Μπορεί να υπάρξει "νέα Κιβωτός του Νώε";

Τι υποστηρίζει ο Σταμάτης Αλαχιώτης

  

 

   Για την γνωστή πλέον "κιβωτό της Νορβηγίας" και τον ρόλο της, έχουν διατυπωθεί δεκάδες απόψεις. Επισήμως αποτελεί μία "νέα Κιβωτό του Νώε", η οποία έχει ως στόχο την διατήρηση δύο εκατομμυρίων ειδών και ποικιλιών φυτών, σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο ενός βουνού, 950 χιλιόμετρα από τον Βόρειο Πόλο, για να αξιοποιηθούν σε περίπτωση ολικής καταστροφής της χλωρίδας.

Πόσο εφικτό όμως είναι κάτι τέτοιο;

Αν αύριο το πρωί ο κόσμος όπως τον ξέρουμε καταστρεφόταν, θα μπορούσε η "κιβωτός" αυτή να διασφαλίσει την αναγέννησή του;

Στο ερώτημα αυτό επιχειρεί να απαντήσει με ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο του στην εφημερίδα Το Βήμα (www.tovima.gr), ο καθηγητής Γενετικής κ. Σταύρος Αλαχιώτης.

Όπως εξηγεί ο καθηγητής, "η οργάνωση της ζωής δεν αντανακλά ένα μωσαϊκό με διακριτές ψηφίδες, αλλά μια συνέχεια, ένα ενιαίο σύνολο, που απαρτίζει τον βιόκοσμο, με εκατομμύρια είδη και άπειρες αλληλεπιδράσεις, οι οποίες οδήγησαν σε αυτή τη μεγάλη πολυπλοκότητα της βιόσφαιρας, μέρος της οποίας είναι και ο άνθρωπος".

Αυτό που βλέπουμε σήμερα να συμβαίνει, με την ανθρωπογενή κακοποίηση του περιβάλλοντος που οδηγεί στην αποσταθεροποίηση οικοσυστημάτων, καθώς όταν διαταραχθεί η τροφική αλυσίδα οι συνέπειες είναι αλυσιδωτές και απρόβλεπτες για πολλά είδη που αφανίζονται (σύμφωνα με μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Προστασίας της Φύσης, εκτιμάται ότι ποσοστό 11%-34% ειδών θηλαστικών, πτηνών, ερπετών, αμφιβίων και ψαριών βρίσκεται σε κίνδυνο αφανισμού), είναι μία διατάραξη αυτών των αλληλεπιδράσεων των ειδών, συνεχίζει ο κ. Αλαχιώτης και προσθέτει:

"Μια τέτοια κατάσταση δεν αντιμετωπίζεται με τη «Νέα Κιβωτό του Νώε» της Νορβηγίας, καθώς η επανόρθωση των φυσικών χαοτικών αλληλεπιδράσεων δεν είναι εφικτή. Διότι οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των διαφόρων ειδών είναι καθοριστικές για τη φυσική επιλογή, καθώς η εξέλιξη ενός είδους είναι εν πολλοίς απόκριση εξελικτικών αλλαγών σε ένα άλλο ανταγωνιστικό, ένα φαινόμενο γνωστό ως συνεξέλιξη".

Tο περιβάλλον ενός είδους χειροτερεύει συνεχώς εξαιτίας της συνεχούς εξέλιξης άλλων ανταγωνιστικών ειδών, θηρευτών, ακόμη και παρασίτων· γι' αυτό το κάθε είδος πρέπει να βρίσκεται σε έναν ατέρμονα αγώνα δρόμου· να «τρέχει», δηλαδή, να εξελίσσεται για να μην αφανισθεί, για να διατηρήσει τη θέση του, όπως γίνεται με τον κυλιόμενο τάπητα, όπου η κίνηση διατηρεί την ισορροπία του «δρομέα».

Όπως προκύπτει λοιπόν, μία "σύγχρονη Κιβωτός" που θα περιέχει "τη ζωή" όπως υπάρχει αυτή τη στιγμή στον πλανήτη, δεν μπορεί να εξασφαλίσει την συνέχεια, αφού αυτό που αποκαλούμε "ζωή" είναι κάτι πολύ περισσότερο από "σπόρους"!

Και πολιτισμικά είναι αδύνατη η "σωτηρία μέσω μίας Κιβωτού"!

Η συνεξελικτική κατάσταση εκτείνεται όμως και στο πολιτισμικό επίπεδο, καθώς η επίκτητη ανάπτυξη ενός χαρακτηριστικού μέσα από την κουλτούρα διαμορφώνει νέες επιλογικές πιέσεις στην οργανισμική εξέλιξη. Τα μιμήδια, σύμφωνα με τον Dawkins, η βασική μονάδα της πολιτισμικής εξέλιξης (κατ' αναλογία με τα γονίδια που είναι η μονάδα της βιολογικής εξέλιξης), θεωρούνται οι φορείς της πολιτισμικής εξέλιξης· είναι τρόποι ζωής, αφορούν ιδέες, ιδεολογίες, συνθήματα, μόδες κτλ. και περνούν από γενιά σε γενιά προκαλώντας συνέπειες στη συμπεριφορά, εξηγεί ο κ. Αλαχιώτης στο www.vima.gr.

Ο καρκίνος του εντέρου στη Δ. Αφρική έχει πολύ χαμηλό δείκτη πληθυσμιακής εμφάνισης. Δυτικοαφρικανοί όμως μετανάστες στη Β. Αμερική και στη Δ. Ευρώπη που άλλαξαν διατροφικές συνήθειες με επίκτητα νέα μιμήδια παρουσιάζουν θεαματική ποσοστιαία αύξηση του καρκίνου αυτού, με συνακόλουθους θανάτους και εξελικτικούς αφανισμούς γενετικών πολυμορφισμών.

Στην εποχή μας τα μιμήδια έχουν ιδιαίτερα μεγάλη έκφραση με την παγκοσμιοποίηση της πληροφορίας, της κουλτούρας και του τρόπου ζωής· και με τον συνακόλουθο συνεξελικτικό οργανισμικό επηρεασμό του είδους μας.