Κώστας Χασιώτης
Πολιτικός Μηχανικός
Δημότης Δ. Δίου - Ολύμπου
Επιτέλους, ψηφίστηκε το προεδρικό διάταγμα με το οποίο χαρακτηρίζεται από τώρα και στο εξής ο Όλυμπος ως «Εθνικό Πάρκο Ολύμπου».
Με το παρόν, οριοθετείται το Εθνικό Πάρκο, καθορίζονται τέσσερις ζώνες προστασίας και γίνεται διακριτοποίηση των χρήσεων Γης και των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων για κάθε ζώνη.
Ανεξαρτήτως των επιμέρους διαφωνιών που θα προκύψουν κατά την ανάλυση του εν λόγω νομοθετήματος ένα είναι σίγουρο, ότι έχουμε στα χέρια μας το νομοθετικό πλαίσιο για να ξεκινήσουμε να χτίζουμε τη σχέση μας ,μέσω των δραστηριοτήτων μας, με αυτό το μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς.
Τα όρια του Εθνικού πάρκου και συγκεκριμένα τα όρια της ζώνης Γ’, σε σχέση με την Δ.Ε. Λιτοχώρου, διέρχονται από το πεδίο βολής, την Ι.Μ. Αγίου Διονυσίου(σκάλα), Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, Μήλια Γεφύρι, κοίτη ποταμού Ενιπέα μέχρι την τοποθεσία Μύλοι, περιμετρικός δρόμος Κουκουτάτσιου, Αγία Παρασκευή, Άγιοι Απόστολοι, κιόσκι προς εξωκλήσι Προφήτη Ηλία, ολόκληρος ο δρόμος για Άγιο Ιωάννη, Αϊ Γιάννη τρόχαλο και ούτω καθεξής..
·Θα προσπαθήσω να σταχυολογήσω με πολύ αδρές γραμμές κάποια βασικά χαρακτηριστικά των χρήσεων που επιτρέπονται στη Ζώνη Γ΄:
«Άρθρο 2
Χαρακτηρισμός και οριοθέτηση περιοχής και ζωνών προστασίας
1. Χαρακτηρίζεται ως Εθνικό Πάρκο η χερσαία και η υδάτινη περιοχή του όρους Ολύμπου, που βρίσκεται στην εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών προ του 1923 και κάτω των 2.000 κατοίκων περιοχή των Δήμων: α) Δίου-Ολύμπου του Νομού Πιερίας…..»
· Τί επιτρέπεται στη Ζώνη Γ΄ :
«Άρθρο 4
Χρήσεις, δραστηριότητες, μέτρα, όροι και περιορισμοί προστασίας και διαχείρισης.
………………………………………………………………………………………………………………………
3. Εντός των ορίων της Περιοχής του Εθνικού Πάρκου - Ζώνης Γ’, επιπλέον των αναφερομένων στις Ζώνες Α’ και Β’, επιτρέπονται:
α) Κατασκευή, εγκατάσταση και λειτουργία υποδομών(ορειβατικά καταφύγια, παρατηρητήρια πινακίδες και οριοσήματα….
β) Τα έργα δασοπροστασίας….
γ) Άσκηση μελισσοκομίας….
δ) Η ελεύθερη βόσκηση σε εκτατική μορφή…..
ε) Η γεωργική και δενδροκομική δραστηριότητα…
ζ) Η υλοτομία….
η) Η κατασκευή, βελτίωση….. υποδομών και δικτύων…
θ) Η επισκευή και αναστήλωση-αποκατάσταση ερειπωμένων κτισμάτων….
ι) Η πώληση τοπικών προϊόντων…..
ια) Η θύρα….
Ιβ) Η συντήρηση, ο εκσυγχρονισμός και η αξιοποίηση των υφιστάμενων έργων υδατικών πόρων.»
· Επίσης σε όλη την έκταση του πάρκου – άρα και στη Ζώνη Γ΄ - ισχύουν επιπλέον τα κάτωθι:
«Άρθρο 5
Γενικές διατάξεις - Όροι και περιορισμοί δόμησης
………………………………………………………………………………………………………………….
2. Σε όλη την έκταση του Εθνικού Πάρκου ισχύουν επιπλέον τα κάτωθι:
α) Δεν επιτρέπεται:
…………………………………………………………………………………………………………………
ηη) Η ρίψη κάθε είδους αδρανών, ανόργανων ή οργανικών υλών, υλικών και σκευασμάτων στο φυσικό περιβάλλον…..
θθ) Η υπαίθρια διανυκτέρευση επισκεπτών και η ελεύθερη κατασκήνωση, εκτός αν το Σχέδιο Διαχείρισης προβλέπει διαφορετικά, για συγκεκριμένες θέσεις και χρονικές περιόδους.
β) Επιτρέπεται :
αα ) Η αλλαγή χρήσης νομίμων κτισμάτων και κατασκευών, μόνο εφόσον γίνεται για επιτρεπόμενη χρήση σύμφωνα με το παρόν.
ββ) Η εκτέλεση έργων που συνδέονται μόνο με τη συντήρηση, βελτίωση, ανάδειξη και αποκατάσταση υφισταμένων κτιρίων και έργων της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου, τα οποία πρέπει να εκτελούνται μετά από γνώμη του Φορέα Διαχείρισης. Η ελεύθερη πρόσβαση και επίσκεψη, μέσω υφισταμένων δρόμων και μονοπατιών, της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου, σύμφωνα με το καθορισμένο από την Μονή πρόγραμμα λειτουργίας τους, όπως αυτό έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα.
γγ) Η διατήρηση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων, η εκτέλεση έργων και η πραγματοποίηση εκπαιδευτικών βολών στην έκταση του Πεδίου Βολής Λιτοχώρου που περιλαμβάνεται στη Ζώνη Γ’ του Εθνικού Πάρκου, με την υποχρέωση από τη στρατιωτική διοίκηση, να φροντίζει για την ασφάλεια των επισκεπτών και την αποφυγή συμβάντων πυρκαγιών.»
· Επίσης στο άρθρο 7 – Μεταβατικές διατάξεις – αναλύεται το πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργούν τα υφιστάμενα ή νέα έργα ή δραστηριότητες :
«Άρθρο 7
Μεταβατικές διατάξεις
………………………………………………………………
Α. υφιστάμενες κατασκευές.
2.α) «Εξακολουθούν να λειτουργούν νομίμως έργα ή δραστηριότητες εντός του Εθνικού Πάρκου, οι οποίες είναι νομίμως αδειοδοτημένες και λειτουργούν σύμφωνα με τους όρους της άδειάς τους, υπό την προϋπόθεση ότι η παραμονή τους δεν διακινδυνεύει την επίτευξη των στόχων διατήρησης του Εθνικού Πάρκου. Προκειμένου να διαπιστωθεί εάν συντρέχει η προϋπόθεση αυτή για τα έργα ή τις δραστηριότητες που έχουν περιβαλλοντικούς όρους, ακολουθείται η διαδικασία της παρ. 9 του άρθρου 2 του ν. 4014/2011 (Α’ 209).
Παραθέτω το άρθρο 2 παρ. 9 του Ν. 4014/11.
[«Ν4014/2011, άρθρο 2 παρ 9. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν, από τα πορίσματα των τακτικών και έκτακτων επιθεωρήσεων του άρθρου 20 του παρόντος, σοβαρά προβλήματα υποβάθμισης του περιβάλλοντος ή αν παρατηρηθούν επιπτώσεις στο περιβάλλον, που δεν είχαν προβλεφθεί από τη ΜΠΕ και την ΑΕΠΟ, η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή επιβάλλει πρόσθετους περιβαλλοντικούς όρους ή τροποποιεί τους αρχικούς. Η αρμόδια περιβαλλοντική αρχή δύναται επίσης να ζητήσει την εκπόνηση ειδικής μελέτης ή νέας ΜΠΕ για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών.»]
…………………………………………………………………………………………………………………….
Β. Νέα έργα ή δραστηριότητες :
γ) Για τα νέα έργα ή δραστηριότητες που δεν επιτρέπονται με το παρόν διάταγμα, των οποίων, όμως, έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, και κατά περίπτωση, δεν έχουν κατασκευαστεί ή λειτουργήσει, ή ως προς τα οποία η διαδικασία περιβαλλοντικής αξιολόγησης είναι εκκρεμής και η αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή έχει εξετάσει ουσιώδεις παραμέτρους της εκτέλεσης και λειτουργίας αυτών, προκειμένου να εκτιμηθεί εάν η έναρξη κατασκευής τους ή λειτουργίας τους διακινδυνεύει την επίτευξη των στόχων διατήρησης
του Εθνικού Πάρκου, ακολουθείται αναλόγως η διαδικασία της περ. α’.
Η εκκρεμής διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης νέων έργων ή δραστηριοτήτων που δεν επιτρέπονται με το παρόν διάταγμα και η οποία δεν είναι ώριμη, υπό την ως άνω έννοια, διακόπτεται από την έναρξη ισχύος του παρόντος.
……………………………………………………………………………………………………………………
5. Μέχρι την έκδοση της απόφασης της παρ. 1 του άρθρου 43 του ν. 4685/2020, ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου ασκεί τις αρμοδιότητες του ν. 4519/2018.»
· Τέλος η παραπάνω παρ. 5 του άρθρου 7 αναφέρει ότι ο Φορέας διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου θα ασκεί τις αρμοδιότητες του ΟΦΥΠΕΚΑ μέχρι αυτός να συσταθεί.
Παραθέτω το άρθρο 43 του Ν. 4685/20
[«Άρθρο 43 Μεταβατικές διατάξεις
«1. Μετά τον ορισμό του Διοικητικού Συμβουλίου του ΟΦΥΠΕΚΑ, τον ορισμό και την τοποθέτηση του Γενικού Διευθυντή και ορισμένου αριθμού Διευθυντών, εκδίδεται σχετική απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με την οποία διαπιστώνεται η έναρξη άσκησης όλων των αρμοδιοτήτων του ΟΦΥΠΕΚΑ. Η έκδοση του Οργανισμού του ΟΦΥΠΕΚΑ της παρ. 1 του άρθρου 32 δεν αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση της απόφασης του προηγούμενου εδαφίου. Με τη δημοσίευση της ως άνω απόφασης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, καταργούνται τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου «Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών» του ν. 4519/2018 (Α` 25) και ο ΟΦΥΠΕΚΑ καθίσταται καθολικός διάδοχος αυτών των νομικών προσώπων.»
*** Η παρ.1 τροποποιήθηκε ως άνω με το άρθρο 84 παρ.4 Ν.4722/2020, ΦΕΚ Α 177/15.9.2020.»]
Παρατηρήσεις επί των αναφερομένων άρθρων:
1. Στο άρθρο 2 του Π.Δ., εξαιρείται από το Εθνικό Πάρκο ο χώρος που καταλαμβάνουν οι υφιστάμενοι οικισμοί προ του 1923 και κάτω των 2.000 κατοίκων των Δήμων α) Δίου – Ολύμπου, β) Ελασσόνας, γ) Κατερίνης. Η κοινότητα του Λιτοχώρου η οποία διοικητικά ενσωματώθηκε στον Δήμο Δίου – Ολύμπου αποτελούνταν από τον ομώνυμο συνοικισμό Λιτοχώρου ο οποίος ήταν ενωμένος με τον συνοικισμό Μονής Αγίου Διονυσίου. Είναι κρίσιμο να ελεγχθεί η προανάρτηση στο κτηματολόγιο σε σχέση με τον εν λόγω οικισμό προ του 1923. Ενόψει της τακτικής Συνεδρίασης της Πέμπτης είναι κρίσιμο να κινητοποιηθούν όλες οι ενεργές δυνάμεις προς την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος. Στον απολογισμό του ο Δήμαρχος Βαγγέλης Γερολιόλιος υποσχέθηκε μονοθεματική ειδική Συνεδρίαση με θέμα τις ενστάσεις επί των προαναρτήσεων του Κτηματολογίου. Αυτό που θα λάβει χώρα την Πέμπτη 30 Σεπτεμβρίου είναι μια τακτική Συνεδρίαση και το θέμα του κτηματολογίου τελευταίο και 9ο στην ημερήσια διάταξη. Τα σχόλια δικά σας.
Θα αναφέρω περιληπτικά την τεκμηρίωση του θέματος όπως αυτό προέκυψε από τις άοκνες προσπάθειες του Π.Ο.Λ.Ι.Σ. αναφορικά με την απαίτηση της Διοίκησης της Ι. Μονής να αναγνωριστεί η παλαιά Μονή ως ανεξάρτητος οικισμός και ότι η έκταση από το εκκλησάκι της Κυριακούλας έως τα Πριόνια και έως την παλαιά Μονή -1.000 στρ. περίπου -, της ανήκουν. Προς τούτο η διοίκηση της Ι. Μονής προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας με την υπ. αριθμ. 464/2019 και στον Υπουργό Περιβάλλοντος κ.Γιώργο Σταθάκη με την υπ. αριθμ. πρωτ. 30/09-04-2019.
Η Δ/νση Δασών Πιερίας γι’ αυτό το θέμα αναφέρει τα εξής: «Το όριο του προϋφιστάμενου Οικισμού του 1923 το οποίο επικαλείται η Ιερά Μονή Αγ. Διονυσίου του εν Ολύμπου ουδέποτε συμπεριλήφθηκε στις εξαιρέσεις των εκτάσεων της ΚΕΦ. Β της παρ.2 του αρθρ.23 του Ν.3889/10 ως ισχύει, όπως αυτά χορηγήθηκαν από την ΕΚΧΑ Α.Ε και συνεπώς η υπηρεσία μας προέβη σε φωτοερμηνεία της έκτασης αυτής σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 13 -19 του ίδιου Νόμου για το ίδιο θέμα.»
Ο Δήμος αναφέρει τα εξής: «Σε συνέχεια των ανωτέρω σχετικών σας ενημερώνουμε ότι σύμφωνα με το Β.Δ.28-6/09-07-1918 με ΦΕΚ152Α(09-07-1918) στις περί αναγνωρίσεως κοινοτήτων εν τη Υποδιοικήσεως Αικατερίνης παράγραφος 9, αναγνωρίζεται ο συνοικισμός Λιτοχώρου υπό το όνομα Κοινότης Λιτοχώρου με έδρα τον ομώνυμο συνοικισμό και προς την Κοινότητα Λιτοχώρου ενούται και ο συνοικισμός Μονής Αγ. Διονυσίου».
2. Τις αρμοδιότητες του παρόντος θα τις ασκεί ο Φορέας διαχείρισης, μέχρι να συσταθεί ο ΟΦΥΠΕΚΑ. Ο Φορέας διαχείρισης, που μετονομάζεται σε μονάδα διαχείρισης κάτω από νέα σύνθεση, έχει υποχρέωση κατά το νόμο να ελέγξει τη Νομιμότητα λειτουργίας των υφιστάμενων κατασκευών που λειτουργούν, αλλά και των υπό κατασκευή έργων που βρίσκονται εντός της Ζώνης Γ΄ και να εφαρμόσει τον Νόμο.
3. Πρέπει να διερευνηθεί αν τα καφέ-μπαρ στον λάκκο βρίσκονται εντός της ζώνης Γ΄ ή όχι. Σε περίπτωση που βρίσκονται εντός της, θα πρέπει να αναζητηθούν οι ευθύνες αυτών που συμμετείχαν στη διαβούλευση και που δεν έθεσαν τις αντιρρήσεις τους για τη συγκεκριμένη περιοχή.
4. Μελετώντας το απόσπασμα χάρτη 3 παρατηρούμε ότι ολόκληρη σχεδόν η Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου με αριθμό 8 (ροζ γραμμή), βρίσκεται εντός της Ζώνης Γ΄ του Εθνικού Πάρκου. Υπενθυμίζω ότι στη Ζ.Ο.Ε.8 επιτρέπονται μεταξύ άλλων Γεωργικές αποθήκες, υδατοδεξαμενές, στέγαστρα, αντλητικές εγκαταστάσεις, φρεάτια, θερμοκηπίων, κτίρια κοινής ωφέλειας, δημοτικές εγκαταστάσεις τουρισμού, αθλητικές εγκαταστάσεις, πολιτιστικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις της διεύθυνσης Δασών, εγκαταστάσεις εκπαίδευσης. Αλήθεια στο στάδιο της διαβούλευσης κανείς δεν είδε ότι η Ζ.Ο.Ε. 8 αποτελεί ζωτικό χώρο του Λιτοχώρου?
Θα έπρεπε να υπάρχουν έντονες αντιρρήσεις επί της οριογραμμής του Εθνικού Πάρκου η οποία υπερκαλύπτει τη Ζ.Ο.Ε. 8.
5. Παρατηρώντας το απόσπασμα του χάρτη 2 παρατηρούμε ότι η Ζ.Ο.Ε. με αριθμό 7 μένει ανέπαφη από την οριογραμμή του Εθνικού Πάρκου δίνοντας τη Δυνατότητα στο Δήμο να εφαρμόσει πολεοδομικές πολιτικές επ’ ευκαιρίας και της σύνταξης τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων. Η περιοχή ανατολικά από τον περιμετρικό Κουκουτάτσιου (μύλοι – Αγία Παρασκευή – χοροστάσι – Άγιος Αθανάσιος) είχε χαρακτηριστεί αδόμητη λόγω καθιζήσεων. Από έρευνα που έκανα το 2007, μου προσκομίστηκε από τις υπηρεσίες του Δήμου η εδαφοτεχνική μελέτη που συντάχθηκε από τον καθηγητή μου στο Α.Π.Θ., κ. Τσώτσο και η οποία δεν αποφαίνεται για την ακαταλληλότητα του εδάφους εκεί, προτείνοντας περαιτέρω έρευνα και γεωτρήσεις. Περπατώντας εξάλλου κάποιος στον παρατημένο περιμετρικό δρόμο Κουκουτάτσιου θα παρατηρήσει ότι δεν υπάρχουν ίχνη καθολικών καθιζήσεων παρά επιφανειακών διαβρώσεων λόγω καιρικών συνθηκών. Φανταστείτε εκεί σ’ αυτόν τον χώρο τον 35 στρεμμάτων, έναν πρότυπο παραδοσιακό οικισμό με μικρά πανδοχεία ύψους μέχρι 7 μέτρα, με μικρό συντελεστή δόμησης, ταβέρνες, χώροι πολιτισμού, που να λειτουργούν 12 μήνες το χρόνο και να συνδέονται με τον περιφερειακό δρόμο (Μύλοι – Αγία Παρασκευή – Γυμνάσιο – Αγία Μαρίνα). Φανταστείτε τις προοπτικές που έχει αυτός ο τόπος. Πρέπει οι πολίτες του Δήμου να δούμε πως μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε με όρους σεβασμού προς το Εθνικό Πάρκο Ολύμπου.
6. Παρατηρώντας το απόσπασμα χάρτη 3 βλέπουμε ότι με ένα μαγικό τρόπο ο ζωτικός χώρος βόρεια της Μονής Αγίου Διονυσίου και νότια του πεδίου βολής εξαιρείται από την οριοθέτηση του Εθνικού Πάρκου. Στο ζωτικό χώρο βόρεια της Μονής υπάρχουν οι εγκαταστάσεις παραγωγής πρώτων υλών και αγαθών της Μονής. Η διοίκηση του Μοναστηριού κατά τη διαβούλευση έβαλε τις κόκκινες γραμμές της. Εμείς ως Δήμος Δίου – Ολύμπου ποιές κόκκινες γραμμές βάλαμε για να διασφαλίσουμε το ζωτικό μας χώρο, ώστε να μπορέσουν τα παιδιά μας να ζήσουν με καλύτερες προοπτικές και δυνατότητες από εμάς?
7. Διασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση και επίσκεψη, μέσω υφιστάμενων δρόμων και μονοπατιών, της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου. Άρα a priori οι επισκέπτες της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου ή οι έχοντες ειδική κάρτα θα έχουν πρόσβαση, είτε επιβληθεί εισιτήριο είτε όχι στο Εθνικό Πάρκο Ολύμπου.
8. Η στρατιωτική Διοίκηση διατηρεί το πεδίο βολής εντός της Ζώνης Γ΄ Εθνικού Πάρκου Ολύμπου έχοντας την υποχρέωση να φροντίζει για την ασφάλεια των επισκεπτών και την αποφυγή συμβάντων πυρκαγιών. Αυτό χωράει πολύ συζήτηση. Πώς μπορεί ένα εξοστρακισμένο βλήμα που θα πέσει μέσα στο Εθνικό Πάρκο να μη σκοτώσει Άνθρωπο ή ενδημικό είδος ή να μην προκαλέσει πυρκαγιά ? Άρα θα πρέπει η στρατιωτική Διοίκηση να προσφέρει στο Εθνικό Πάρκο ανθρώπινους πόρους και υλικοτεχνική υποδομή που να διασφαλίζει τις παραπάνω απαιτήσεις ασφάλειας. Θα πρέπει να καταρτιστεί ένα σχέδιο δράσης και αρωγής του Στρατού με το Εθνικό Πάρκο Ολύμπου.
Νομίζω ότι αυτά για την ώρα είναι αρκετά. Ες αύριο τα σπουδαία.
Κώστας Χασιώτης
Πολιτικός Μηχανικός
Δημότης Δ. Δίου - Ολύμπου
