Αμέσως μετά την παύση του ρωσοτουρκικού πολέμου το 1878 υπογράφτηκε η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου η οποία παραχωρούσε την Μακεδονία στην Βουλγαρία. Την ίδια μέρα με την συνθήκη σχηματίστηκε στο Λιτόχωρο η ιστορική προσωρινή Επαναστατική Κυβέρνηση της Μακεδονίας με πρόεδρο τον Λιτοχωρινό γιατρό Ευάγγελο Κοροβάγκο, η οποία απέστειλε διακήρυξη σε όλες τις μεγάλες δυνάμεις και ζητούσε την ένωση της Μακεδονίας με την μητέρα Ελλάδα.
Την διακήρυξη υπέγραψαν τα μέλη της προσωρινής κυβέρνησης και οι αντιπρόσωποι από τα χωριά Σκοτίνα, Παντελεήμονα, Πούρλια, Αιγάνη, Πυργετό, Ραψάνη, Κρανιά, Οζηρό, Σκαμνιά, Βολιανά, Καργιά, Σέλα, Κοκκινοπλός, Λιβάδι, Αγ. Δημήτριος, Βροντού, Κουντουριώτισσα, Μαλαθριά, Καρίτσα, Στουπί, Ζιάσιακο, Καρυές, Μηλιά, Μόρνα, Μπριάζα, Ραδαίνι, Σκουτέρνα, Δρυάνιστα, Αδριανό, Κουλουκουρίου, Κεραμίδι, Κολινδρός, Ρητίνη, Κόκοβα, Βόσοβα, Μποστάνη, Δράσκο, Βελβεντό και Καταφύγι. Η πιο πάνω εξέγερση πνίγηκε στο αίμα, αλλά είχε σαν αποτέλεσμα να ακυρωθεί η συνθήκη του Αγ. Στεφάνου και να είναι σήμερα η Μακεδονία ελεύθερη. Ήταν μια από τις πιο μεγάλες και πιο ιστορικές επαναστάσεις των Ελλήνων, η οποία από τους ιστορικούς απαξιώθηκε γιατί
όπως έλεγε ο συνταξιούχος καθηγητής φιλολογίας Νίκος Κάκκαλος, η ιστορία γράφτηκε από τους κάτω.
Το σαββατοκύριακο εορτάζεται στο Λιτόχωρο η επέτειος της επανάστασης του Ολύμπου.
Σημείωση : Οι πίνακες είναι του ζωγράφου Χ. Κυπαρισσά, ο πίνακας με το μοναστήρι του Αγ. Διονυσίου είναι από τον ζωγράφο Ηθακίσιο και ο πίνακας με τον Όλυμπο και την ιστορία του από τον ζωγράφο Σάκη Ντάβανου, οι φωτογραφίες από το βιβλίο του Σπύρου Γ. Ντάβανου - Τραγούδια μιας άλλης εποχής στο Λιτόχωρο και οι γκραβούρες του 1881 από το αρχείο των δικηγόρων Ν. και Ζ. Παπανικολάου.
Απόστολος Λέινας
