Κείμενο για τη διαβούλευση
Ουσιαστική πρόοδος στην προστασία του Ολύμπου το Προεδρικό Διάταγμα
Η Ένωση Πολιτών της Πιερίας «Φίλοι του Περιβάλλοντος – Πιερία 2008» θεωρούμε πολύ σημαντικό γεγονός την κατάθεση, μετά από πολύχρονη αναμονή, του σχεδίου Προεδρικού Διατάγματος για την επέκταση των ορίων των Εθνικού Δρυμού Ολύμπου και τη δημιουργία του «Εθνικού Πάρκου Ολύμπου». Εκτιμούμε, ότι η υπογραφή και κυρίως, η εφαρμογή αυτού του Π.Δ. θα αποτελέσει γεγονός ιστορικής σημασίας, ισάξιο με την αρχική κήρυξη το 1938 της μικρής περιοχής των 40.000 στρεμμάτων γύρω από τις ψηλές κορυφές ως του πρώτου ελληνικού Εθνικού Δρυμού. Φοβόμαστε όμως, ότι τα μικρά και μεγάλα συμφέροντα που μέχρι τώρα εμπόδιζαν την έκδοση και υπογραφή του, θα το επιδιώξουν και πάλι.
Η ένωσή μας αγωνίστηκε τα τελευταία χρόνια για να καταδείξει στην τοπική κοινωνία και πανελλήνια ότι η προστασία του Ολύμπου, της πιο εμβληματικής προστατευτέας περιοχής της χώρας μας, είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη και θεσμικά ανοχύρωτη. Σε αντίθεση με αυτή την πραγματικότητα, στις τοπικές κοινωνίες της Πιερίας και της Λάρισας επικρατεί η άποψη υπάρχει μερίδα πολιτών που πιστεύει ότι ο Όλυμπος «υπερ-προστατεύεται» και η προστασία αυτή αποτελεί «εμπόδιο στην τοπική ανάπτυξη».
Σε αναλυτικό υπόμνημα «για το ανεπαρκές καθεστώς προστασίας του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου» που έχουμε υποβάλει στο ΥΠΕΚΑ το Νοέμβριο του 2009 (είναι δημοσιευμένο στην ιστοσελίδα της ένωσής μας στη διεύθυνση http://fp08.eu/index.php?option=com_content&task=view&id=106&Itemid=48
αναφερόμαστε στις πιέσεις που υφίσταται η προστατευόμενη περιοχή από παράνομες ή στα όρια της νομιμότητας ανθρώπινες δραστηριότητες (αυθαίρετη δόμηση, υπερβόσκηση, λαθροϋλοτομία, παράνομο κυνήγι, διάνοιξη δρόμων που δεν χρειάζονται κλπ), οι οποίες συσσωρεύονται με αυξανόμενο ρυθμό, και στην ταυτόχρονη αδυναμία των αρμόδιων αρχών να τις σταματήσουν, κύρια εξαιτίας της έλλειψης μιας ισχυρής νομικής διάταξης που θα το επιτρέπει. Το κενό αυτό πιστεύουμε ότι μπορεί να καλυφθεί με το συζητούμενο Π.Δ.
Στο υπόμνημά μας, εξιστορούμε τις ατελέσφορες προσπάθειες που έγιναν από το 1985 μέχρι σήμερα για να τεθούν σε ισχύ διαχειριστικά σχέδια, ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες κλπ και αναφέρουμε, μεταξύ άλλων:
«Σε ότι αφορά την επέκταση των ορίων του Εθνικού Δρυμού Ολύμπου, από το 1988 μέχρι και σήμερα, με όλες τις Κυβερνήσεις και τους Υπουργούς που έχουν περάσει, διαχειριστικά σχέδια ή ΕΠΜ, δεν έχει ποτέ υπογραφεί ένα «ισχυρό νομικό κείμενο» (Προεδρικό Διάταγμα ή έστω Υπουργική Απόφαση), καμιά μελέτη δεν έχει πάρει ποτέ τη μορφή νομοθετικής πράξης. Η κατάσταση αυτή δεν άλλαξε με τη λειτουργία του Φ/Δ για τον Όλυμπο.
Δυστυχώς ο «Εθνικός Δρυμός Ολύμπου» υπάρχει μόνο στα χαρτιά. Υπάρχει μόνο ο «μικρός Δρυμός» του Διατάγματος του 1938 και ένας αδύναμος Φορέας Διαχείρισης χωρίς κατοχυρωμένο αντικείμενο για να διαχειριστεί και εξαιρετική αδυναμία να προσφέρει ουσιαστική προστασία!»
Οι προτάσεις που αναφέρουμε στο υπόμνημά μας για τη δημιουργία ενός επαρκούς και λειτουργικού θεσμικού πλαισίου συμπυκνώνονται στα παρακάτω βήματα – ενέργειες:
- Να ολοκληρωθεί άμεσα η σύνταξη της Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης (ΕΠΜ) και να γίνουν οι διαδικασίες έγκρισής της.
- Να υπογραφεί το Προεδρικό Διάταγμα (κατά προτίμηση και όχι Κ.Υ.Α. λόγω των πιθανών νομικών προβλημάτων) που θα προτείνει η ΕΠΜ για την επέκταση των ορίων και τις κατευθύνσεις λειτουργίας και διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού.
- Να εκπονηθεί Σχέδιο Διαχείρισης και να συνταχθεί νέος κανονισμός λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού.
- Να οργανωθεί και να στελεχωθεί με επαρκές προσωπικό ο Φορέας Διαχείρισης του Ε.Δ.Ο. σύμφωνα με τις παραπάνω εγκεκριμένες μελέτες.
Εκτιμούμε ότι με την υπογραφή του Π.Δ. υλοποιούνται τα δύο πρώτα βήματα και δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να υλοποιηθεί και το τρίτο, σύμφωνα με διαδικασίες που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη με ενέργειες του Φορέα Διαχείρισης. Η ολοκλήρωση αυτών των διαδικασιών, δηλαδή η ύπαρξη «Σχεδίου Διαχείρισης» και νέου κανονισμού λειτουργίας που θα έχουν τεθεί σε ισχύ, θα αποτελέσει μια πραγματική ποιοτική αλλαγή στο καθεστώς διαχείρισης της περιοχής και θα θέσουν τις βάσεις για μια ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΑΕΙΦΟΡΙΚH ΑΝΑΠΤΥΞΗ της παρολύμπιας περιοχής, δηλαδή μιας ανάπτυξης που θα βελτιώνει τη ζωή των ανθρώπων αλλά ταυτόχρονα θα διατηρεί αλώβητο το φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο «Όλυμπος» ως ανεκτίμητο πόρο της σημερινής και των επόμενων γενεών.
Θεωρούμε ότι το Π.Δ. είναι καλά δομημένο, χωρίς αντιφάσεις και ουσιώδεις παραλείψεις και μπορεί να αποδειχθεί λειτουργικό και πρακτικά εφαρμόσιμο.
Θα μπορούσε βέβαια να δεχθεί βελτιώσεις και προσθήκες, όπως την ένταξη στο καθεστώς προστασίας και άλλων περιοχών, με επιστημονικά – οικολογικά κριτήρια, ιδιαίτερα περιοχών με μεγάλο υψόμετρο που παραμένουν εκτός της προτεινόμενης περιοχής προστασίας. Επίσης θα μπορούσε να οριστεί μια Δ΄ ζώνη, που θα περιλαμβάνει και οικισμούς, ως περιοχή παραγωγής ποιοτικών γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων που θα αξιοποιούσαν την ονομασία προέλευσης «Εθνικό Πάρκο Ολύμπου». Έχοντας υπόψη όμως το ιστορικό της αδυναμίας του κράτους να θεσπίσει ουσιαστική προστασία, παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται εδώ και 26 χρόνια (από το 1985), θεωρούμε ως πρώτιστο και σημαντικό στόχο την άμεση υπογραφή του Π.Δ.
Θα είχε ενδιαφέρον, αν προτάσεις όπως αυτή για τη δημιουργία Δ΄ ζώνης που μπορούν να δώσουν μια πραγματικά αειφορική αναπτυξιακή προοπτική προέρχονταν από τις τοπικές κοινωνίες. Αντί αυτού, είναι πραγματικά απογοητευτική η στάση πολλών τοπικών πολιτικών και εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης και φορέων της Πιερίας όπως εκφράστηκε στη σύσκεψη στην Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας με αφορμή το συζητούμενο Π.Δ. στις 26-9-2011. Δεν είναι μόνο τα φαντάσματα της άγριας ανάπτυξης (χιονοδρομικά, τελεφερίκ κλπ) που επανήλθαν, οι ακραίες απόψεις που ακούστηκαν όπως να μην υπάρχει Γ΄ ζώνη προστασίας, να καταργηθεί ο Φορέας Διαχείρισης κ.ά. και η χαρακτηριστική κυνική ομολογία πρώην τοπικού βουλευτή και υφυπουργού Υγείας ότι μεσολάβησε ώστε η αντίστοιχη προσπάθεια που έγινε το 2004 να παραπεμφθεί στις καλένδες (!). Το πιο απογοητευτικό είναι ότι έδειξαν ότι είναι προσκολλημένοι στο ίδιο παρωχημένο αναπτυξιακό μοντέλο που καταδίκασε τις ακτές της Πιερίας στην καταστροφή και την υποβάθμιση. Η εκτίμηση μας είναι ότι οι απόψεις αυτές δεν εκφράζουν τη μεγάλη πλειοψηφία της τοπικής κοινωνίας αλλά συγκεκριμένα συμφέροντα που προσδοκούν μεγάλα και βραχυπρόθεσμα κέρδη.
Συμπερασματικά, θεωρούμε το σχέδιο Π.Δ. ως το πρώτο, πολύ σημαντικό βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Είναι προφανώς δύσκολο να αλλάξουν όλα σε μια μέρα, ιδίως όταν έχει προηγηθεί μια τόσο μεγάλη περίοδος αδράνειας. Το Π.Δ. εξασφαλίζει τις προϋποθέσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη των παρολύμπιων οικισμών, καθώς εγγυάται την διατήρηση των ιδιαίτερων φυσικών πόρων της περιοχής, συνθήκη απαραίτητη για την αειφορική ανάπτυξη τους.
Τέλος προτείνουμε να ενισχυθεί ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου και να αναβαθμιστεί σε φορέα με περισσότερες εκτελεστικές αρμοδιότητες ώστε να μπορεί να εποπτεύει την εφαρμογή των προστατευτικών διατάξεων.
Για το Δ.Σ. της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας
«Φίλοι του Περιβάλλοντος Πιερία 2008»
Ο Πρόεδρος Ο Γ. Γραμματέας
Γ. Περδίκης Γ. Τούλης
