Ο
Ιμπραήμ πασάς κυριεύει την Σφακτηρία, όπου πέφτουν ηρωϊκά, ύστερα από
σθεναρή αντίσταση ο Αναγνωσταράς και ο Ιταλός φιλέλληνας Σανταρόζα.
Η
αιματόβρεκτη γη του ξερόβραχου της Σφακτηρίας είναι κατάσπαρτη από
κόκκαλα και τάφους Ελλήνων και φιλελλήνων αγωνιστών της Ελευθερίας.
Εκατοντάδες Έλληνες έχουν ταφή σ' αυτή κατά την άτυχη επανάσταση του
1769-70.
Σ' αυτήν έπεσαν στις 26 Απριλίου 1825, υπερασπιζόμενοι το έδαφός της εναντίον των ορδών του Ιμπραήμ, ο υπουργός του Πολέμου Αναγνωσταράς, ο Τσαμαδός, ο Σαχίνης, ο Ιταλός Φιλλέληνας Σανταρόζα και 450 άλλοι Έλληνες μαχητές.
Μαρμάρινο μνημείο στη μεσημβρινοανατολική γωνία της νησίδας και μαρμάρινη στήλη, με ανάγλυφη τη μορφή του Σανταρόζα, στην ανατολική παραλία της, απαθανατίζουν το ολοκαύτωμα της Σφακτηρίας κατά τον επικόν εκείνον αγώνα των Ελλήνων.
Μετά οκτώ χρόνια η εκατόμβη των ηρωϊκών νεκρών του νησιού δέχτηκε και τη σορό του ανιψιού του Μεγάλου Ναπολέοντος Παύλου Μαρία Βοναπάρτη ("Μνήμα του Φράγκου"). Στο ίδιο σημείο υψώνεται μια πώρινη πυραμίδα πάνω από τον τάφο του Γάλλου αξιωματικού Άλλεξ Μαλλέ. (...)
Το
1825, στις 30 Απριλίου, μετά την πολυαίματη μάχη της Σφακτηρίας, το
κάστρο παραδόθηκε, με συνθήκες, από τους Έλληνες υπερασπιστές του, στον
Ιμπραήμ πασά, έπειτα απο επικόν αγώνα, κατά τη διάρκεια του οποίου οι
πολιορκούμενοι σ' αυτό Έλληνες επεχείρησαν δυο θρυλικές εξόδους και
πολλοί από αυτούς ξιφήρεις κατώρθωσαν να διασπάσουν τις γραμμές των
Αράβων και να προξενήσουν μεγάλες απώλειες στον εχθρό. Ο Ιμπραήμ
εκράτησεν ως ομήρους τον Επίσκοπο Μεθώνης Γρηγόριο και τον Χατζηχρήστο.
Ο Μακρυγιάννης, που ήταν ένας απο τους υπερασπιστές του κάστρου, περιγράφει στ' απομνημονεύματά του τη σκηνή αυτή έτσι:
"...Εις τον ίδιο καιρόν πήγε κι ο Μπραΐμης μ' όλες του τις δυνάμεις και πολέμαγε τους Αβαρίνους με κανόνια και ντουφέκια και τα καράβια του τού πελάγου. Τότε βήκαμεν κι εμείς από το κάστρο αναντίον των Τούρκων εις τα χαρακώματά τους, τους πολεμήσαμεν γενναίως. Βλέποντας αυτό οι Τούρκοι του νησιού, μας βαρούσαν με τα κανόνια τα δικά μας, οπούχαμεν εις το νησί. Μας βαρούσαν από τις πλάτες κι ήφεραν κι ασκέρια από το νησί αναντίον μας, και δυναμώθηκαν καλά οι Τούρκοι. Σκοτώσαμεν οίγους. Κι από μας σκοτώθηκαν καμπόσοι και πληγώθηκαν. Μας αφάνισαν τα κανόνια. Μπήκαμεν πίσου εις το κάστρο. Ο Μπραΐμης πήρε και τους Αβαρίνους με συνθήκες, κι άλλοι φύγαν με γιρούσι, κι απ' αυτούς άλλοι σκοτώθηκαν και πληγώθηκαν. Πήρε και σκλάβους τον Χατζηχρήστον, τον Δεσπότη Μοθώνης οπούταν εκεί. Κι εκείνον οπούχα κεφαλή εις τους ανθρώπους μου τον πλήγωσαν και τον πιάσανε και τον πήγαν εις το Μισίρι. Στάθη τέσσερα χρόνια εκεί κι ολίγον καιρό έχει οπούρθε. Τον λένε Στάμον Βελέτζα".
"...Εις τον ίδιο καιρόν πήγε κι ο Μπραΐμης μ' όλες του τις δυνάμεις και πολέμαγε τους Αβαρίνους με κανόνια και ντουφέκια και τα καράβια του τού πελάγου. Τότε βήκαμεν κι εμείς από το κάστρο αναντίον των Τούρκων εις τα χαρακώματά τους, τους πολεμήσαμεν γενναίως. Βλέποντας αυτό οι Τούρκοι του νησιού, μας βαρούσαν με τα κανόνια τα δικά μας, οπούχαμεν εις το νησί. Μας βαρούσαν από τις πλάτες κι ήφεραν κι ασκέρια από το νησί αναντίον μας, και δυναμώθηκαν καλά οι Τούρκοι. Σκοτώσαμεν οίγους. Κι από μας σκοτώθηκαν καμπόσοι και πληγώθηκαν. Μας αφάνισαν τα κανόνια. Μπήκαμεν πίσου εις το κάστρο. Ο Μπραΐμης πήρε και τους Αβαρίνους με συνθήκες, κι άλλοι φύγαν με γιρούσι, κι απ' αυτούς άλλοι σκοτώθηκαν και πληγώθηκαν. Πήρε και σκλάβους τον Χατζηχρήστον, τον Δεσπότη Μοθώνης οπούταν εκεί. Κι εκείνον οπούχα κεφαλή εις τους ανθρώπους μου τον πλήγωσαν και τον πιάσανε και τον πήγαν εις το Μισίρι. Στάθη τέσσερα χρόνια εκεί κι ολίγον καιρό έχει οπούρθε. Τον λένε Στάμον Βελέτζα".
Από: Pylosnet.
Βικτώρια Οικονομίκου
