Ανύπαρκτες ως ελάχιστες οι καθαρά ελληνικές ιστορικές πηγές για τη Μάχη του Πλαταμώνα στις 15-16 Απριλίου 1941.
Τα λιγοστά στοιχεία που μπορούν να βρεθούν στην ιστορική βιβλιογραφία και στο διαδίκτυο προέρχονται από στοιχεία κι αναφορές των συμμάχων αλλά και κυρίως φωτογραφικό υλικό των εισβολέων Γερμανών ναζί.
Η...
επίθεση που δέχτηκε η Ελλάδα στις 6 Απριλίου 1941 δεν ήταν - δεν είναι- υπόθεση κάποιου «άλλου». Είναι υπόθεση της ελληνική κοινωνίας να διατηρήσει την ιστορική μνήμη και τη θυσία αυτών που έδωσαν τη ζωή τους για να εμποδίσουν και να καθυστερήσουν την προέλαση της πολεμικής μηχανής των Γερμανοναζί.
Και μάχες ενάντια σ’ αυτούς τους εισβολείς δεν δόθηκαν μόνο στο Ρούπελ και στην Κρήτη…
Η Μάχη του Πλαταμώναήταν η σημαντικότερη αντίσταση που προτάχτηκε στον ελλαδικό χώρο, μετά την πτώση και παράδοση των οχυρών της γραμμής Μεταξά, στις 10 Απρίλη 1941.
Οι εισβολείς έκαναν ουσιαστικά περίπατο ως τη Θεσσαλονίκη. Ήδη τη μέρα της παράδοσης της έβγαζαν αναμνηστικές φωτογραφίες στο Λευκό Πύργο…
Γερμανοί στρατιώτες πάνω στο Λευκό Πύργο στις 10 Απριλίου 1941
Το μεγάλο εμπόδιο στο δρόμο προέλασης προς την Αθήνα, ήταν ο Όλυμπος.
Στις 14 Απριλίου 1941 οι Γερμανοναζί είχαν φτάσει στην Κατερίνη. Το «εμπόδιο» του Ολύμπου και το Κάστρου του Πλαταμώνα ήταν πια ορατά.
Στο κάστρο του Πλαταμώνα ήταν γραμμή άμυνας των Νεοζηλανδών που είχαν στη διάθεσή τους ελάχιστο βαρύ οπλισμό. Ενάντια στ’ άρματα μάχης των Γερμανών που -ευτυχώς- λόγω του εδάφους δυσκολευόταν ν’ αναπτυχτούν. Τ’ άρματα μάχης δεν κατάφεραν προωθηθούν παρά τις πολλές προσπάθειες των Γερμανών. Έτυχαν μάλιστα της αναγνώρισης των Νεοζηλανδών που διαπίστωσαν πως «άρματα μάχης σπάνια έχουν επιχειρήσει σε τόσο δύσκολο έδαφος».
Οι Νεοζηλανδοί πολέμησαν γενναία και άντεξαν στις επιθέσεις των Γερμανών. Ύστερα όμως από δυο εντατικές μέρες πολεμικών επιθέσεων πήραν την απόφαση να υποχωρήσουν προς τα Τέμπη.
Καθοριστική αιτία για την απόφαση υποχώρησης τους στάθηκε η διαπίστωση πως τμήμα του 304-ου συντάγματος των Γερμανών είχε προωθηθεί και θα παράκαμπτε το ύψωμα (κάτω απ’ τον Π. Παντελεήμονα) με στόχο να τους περικυκλώσει.
Ωστόσο οι Γερμανοί στρατιώτες αντιμετώπισαν τα στοιχεία της φύσης του Ολύμπου. Αναφέρεται από Γερμανό στρατιώτη πως στις 16 Απρίλη «τα μονοπάτια στον Όλυμπο γινόταν όλο και χειρότερα. Σε λίγο θα σκοτείνιαζε. Μπορούσαμε να προχωρήσουμε μόνο μερικά εκατοστά τη φορά. Ξαφνικά έπεσε μια καταρρακτώδης βροχή, χειρότερη δεν έχω δει στη ζωή μου. Σε λίγα λεπτά, ακόμη και κάτω απ’ τα αδιάβροχά μας, γίναμε μούσκεμα. Αριστερά μας ξεχύνονταν με βοή ένας ορμητικός χείμαρρος. Βουλιάξαμε ως τη μέση στη λάσπη.» Βρήκαν τελικά καταφύγιο μέσα στη νύχτα στο χωριό…
Αν οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν ν’ αντιμετωπίσουν μόνο τα τεθωρακισμένα άρματα μάχης θα μπορούσαν ν’ αμυνθούν πολύ περισσότερο.
Ναζιστικό προπαγανδιστικό χρονικό που περιγράφει την εισβολή σαν «εκστρατεία», κάνει εκτενή αναφορά στο εμπόδιο του Ολύμπου -δεν αναφέρει ονομαστικά το κάστρο ή τον Πλαταμώνα- και τις “επιτυχείς επιχειρήσεις” των Γερμανών να καταλάβουν τα περάσματα του Ολύμπου προς το νότο.
Αναφέρει όμως τους: τους δύσβατους δρόμους και τ’ αμέτρητα φυσικά και τεχνικά εμπόδια που δεν επέτρεπαν την προέλαση… Μια προέκταση της οροσειράς -στο ανατολικό τμήμα-με απότομες κορυφές λόφων από 1800 έως περίπου 2000 mύψος μπλοκάρει την πρόσβαση προς την πεδιάδα της Θεσσαλίας… στενή παράκτια λωρίδα..τα στρατεύματα είναι πάντα εκτεθειμένα στη φωτιά σ’ αυτό το βουνό φρούριο…
Θεωρούν -εκ των υστέρων- επιτυχία πως: οι Γερμανοί στρατιώτες κατάφεραν εντός «εντός πέντε ημερών» να προελαύσουν και να κάμπτοντας την αντίσταση των Βρετανών και Ελλήνων. Θριαμβολογώντας περί της “” έναντι των Άγγλων και για την άριστη συνεργασία όλων των στρατιωτικών δυνάμεων του που μπορούν να κυριαρχήσουν….
Μετά την πτώση του Ολύμπου, τα γερμανικά στρατεύματα έφθασαν στα νότια άκρα των βουνών και της Λάρισας…
Οι μάχες συνεχίστηκαν στα Τέμπη. Παρά τον απαράμιλλο ηρωϊσμό των Νεοζηλανδών και τη θυσία τους οι Γερμανοί εισβολείς έφτασαν στις 20 Απριλίου στη Λάρισα και τα Τρίκαλα, στις 21/4 στο Βόλο και στις 23 Απρίλη συνάντησαν ξανά συμμαχικά στρατεύματα στην αμυντική γραμμή των Θερμοπυλών.
Οι δυο μέρες που διήρκησε η Μάχη του Πλαταμώνα έδωσε πολύτιμο χρόνο στον στρατηγό Wilson υποχωρήσει από τη Δ. Μακεδονία χωρίς να περικυκλωθούν οι δυνάμεις των συμμάχων*. Ταυτόχρονα μπόρεσαν ν’ ανασυνταχτούν οι συμμαχικές δυνάμεις στις Θερμοπύλες και να καθυστερήσουν την προέλαση των Γερμανών προς την Αθήνα.
Ο υποτιθέμενος αρχικά περίπατος ωρών για την κατάκτηση της Ελλάδας είχε γίνει «μακρύς δρόμος» για τους εισβολείς και του έβγαλε «εκτός προγράμματος».
Σήμερα ίσως πρέπει να σταθούμε περισσότερο από άλλοτε στην ιστορική μνήμη αυτής της μάχης και να τη διατηρήσουμε.
Η Μάχη του Πλαταμώνα ήταν ένα σημαντικό γεγονός που έχουμε υποτιμήσειτη σημασία του. Τόσο σε σχέση με την αντίσταση που πρόβαλε η Ελλάδα κι οι Έλληνες ενάντια στις δυνάμεις του φασισμού και του ναζισμού αλλά και όσο σε σχέση με τις θυσίες ανθρώπων που ήρθαν από πολύ μακριά για να συμπολεμήσουν με του Έλληνες. Ο λόγος φυσικά για τους Νεοζηλανδούς -πολλοί εξ αυτών Μαορί- που πολέμησαν γενναία και θυσιάστηκαν στον τόπο που τάχτηκαν να υπερασπίσουν.
Στο Κάστρο, στον Πλαταμώνα, στο Δήμο (λχ) δεν υπάρχει ούτε μια μικρή πινακίδα που ν’ αναφέρει και να τιμά τη μνήμη αυτών των αγνώστων στρατιωτών.
Ίσως μια καλή αρχή θα ήταν το «Φεστιβάλ Ολύμπου» να αφήσει τον Ευρωκεντρικό» του προσανατολισμό και να τιμήσει σύντομα και δεόντως ως χώρα τη Νέα Ζηλανδία, με ειδική αφιέρωση στη μνήμη των Νεοζηλανδών που θυσιάστηκαν στο Κάστρο του Πλαταμώνα και τον Όλυμπο, τον Απρίλη του 1941.
Ανδρέας Μπούκας
*Εδώ σημειώνεται πως ο στρατηγός Παπάγος, για πολλούς λόγους, πρότεινε την εν λόγω οπισθοχώρηση.
ΥΓ: Δείτε επίσης:
