Yστερεί του ευρωπαϊκού μέσου όρου στις δαπάνες για υγεία, παιδεία, στέγη κ.λπ., έχει ποσοστό δαπανών για στέγη σχεδόν διπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου, το χαμηλότερο ποσοστό μισθών προς το ΑΕΠ και τον υψηλότερο αριθμό εβδομαδιαίων ωρών εργασίας, Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα...
60 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από την ευρωπαϊκή σύσταση και υψηλή φτώχεια-ανεργία-αποκλεισμό στα ΑμεΑ.
Η κυβέρνηση μιλά για «ιστορία επιτυχίας», για «επιστροφή στην ευρωπαϊκή κανονικότητα», για «σύγκλιση με την Ευρώπη». Τα στατιστικά στοιχεία όμως διηγούνται μια άλλη ιστορία. Ιστορία οικονομικής απόκλισης και όχι σύγκλισης γενικά, ιστορία αποπτώχευσης του κοινωνικού κράτους ειδικά. Ενα τέταρτο του αιώνα ύστερα από την είσοδο στην ευρωζώνη, η Ελλάδα του 2025 είναι μια χώρα που «τρέχει», αλλά πάνω σε κυλιόμενο διάδρομο που κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Οι συγκρίσεις είναι οδυνηρές και δεν αφήνουν κανένα περιθώριο παρερμηνείας: σε όλους τους ουσιαστικούς δείκτες, η Ελλάδα αποκλίνει από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Ακόμη πιο οδυνηρή είναι η σύγκριση με χώρες-μέλη όπως αυτές της ευρωπαϊκής διεύρυνσης του 2004 και η Βουλγαρία, που μπήκε στην Ε.Ε. το 2007 και από 1/1/2026 θα εισέλθει στην ευρωζώνη.
Οι χώρες αυτές συνέκλιναν ταχύτατα σε όλους τους βασικούς δείκτες ανάμεσα στο 2004 (2007 για τη Βουλγαρία) και το 2024, ενώ η Ελλάδα την ίδια περίοδο… απέκλινε σε θεμελιώδεις οικονομικούς δείκτες, όπως το ΑΕΠ και η παραγωγικότητα, έκανε ανεπαίσθητη πρόοδο (όπως στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης), αποκλίνει συστηματικά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σε κρίσιμους κοινωνικούς δείκτες και αναδεικνύεται στο ευρωπαϊκό «μαύρο πρόβατο» των αποκλίσεων.
Ετσι, η Ελλάδα παγιώνει έναν μόνιμο ρόλο «φτωχού συγγενή» σε μια Ενωση όπου ακόμη και πρώην φτωχότερες χώρες μάς προσπερνούν.
Η εικόνα γίνεται πιο σκληρή όταν κατεβαίνουμε στο περιφερειακό επίπεδο: ελληνικές περιφέρειες βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις ολόκληρης της Ε.Ε., κάτω και από περιοχές της Βουλγαρίας. Αυτή δεν είναι σύγκλιση· είναι γεωγραφικά άνιση αποδιάρθρωση.
Ταυτόχρονα, το κράτος επιλέγει να είναι «μικρό» εκεί όπου χρειάζεται να είναι ισχυρό. Δαπανά λιγότερο από τον μέσο όρο της Ευρώπης για υγεία, παιδεία, αναπηρία, οικογένεια, στέγη, πολιτισμό. Στη στέγη μάλιστα, η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στο βάρος που σηκώνουν τα νοικοκυριά, αλλά τελευταία στις δημόσιες πολιτικές κατοικίας. Οταν το 28-29% των ανθρώπων δίνει πάνω από το 40% του εισοδήματός του για στέγη και λογαριασμούς, μιλάμε για πολιτική επιλογή, όχι για φυσικό φαινόμενο.
Στην εργασία, η χώρα στηρίζεται σε ένα μοντέλο που συμπιέζει τον κόσμο της εργασίας: πραγματικοί μισθοί στάσιμοι ή μειωμένοι στην πενταετία, μισθοί ως ποσοστό του ΑΕΠ στο χαμηλότερο σημείο της Ευρώπης, εργαζόμενοι που δουλεύουν από τις περισσότερες ώρες στην Ε.Ε. Την ίδια στιγμή, οι φόροι στην κατανάλωση και στα καύσιμα είναι από τους υψηλότερους στην Ευρώπη. Η ακρίβεια δεν είναι απλώς «κλέψιμο του ραφιού», είναι και δημοσιονομική στρατηγική: μεταφορά βάρους από τα κέρδη και τη μεγάλη περιουσία στις τσέπες των μισθωτών και των φτωχών.
Η κοινωνική προστασία -από το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα μέχρι τις πολιτικές για τα ΑμεΑ- υπολείπεται δραματικά των ευρωπαϊκών στάνταρντ. Ο Ευρωπαϊκός Πυλώνας Κοινωνικών Δικαιωμάτων αντιμετωπίζεται σαν διακοσμητικό κείμενο, την ώρα που η Ελλάδα πρωταγωνιστεί σε φτώχεια, ανισότητες, ενεργειακή φτώχεια, ανασφάλεια. Ακόμα και εκεί όπου υπάρχουν ευρωπαϊκές κατευθύνσεις για αξιοπρεπές εισόδημα ή προσβάσιμες υπηρεσίες, η χώρα κινείται στο κατώτατο δυνατό όριο.
Κι όλα αυτά ενώ η δημοσιονομική πολιτική παραμένει από τις πιο σκληρές στην Ευρώπη, με υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα και υποεκτέλεση κοινωνικών δαπανών, ακριβώς την περίοδο όπου οι περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν τον προϋπολογισμό για να στηρίξουν εισοδήματα και υπηρεσίες.
Οικονομικοί δείκτες
Η εικόνα είναι καθαρή: Εχουμε σύγκλιση μόνο στο αφήγημα. Εχουμε απόκλιση σε βασικούς μακροοικονομικούς δείκτες. Οσο για τους δείκτες που μετρούν στη ζωή της εργαζόμενης πλειονότητας -μισθοί, στέγη, πρόσβαση σε υγεία και παιδεία, δικαιώματα, αξιοπρέπεια- η Ελλάδα απομακρύνεται ή μένει επικίνδυνα πίσω. Φαίνεται απίστευτο, αλλά η ελληνική οικονομία όχι μόνο απέτυχε να κάνει έστω ένα μικρό βήμα μπροστά σε μια ολόκληρη εικοσαετία (2004-2024), αλλά… απέκλινε στους δύο θεμελιώδεις οικονομικούς δείκτες που αποδίδουν τον δυναμισμό μιας οικονομίας: το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και την παραγωγικότητα. Μάλιστα, η σύγκριση γι’ αυτή την εικοσαετία με τις χώρες της ευρωπαϊκής διεύρυνσης του 2004 και τη Βουλγαρία (που μπήκε στην Ε.Ε. το 2007) είναι οδυνηρή. Οπως φαίνεται από τον σχετικό πίνακα:●
Οσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ (σε σταθερές, δηλαδή αποπληθωρισμένες,
τιμές), η Ελλάδα καταγράφει μείωση κατά 1,5%! Αντίθετα, όλες οι χώρες
της διεύρυνσης του 2004 και η Βουλγαρία καταγράφουν υψηλά ποσοστά
αύξησης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ 19% και 115,4%.
● Οσον αφορά την παραγωγικότητα της εργασίας, αυτή μειώθηκε στην Ελλάδα στο ίδιο διάστημα κατά 14,5%, ενώ στις υπόλοιπες χώρες του πίνακα αυξήθηκε σε ποσοστά από πάνω από 20% έως και 74%.
● Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης αυξήθηκε στην Ελλάδα το ίδιο διάστημα κατά 35,6%, όταν στις υπόλοιπες υπό σύγκριση χώρες αυξήθηκε σε υψηλά ποσοστά μεταξύ 67% και 191%.
Κοινωνικοί δείκτες
Εδώ η σύγκριση είναι με τα συνολικά ευρωπαϊκά στάνταρντ και καταγράφεται εικόνα φτωχοποίησης, που γίνεται ακόμη πιο εμφατική σε επίπεδο περιφερειών.
Συγκεκριμένα:
● Δημόσιες κοινωνικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ: Η Ελλάδα υπολείπεται σε όλους τους σχετικούς δείκτες. Υγεία 5,8% έναντι 7,3% του ΑΕΠ. Παιδεία 4,0% έναντι 4,7% του ΑΕΠ. Αναπηρία 1,4% έναντι 2,7% του ΑΕΠ. Στέγαση 0% έναντι 0,7% του ΑΕΠ. Συμπέρασμα: συστηματική υποχρηματοδότηση βασικών δημόσιων αγαθών.
● Περιφέρειες: 10 στις 13 ελληνικές περιφέρειες στις τελευταίες 35 της Ε.Ε., με πολλές ελληνικές κάτω από αντίστοιχες βουλγαρικές. Συμπέρασμα: εσωτερική και περιφερειακή φτωχοποίηση.
● Στέγαση: Η Ελλάδα πρώτη στο μερίδιο του διαθέσιμου εισοδήματος που καταναλώνεται για στέγαση, 35,5% έναντι 19% του μ.ό. της Ε.Ε. Στην αιχμή της στεγαστικής κρίσης στην Ε.Ε., απουσία δημόσιας πολιτικής στέγασης.
● Μισθοί-ώρες απασχόλησης: Μισθοί/ΑΕΠ 35%, έναντι 48% του μ.ό. της Ε.Ε. Πάνω από το 20% των εργαζομένων εργάζεται περισσότερες από 45 ώρες τη βδομάδα. Μοντέλο χαμηλών μισθών και υπερεργασίας.
● Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα: Στο 40% του ορίου φτώχειας, όταν η ευρωπαϊκή σύσταση είναι να προσεγγίσει το 100%. Μεγάλη θεσμική υστέρηση της κοινωνικής προστασίας.
● Δείκτες ΑμεΑ: Υψηλή φτώχεια, ανεργία, αποκλεισμός. Δομικός αποκλεισμός, εκτός ευρωπαϊκού κεκτημένου.
efsyn.gr
