Στις 11 Φεβρουαρίου 1959 υπογράφηκε η επαίσχυντη συμφωνία της Ζυρίχης από τους τότε πρωθυπουργούς της Ελλάδας Καραμανλή και της Τουρκίας Μεντερές. Η συνθήκη επικυρώθηκε μια βδομάδα αργότερα, στις 19 Φεβρουαρίου 1959 στο Λονδίνο, όπου και υπογράφηκε...
η Συμφωνία του Λονδίνου από τους πρωθυπουργούς και υπουργούς εξωτερικών Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας, τον εκπρόσωπο της ελληνικής κυπριακής κοινότητας Μακάριο και τον εκπρόσωπο της τουρκο”κυπριακής” κοινότητας Φαζίλ Κιουτσούκ.
Η συνθήκη κατοχύρωνε την ανεξαρτησία της Κύπρου, καθόριζε το Σύνταγμα του νέου κράτους και τα δικαιώματα κάθε κοινότητας όσον αφορά το κράτος και τη διακυβέρνηση. Η πολιτειακή οργάνωση του νεοσύστατου κράτους ήταν πολύπλοκη και απαιτούσε ομοφωνία και των δύο κοινοτήτων σε μια σειρά από θέματα. Ο Πρόεδρος θα ήταν Ελληνοκύπριος και ο Αντιπρόεδρος Τουρκο”κύπριος”.
Στις συμφωνίες περιλαμβανόταν «Συνθήκη Εγγυήσεων» μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας, Βρετανίας και Κύπρου με την οποία, σε περίπτωση διασάλευσης της συνταγματικής τάξης, μια από τις τρεις πρώτες «εγγυήτριες δυνάμεις» θα μπορούσε να προβεί σε μονομερή δράση, αφού προηγουμένως είχαν εξαντληθεί τα περιθώρια διαπραγματεύσεων με τις άλλες δυο.
Λίγες μέρες μετά την υπογραφή των συνθηκών απολύθηκαν οι πολιτικοί κρατούμενοι και δόθηκε αμνηστία στους καταζητούμενους. Τα ένοπλα τμήματα των Ελλήνων Κυπρίων και Τουρκο”κυπρίων” κήρυξαν κατάπαυση πυρός και στις 16 Αυγούστου 1960 η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος.”
Πενήντα ακριβώς χρόνια πριν, το δεύτερο δεκαήμερο του Φεβρουαρίου του 1959, σφραγιζόταν αμετάκλητα η τραγική μοίρα της Κύπρου: ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, πρωθυπουργός τότε της χώρας, λίγο μετά το μεσημέρι της 11ης Φεβρουαρίου 1959, έβαζε την υπογραφή του κάτω από το επαίσχυντο κείμενο για την ακρωτηριασμένη ανεξαρτησία της Κύπρου που είχαν υπαγορεύσει οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί. Γεννιέται έτσι η Συμφωνία της Ζυρίχης, η οποία αμέσως θα αποκληθεί και θα περάσει στην ιστορία ως «προδοτική». Μία εβδομάδα αργότερα, το απόγευμα της 19ης Φεβρουαρίου 1959, ακριβέστερα, συνέρχεται στο Λονδίνο Πενταμερής Διάσκεψη με τη συμμετοχή των ηγετών της Βρετανίας, Τουρκίας και Ελλάδας και του αρχιεπισκόπου Μακαρίου ως εκπροσώπου των Ελληνοκυπρίων και του Φαζίλ Κιουτσούκ ως εκπροσώπου των Τουρκο”κυπρίων”. Η Συμφωνία του Λονδίνου ολοκληρώνει και συγκεκριμενοποιεί τη Συμφωνία της Ζυρίχης.
Με τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου η Κυπριακή Δημοκρατία οδεύει προς το εκτελεστικό απόσπασμα πριν καν γεννηθεί, καθώς εγκαθιδρύεται ένα καθεστώς που δίνει τόσα πολλά δικαιώματα στην τουρκοκυπριακή μειονότητα του 18% ώστε να είναι αδύνατον να λειτουργήσει το πολίτευμα και να κυβερνηθεί η Κύπρος. Πραγματικά, το 1963 οι Τουρκο”κύπριοι” αποχωρούν από την κυβέρνηση (αφού η ελληνοκυπριακή πλευρά πρότεινε τροποποιήσεις στο σύνταγμα (τα λεγόμενα «13 σημεία»), για να αρθούν μερικά από τα υπερπρονόμια των Τουρκο”κυπρίων”), και έτσι ξεκινά η τουρκοανταρσία, με τα γνωστά γεγονότα και στην συνέχεια κλείνονται σε θύλακες (οι Τούρκο”κύπριοι” ήταν ήδη εξοπλισμένοι, αφού με την βοήθεια της Τουρκίας έφερναν μυστικά όπλα στο νησί από το 1958, τα οποία έδιναν σε τουρκο”κύπριους” (αδελφοί κατά κάποιους) που εκπαιδεύονταν και εντάσσονταν σε παραστρατιωτικές ομάδες από τότε). Στην συνέχεια των γεγονότων Ελληνοκύπριοι και Τουρκο”κύπριοι” αλληλοσφάζονται. Οι δυο κοινότητες διαχωρίζονται ντε φάκτο, και στην πραγματικότητα η Κυπριακή Δημοκρατία παύει να είναι ενιαίο κράτος. Έχει ήδη ανοίξει ο δρόμος για την τουρκική εισβολή του 1974 με την υπογραφή μας, αφού μεριμνήσαμε να δώσουμε επεμβατικά δικαιώματα στην Τουρκία με τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου, δικαιώματα που δεν είχε πριν τις συμφωνίες.
Το πρωί της 18ης Φεβρουαρίου 1959 γίνεται στο Λονδίνο μια δραματική σύσκεψη Ελληνοκυπρίων αντιπροσώπων υπό την προεδρία του Μακαρίου με αντικείμενο το αν πρέπει ή όχι να συναινέσει η Λευκωσία στην υπογραφή της Συμφωνίας του Λονδίνου. Από τους 35 αντιπροσώπους οι 27 εξουσιοδοτούν τον Μακάριο να πράξει όπως νομίζει. Μόνο 8 τάσσονται απερίφραστα εναντίον των συμφωνιών – οι αριστεροί Ελληνοκύπριοι δήμαρχοι, ο Βάσος Λυσσαρίδης και ο Τάσος Παπαδόπουλος.
«Στο σημείο αυτό τερματίζω την κυπριακή πολιτική της ελληνικής κυβερνήσεως. Αν θέλετε εσείς να συνεχίσετε τον αγώνα, θα πρέπει να αναζητήσετε αλλού συμπαράσταση!», του λέει έξαλλος o Κωνσταντίνος Καραμανλής στον Μακάριο. Η σθεναρή διστακτικότητα του Μακαρίου κάμπτεται όταν του τηλεφωνεί η ίδια η απεχθής στον ελληνικό λαό βασίλισσα Φρειδερίκη. Με τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου η Αθήνα και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θυσιάζουν αδίστακτα την Κύπρο στα συμφέροντα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ.
«Οι ελληνικές κυβερνήσεις… υφίσταντο συνεχείς πιέσεις (άμεσες ή έμμεσες) από την Αμερική και το ΝΑΤΟ κι επιδίωκαν μια ειρηνική λύση του Κυπριακού μέσα στα «συμμαχικά πλαίσια»… Πολλές φορές πρυτάνευσε η άποψη ότι τα στενά εθνικά συμφέροντα έπρεπε να υποτάσσονται στα ευρύτερα συμμαχικά… Δεν θέλανε να τα χαλάσουν με την παραδοσιακή «σύμμαχο», τη Μεγάλη Βρετανία και να έρθουν σε ρήξη με την Αμερική και την Τουρκία», αναφέρει μεταξύ άλλων ο Νίκος Κρανιδιώτης, στενότατος συνεργάτης του Μακαρίου επί δεκαετίες και πρεσβευτής της Κύπρου στην Ελλάδα.
Το καθεστώς που επέβαλαν οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου «είναι απείρως χειρότερον και αυτού του αποικιακού καθεστώτος… Το ιερόν και απαράγραπτον δικαίωμα της αυτοδιαθέσεως, το οποίον ασκείται και υπ αυτών των μαύρων της Αφρικής, εξοβελίζεται διά παντός», έγραψε οργισμένος στον τότε πρόεδρο της ελληνικής Βουλής ο μητροπολίτης Κυρηνείας Κυπριανός.
