Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΥ *
Τι σημαίνει εξουσία και πώς ορίζεται ψυχοκοινωνικά το πολιτικό προφίλ ενός ηγέτη; Εξουσία σημαίνει ισχύ ή δύναμη, είναι η ικανότητα αυτού που την έχει και την ασκεί να απαιτεί και να πετυχαίνει υπακοή, πειθαρχία, συμμόρφωση στα προστάγματά του και την εκπλήρωση στόχων που αυτός θέτει ακόμη και όταν η εκπλήρωσή τους απολήγει να είναι καθοριστική στη διαμόρφωση όχι μόνο των ενδιαφερόντων και συμφερόντων αλλά ακόμη και της ίδιας της ζωής αυτών που τον ακολουθούν.
Ο Μαξ Βέμπερ ο μεγάλος Γερμανός κοινωνιολόγος θεώρησε την εξουσία, την δύναμη ή ισχύ, ως " ...την εκμετάλλευση της ευκαιρίας από ένα ή περισσότερα άτομα για την επιβολή της δικιάς τους βούλησης σε κοινά θέματα, άσχετα με την αντίσταση που προβάλλουν άλλα πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στον ίδιο χώρο..."
Και ο Ρόμπερτ Μακ Αϊβερ, ο Αμερικανός κοινωνιολόγος είχε δηλώσει ότι "οι κάτοχοι εξουσίας αποκτούν το δικαίωμα να καθιερώσουν τη δικιά τους πολιτική σε κάθε φάση της ανθρώπινης δραστηριότητας, να κρίνουν πρόσωπα και καταστάσεις, να ασκήσουν διαιτητικό - ισορροπητικό ρόλο σε αντιδικίες και τελικά να επιβληθούν στους συνανθρώπους τους."
Από την αρχέτυπη σχέση γονέα-παιδιού, ή της σύγχρονης κλίκας ή και -συμμορίας μιας μεγαλούπολης μέχρι και την επιχειρηματικών δραστηριοτήτων παραγωγής αγαθών ή παροχής υπηρεσιών ή και την εκκλησιαστική ιεραρχία, από την αθλητική οργάνωση μέχρι και την Κομματική οργάνωση και τελικά στην ίδια την έννοια του Κράτους η εξουσία μπορεί να αντλείται και να ασκείται με τρείς θεμελιακούς τρόπους:
§ με την εφαρμογή ωμής βίας ή με την επιβολή της ψυχολογίας του φόβου, ή
§ με βάση τη θεωρία του κληρονομικού δικαίου όπως γίνεται στα ηγεμονικά καθεστώτα, ή
§ με τη δημοκρατική και αβίαστη αναγνώριση χαρισματικών ιδιοτήτων και χαρακτηριστικών αυτού που την κατέχει και την ασκεί.
Η απόκτηση εξουσίας συνεπάγεται και την πιθανή αντίδραση αυτών που αντιτίθενται σε κάθε λογής αυταρχισμό. Για τον λόγο αυτό οι διάφοροι σφετεριστές της εξουσίας εδραιώνουν την ισχύ τους και "νομιμοποιούν" τη θέση τους παρέχοντας αγαθά, διευκολύνσεις και προσεκτικά οριοθετημένα "δικαιώματα-προνόμια" σε κάποια λαϊκή ομάδα ή κατασιγάζουν με ψυχοπολιτικές μεθόδους την άσκηση κριτικής και "αντίστασης" από λαϊκές μάζες οδηγώντας τες στην απάθεια που ταυτίζεται στην πρόχειρη διαπίστωση των λαϊκών μαζών ότι "...είμαστε ανήμποροι να ελέγξουμε τη ροή των γεγονότων..."
Στα γνήσια δημοκρατικά καθεστώτα η διαδικασία ανέλιξης σε θέση εξουσίας και το δικαίωμα άσκησής της συντελείται με λογικά κριτήρια, με αξιοκρατία και διαφάνεια και, απαλλαγμένη από κάθε μορφή της έννοιας του "κληρονομικού δικαίου" και κάθε απειλή για χρήση βίας, προκαθορίζει το εφήμερο της πράξης διατηρώντας ανέπαφο το δικαίωμα των εξουσιαζόμενων, της λαϊκής μάζας, για αλλαγές στις προτιμήσεις τους, για αφαίρεση της εξουσίας από τους αποδεικνυόμενους εμφανώς ανάξιους και την παροχή της σε αυτούς που κατορθώνουν να πείσουν ότι είναι άξιοι, ή τουλάχιστον, περισσότερο άξιοι από τους παρόντες κατόχους της.
Στην πλατωνική "πολιτεία" ο Θρασύμαχος είναι κατηγορηματικός ότι "...το δίκαιο είναι ταυτόσημο με το συμφέρον του ισχυρού..." Και όμως η εξουσία που θεμελιώνεται και διαιωνίζεται με τη χρήση ή την απειλή της χρήσης κάποιας μορφής βίας είναι, κατά κανόνα, καταδικασμένη και ο βίος της, η διαχρονική της διάρκεια είναι προκαθορισμένα εφήμερη"...Ο πανίσχυρος δεν είναι ποτέ αρκετά ισχυρός" έγραψε διαπιστώνοντας την ιστορική νομοτέλεια των γεγονότων ό Ζαν Ζακ Ρουσσώ.
Ο αυταρχικός ηγέτης είναι εκείνος που, για πολλούς και διάφορους λόγους θεωρεί τον εαυτό του ως μόνο άξιο να κρίνει τη σημασία, την ορθότητα και την αξία των αναγκών, επιδιώξεων και φιλοδοξιών αυτών που κυβερνά ή εξουσιάζει και κατά συνέπεια ασκεί την εξουσία με αποκλειστικά κύριο γνώμονα τις δικές του θέσεις, τις προσωπικές του πεποιθήσεις(ή, πάλι, και αυτό είναι απείρως χειρότερο, τις θέσεις αυτών που τον καθοδηγούν και τον κατευθύνουν δρώντας στα παρασκήνια…).
Σε τελική, όμως, ανάλυση, παραμένει αναλλοίωτη με διαχρονική συνέπεια και βαρύνουσα σημασία η θέση του Αγάθωνος που στην αρχαιότητα συνιστούσε στους Άρχοντες να θυμούνται κα να μην ξεχνούν ποτέ τρία πράγματα και συγκεκριμένα «ότι διοικούν ανθρώπους, ότι διοικούν σύμφωνα με το Νόμο και ότι δεν θα διοικούν για πάντα.»
Αυτό επιδεικτικά το αγνοούν με τη συμπεριφορά και τα έργα τους όσοι δεν είναι ΗΓΕΤΕΣ αλλά απλά και μόνο… «επιβήτορες» θώκων εξουσίας…
____________________________________________________________
* Ο καθηγητής ΠΙΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ θα είναι ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΣ υποψήφιος Δήμαρχος Θεσσαλονίκης στις εκλογές του Οκτώβρη 2010
