Μια μέρα,σαν αυτή που ξημερώνει, στις 24 Αυγούστου του 1779 (ν. ημ.), οι τούρκοι, απαγχονίζουν στο Βεράτι, μετά από ραδιουργίες και των εβραίων, τον νεομάρτυρα και εθναπόστολο του Γένους, Κοσμά τον Αιτωλό.
«Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχεις ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχεις βρύσες και ποτάμια.» (Κοσμάς ο Αιτωλός)
Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός δεν πήρε στα χέρια του ντουφέκι, αλλά με την πνευματική και ηθική αναγέννηση των υποδούλων προετοίμασε το έδαφος για την μεγάλη Επανάσταση. Η...
συμβολή του στην εθνική αφύπνιση ήλθε σε μία πολύ δύσκολη εποχή, όταν το Γένος κινδύνευε να απογοητευθεί από τις πολλές και ατυχείς εξεγέρσεις. Το πέρασμά του άφησε ανεξίτηλα ίχνη στην ψυχή των υποδούλων, όχι μόνο στην γενέτειρά του Αιτωλία, αλλά και στην Ήπειρο, στη Μακεδονία, στις Κυκλάδες, παντού,όπου βρισκόταν και ο τελευταίος Έλληνας, "οργώνοντας" με τα πενιχρά μέσα της εποχής, πραγματικά όλη την Ελλάδα από άκρη έως άκρη στις τέσσερις περιοδείες του.
Μέσα σε λιγότερο από 20 χρόνια κατάφερε να ιδρύσει 247 σχολεία των "κοινών γραμμάτων" και 10 της "αρχαίας διαλέκτου άλλα και ακόμη 1.100 κατώτερα σχολεία, στα οποία διδασκόντουσαν οι ελληνόπαιδες ανάγνωση και γραφή.
Ποιος σημερινός υπουργός Παιδείας έχει τέτοιο έργο, που αντί να ανοίξουν σχολεία, τα κλείνουν, και πολλές σχολές είναι άσυλα αναρχικών και κομματικών ψευτοθεωριών; Ποιός αριστερός, διανοούμενος ή θιασώτης του Διαφωτισμού, έχει να επιδείξει όχι ανάλογο έργο αλλά το 1/10 από αυτό;
Στις Διδαχές του παρότρυνε τους γονείς να σπουδάζουν τα παιδιά τους Ελληνικά, τα οποία είναι η «γλώσσα της Εκκλησίας».
«Να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα όσον ημπορείτε. Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είνε εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσεις τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας».
Αυτά είναι τα κρυφά σχολειά της Ελλάδας , τα οποία μάλιστα ειναι ”κινούμενα ” ή ”μετακινούμενα” σε δύσκολες εποχές απο τόπο σε τόπο , για να διδάξουν οτι, αν δεν κατακτήσεις το πνεύμα της Ελευθερίας την ίδια την Ελευθερία δεν θα την κατακτήσεις ποτέ.
Υπάρχουν άπειρες επίσημες μαρτυρίες και για τα κρυφά σχολειά που λειτούργησαν κατα τον τρόπο που δείχνει ο πίνακας του Γύζη, αλλά ας αντιπαρέλθουμε των λεπτομερειών για να καταδειχθεί οτι ο θεσμός του κρυφού σχολειού δεν είναι ο τόπος ή ο τρόπος, είναι η Ιδέα και αυτή η Ιδέα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί απο κανέναν.
Ίσως δεν υπάρχει άλλος άγιος της Ορθοδοξίας που να είναι τόσο συνδεδεμένος με την ψυχή της Ελλάδας, όσο ο ιερομόναχος, ιερομάρτυρας, ισαπόστολος και εθνεγέρτης Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Και όντως, μεγάλη είναι η τιμή που πρέπει σε αυτόν τον φλογερό ιερωμένο που με το τιτάνιο έργο του ανέστησε την ψυχή της Ρωμιοσύνης, αφύπνισε τους «ραγιάδες», ίδρυσε εκατοντάδες σχολεία και εκκλησίες θέτοντας τα θεμέλια για την πνευματική και εθνική αναγέννηση του Γένους. Ακόμη, άφησε πίσω του ανεκτίμητη πνευματική παρακαταθήκη τις φωτισμένες διδαχές του και τις εκπληκτικές προφητείες του, που ως σήμερα απασχολούν τον κόσμο.Άραγε πόσο τραγικά προφητική και συνάμα επίκαιρη μετά απο όλες αυτές τις φωτιές που έχουν κατακάψει κάθε καλοκαίρι την Ελληνική φύση,φαντάζει στα αυτιά μας η παρακάτω φράση του Αγίου :
Μέσα σε λιγότερο από 20 χρόνια κατάφερε να ιδρύσει 247 σχολεία των "κοινών γραμμάτων" και 10 της "αρχαίας διαλέκτου άλλα και ακόμη 1.100 κατώτερα σχολεία, στα οποία διδασκόντουσαν οι ελληνόπαιδες ανάγνωση και γραφή.
Ποιος σημερινός υπουργός Παιδείας έχει τέτοιο έργο, που αντί να ανοίξουν σχολεία, τα κλείνουν, και πολλές σχολές είναι άσυλα αναρχικών και κομματικών ψευτοθεωριών; Ποιός αριστερός, διανοούμενος ή θιασώτης του Διαφωτισμού, έχει να επιδείξει όχι ανάλογο έργο αλλά το 1/10 από αυτό;
Στις Διδαχές του παρότρυνε τους γονείς να σπουδάζουν τα παιδιά τους Ελληνικά, τα οποία είναι η «γλώσσα της Εκκλησίας».
«Να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα όσον ημπορείτε. Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είνε εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσεις τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας».
Αυτά είναι τα κρυφά σχολειά της Ελλάδας , τα οποία μάλιστα ειναι ”κινούμενα ” ή ”μετακινούμενα” σε δύσκολες εποχές απο τόπο σε τόπο , για να διδάξουν οτι, αν δεν κατακτήσεις το πνεύμα της Ελευθερίας την ίδια την Ελευθερία δεν θα την κατακτήσεις ποτέ.
Υπάρχουν άπειρες επίσημες μαρτυρίες και για τα κρυφά σχολειά που λειτούργησαν κατα τον τρόπο που δείχνει ο πίνακας του Γύζη, αλλά ας αντιπαρέλθουμε των λεπτομερειών για να καταδειχθεί οτι ο θεσμός του κρυφού σχολειού δεν είναι ο τόπος ή ο τρόπος, είναι η Ιδέα και αυτή η Ιδέα δεν μπορεί να αμφισβητηθεί απο κανέναν.
Ίσως δεν υπάρχει άλλος άγιος της Ορθοδοξίας που να είναι τόσο συνδεδεμένος με την ψυχή της Ελλάδας, όσο ο ιερομόναχος, ιερομάρτυρας, ισαπόστολος και εθνεγέρτης Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Και όντως, μεγάλη είναι η τιμή που πρέπει σε αυτόν τον φλογερό ιερωμένο που με το τιτάνιο έργο του ανέστησε την ψυχή της Ρωμιοσύνης, αφύπνισε τους «ραγιάδες», ίδρυσε εκατοντάδες σχολεία και εκκλησίες θέτοντας τα θεμέλια για την πνευματική και εθνική αναγέννηση του Γένους. Ακόμη, άφησε πίσω του ανεκτίμητη πνευματική παρακαταθήκη τις φωτισμένες διδαχές του και τις εκπληκτικές προφητείες του, που ως σήμερα απασχολούν τον κόσμο.Άραγε πόσο τραγικά προφητική και συνάμα επίκαιρη μετά απο όλες αυτές τις φωτιές που έχουν κατακάψει κάθε καλοκαίρι την Ελληνική φύση,φαντάζει στα αυτιά μας η παρακάτω φράση του Αγίου :
"Κρίμα....Οι άνθρωποι θα μείνουν πτωχοί, γιατί δεν θα'χουν αγάπη στα δέντρα!"
Στις 24 Αυγούστου του 1779 κατά την διάρκεια της τελευταίας του περιοδείας οι τουρκικές αρχές τον συνέλαβαν και με εντολή του δωροδοκηθέντος Κουρτ πασά τον θανάτωσαν. Ο Χότζας, τον οποίον επισκέφτηκε ο Άγιος για να πάρει άδεια να κηρύξει στην περιοχή του, τον παρέδωσε σε μια ομάδα Τούρκων στρατιωτών, οι οποίοι τον κρέμασαν σε ένα δένδρο έξω από το χωριό Κολικόντασι. Έτσι παρέδωσε ο άγιος διδάχος της ρωμιοσύνης τη ψυχή του στον Κύριο. Δεν υπήρξε καμία επίσημη κατηγορία εναντίον του, ούτε δικάστηκε πριν το θάνατό του. Μετά τον απαγχονισμό του, το λείψανό του ρίφθηκε στον ποταμό Άψο με μία μεγάλη πέτρα περασμένη στο λαιμό του. Λέγεται πως τρεις μέρες αργότερα, ένας ιερέας ονόματι Μάρκος, ανακάλυψε το λείψανο να επιπλέει στα νερά όρθιο. Αμέσως οι χριστιανοί το μάζεψαν από το ποτάμι και το έθαψαν με τιμές. Τον Αύγουστο του 1813 ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων διέταξε την ανακομιδή των λειψάνων του, ανέγειρε μοναστήρι στο Βεράτι και πήρε την κάρα του Αγίου μέσα σε αργυρή λειψανοθήκη διακοσμημένη με διαμάντια, για να την προσκυνά γονατιστός μέσα στο σεράι του.
Σχετικά με την αγιοκατάταξή του, στις 20 Ιουλίου 1961 με την υπ’ αριθμόν 260 Συνοδική Πράξη του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως, ανακηρύχθηκε και επίσημα Άγιος της Εκκλησίας μας, κάτι που ο πιστός λαός του Θεού το πίστευε από τότε που ζούσε κοντά του και τον άκουγε να κηρύττει με δύναμη το Λόγο του Θεού, να προφητεύει τα μέλλοντα και του απέδιδε πλήθος θαυμάτων. Εκτός από την Ελλάδα τιμάται σήμερα και σε πολλές άλλες χώρες, ανάμεσά τους η Ρωσία, η Σερβία, η Βουλγαρία, η Κύπρος και η Ρουμανία.
Αν και παρήλθαν πάνω από 240 χρόνια από την ημέρα του μαρτυρικού θανάτου του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ο λόγος του εξακολουθεί ως σήμερα να ηλεκτρίζει τον ευσεβή ελληνικό λαό. Υπήρξε ιεροκήρυκας όχι μίας γενιάς, αλλά ιεροκήρυκας πολλών γενεών. Αδιαμφισβήτητα, συνέβαλε τα μέγιστα στην απελευθέρωση του Έθνους μας από τον τουρκικό ζυγό. Μπορεί να μην διέθετε όπλα, να μην είχε στρατεύματα, να μην έκαμνε πολέμους και μάχες, είχε όμως το όπλο του πνεύματος για να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των σκλάβων Ελλήνων ώστε να μάθουν την ορθόδοξη πίστη τους και την ένδοξη ιστορία της πατρίδας τους.
Ω, πόσα οφείλει η Ελλάς εις τον άγιο τούτον άνδρα! Ένας εθνο-ϊερομάρτυρας που βάδισε επάνω εις τα ίχνη του απόστολου Παύλου.
Αιωνία του η μνήμη...
Σχετικά με την αγιοκατάταξή του, στις 20 Ιουλίου 1961 με την υπ’ αριθμόν 260 Συνοδική Πράξη του Πατριαρχείου της Κωνσταντινουπόλεως, ανακηρύχθηκε και επίσημα Άγιος της Εκκλησίας μας, κάτι που ο πιστός λαός του Θεού το πίστευε από τότε που ζούσε κοντά του και τον άκουγε να κηρύττει με δύναμη το Λόγο του Θεού, να προφητεύει τα μέλλοντα και του απέδιδε πλήθος θαυμάτων. Εκτός από την Ελλάδα τιμάται σήμερα και σε πολλές άλλες χώρες, ανάμεσά τους η Ρωσία, η Σερβία, η Βουλγαρία, η Κύπρος και η Ρουμανία.
Αν και παρήλθαν πάνω από 240 χρόνια από την ημέρα του μαρτυρικού θανάτου του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, ο λόγος του εξακολουθεί ως σήμερα να ηλεκτρίζει τον ευσεβή ελληνικό λαό. Υπήρξε ιεροκήρυκας όχι μίας γενιάς, αλλά ιεροκήρυκας πολλών γενεών. Αδιαμφισβήτητα, συνέβαλε τα μέγιστα στην απελευθέρωση του Έθνους μας από τον τουρκικό ζυγό. Μπορεί να μην διέθετε όπλα, να μην είχε στρατεύματα, να μην έκαμνε πολέμους και μάχες, είχε όμως το όπλο του πνεύματος για να αφυπνίσει τις συνειδήσεις των σκλάβων Ελλήνων ώστε να μάθουν την ορθόδοξη πίστη τους και την ένδοξη ιστορία της πατρίδας τους.
Ω, πόσα οφείλει η Ελλάς εις τον άγιο τούτον άνδρα! Ένας εθνο-ϊερομάρτυρας που βάδισε επάνω εις τα ίχνη του απόστολου Παύλου.
Αιωνία του η μνήμη...
Β.Β.
