Σύμφωνα με το μύθο το σαπούνι προέρχεται από την Αρχαία Ελλάδα και πήρε το όνομα του από την ποιήτρια Σαπφώ. Η...
σαπωνοποιία λέγεται ότι εφευρέθηκε στη Λέσβο κατά τύχη, όταν οι βροχές παρέσυραν το ζωικό λίπος και τις στάχτες (υπολείμματα από θυσίες ζώων στους αρχαίους θεούς) και έδωσαν ένα κιτρινωπό χρώμα στο ποτάμι. Τότε οι νοικοκυρές που έπλεναν τα ρούχα τους εκεί παρατήρησαν ότι αυτά καθάριζαν καλύτερα. Η διάσημη ποιήτρια Σαπφώ ήταν η πρώτη που κατέγραψε το γεγονός και έτσι η σαπωνοποίηση πήρε το όνομα της.
Πέρασαν πολλοί αιώνες από την εποχή της Σαπφούς και η διαδικασία της σαπωνοποιίας εξελίχθηκε και βελτιώθηκε με νέες γνώσεις και εργαλεία. Στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, η παραγωγή σαπουνιού είχε εξαπλωθεί στην Ευρώπη, αλλά οι πιο δημοφιλείς σαπωνοποιίες ήταν στη Γαλλία (ιδιαίτερα στη Μασσαλία) και στο Λονδίνο. Το σαπούνι της Μασσαλίας παραμένει μέχρι και σήμερα πολύ δημοφιλές, αλλά αυτό που δεν γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι ότι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η σαπωνοποιία της Μασσαλίας χρησιμοποίησε το κρητικό ελαιόλαδο λόγω των καταστροφών της ελαιοπαραγωγής στη Γαλλία στα τέλη του 17ου αιώνα.
Το ελαιόλαδο χρησιμοποιήθηκε λοιπόν για την κατασκευή σπιτικού σαπουνιού για πολλούς αιώνες στην Κρήτη, ειδικά στις εποχές που οι άνθρωποι είχαν περιορισμένους πόρους για να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες. Οι γυναίκες της Κρήτης συγκέντρωναν το «φετσόλαδο» (το λάδι που έχει μείνει σαν κατακάθι στον πάτο των βαρελιών) κι έφτιαχναν μεγάλες ποσότητες σπιτικού σαπουνιού. Με αυτή την έννοια η έννοια της ανακύκλωσης δεν είναι και τόσο καινούρια. Πολύ συχνά αυτή ήταν μια συλλογική δραστηριότητα, στην οποία συμμετείχαν όλες οι γυναίκες του χωριού, οι οποίες στη συνέχεια μοιράζονταν το σαπούνι.
Η συνταγή που ακολουθεί βασίζεται στην «ψυχρή μέθοδο» που θεωρείται καλύτερη από την «θερμή μέθοδο» που χρησιμοποιείται στην βιομηχανία καθώς έτσι παραμένει η γλυκερίνη στο σαπούνι (που συνήθως απομακρύνεται από το βιομηχανικό σαπούνι και πωλείται στις βιομηχανίες καλλυντικών), η οποία ενυδατώνει το δέρμα. Το σαπούνι κρατάει τις φυσικές ενυδατικές ιδιότητες του ελαιόλαδου, δίνει μια απαλή αίσθηση στο δέρμα, δεν περιέχει χημικά και είναι πλούσιο σε βιταμίνη Ε και αντιοξειδωτικά. Μπορεί να εμπλουτιστεί με βότανα (λεβάντα, χαμομήλι κ.ά.), αιθέρια έλαια και άλλα έλαια, ανάλογα με τις ανάγκες του δέρματος ή τις προτιμήσεις του καθενός.
Επειδή η σαπωνοποιία συνεπάγεται χημεία, απαιτούνται ακριβείς μετρήσεις. Συνεπώς το πρώτο πράγμα που θα χρειαστείτε είναι μια ζυγαριά ακριβείας. Επίσης χρειάζεστε καθαρό ελαιόλαδο (όχι χρησιμοποιημένο) και αποξηραμένα βότανα (όχι φρέσκα), εφόσον θέλετε να χαρίσετε τις καλύτερες ιδιότητες του στο δέρμα σας. Όσο για το νερό, οι γιαγιάδες μας χρησιμοποιούσαν βρόχινο νερό. Αν δεν έχετε τρόπο να συλλέξετε το νερό της βροχής, μπορείτε εναλλακτικά να χρησιμοποιήσετε σταχτόνερο ή απιονισμένο νερό, το οποίο είναι μαλακό και χωρίς άλατα (αυτό είναι και το ζητούμενο).
Τα συστατικά και τα εργαλεία που θα χρειαστείς για τη συνταγή του «Μοσχοσάπουνου» (για περίπου 30 σαπούνια) είναι τα εξής:
• μια λεκάνη που θα αναμείξεις όλα τα συστατικά (περίπου 4-5 λίτρα)
• μια κουτάλα (ξύλινη, πλαστική, μεταλλική αλλά όχι αλουμινένια)
• 810 γρ. νερό,
• 292 γρ. καυστική σόδα (θα την αγοράσεις από καταστήματα με υδραυλικά ή μπαχαρικά),
• 2410 γρ. καθαρό ελαιόλαδο,
• βότανα ή / και αιθέρια έλαια της επιλογής σου,
• μια κατσαρόλα και ένα καλούπι (μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα ταψί ή μικρές ατομικές αυτοσχέδιες φόρμες π.χ. κεσεδάκια από γιαούρτια)
• ένα ζευγάρι γάντια για να προστατεύσεις τα χέρια σου από την καυστική σόδα.
Βήμα 1ο: Ζεσταίνετε το νερό.
Βήμα 2ο: Βγάζετε το νερό από τη φωτιά, προσθέστε τα βότανα (περίπου μια – δυο χούφτες). Τα αφήνετε στο νερό για ένα περίπου τέταρτο, ώστε αυτό να απορροφήσει τις ιδιότητες τους. Στο τέλος, αφού το νερό κρυώσει αφαιρείτε τα βότανα και κρατάτε το έκχυμα.
Βήμα 3ο: Προσθέτετε την καυστική σόδα με προσοχή (μην ξεχάσετε να φορέσετε τα πλαστικά γάντια, και μην προσθέσετε τη σόδα όσο το νερό είναι ακόμα καυτό) και ανακατεύετε για λίγη ώρα. Σε αυτή τη φάση φροντίστε να είστε σε χώρο που αερίζεται καλά και να κρατάτε το πρόσωπο σας μακριά από τις αναθυμιάσεις (οι έγκυες ας το αποφύγουν).
Πέρασαν πολλοί αιώνες από την εποχή της Σαπφούς και η διαδικασία της σαπωνοποιίας εξελίχθηκε και βελτιώθηκε με νέες γνώσεις και εργαλεία. Στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα, η παραγωγή σαπουνιού είχε εξαπλωθεί στην Ευρώπη, αλλά οι πιο δημοφιλείς σαπωνοποιίες ήταν στη Γαλλία (ιδιαίτερα στη Μασσαλία) και στο Λονδίνο. Το σαπούνι της Μασσαλίας παραμένει μέχρι και σήμερα πολύ δημοφιλές, αλλά αυτό που δεν γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι ότι για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η σαπωνοποιία της Μασσαλίας χρησιμοποίησε το κρητικό ελαιόλαδο λόγω των καταστροφών της ελαιοπαραγωγής στη Γαλλία στα τέλη του 17ου αιώνα.
Το ελαιόλαδο χρησιμοποιήθηκε λοιπόν για την κατασκευή σπιτικού σαπουνιού για πολλούς αιώνες στην Κρήτη, ειδικά στις εποχές που οι άνθρωποι είχαν περιορισμένους πόρους για να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες. Οι γυναίκες της Κρήτης συγκέντρωναν το «φετσόλαδο» (το λάδι που έχει μείνει σαν κατακάθι στον πάτο των βαρελιών) κι έφτιαχναν μεγάλες ποσότητες σπιτικού σαπουνιού. Με αυτή την έννοια η έννοια της ανακύκλωσης δεν είναι και τόσο καινούρια. Πολύ συχνά αυτή ήταν μια συλλογική δραστηριότητα, στην οποία συμμετείχαν όλες οι γυναίκες του χωριού, οι οποίες στη συνέχεια μοιράζονταν το σαπούνι.
Η συνταγή που ακολουθεί βασίζεται στην «ψυχρή μέθοδο» που θεωρείται καλύτερη από την «θερμή μέθοδο» που χρησιμοποιείται στην βιομηχανία καθώς έτσι παραμένει η γλυκερίνη στο σαπούνι (που συνήθως απομακρύνεται από το βιομηχανικό σαπούνι και πωλείται στις βιομηχανίες καλλυντικών), η οποία ενυδατώνει το δέρμα. Το σαπούνι κρατάει τις φυσικές ενυδατικές ιδιότητες του ελαιόλαδου, δίνει μια απαλή αίσθηση στο δέρμα, δεν περιέχει χημικά και είναι πλούσιο σε βιταμίνη Ε και αντιοξειδωτικά. Μπορεί να εμπλουτιστεί με βότανα (λεβάντα, χαμομήλι κ.ά.), αιθέρια έλαια και άλλα έλαια, ανάλογα με τις ανάγκες του δέρματος ή τις προτιμήσεις του καθενός.
Επειδή η σαπωνοποιία συνεπάγεται χημεία, απαιτούνται ακριβείς μετρήσεις. Συνεπώς το πρώτο πράγμα που θα χρειαστείτε είναι μια ζυγαριά ακριβείας. Επίσης χρειάζεστε καθαρό ελαιόλαδο (όχι χρησιμοποιημένο) και αποξηραμένα βότανα (όχι φρέσκα), εφόσον θέλετε να χαρίσετε τις καλύτερες ιδιότητες του στο δέρμα σας. Όσο για το νερό, οι γιαγιάδες μας χρησιμοποιούσαν βρόχινο νερό. Αν δεν έχετε τρόπο να συλλέξετε το νερό της βροχής, μπορείτε εναλλακτικά να χρησιμοποιήσετε σταχτόνερο ή απιονισμένο νερό, το οποίο είναι μαλακό και χωρίς άλατα (αυτό είναι και το ζητούμενο).
Τα συστατικά και τα εργαλεία που θα χρειαστείς για τη συνταγή του «Μοσχοσάπουνου» (για περίπου 30 σαπούνια) είναι τα εξής:
• μια λεκάνη που θα αναμείξεις όλα τα συστατικά (περίπου 4-5 λίτρα)
• μια κουτάλα (ξύλινη, πλαστική, μεταλλική αλλά όχι αλουμινένια)
• 810 γρ. νερό,
• 292 γρ. καυστική σόδα (θα την αγοράσεις από καταστήματα με υδραυλικά ή μπαχαρικά),
• 2410 γρ. καθαρό ελαιόλαδο,
• βότανα ή / και αιθέρια έλαια της επιλογής σου,
• μια κατσαρόλα και ένα καλούπι (μπορείς να χρησιμοποιήσεις ένα ταψί ή μικρές ατομικές αυτοσχέδιες φόρμες π.χ. κεσεδάκια από γιαούρτια)
• ένα ζευγάρι γάντια για να προστατεύσεις τα χέρια σου από την καυστική σόδα.
Βήμα 1ο: Ζεσταίνετε το νερό.
Βήμα 2ο: Βγάζετε το νερό από τη φωτιά, προσθέστε τα βότανα (περίπου μια – δυο χούφτες). Τα αφήνετε στο νερό για ένα περίπου τέταρτο, ώστε αυτό να απορροφήσει τις ιδιότητες τους. Στο τέλος, αφού το νερό κρυώσει αφαιρείτε τα βότανα και κρατάτε το έκχυμα.
Βήμα 3ο: Προσθέτετε την καυστική σόδα με προσοχή (μην ξεχάσετε να φορέσετε τα πλαστικά γάντια, και μην προσθέσετε τη σόδα όσο το νερό είναι ακόμα καυτό) και ανακατεύετε για λίγη ώρα. Σε αυτή τη φάση φροντίστε να είστε σε χώρο που αερίζεται καλά και να κρατάτε το πρόσωπο σας μακριά από τις αναθυμιάσεις (οι έγκυες ας το αποφύγουν).
* Αυτά τα πρώτα βήματα ιδανικά μπορούν να γίνουν από το προηγούμενο βράδυ για να αφήσετε το μείγμα να «ξεκουραστεί». Την επόμενη το πρωί συνεχίζετε με τα υπόλοιπα.
Βήμα 4ο: Στο μείγμα προσθέτετε το ελαιόλαδο.
Βήμα 5ο: Αρχίζετε να ανακατεύετε μέχρι το μείγμα να αρχίσει να πήζει, ώσπου να μοιάζει με μια καλομαγειρεμένη μπεσαμέλ! Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, δηλαδή με ένα μίξερ χειρός η διαδικασία θα πα΄ρει περίπου μισή ώρα.
Βήμα 6ο: Στο τελικό στάδιο του ανακατέματος προσθέτετε το αιθέριο έλαιο – εφόσον θέλετε να χρησιμοποιήσετε κάποιο βέβαια. Θα χρειαστείτε περίπου 5 ml από το έλαιο της προτίμησης σας (ιδανικά πρέπει να είναι ίδιο με το βότανο που χρησιμοποιήσατε πχ λεβάντα). Έπειτα αδειάζετε το μείγμα που πλέον είναι αρκετά πηκτό στο καλούπι σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα καθαρό ταψί στο οποίο έχετε στρώσει λαδόκολλα ή μικρά ατομικά καλούπια (όπως π.χ. φόρμες με τις οποίες κάνουν τα παιδιά σχήματα στην άμμο), ή ακόμα και άδεια κεσεδάκια από γιαούρτια.
Το μοσχοσάπουνο είναι σχεδόν έτοιμο! Το τοποθετείτε σε δροσερό και σκιερό μέρος και περιμένετε περίπου 10 μέρες μέχρι να το ξεκαλουπώσετε αναποδογυρίζοντας το σε ένα τραπέζι. Το κόβετε σε πλάκες και τις τοποθετείτε τη μία δίπλα στην άλλη και πάλι σε ένα μέρος χωρίς υγρασία και ήλιο, όπου θα μείνουν να ωριμάσουν τους επόμενους 3 μήνες (ενδιάμεσα αν θέλετε μπορείτε να γυρίσετε τις πλάκες από την άλλη μεριά μία φορά). Όταν μετά από αυτό το διάστημα δείτε ότι τα σαπούνια έχουν καλυφθεί από μια στρώση λευκής πούδρας, μην ανησυχήσετε, – είναι σημάδι ωρίμανσης.
Πηγή: www.healthweb.gr
Βήμα 4ο: Στο μείγμα προσθέτετε το ελαιόλαδο.
Βήμα 5ο: Αρχίζετε να ανακατεύετε μέχρι το μείγμα να αρχίσει να πήζει, ώσπου να μοιάζει με μια καλομαγειρεμένη μπεσαμέλ! Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, δηλαδή με ένα μίξερ χειρός η διαδικασία θα πα΄ρει περίπου μισή ώρα.
Βήμα 6ο: Στο τελικό στάδιο του ανακατέματος προσθέτετε το αιθέριο έλαιο – εφόσον θέλετε να χρησιμοποιήσετε κάποιο βέβαια. Θα χρειαστείτε περίπου 5 ml από το έλαιο της προτίμησης σας (ιδανικά πρέπει να είναι ίδιο με το βότανο που χρησιμοποιήσατε πχ λεβάντα). Έπειτα αδειάζετε το μείγμα που πλέον είναι αρκετά πηκτό στο καλούπι σας. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα καθαρό ταψί στο οποίο έχετε στρώσει λαδόκολλα ή μικρά ατομικά καλούπια (όπως π.χ. φόρμες με τις οποίες κάνουν τα παιδιά σχήματα στην άμμο), ή ακόμα και άδεια κεσεδάκια από γιαούρτια.
Το μοσχοσάπουνο είναι σχεδόν έτοιμο! Το τοποθετείτε σε δροσερό και σκιερό μέρος και περιμένετε περίπου 10 μέρες μέχρι να το ξεκαλουπώσετε αναποδογυρίζοντας το σε ένα τραπέζι. Το κόβετε σε πλάκες και τις τοποθετείτε τη μία δίπλα στην άλλη και πάλι σε ένα μέρος χωρίς υγρασία και ήλιο, όπου θα μείνουν να ωριμάσουν τους επόμενους 3 μήνες (ενδιάμεσα αν θέλετε μπορείτε να γυρίσετε τις πλάκες από την άλλη μεριά μία φορά). Όταν μετά από αυτό το διάστημα δείτε ότι τα σαπούνια έχουν καλυφθεί από μια στρώση λευκής πούδρας, μην ανησυχήσετε, – είναι σημάδι ωρίμανσης.
Πηγή: www.healthweb.gr
