Μονοψήφιος αριθμός εισακτέων σε σχολές που κάποτε θεωρούνταν περιζήτητες και χιλιάδες κενές θέσεις στα ελληνικά πανεπιστήμια συνθέτουν τη νέα εικόνα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (Ε.Β.Ε.) και η αλλαγή στις προτιμήσεις των μαθητών έχουν δημιουργήσει...
έναν εντελώς διαφορετικό ακαδημαϊκό χάρτη.
9.447 λιγότεροι φοιτητές από το 2019
Ενώ παραδοσιακά ο Οκτώβριος σήμαινε την έναρξη μιας νέας φοιτητικής ζωής για χιλιάδες νέους, φέτος 9.447 λιγότεροι εισήχθησαν στα ΑΕΙ σε σχέση με το 2019.
Η πτώση αυτή είναι συνεχής τα τελευταία χρόνια, με εντυπωσιακή κάμψη το 2022.
Η Ολυμπία Χαϊδεμενάκη, σύμβουλος σταδιοδρομίας και επιστημονική συνεργάτης του ΕΚΠΑ, εξηγεί ότι η Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη συρρίκνωση του αριθμού των εισακτέων:
«Το 2021, μετά την πρώτη εφαρμογή της Ε.Β.Ε., οι κενές θέσεις εκτοξεύθηκαν στις 17.000. Έκτοτε σταθεροποιήθηκαν γύρω στις 10.000 κάθε χρόνο», αναφέρει, τονίζοντας ότι ο θεσμός «λειτουργεί ως μηχανισμός αποκλεισμού, αφήνοντας εκτός πανεπιστημίων υποψηφίους με πραγματικό ενδιαφέρον για σπουδές».
Μονοψήφιοι εισακτέοι – Σχολές που “άδειασαν”
Τα παραδείγματα φέτος είναι ενδεικτικά:
Στο Τμήμα Μαθηματικών της Σάμου (Πανεπιστήμιο Αιγαίου) εισήχθησαν μόλις 6 φοιτητές, όταν πριν δύο χρόνια ήταν 45.
Παρόμοια εικόνα παρουσιάζουν τα τμήματα Αειφορικής Γεωργίας (Αγρίνιο), Φυσικού Περιβάλλοντος (Δράμα), Δασολογίας (Καρπενήσι) αλλά και Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος στα Χανιά.
Ο πρόεδρος του τμήματος Μαθηματικών, Αντώνης Τσολομύτης, εξηγεί πως η ΕΒΕ είναι μόνο μέρος του προβλήματος:
«Τα παιδιά πλέον επιλέγουν πανεπιστήμια κοντά στα σπίτια τους. Παλιά ήθελαν να φύγουν, τώρα προσπαθούν να μείνουν. Και δεν είναι θέμα ενοικίων – στη Σάμο νοικιάζεις σπίτι με 200 ευρώ, στην Πάτρα το ίδιο σπίτι κάνει 400».
Το παράδειγμα της Διοίκησης Τουρισμού στο Αιγάλεω
Η πρόεδρος του Τμήματος, Κατερίνα Κικίλια, εξηγεί ότι η φετινή μείωση των εισακτέων (περίπου 100 φοιτητές) ήταν επιλογή του ίδιου του τμήματος:
«Πέρυσι, μετά από κατατακτήριες και μεταγραφές, φτάσαμε τους 478 πρωτοετείς με 17 μέλη ΔΕΠ. Δεν μπορούμε να προσφέρουμε ποιοτική εκπαίδευση έτσι. Ζητήσαμε από το Υπουργείο λιγότερους φοιτητές για να ανεβάσουμε το επίπεδο. Δεν μας στεναχώρησε καθόλου η μείωση».
Οι σχολές που ανέβασαν «μόρια» και κύρος
Στον αντίποδα, κάποιες σχολές κατέγραψαν εντυπωσιακή άνοδο.
Το Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά ανέβηκε κατά 2.195 μόρια σε σχέση με πέρυσι — ένδειξη αυξημένου ενδιαφέροντος για σπουδές που συνδέονται με τη διεθνή πολιτική και τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Παράλληλα, ναυτιλιακά, πολυτεχνικά, ιατρικά και οικονομικά τμήματα παραμένουν οι πιο ελκυστικές επιλογές.
«Η σταθερότητα δεν ισοδυναμεί με ικανοποίηση»
Αντίθετα, οι στρατιωτικές σχολές, που κάποτε θεωρούνταν “σίγουρη” επιλογή, παρουσιάζουν πτώση.
Όπως επισημαίνει η κα Χαϊδεμενάκη:
«Η σταθερή εργασία στις Ένοπλες Δυνάμεις δεν σημαίνει πάντα ικανοποίηση. Οι νέοι δίνουν πλέον αξία στην ευελιξία, την εξέλιξη και την ισορροπία ζωής. Η αυστηρή ιεραρχία και οι συχνές μεταθέσεις λειτουργούν αποτρεπτικά».
Οι «αόρατες» πράσινες σπουδές
Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα σταθερά κενά σε περιβαλλοντικά και γεωπονικά τμήματα.
Η χαμηλή ζήτηση, σύμφωνα με την κα Χαϊδεμενάκη, οφείλεται στην «ελλιπή ενημέρωση» και την παρεξηγημένη εικόνα που έχουν οι μαθητές:
«Παρά τη σημασία τους για την κοινωνία, οι σπουδές αυτές δεν επικοινωνούνται σωστά. Οι μαθητές δεν βλέπουν άμεσα επαγγελματικά οφέλη, αγνοώντας όμως τις διεθνείς ευκαιρίες και τη σύνδεση με την “πράσινη” οικονομία».
Οι προτάσεις για αλλαγή
Η ειδικός προτείνει μια αναμόρφωση της στρατηγικής των πανεπιστημίων:
- Επικαιροποίηση προγραμμάτων σπουδών με βάση τις ανάγκες της αγοράς.
- Καλύτερη επικοινωνία των επαγγελματικών προοπτικών κάθε τμήματος.
- Ενίσχυση συνεργασιών με τον ιδιωτικό τομέα για άμεση απορρόφηση αποφοίτων.
Απάντηση από το Υπουργείο Παιδείας
Στο πλαίσιο του ρεπορτάζ ζητήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας να τοποθετηθεί σχετικά με το αν εξετάζει αναθεώρηση των τμημάτων που παρουσιάζουν σταθερά χαμηλή ζήτηση, ωστόσο μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος δεν υπήρξε απάντηση.
Ενδεικτικά τμήματα με μονοψήφιους εισακτέους:
- Μαθηματικών Σάμου (6 εισακτέοι)
- Αειφορικής Γεωργίας Αγρινίου
- Φυσικού Περιβάλλοντος Δράμας
- Δασολογίας Καρπενησίου
- Μηχανικών Περιβάλλοντος Χανίων
- Διοίκησης Τουρισμού Αιγάλεω
Η φετινή εικόνα των ΑΕΙ δεν σημαίνει ότι τα πανεπιστήμια έχασαν την αξία τους, αλλά ότι η ανώτατη εκπαίδευση χρειάζεται επαναπροσδιορισμό, ώστε να συμβαδίζει με την εποχή και τις προσδοκίες των νέων.