώ Χριστοδούλου είναι μία αξιαγάπητη φυσιογνωμία στον δρομικό χώρο αφού εδώ και 15 περίπου χρόνια βοηθά εθελοντικά στους περισσότερους αγώνες δρόμου στην Αττική, πάντα με ζεστό χαμόγελο και την καλύτερη διάθεση.
Αυτό που δεν γνωρίζουν πολλοί, όμως, είναι πως η μικροκαμωμένη Ζωζώ υπήρξε η πρώτη γυναίκα που έλαβε μέρος και τερμάτισε επίσημα σε έναν αγώνα Μαραθώνιου στη χώρα μας.
Ήταν από τις πρώτες που δεν φοβήθηκαν να βγουν στον δρόμο και, κόντρα στα στερεότυπα της εποχής, να κάνει αυτό που ήθελε από παιδί. Να τρέχει!
Είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με την Ζωζώ Χριστοδούλου και την «αναγκάσαμε» να γυρίσει πίσω στον χρόνο και τις πρώτες της δρομικές περιπέτειες αλλά και τη συμμετοχή της στον Μαραθώνιο της Αθήνας.
Από πότε θυμάστε τον εαυτό σας να τρέχει;
Αν και είμαι Κύπρια, γεννήθηκα στο Κάιρο όπου έμεινα μέχρι τα 16 μου χρόνια όταν και ήρθα στην Ελλάδα. Είχα την τρέλα να τρέχω. Έβαζα το κεφάλι κάτω και έτρεχα. Μόνο που στο Κάιρο δεν ήταν πάντοτε εύκολο να το κάνω.
Όταν ήρθα στην Ελλάδα, λοιπόν, βρήκα τον αθλητικό όμιλο Φιλοθέης. Γράφτηκα στον σύλλογο και το πρώτο πράγμα που είπα ήταν «μου αρέσει η Ελλάδα» απλά και μόνο επειδή πλέον είχα τη δυνατότητα να τρέχω.
Ο πρώτος μου προπονητής ήταν ο Ιωάννης Κορρές. Έκανα μαζί του μικρότερες αποστάσεις, 200-400μ. Το όνειρο μου είχε γίνει πραγματικότητα!
Και πότε ήρθαν οι μεγαλύτερες αποστάσεις;
Λίγο αργότερα ξεκίνησα να σπουδάζω ψυχολογία. Πηγαίνοντας στη σχολή το απόγευμα άρχισα να πηγαίνω στον Εθνικό και να προπονούμαι τις πρωινές ώρες. Προπονητής μου εκεί ήταν ο Ηλίας Αντζουλάτος, ο οποίος με ανέβασε στις αποστάσεις δηλαδή στα 800 και 1.500μ. Ήταν κάτι που το ήθελα κι εγώ. Αυτές τότε ήταν και οι μεγαλύτερες αποστάσεις που επιτρέπονταν στις γυναίκες σε αγωνιστικό επίπεδο.
Τι προπόνηση κάνατε;
Έκανα 4-5χλμ. προθέρμανση και μετά επαναλήψεις με 400άρια, 600άρια κ.α. κυρίως με πολλά μικρά κομμάτια. Συνεχόμενο τρέξιμο έκανα 1-2 φορές την εβδομάδα μέχρι όμως τα 60 λεπτά. Αυτή ήταν κι η αγαπημένη μου προπόνηση.
Ποια ήταν η αντίδραση και η στάση των ανδρών, συναθλητών και άλλων δρομέων στο Στάδιο;
Οι συναθλητές που έτρεχαν μαζί μας ήταν εξαιρετικοί. Όταν, όμως, έβγαινα έξω να τρέξω άκουγα ό,τι μπορείς να φανταστείς. «Πήγαινε να πλύνεις πιάτα», «τρέξε να προλάβεις» κλπ. Και φυσικά παρόμοιες συστάσεις άκουγα και από φίλους και γνωστούς, ακόμα και γυναίκες, όπως ότι ο αθλητισμός δεν είναι για γι’ εμάς, θα χαλάσει το σώμα μου, το πρόσωπό μου κλπ.
Πώς προέκυψε ο Μαραθώνιος;
Ο Μαραθώνιος στις γυναίκες είχε ήδη γίνει πράξη στο εξωτερικό κι έτσι με τον προπονητή μου λέγαμε να προετοιμαστώ το 1975 να τρέξω κι εγώ. Μαθαίνοντας όμως το 1974, μία σχεδόν εβδομάδα πριν από τη διεξαγωγή του Κλασικού Μαραθώνιου της Αθήνας (19 Οκτωβρίου) ότι θα έρθουν 44 Γερμανίδες να τρέξουν είπα πως ήθελα κι εγώ. Έτσι, ενώ προετοιμαζόμουν για τους αγώνες του καλοκαιριού, την Τρίτη (5 μέρες πριν από τον αγώνα) έκανα τη μεγαλύτερη απόσταση που είχα τρέξει έως τότε, 21χλμ.
Στη συνέχεια, πέρασα από γιατρό, καρδιολόγο, ενώ την τελική άδεια του ΣΕΓΑΣ για να αγωνιστώ την πήρα από την Ηλία τον Μισαηλίδη, έναν άνθρωπο που στήριξε όσο λίγοι την παρουσία των γυναικών στον αθλητισμό και για μένα είναι ο «πατέρας» του γυναικείου αθλητισμού.
Οι άνδρες δρομείς πώς σας υποδέχθηκαν;
Όταν περνούσαμε από τους γιατρούς, όλοι ήταν υπέρ. Αυτό ήταν πολύ ωραίο κι ενθαρρυντικό. Αν έβλεπα έστω κι έναν αθλητή να ήταν κατά θα αποθαρρυνόμουν. Βέβαια είχα μεγάλη στήριξη και από τον προπονητή μου.
Πείτε μας λίγο για την ημέρα του αγώνα…
Η ημέρα εκείνη ήταν μία πολύ χαρούμενη μέρα. Νωρίς το πρωί, λοιπόν, πήγαμε στον Μαραθώνα, όλοι άνδρες και 45 γυναίκες. Όταν ξεκινήσαμε ήταν μπροστά ο προπονητής μου και μου έδινε τον ρυθμό. Του είπα «φύγε, άσε μα να φτάσω μόνη στον τερματισμό». Ξεκίνησα με σκοπό να τερματίσω και μόνο. Έπρεπε να τερματίσω για να πείσω ότι οι γυναίκες μπορούν. Σε αντίθετη περίπτωση θα επιβεβαίωνα όσους ισχυρίζονταν το αντίθετο. Στη διαδρομή μου φώναζαν «Εσύ είσαι η Ελληνίδα; Πρώτη θα βγεις». Όταν μπήκα στο Στάδιο ήταν μία στιγμή που δεν περιγράφεται και δεν ξεχνιέται. Μπορεί να άκουγα και τα χειροκροτήματα και τις επευφημίες, ήμουν όμως «αλλού». Ένα συναίσθημα που καταλαβαίνει μόνο αυτός που τρέχει μαραθώνιο και τερματίζει μέσα σε αυτό το Στάδιο. Μία συγκίνηση πολύ μεγάλη. Κούραση αισθανόμουν στα μάγουλα μου από τα πολλά χαμόγελα που «μοίραζα» στη διαδρομή σε αυτούς που μου φώναζαν. Το υπόλοιπο σώμα ήταν μία χαρά. Τερμάτισα 6η γυναίκα και 427η στο σύνολο 650 δρομέων.
Η επόμενη μέρα;
Την επόμενη μέρα ήμουν 1,5 κιλό λιγότερο, ήμουν όμως πολύ ευτυχισμένη. Άρχισε, βέβαια, να λέγεται ότι όλο αυτό το έκανα γιατί ήθελα να ξεκινήσω μία επανάσταση. Πραγματικά, καμία σχέση. Ήμουν ήδη αθλήτρια, αυτό που μου άρεσε να κάνω ήταν να τρέχω, και το έκανα γιατί αυτό με ενδιέφερε. Ήταν η ζωή μου, το οξυγόνο μου, τα πάντα…
Σήμερα η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Ποια είναι η γνώμη σας;
Χαίρομαι πάρα πολύ που βλέπω πολλές γυναίκες να τρέχουν. Έχει αλλάξει όλη η νοοτροπία της κοινωνίας, αλλά και η δική τους, έχει αλλάξει το μυαλό τους αλλά και το σώμα τους.
Όταν έτρεχα εγώ τη δεκαετία του ’70 οι γυναίκες δεν έτρεχαν. Κι όταν έβγαινα έξω στον δρόμο για τρέξιμο, άκουγα συνέχεια πειράγματα και «εξυπνάδες». Βέβαια, πρέπει να πω πως είχε τη στήριξη των συναθλητών μου, ενώ υπήρχαν κι άλλοι ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι που βοήθησαν.
Από την άλλη ζηλεύω. Έχουν αλλάξει τα πράγματα και ο άνθρωπος επιδιώκει να είναι έξω στη φύση και τρέχει. Επειδή, εδώ και πολλά χρόνια, δεν μπορώ εγώ να τρέχω, συμμετέχω σαν εθελόντρια γιατί θέλω να τους ενθαρρύνω.
Και πραγματικά, δεν περίμενα ότι το τρέξιμο θα διαδοθεί σε αυτόν τον βαθμό. Εδώ στην Ελλάδα δεν περίμενα αυτήν την εξέλιξη. Σκεφτόμουν παλιότερα πως θα τρέχουν άνδρες και γυναίκες μαζί. Και τώρα συμβαίνει. Άνδρες, γυναίκες, πιτσιρίκια. Δεν το περίμενα σε τέτοιο βαθμό. Το χαίρομαι γιατί ο κόσμος γυμνάζεται.
Αυτό που δεν γνωρίζουν πολλοί, όμως, είναι πως η μικροκαμωμένη Ζωζώ υπήρξε η πρώτη γυναίκα που έλαβε μέρος και τερμάτισε επίσημα σε έναν αγώνα Μαραθώνιου στη χώρα μας.
Ήταν από τις πρώτες που δεν φοβήθηκαν να βγουν στον δρόμο και, κόντρα στα στερεότυπα της εποχής, να κάνει αυτό που ήθελε από παιδί. Να τρέχει!
Είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με την Ζωζώ Χριστοδούλου και την «αναγκάσαμε» να γυρίσει πίσω στον χρόνο και τις πρώτες της δρομικές περιπέτειες αλλά και τη συμμετοχή της στον Μαραθώνιο της Αθήνας.
Από πότε θυμάστε τον εαυτό σας να τρέχει;
Αν και είμαι Κύπρια, γεννήθηκα στο Κάιρο όπου έμεινα μέχρι τα 16 μου χρόνια όταν και ήρθα στην Ελλάδα. Είχα την τρέλα να τρέχω. Έβαζα το κεφάλι κάτω και έτρεχα. Μόνο που στο Κάιρο δεν ήταν πάντοτε εύκολο να το κάνω.
Όταν ήρθα στην Ελλάδα, λοιπόν, βρήκα τον αθλητικό όμιλο Φιλοθέης. Γράφτηκα στον σύλλογο και το πρώτο πράγμα που είπα ήταν «μου αρέσει η Ελλάδα» απλά και μόνο επειδή πλέον είχα τη δυνατότητα να τρέχω.
Ο πρώτος μου προπονητής ήταν ο Ιωάννης Κορρές. Έκανα μαζί του μικρότερες αποστάσεις, 200-400μ. Το όνειρο μου είχε γίνει πραγματικότητα!
Και πότε ήρθαν οι μεγαλύτερες αποστάσεις;
Λίγο αργότερα ξεκίνησα να σπουδάζω ψυχολογία. Πηγαίνοντας στη σχολή το απόγευμα άρχισα να πηγαίνω στον Εθνικό και να προπονούμαι τις πρωινές ώρες. Προπονητής μου εκεί ήταν ο Ηλίας Αντζουλάτος, ο οποίος με ανέβασε στις αποστάσεις δηλαδή στα 800 και 1.500μ. Ήταν κάτι που το ήθελα κι εγώ. Αυτές τότε ήταν και οι μεγαλύτερες αποστάσεις που επιτρέπονταν στις γυναίκες σε αγωνιστικό επίπεδο.
Τι προπόνηση κάνατε;
Έκανα 4-5χλμ. προθέρμανση και μετά επαναλήψεις με 400άρια, 600άρια κ.α. κυρίως με πολλά μικρά κομμάτια. Συνεχόμενο τρέξιμο έκανα 1-2 φορές την εβδομάδα μέχρι όμως τα 60 λεπτά. Αυτή ήταν κι η αγαπημένη μου προπόνηση.
Ποια ήταν η αντίδραση και η στάση των ανδρών, συναθλητών και άλλων δρομέων στο Στάδιο;
Οι συναθλητές που έτρεχαν μαζί μας ήταν εξαιρετικοί. Όταν, όμως, έβγαινα έξω να τρέξω άκουγα ό,τι μπορείς να φανταστείς. «Πήγαινε να πλύνεις πιάτα», «τρέξε να προλάβεις» κλπ. Και φυσικά παρόμοιες συστάσεις άκουγα και από φίλους και γνωστούς, ακόμα και γυναίκες, όπως ότι ο αθλητισμός δεν είναι για γι’ εμάς, θα χαλάσει το σώμα μου, το πρόσωπό μου κλπ.
Πώς προέκυψε ο Μαραθώνιος;
Ο Μαραθώνιος στις γυναίκες είχε ήδη γίνει πράξη στο εξωτερικό κι έτσι με τον προπονητή μου λέγαμε να προετοιμαστώ το 1975 να τρέξω κι εγώ. Μαθαίνοντας όμως το 1974, μία σχεδόν εβδομάδα πριν από τη διεξαγωγή του Κλασικού Μαραθώνιου της Αθήνας (19 Οκτωβρίου) ότι θα έρθουν 44 Γερμανίδες να τρέξουν είπα πως ήθελα κι εγώ. Έτσι, ενώ προετοιμαζόμουν για τους αγώνες του καλοκαιριού, την Τρίτη (5 μέρες πριν από τον αγώνα) έκανα τη μεγαλύτερη απόσταση που είχα τρέξει έως τότε, 21χλμ.
Στη συνέχεια, πέρασα από γιατρό, καρδιολόγο, ενώ την τελική άδεια του ΣΕΓΑΣ για να αγωνιστώ την πήρα από την Ηλία τον Μισαηλίδη, έναν άνθρωπο που στήριξε όσο λίγοι την παρουσία των γυναικών στον αθλητισμό και για μένα είναι ο «πατέρας» του γυναικείου αθλητισμού.
Οι άνδρες δρομείς πώς σας υποδέχθηκαν;
Όταν περνούσαμε από τους γιατρούς, όλοι ήταν υπέρ. Αυτό ήταν πολύ ωραίο κι ενθαρρυντικό. Αν έβλεπα έστω κι έναν αθλητή να ήταν κατά θα αποθαρρυνόμουν. Βέβαια είχα μεγάλη στήριξη και από τον προπονητή μου.
Πείτε μας λίγο για την ημέρα του αγώνα…
Η ημέρα εκείνη ήταν μία πολύ χαρούμενη μέρα. Νωρίς το πρωί, λοιπόν, πήγαμε στον Μαραθώνα, όλοι άνδρες και 45 γυναίκες. Όταν ξεκινήσαμε ήταν μπροστά ο προπονητής μου και μου έδινε τον ρυθμό. Του είπα «φύγε, άσε μα να φτάσω μόνη στον τερματισμό». Ξεκίνησα με σκοπό να τερματίσω και μόνο. Έπρεπε να τερματίσω για να πείσω ότι οι γυναίκες μπορούν. Σε αντίθετη περίπτωση θα επιβεβαίωνα όσους ισχυρίζονταν το αντίθετο. Στη διαδρομή μου φώναζαν «Εσύ είσαι η Ελληνίδα; Πρώτη θα βγεις». Όταν μπήκα στο Στάδιο ήταν μία στιγμή που δεν περιγράφεται και δεν ξεχνιέται. Μπορεί να άκουγα και τα χειροκροτήματα και τις επευφημίες, ήμουν όμως «αλλού». Ένα συναίσθημα που καταλαβαίνει μόνο αυτός που τρέχει μαραθώνιο και τερματίζει μέσα σε αυτό το Στάδιο. Μία συγκίνηση πολύ μεγάλη. Κούραση αισθανόμουν στα μάγουλα μου από τα πολλά χαμόγελα που «μοίραζα» στη διαδρομή σε αυτούς που μου φώναζαν. Το υπόλοιπο σώμα ήταν μία χαρά. Τερμάτισα 6η γυναίκα και 427η στο σύνολο 650 δρομέων.
Η επόμενη μέρα;
Την επόμενη μέρα ήμουν 1,5 κιλό λιγότερο, ήμουν όμως πολύ ευτυχισμένη. Άρχισε, βέβαια, να λέγεται ότι όλο αυτό το έκανα γιατί ήθελα να ξεκινήσω μία επανάσταση. Πραγματικά, καμία σχέση. Ήμουν ήδη αθλήτρια, αυτό που μου άρεσε να κάνω ήταν να τρέχω, και το έκανα γιατί αυτό με ενδιέφερε. Ήταν η ζωή μου, το οξυγόνο μου, τα πάντα…
Σήμερα η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Ποια είναι η γνώμη σας;
Χαίρομαι πάρα πολύ που βλέπω πολλές γυναίκες να τρέχουν. Έχει αλλάξει όλη η νοοτροπία της κοινωνίας, αλλά και η δική τους, έχει αλλάξει το μυαλό τους αλλά και το σώμα τους.
Όταν έτρεχα εγώ τη δεκαετία του ’70 οι γυναίκες δεν έτρεχαν. Κι όταν έβγαινα έξω στον δρόμο για τρέξιμο, άκουγα συνέχεια πειράγματα και «εξυπνάδες». Βέβαια, πρέπει να πω πως είχε τη στήριξη των συναθλητών μου, ενώ υπήρχαν κι άλλοι ανοιχτόμυαλοι άνθρωποι που βοήθησαν.
Από την άλλη ζηλεύω. Έχουν αλλάξει τα πράγματα και ο άνθρωπος επιδιώκει να είναι έξω στη φύση και τρέχει. Επειδή, εδώ και πολλά χρόνια, δεν μπορώ εγώ να τρέχω, συμμετέχω σαν εθελόντρια γιατί θέλω να τους ενθαρρύνω.
Και πραγματικά, δεν περίμενα ότι το τρέξιμο θα διαδοθεί σε αυτόν τον βαθμό. Εδώ στην Ελλάδα δεν περίμενα αυτήν την εξέλιξη. Σκεφτόμουν παλιότερα πως θα τρέχουν άνδρες και γυναίκες μαζί. Και τώρα συμβαίνει. Άνδρες, γυναίκες, πιτσιρίκια. Δεν το περίμενα σε τέτοιο βαθμό. Το χαίρομαι γιατί ο κόσμος γυμνάζεται.
του Βασίλη Παπαϊωάννου/runnermagazine.gr, Video: Καθημερινή
