Φ Τ Ω Χ Ο Σ Α Γ Ι Ο Σ

 (Του Μάρκου Μπόλαρη)

Με είχε εντυπωσιάσει ο τίτλος, σαν να πιάστηκα στην ξώβεργα :

"Ως στρουθίον μονάζον επί δώματος" !

Ο μεγάλος της Τέχνης μας, ο... 

 

Γιάννης Τσαρούχης, δανειζόταν ένα στίχο των Ψαλμών του Προφήτη Δαβίδ ως κεφαλίδα του βιβλίου του, στις εκδόσεις Καστανιώτη, στις αρχές του '90.

Τον σκέφτομαι πολλάκις, εντρυφώντας στα μεστά κείμενά του, περιηγούμενος στα ζωγραφικά του ποιήματα, στα εξαόρετα έργα του χρωστήρα του. Είχε μαθητεύσει στο ξεκίνημά του παρά τους πόδας Γαμαλιήλ, ήγουν του κυρ Φώτη του Κόντογλου, όταν στην αρχαία Μονή των Αγίων Πάντων, την του Βαρλαάμ επικεκλημένην, στους θεοκρέμαστους βράχους των Μετεώρων είχε κληθεί να συντηρήσει τα αριστουργήματα της Παλαιολόγειας τέχνης, τις θαυμαστές νωπογραφίες της . Ήταν κι η φιλία του με τον Αγιονορείτη Γέροντα Ιερόθεο, τον εκδότη και βιβλιοπώλη, αυτόν πούχε τραγουδήσει η Αρλέτα στο "Μπάρ το Ναυάγιο", μιά φιλία ακατέλυτη, που την συνάρμοσε η αγάπη στην Ωραιότητα, στο κάλλος κι σταθήκανε αιτία κι αφορμή τα fresco του κυρ Μανουήλ του Πανσέληνου στο Πρωτάτο, που όσο περισσότερο συργιανάς γιά τα θωρείς στο κατανυκτικό μισοσκόταδο, τόσο περισσότερο έλκεσαι από την εσωτερική φωτεινότητα που αναδίδουν !

Σε μιά τέτοια μυσταγωγική συνάντηση , φοιτητής της Νομικής τότε, αξιωθήκα να παραβρεθώ κι ν' ακούω τον Ιερόθεο ξεναγούντα και τον Τσαρούχη σχολιάζοντα τα των κορυφώσεων της Μακεδονικής Σχολής, τα του μοναδικού εκφραστικού σχεδιασμού, τα πλατιά σαρκώματα των αγιογραφιών και τις πλούσιες χρωματικές επιλογές της χειρός Πανσελήνου ! Ενεός !

Τον σκέφτομαι πολλές φορές κι αρχίζω να ψυχανεμίζομαι τα της επιλογής του δαβιτικού στίχου ως τίτλου της έκδοσης , αφού ο μαίστωρ της ζωγραφικής μας και της απλοχωρίας της Τέχνης ,

ο Γιάννης Τσαρούχης, στα προσωπικά αυτά κείμενά του αναμετριέται, ως μόνος μόνω, με τον εαυτό του , βιώνοντας την μοναχικότητα του επί δώματος στρουθίου, την μοναξιά του σπουργίτι που καταφεύγει κάτω από το κεραμίδι, στην πολύβουη και φανταχτερή πολιτεία μας.

Ξύπνησα με την ζωηρή εντύπωση του ονείρου, καθώς τους έβλεπα, όπως στην παλιά φωτογραφία του 1932, όλη την ομάδα συντήρησης στη Μονή Βαρλαάμ των Μετεώρων, ήτοι Κόντογλου, Τσαρούχη και τους συν αυτοίς, με καλογερικούς σκούφους και ρασάκια, να απαθανατίζουν την σωστική ποιοτική παρουσία και εργασία τους στις σκαλωσιές της Ρωμιοσύνης !

"Ξημερώνει των Αγίων Πάντων.

Και βέβαια οι πάντες Άγιοι δεν είναι η συναρίθμηση και το άθροισμα όσων οι συναξαριστές μνημονεύουν "!

Αυτά ξεκούκκιζε, μιλώντας ως διδάσκαλος της ζωγραφικής, της λογοτεχνίας και της θεολογίας, ο κυρ Φώτης ο Κόντογλου.

Κι οι συντηρητές των fresco, μαθητές του μαίστορος ακροώντο !

Μαζί κι ο γράφων , παρατηρητής τάχα, απρόσκλητος !

Μόνον που στην ορμητική εξέλιξη του ονείρατου, δεν κάτεχα εάν η συζήτηση ξετυλιγόταν τάχα στη Μονή Βαρλαάμ της Μοναστικής Πολιτείας στα ύψη των Μετεώρων ή στην Καθέδρα των Γερόντων τις Αγιονορείτικες Καρυές , αφού στην ομήγυρη και την συζήτηση συμμετείχε κι ο προρρηθείς Γέρο Ιερόθεος, ο εκδότης του περιοδικού ΠΡΩΤΑΤΟΝ, που είχε υπεύθυνο έκδοσης τον Μωυσή μοναχό της Κουτλουμουσιανής Σκήτης !

Ε, βέβαια !

Τόσοι άνθρωποι ευωδίασαν γύρω μας στο διάβα της ζωής μας, τι λέω, ευωδίασαν κι ευωδιάζουν γύρω μας , ομορφαίνουν τον τόπο, φωτίζουν την γκρίζα καθημερινότητά μας, των Αγίων πάντων, κι όσων μνημονεύονται κι όσων αγνοούνται, των πάντων Αγίων, όπως λέμε και του Άγνωστου Στρατιώτη, αυτού που έχυσε το αίμα του, αυτού που πρόσφερε την ζωή του γιά την Λευτεριά του τόπου, των Αγίων πάντων , των ανθρώπων που ως άνθη ευώδιασαν κι ευωδιάζουν πρίν και τότε, δίπλα μας και σήμερα, των γυναικών και των ανδρών που το Φώς το Αληθινό αναζήτησαν, το Φώς το φωτίζον και αγιάζον πάντα σνθρωπον ερχόμενον εις τον κόσμον, των ανδρών και των γυναικών που φώτισαν με το Φώς τους , και φωτίζουν , η ελπίδα δεν χάθηκε, την μαυρίλα των ημερών μας !

Συγχωρέστε με να το πώ , καθώς το νοιώθω , η γκριζότητα κι η μαυρίλα δεν είναι των ημερών, δεν είναι της καθημερινότητάς μας, μόνον, ως φαίνεται, οι αποχρώσεις της δικής μας αστοχίας μοιάζουν νά 'ναι !

Κι ύστερα, ο νούς , δαβιτικώς και συντροφευμένος στο δώμα ως στρουθίον με τον Τσαρούχη, ξαστοχά και περιηγείται σε περιβόλια με ευώδη άνθη , ωσεί άνθος του αγρού, λουλούδια που στόλισαν τον τόπο κι ομόρφαιναν την ζωή μας, σαν τον κυρ Διαμαντή απ' τις Σαράντα Εκκλησιές, τον αρωματοποιό, που μέχρι τους ενενήντα πέντε χρόνους του κρατούσε το πόστο του στην αγορά, κεφάτος κι ανθρώπινος, και σαν διαμάντι τω όντι στόλιζε την κοινωνία,

σαν την γιαγιά Νίκη, στα Κάστρα στη Θεσσαλονίκη, που ενώ έχασε το φώς των ματιών της, η καλωσύνη της κι η σοφία των λόγων της πρόδιδαν το άλλο φώς που την πλημμύριζε,

σαν τον μπάρμπα Γιάννη από την Προύσσα, τον χατζή, που ήρθε από τον πόλεμο της Μεσοποταμίας με ανοιχτό το κεφάλι από χτύπημα σπάθης, και μέχρι τα εκατόν πέντε του σημείον αναφοράς και παρηγορίας ήταν γιά τους γύρω του,

σαν τον γέρο Πετράκη απ' την Λήμνο, ένα αγράμματο καλογέρι, που τα βιώματα Γρηγορίου του Παλαμά βίωνε, σ' ένα ξηροκάλυβο στα Κατουνάκια, τω Φωτί περιλαμπόμενος,

σαν πάλιν τον καπετάν Γιάννη , απ' τα Χανιά, τον καπετάνιο του Μακεδονικού Αγώνα, της Αντίστασης στους Γερμανούς και του μαχητή της ζωής με αξιοπρέπεια και καλωσύνη,

σαν εκείνο τον βοσκό του Αποκόρωνα, τον μπάρμπα Παναγιώτη, της ακάματης δουλειάς, του χαμόγελου, του κρυφού δοσίματος στους αναγκεμένους,

σαν την Λαμπρινή, την αφανή λειτουργό της Πολεοδομίας στη Σαλονίκη, της καθαρότητας μέσα στον λάκκο των λεόντων της μίζας, της ανύστακτης υπηρέτησης των πάντων με φιλότιμο και ψυχή,

σαν τον διακονητή των λεπρών τον παπά Ευμένιο, στο Λοιμωδών, που λυτρώθηκε απ' την λέπρα κι αφιέρωσε την ζωή του, αδιακρίτως, στην διακονία των πληγέντων,

σαν την άστεγη Στέλλα της Αθήνας, που δώρησε το διαμερισμά της σε αναγκεμένη οικογένεια κι αυτή εγκαταστάθηκε σαν σπουργιτάκι, σαν αλητάκι του Θεού στο παγκάκι της Πλατείας Καλυθμώνος,

σάν ...

Α ! , αυτοί οι Άγιοι πάντες,

άγιοι και άγιες του χωραφιού και της μάντρας, της κουζίνας και του προσκέφαλου, του νοσοκομείου και της υπηρέτησης, του καθημερινού μόχθου και της ξαγρύπνιας, αφανείς και σιωπηλοί, φωτεινοί κι ανέφελοι,

ποτέ από το χρέος της αγάπης μη κινούντες, ποτέ από το μετερίζι της ανθρωπιάς μη απολειπόμενοι, ποτέ ανταμοιβή μή προσκαρτερούντες, ή παινέματα αναμένοντες ή τάχα δάφνινα στεφάνια επιδοκιμασίας !

Κάποιες φορές, πολλές είν' αλήθεια,

τούτοι εκ των πάντων Αγίων ως στρουθία μονάζουν επί δώματος, όπως κι ο Γιάννης Τσαρούχης εξομολογήθηκε, μόνοι μόνω Θεώ,

χωρίς ποτέ να ψηλώσει ο νούς τους,

όπως θά 'λεγε κι ο Σκιαθίτης κυρ Αλέξανδρος ο Παπαδιαμάντης, αυτός που με τον ανυπέρβλητη λογοτεχνική γραφίδα του μας αγιογράφησε σ' ένα από τα αριστουργηματικά διηγήματά του τον "Φτωχό Άγιο", κείνον που τον έσφαξαν σαν κουρμπάνι οι μπαρμπερίνοι πειρατές,

τούτοι, θα πώ πάλιν,

ταπεινοί σαν αγριολούλουδα χωρίς να τους περάσει ποτές απ' το μυαλό η ύβρις ότι τάχα αγίασαν ή ότι αγιάζουν ή ότι θ' αγιάσουν !

Γιαυτό μυρόβλησαν, έφεξαν , ευώδιασαν ως στρουθία ταπεινά, ρόδα αμάραντα οι Άγιοι πάντες κι ευωδιάζουν και σήμερα

την δική μας άχαρη ενίοτε και μίζερη πραγματικότητα !

Φώς ιλαρόν !

Χαίρεστε !