Αντώνιος Ι. Ζαρκανέλας
Οι ΑΠΕ αποτελούν μια αυθύπαρκτη κατηγορία πηγών ενέργειας όπως είναι η ηλιακή, η αιολική, η υδροηλεκτρική, η γεωθερμική, η κυματική των θαλασσών, η βιομάζα τα βιοκαύσιμα που είναι όλες «…φυσικής προέλευσης και χρησιμοποιούνται εναλλακτικά ως «καύσιμα» αντί...
των ορυκτών καυσίμων, έχουν μηδενικό κόστος αγοράς, εκμηδενίζουν την εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου, δεν παράγουν οποιαδήποτε μορφή ρύπανσης-μόλυνσης – υγρής ή στερεάς μορφής – και συμβάλλουν στην απεξάρτηση των κρατών μελών της ΕΕ από αναξιόπιστες και ασταθείς αγορές ορυκτών καυσίμων.» (Ορισμός της ΕΕ). Στην Ελλάδα η υδροηλεκτρική ήταν η πρώτη ΑΠΕ που εφαρμόστηκε στη χώρα μας από τη δεκαετία του ΄50 με τα έργα Λάδωνα, Αγρα, Ταυρωπού (Μέγδοβα) κλπ συμμετέχοντας όλα αυτά τα χρόνια και μέχρι και σήμερα στο ενεργειακό μίγμα της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας περίπου κατά 9%. Η γεωθερμία, αν και διαθέτουμε τοπικά σημαντικά πεδία έχει μείνει πολύ πίσω αξιοποιώντας ένα πολύ μικρό ποσοστό λιγότερο από 1% του συνολικού γεωθερμικού δυναμικού ενώ τα βιοκαύσιμα χρησιμοποιούνται μόνο ως πρόσθετα σε καύσιμα κίνησης και η κυματική δεν έχει καν εμφανιστεί.
Ηλιακή και Αιολική Ενέργεια. Οι πλέον διαδεδομένες ΑΠΕ.
Ο Ηλιος δεν δίνει μόνον ζωή. Χωρίς τον ήλιο δεν θα υπήρχαν τα φυτά, που είναι οι μόνοι οργανισμοί που μπορούν να συνθέσουν μέσω της Φωτοσύνθεσης οργανικές ύλες απελευθερώνοντας παράλληλα «καύσιμο της ζωής», το οξυγόνο και, σίγουρα, δεν θα υπήρχε ζωή με την μορφή που τη γνωρίζουμε στον πλανήτη Γή. Ο ήλιος πέραν του ότι είναι ζωοδότης είναι ο ίδιος, άμεσα και έμμεσα και ο αποκλειστικός ενεργοδότης των δύο πιο διαδεδομένων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας: Της Ηλιακής και της Αιολικής.
Άμεσα γιατί η επιστήμη κατάφερε να βρεί τρόπους απευθείας δέσμευσης της ηλιακής ενέργειας και ταυτόχρονης μετατροπής της σε ηλεκτρική ενέργεια (Φωτοβολταϊκά). Η ηλιακή ενέργεια σε κάθε σημείο του πλανήτη είναι η ίδια για κάθε εποχή και για τον ίδιο προσανατολισμό. Η χώρα μας που βρίσκεται στο μεταίχμιο της εύκρατης προς την υποτροπική ζώνη, στο σύνολό της παρουσιάζει μεγάλη ηλιοφάνεια σχεδόν ολόκληρο το χρόνο ακόμη και τον χειμώνα. Δεν υπάρχει καθόλου ήλιος τη νύκτα και μειώνεται η ηλιοφάνεια από τον βαθμό σύννεφο-κάλυψης. Με βάση τα ανωτέρω τα φωτοβολταϊκά πάρκα πρέπει να εγκαθίστανται σε πεδινές περιοχές χωρίς αρνητικές κλήσεις του εδάφους, να έχουν σωστό προσανατολισμό και να μην δημιουργείται φυσικός ή τεχνητός σκιασμός.
Αν δεν υπήρχε ο ήλιος και η ηλιακή ενέργεια, η Γή θα ήταν ένας ψυχρός, αφιλόξενος, χωρίς ζωή, πλανήτης. Εκτιμάται ότι η ενέργεια που φθάνει στην επιφάνεια της Γής από τον ήλιο σε δύο λεπτά είναι ισοδύναμη με την ενέργεια που παράγεται και καταναλώνεται από τον άνθρωπο σε έναν ολόκληρο χρόνο… Η ηλιακή ενέργεια που φθάνει στην επιφάνεια της Γης δεν είναι ομοιογενής και ίδια παντού και πάντοτε στον πλανήτη. Όταν εισέλθει στην ατμόσφαιρα ένα μικρό τμήμα δεσμεύεται από τον αέρα ενώ το μεγαλύτερο φτάνει στην επιφάνεια του εδάφους το οποίο θερμαίνει και επανακτινοβολείται ως θερμική ενέργεια στην ατμόσφαιρα της οποίας αυξάνει την θερμοκρασία. Η αύξηση της θερμοκρασίας είναι η έμμεση επίδραση της ενεργοδότου επίδρασης της ηλιακής ενέργειας. Όμως αυτή η αύξηση της θερμοκρασίας δεν είναι ισότιμα κατανεμημένη στη επιφάνεια της ούτε στο χώρο ούτε στο χρόνο. Αποτέλεσμα αυτής της ανισοκατανομής της θερμοκρασίας μεταξύ νύκτας-ημέρας, θάλασσας-ξηράς, βορρά-νότου κλπ είναι να δημιουργούνται τα ρεύματα στον αέρα και στη θάλασσα που μεταφέρουν τεράστιες μάζες νερού θερμού από τον Ισημερινό προς τους πόλους με τα θαλάσσια ρεύματα και υδρατμούς εκατοντάδες ή χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά όπου πέφτουν, στη διαδρομή, με τη μορφή βροχής και χιονιού. Οι θερμοκρασιακές διαφορές δημιουργούν τους ανέμους, τοπικούς, εποχικούς, συνεχείς ή διακοπτόμενους με διάφορα χαρακτηριστικά κάθε φορά ταχύτητα, ένταση, διάρκεια, κατεύθυνση κλπ. Οι άνεμοι είναι συχνοί, και μεγάλης έντασης στα νησιά όπου το ενεμπόδιστο και αναπεπταμένο της θάλασσας βοηθάει στην ανάπτυξη μεγάλων ταχυτήτων. Ομοίως, στα βουνά οι καθ΄ ύψος θερμοκρασίες μεταβολές δημιουργούν σε συνδυασμό με το ανάγλυφο ευνοϊκές συνθήκες δημιουργίας ανέμων όπου αναβατικοί ή/και καταβατικοί άνεμοι σε συνδυασμό με την δημιουργία συνθηκών χοάνης αυξάνουν την ισχύ και τα ενεργειακά χαρακτηριστικά των ανέμων.
Το Ελληνικό κράτος από το 2001 όταν δημιούργησε το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ) προχώρησε στην μελέτη, καταγραφή και σύνταξη Χαρτών Αιολικού Δυναμικού σε ολόκληρη την Ελλάδα. Από Εβρο μέχρι το Ταίναρο και στα νησιά. Ετσι υπάρχει για ολόκληρη την Ελλάδα ένας ανεμολογικός Ατλας που δείχνει, κατ΄αρχήν σε ποιες περιοχές υπάρχουν αιολικά πεδία επαρκή για να αναπτυχθούν, συμφέρουσες οικονομοτεχνικά, ανεμογεννήτριες για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Τα Πιέρια και το Βέρμιο είναι περιοχές που ενδείκνυνται γιαυτό με τους περιορισμούς βέβαια που ενδεχομένως υπάρχουν με βάση την υπάρχουσα γενική ή ειδική νομοθεσία (π.χ. αποστάσεις από οικισμούς, προστατευόμενες περιοχές, δίκτυα νερού, ρεύματος, οδικούς άξονες κλπ.
Η χώρα μας έχει σε σχέση με τις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαντικά πλεονεκτήματα. Μπορεί να αναπτύξει και Αιολικά και Φωτοβολταϊκά πάρκα υψηλής απόδοσης, ταυτόχρονα και δίπλα-δίπλα πράγμα που δεν μπορούν να κάνουν οι χώρες της βόρειας Ευρώπης που διαθέτουν ήδη μεγάλα αιολικά πεδία αλλά όχι ηλιακά – γιατί απλούστατα δεν διαθέτουν επαρκή ηλιοφάνεια. Σε σχέση, πάλι, με τις μεσογειακές χώρες της Ένωσης, η χώρα μας διαθέτει, αναλογικά με την συνολική της έκταση στο ηπειρωτικό της τμήμα, πολύ περισσότερα βουνά με πολυσχιδές ανάγλυφο και μεγαλύτερες σε μήκος ακτές, και πολύ περισσότερα νησιά καθιστώντας την, γιαυτό, πολύ πιο «παραγωγική» για εγκαταστάσεις ΑΠΕ/ Φωτοβολταϊκά-Αιολικά. Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η χώρα μας αν αξιοποιούσε τις πολύ μεγάλων δυνατοτήτων ανανεώσιμες πηγές που διαθέτει θα μπορούσε να εξασφαλίσει το μεγαλύτερο μέρος των ετήσιων ενεργειακών αναγκών της και από την πώληση δικαιωμάτων σε άλλες χώρες να συμπληρώνει το ενεργειακό της έλλειμα χωρίς επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού.
Το ενεργειακό μίγμα της Ελλάδος.
Η χώρα μας στον ενεργειακό τομέα έχει επιδείξει αξιοπρόσεκτη προσαρμοστικότητα μετατρέποντας τις ενεργειακές προκλήσεις της εποχής σε ευκαιρίες, εκμεταλλευόμενη τα πλεονεκτήματα της γεωγραφικής θέσης της. Ετσι κατάφερε με αποφασιστικά βήματα να απεξαρτηθεί από τον λιγνίτη ο οποίος από ευλογία την δεκαετία του ’50 όταν ανακαλύφθηκαν και μέχρι τη δεκαετία του 2010 μετατράπηκε σε αβάστακτο οικονομικό βαρίδι για τη ΔΕΗ. Πληρώναμε σε πρόστιμα τα τελευταία χρόνια, 2018-20119, εξαιτίας του λιγνίτη 200 και 300 εκατομμύρια ΕΥΡΩ…
Το ενεργειακό μίγμα που παρήγαγε το ηλεκτρικό ρεύμα, για παράδειγμα το 2010, στην χώρα μας, βασίζονταν κυρίως σε ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα - κάρβουνο και πετρέλαιο – με ποσοστά, αντίστοιχα 51% και 10,5%, κατά 10.56% σε φυσικό αέριο, σε υδατοπτώσεις το 9,11% και ΑΠΕ μόλις 6.1%. Σήμερα η κατάσταση έχει αλλάξει άρδην. Το φυσικό αέριο που θεωρείται μεταβατικό, περιβαλλοντικά-ενεργειακά, καύσιμο καλύπτει σήμερα το 46%, οι ΑΠΕ το 24%, οι υδατοπτώσεις το 9,0% ενώ ο λιγνίτης έπεσε στο 6,0% (!!) και το πετρέλαιο έχει τελείως εξαφανιστεί από τον ενεργειακό χάρτη.
(Συνεχίζεται)
