Αμέσως μετά την Κρέστενα Ηλείας και ακριβώς επάνω στην παραλία του Καϊάφα, για δεκαετίες υπήρχε ένα υποβρύχιο που είχε προσαράξει κοντά στην ακτή. Ο πυργίσκος που βρισκόταν ακόμα πάνω από...
την στάθμη της θάλασσας αποτελούσε την μεγάλη διασκέδαση των νεαρών κολυμβητών, που προσπαθούσαν να σκαρφαλώσουν στο κουφάρι και να κάνουν βουτιά.
Όποιος νεαρός κατάφερνε να φτάσει μέχρι εκεί θεωρούνταν καλός κολυμβητής και καμάρωνε με περηφάνια. H φωτογραφία προέρχεται από την ομάδα του facebook «Η παλιά Κρέστενα»
Ο πόλεμος ήταν πια παρελθόν και το ασυνήθιστο πολεμικό κουφάρι έδινε χαρά στους παραθεριστές της δεκαετίας του 50 και 60. Η εικόνα του ασυνήθιστου παιδικού παιχνιδιού ξεχάστηκε μέσα στα επόμενα χρόνια και κάποιοι στις ημέρες μας έφτασαν να αμφισβητούν την ύπαρξη αυτής της παράξενης ιστορίας. Όμως μια ανάρτηση φωτογραφίας της Άννας Κυροδήμου στη σελίδα «Η Παλιά Κρέστενα», ήρθε να αποστομώσει τους αμφισβητίες. Το περίφημο υποβρύχιο είχε απαθανατιστεί σε οικογενειακή πόζα και μάλιστα με ανθρώπους πάνω στον πυργίσκο!
Όποιος νεαρός κατάφερνε να φτάσει μέχρι εκεί θεωρούνταν καλός κολυμβητής και καμάρωνε με περηφάνια. H φωτογραφία προέρχεται από την ομάδα του facebook «Η παλιά Κρέστενα»
Ο πόλεμος ήταν πια παρελθόν και το ασυνήθιστο πολεμικό κουφάρι έδινε χαρά στους παραθεριστές της δεκαετίας του 50 και 60. Η εικόνα του ασυνήθιστου παιδικού παιχνιδιού ξεχάστηκε μέσα στα επόμενα χρόνια και κάποιοι στις ημέρες μας έφτασαν να αμφισβητούν την ύπαρξη αυτής της παράξενης ιστορίας. Όμως μια ανάρτηση φωτογραφίας της Άννας Κυροδήμου στη σελίδα «Η Παλιά Κρέστενα», ήρθε να αποστομώσει τους αμφισβητίες. Το περίφημο υποβρύχιο είχε απαθανατιστεί σε οικογενειακή πόζα και μάλιστα με ανθρώπους πάνω στον πυργίσκο!
Η φωτογραφία ντοκουμέντο που δημοσιεύτηκε αναφέρει: «Καϊάφας, καλοκαίρι του 1967. Με το σωσίβιο (σαμπρέλα) η γιαγιά μου. Πάνω αριστερά η θεία μου και δεξιά η μητέρα μου κρατά στην αγκαλιά της τον αδερφό μου. Στο βάθος διακρίνεται το σήμα κατατεθέν του Καϊάφα εκείνη την εποχή, το ιταλικό υποβρύχιο».
Πολέμησε τους Συμμάχους εκτοξεύοντας τορπίλες
Από φίλους συμπατριώτες της Κρέστενας μας ζητήθηκε να τεκμηριώσουμε την υπόθεση και η έρευνα έφερε καρπούς.
Το ασυνήθιστο θαλάσσιο «παιχνίδι» αποδείχτηκε ότι ήταν το ιταλικό υποβρύχιο Axum, που έδρασε στην Μεσόγειο. Αρχικά στο πλευρό των Γερμανών και στη συνέχεια άλλαξε στρατόπεδο και βρέθηκε στην υπηρεσία των Συμμάχων.
Ανάμεσα στις πρώτες αποστολές του ήταν να παρεμποδίζει συμμαχικές επιχειρήσεις και να βυθίζει Αγγλικά πολεμικά. Μία από τις σημαντικότερες επιχειρήσεις που συμμετείχε ήταν στις 12 Αυγούστου 1942 όταν έλαβε τη διαταγή να ανακόψει μια βρετανική νηοπομπή με 14 εμπορικά πλοία που κατευθύνονταν από το Γιβραλτάρ προς τη Μάλτα. Έτσι πέντε ιταλικά υποβρύχια, ανάμεσα τους και το Axum, έλαβαν θέση μάχης ανοιχτά της Τυνησίας. Όταν διαταράχθηκε η σειρά των πλοίων της νηοπομπής, το Αxum εξαπέλυσε τέσσερις τορπίλες και κατάφερε να πλήξει πολλά από τα πλοία της συμμαχικής δύναμης. Από την επίθεση διασώθηκαν μόνο πέντε εμπορικά πλοία.
Αυτομόλησε και μετέφερε πράκτορες
Για τρία χρόνια το ιταλικό υποβρύχιο έδρασε εναντίον των Συμμάχων. Όταν όμως υπογράφηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 η συνθηκολόγηση των Ιταλών, ο ιταλικός πολεμικός στόλος ζητήθηκε να παραδοθεί στα συμμαχικά λιμάνια.
Το Axum βρισκόταν στην Gaeta όταν Γερμανοί στρατιώτες προσπάθησαν να καταλάβουν τα ιταλικά πλοία. Το υποβρύχιο όμως πρόλαβε να απομακρυνθεί. Αυτομόλησε και στη συνέχεια επιτάχθηκε από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής. Μετά την αλλαγή των συσχετισμών στη Μεσόγειο ανέλαβε να μεταφέρει και να διασώσει κατασκόπους και σαμποτέρ που βρίσκονταν σε κατεχόμενες από τους Γερμανούς περιοχές.
Η πρώτη του αποστολή εξελίχθηκε στις 30 Νοεμβρίου του ’43 όταν μετέφερε στην κατεχόμενη Ιταλία 15 Αμερικάνους πράκτορες. Στις 25 Δεκεμβρίου με κυβερνήτη το Giovanni Sorrentino αναχώρησε από τον Ταράντα για την τελευταία μυστική αποστολή. Έπρεπε να παραλάβει βρετανούς πράκτορες από τις ακτές της Πελοποννήσου.
Το σημείο προσάραξης του υποβρυχίου στον Καϊάφα. Έμεινε εκεί 28 χρόνια.
Παραλία του Καϊάφα. Η τελευταία αποστολή
Το βράδυ της 27ης Δεκεμβρίου έφτασε στο προκαθορισμένο σημείο κοντά στα Λουτρά Καϊάφα. Τότε ο κυβερνήτης αναζήτησε το σινιάλο που θα γινόταν με φωτιά από το κλιμάκιο στη στεριά. Όταν αυτό έγινε αντιληπτό, το πλήρωμα έριξε μια λέμβο για να παραλάβει τους σαμποτέρ. Πιθανόν από κακή πληροφόρηση έγινε λάθος προσέγγιση και το πλοίο έφτασε πολύ κοντά στην ακτή. Όταν ο κυβερνήτης διαπίστωσε το λάθος προσπάθησε να κάνει χειρισμό αποφυγής. Όταν η πλώρη έκανε μισή στροφή το πλοίο «κάθισε» και τελικά προσάραξε στον αμμώδη βυθό πολύ κοντά στην παραλία αλλά και στην χαρακτηριστική «μπούκα» που συνδέει την θάλασσα με την λίμνη του Καϊάφα. Όταν το πλήρωμα διαπίστωσε ότι δεν μπορεί να αποκολλήσει το πλοίο, το εγκατέλειψε. Ιταλοί ναύτες και βρετανοί πράκτορες βρέθηκαν ξαφνικά στην δικαιοδοσία των ανταρτών της περιοχής που έσπευσαν σε βοήθεια.
Η κοινή πορεία Ελλήνων ανταρτών, βρετανών κατασκόπων και ιταλικού πληρώματος
Όταν έγινε οριστική η απώλεια του υποβρυχίου οι αντάρτες πήραν από μέσα τρόφιμα, εφόδια, πυρομαχικά και άλλα χρήσιμα αντικείμενα. Την επόμενη ημέρα ο κυβερνήτης τοποθέτησε εκρηκτικά για να αχρηστεύσει το υποβρύχιο και να μην πέσει σε εχθρικά χέρια. Πράγματι οι Γερμανοί το αναζήτησαν και έστειλαν αεροπλάνα.
Το μεγάλο παράδοξο γράφτηκε στα βουνά της Ηλείας. Οι Ιταλοί που πριν από λίγους μήνες κυνηγούσαν Έλληνες, βρήκαν καταφύγιο και φροντίδα από αυτούς. Έλληνες αντάρτες, Ιταλοί ναυαγοί και Βρετανοί σαμποτέρ είχαν γίνει μια ομάδα και προσπαθούσαν να διαφύγουν μαζί. Στις 22 Ιανουαρίου 1944 ένα αεροσκάφος της RAF τους έριξε ρούχα και παπούτσια για να ξεκινήσουν πορεία προς τη Μαραθούπολη στη Μεσσηνία. Στην περιοχή απέναντι από το νησάκι Πρώτη κατέπλευσε στις 29 Ιανουαρίου η τορπίλακτος Andrimentoso και με αστραπιαία κίνηση παρέλαβε Ιταλούς και Εγγλέζους.
Φωτογραφίες από την προσπάθεια ανέλκυσης και ρυμούλκησης το 1971. Πηγή : Ναυτική Ελλάς
Το ναυάγιο του υποβρυχίου παρέμεινε μισοβυθισμένο στον Καϊάφα. Σταδιακά έγινε αξιοθέατο. Έγιναν αρκετές προσπάθειες να κοπεί ή να ανελκυστεί, αλλά ήταν αποτυχημένες. Αρχικά πουλήθηκε από τον Οργανισμό Ανέλκυσης Ναυαγίων σε εργολάβο αλλά δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει. Το 1953 το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας έδωσε άδεια στην γιουγκοσλαβική εταιρεία Brodospas να ανελκύσει το κουφάρι του πλοίου. Η απόπειρα ωστόσο απέτυχε εξαιτίας των κακών καιρικών συνθηκών. Το ναυάγιο παρέμεινε εκτεθειμένο για άλλες δύο δεκαετίες μέχρι που το 1971 έφτασαν οι έμπειροι δύτες Θεόφιλος και Νικήτας Κλήμης για την ανέλκυσή του. Το κουφάρι ήταν θαμμένο μέσα στην άμμο και δυσκολεύονταν να το αποκολλήσουν. Χρειάστηκε να κατασκευάσουν μια παράγκα στην ακτή και από εκεί να εξορμούσαν κάθε μέρα για να αφαιρέσουν την άμμο. Μάλιστα όταν χρησιμοποίησαν εκρηκτικά για να μετατοπίσουν το ναυάγιο, ο ένας αδελφός εισέπνευσε αέρια από μπουκάλες του πλοίου που έσπασαν και δηλητηριάστηκε. Τον έσωσαν οι γιατροί του νοσοκομείου Κρεστένων.
Τελικά οι δύτες στεγανοποίησαν τις τρύπες στο κουφάρι και έβαλαν με αντλίες αέρα και κατάφεραν να το φέρουν στην επιφάνεια. Το μετέφεραν στο Πέραμα για να διαλυθεί.
Το ιταλικό υποβρύχιο Axum είχε ένα ακόμη μυστικό να αποκαλύψει. Αποδείχθηκε ότι οι τορπιλοσωλήνες του ήταν γεμάτοι. Έκρυβε το θάνατο στα σωθικά του. Με εντολή του Πολεμικού ναυτικού κόπηκαν και ρίχτηκαν ανοιχτά της νησίδας Σαν Τζώρτζη.
Έτσι σταμάτησε το παράδοξο και επικίνδυνο θαλάσσιο παιχνίδι των παιδιών της Κρέστενας. Παρόλα αυτά, πολλά χρόνια αργότερα οι μαρτυρίες για το μυστήριο υποβρύχιο στον Καϊάφα ακόμα αντηχούν. Κάποιοι λένε ότι ακόμα ακούν τα παιδιά να γελούν.
Πληροφορίες: Άρης Μπιλάλης, ιστορικός ερευνητής, Γιώργος Μαστρογεωργίου Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού.
Οπτικό υλικό από την Κρέστενα: Τάσος Κατσαριώτης
