Γράφει ο Πέτρος Αλμπανίδης
Ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα, σημεία καμπής στην ιστορία, που έλαβε χώρα στην περιοχή μας, έχει λησμονηθεί και αγνοείται, όχι μόνο από τους σημερινούς κατοίκους του τόπου αλλά και από τους περισσότερους Έλληνες, λόγω και της επιλεκτικής διδασκαλίας ιστορικών γεγονότων που γίνεται στα σχολεία, αφού ενα τόσο σημαντικό γεγονός, για τη μετέπειτα πορεία της Ελλάδος και του κόσμου, έχει υποβαθμισθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Ένα πέπλο λήθης και άγνοιας έχει καλύψει το ιστορικό πεδίο της μάχης. Εξαίρεση αποτελεί η κίνηση που δημιουργήθηκε από ομάδα κατοίκων της Πύδνας τελευταία, για την αναβίωση εκ νέου της σημαντικής αυτής ιστορικής περιόδου, με...
εκδηλώσεις που γίνονται για τη μνήμη και την ανάδειξη, στο βαθμό που της αρμόζει, της καθοριστικής για τον Ελληνισμό μάχης, δίνοντας έτσι στους σημερινούς κατοίκους το κίνητρο και την αφορμή να ταυτοποιηθούν με τον τόπο και τα τόσο σημαντικά ιστορικά γεγονότα πού έλαβαν χώρα σε αυτόν.
Και αναφέρομαι στη μάχη της Πύδνας που έγινε στις 22-6-168 π.χ. (ολική έκλειψη σελήνης) στην περιοχή μας και σημάδεψε τη μετέπειτα πορεία της ευρύτερης περιοχής και του κόσμου. Πιστεύω πως αν η μάχη είχε διαφορετική τροπή και νικούσε ο Περσέας τον Αιμίλιο Παύλο, η δυναμική των πραγμάτων θα έφερνε τους Ρωμαίους εκ νέου νικητές σε μια άλλη χρονική στιγμή. Δεν θα υπήρχε δηλαδή ανατροπή στη διαλεκτική ροή των ιστορικών γεγονότων.
Γιατί η ιστορία γράφεται και διαμορφώνεται περισσότερο από τη δυναμική των συσχετισμών και λιγώτερο από τυχαία γεγονότα.
Υπάρχουν βέβαια και τυχαίοι παράγοντες που θα μπορούσαν να αλλάξουν το ρου της παγκόσμιας ιστορίας. Και μπορούμε εδώ να αναφέρουμε ενδεικτικά τι θα συνέβαινε, αν δεν είχε επέλθει ο ξαφνικός θάνατος του Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα και κατακτούσε όπως σχεδίαζε, την Ιταλία και την Ισπανία. Θα σταματούσε έτσι εν τη γενέσει της την άνοδο και τη μετέπειτα κοσμοκρατορία της Ρώμης. Καθώς επίσης και αν κατά τη μάχη του Γρανικού, εφονεύετο, όπως κινδύνεψε να συμβεί και είχε το γεγονός αυτό ως συνέπεια τη διακοπή ή την υποβάθμιση της εκστρατείας και συνεπώς την ματαίωση της σύστασης και παγίωσης Ελληνιστικών κρατών και πιθανόν της PAX ROMANA που ακολούθησαν. Οι μεγάλες αυτοκρατορίες οικοδομήθηκαν πάντοτε στα ερείπια παλιών καταρεουσών αυτοκρατοριών ή μεγάλων ενοτήτων-βασιλείων.
Δεν θα επεκταθώ εδώ σε λεπτομέρειες για την προπαρασκευή και τη διεξαγωγή της μάχης, όπως περιγράφεται από τους ιστορικούς, αλλά περισσότερο θα δούμε πως ήταν διαμορφωμένο το ιστορικό περίγραμμα και η δυναμική των συσχετισμών, καθώς και το γενικό πλαίσιο της μάχης.
To πεδίο της μάχης της Πύδνας προσδιορίζεται βασικά από τον Πλούταρχο, ο οποίος όμως είναι γνωστό ότι σε πολλές περιπτώσεις περιέγραφε με ανακρίβειες και υπερβολές ιστορικά γεγονότα επικαλούμενος ξένες πηγές, αφού ήταν μεταγενέστερος των γεγονότων που περιέγραψε, όπως συμβαίνει εξάλλου πολλές φορές και σήμερα που αν και καταγράφονται με ακλόνητα ντοκουμέντα και σύγχρονα μέσα, πολλά γεγονότα αλλοιώνονται και παραποιούνται σκόπιμα ή στην καλύτερη περίπτωση μπαίνει ο υποκειμενικός παράγοντας. Να φανταστούμε τότε που δεν υπήρχε η δυνατότητα άλλης καταγραφής τους, πόσο θα μπορούσαν να παραποιηθούν ή να αλλοιωθούν, όταν αυτή η καταγραφή γινόταν και βασιζόταν σε προφορικές επί το πλείστον περιγραφές και πηγές. Ιστορικός σύγχρονος των γεγονότων της μάχης που τα περιέγραψε όπως λέγεται, είναι ο Πολύβιος, γραπτά του οποίου όμως δεν σώθηκαν.
Aναφέρεται ότι οι Ρωμαίοι στα πεδία σημαντικών νικηφόρων μαχών ανήγηραν κενοτάφια Ετρουσκικού τύπου ( κώλουρου κώνου ) και έσπερναν λουλούδια ( κρινάκια άσπρα και κίτρινα ).Αν αυτό επιβεβαιωθεί,όπως πιστεύω,το πεδίο της μάχης προσδιορίζεται ακριβώς στην περιοχή Λουλουδιές, όρια Κορινού-Κίτρους ( σταθμός PLAZA ) όπου υπάρχει ο Ετρουσκικός τύμβος και τα λουλούδια.
Η εμπλοκή, σύμφωνα με τον Πλούταρχο,40.000 ανδρών εκατέρωθεν, στη μάχη με ιππικό, ή 20.000 κατ΄άλλους ( Tίτος Λίβιος που ήταν κατά δύο αιώνες μεταγενέστερος των γεγονότων που περιέγραψε), θα χρειαζόταν μεγάλης έκτασης πεδίο, για ελιγμούς ειδικά για το ιππικό,οπότε αν η αρχική εμπλοκή άρχισε στο Μαυρονέρι ή στον Πέλεκα, η κύρια έκβαση της μάχης κρίθηκε και προσδιορίσθηκε μ’αυτό τον τρόπο από τους ίδιους τους Ρωμαίους στην αναφερόμενη περιοχή των Λουλουδιών Κίτρους.
Για να κατανοήσουμε και να εμβαθύνουμε στα ιστορικά γεγονότα, πρέπει να εξοικειωθούμε με το χρόνο, το χώρο και το κοινωνικό και οικονομικό πλαίσιο που τα ανέδειξε.
Ένας μαχητής για παράδειγμα της Πύδνας (30-40 ετών) που πολέμησε με τον Περσέα τις λεγεώνες του Αιμιλίου Παύλου, θα μπορούσε να ήταν δισέγγονος ενός, που σαν παιδί είδε να περνούν ή να φτάνουν στο χωριό του μαχητές του Αλέξανδρου, περίοδος 336-323 π.Χ, κυρίως τραυματίες, με κάρα, συνοδεία στρατού και πλούσια λάφυρα και να φεύγουν νέοι στρατολογημένοι για την Ανατολή.Αυτός με τη σειρά του θα μπορούσε να ήταν δισέγγονος ενός μαραθωνομάχου ( 490 π.Χ ).
Βλέπουμε λοιπόν πως έτσι ο χρόνος αποκτά άλλη διάσταση, γιατί με τη σύνδεση των γενεών, τα ιστορικά γεγονότα αποκτούν μια αμεσότητα στην κατανόηση σαν την προφορική παράδοση.
Την εποχή εκείνη ( 2ος αιώνας π.χ.) ο στρατός ήταν ως επί το πλείστον επαγγελματικός. Αρα για τη συγκρότησή του απαιτούνταν σημαντικοί οικονομικοί πόροι. Και το αντίθετο,για την εξασφάλιση οικονομικών πόρων απαιτούνταν ηγεμονία και δύναμη επιβολής που μόνο με αξιόμαχο στράτευμα και νέες κατακτήσεις μπορούσε να εξασφαλισθεί.
Σε αντίθεση με τα παραπάνω που αναφέρουμε και αφορούν ηγεμονίες, αλλά και τα βασίλεια του κατακερματισμένου Ελληνικού κόσμου, η Ρωμαϊκή Σύγκλητος βάδιζε με στρατηγικό και πολιτικό σχεδιασμό. Σ’ αυτή τη δομή εξουσίας που οι στρατηγοί ήταν πολλές φορές αναλώσιμοι στο βωμό των στρατηγικών σχεδιασμών, εκτός βεβαίως από άλλες σκοπιμότητες που ποτέ δεν λείπουν, που ακόμη και οι ήττες ήταν διαχειρίσιμες, δεν στάθηκε ικανό τίποτε, για να ανακόψει τη δυναμική της ακάθεκτης επέκτασης και της ενσωμάτωσης νέων εδαφών,λαών και πολιτισμών που πραγματοποίησε η Ρώμη.
Δεν είναι τυχαίο που σε ένα αιώνα από τους Καρχηδονιακούς πολέμους, η Ρώμη κατάφερε και έγινε η κυρίαρχος, σχεδόν όλου του τότε γνωστού κόσμου. Και με την οργανωτική δομή αλλά και τη συντριπτική πολιτιστική υπεροχή που διέθετε,λόγω και της ενσωμάτωσης του Ελληνικού πολιτισμού (ακόμη και η λέξη σύγκλητος—senatus προέρχεται από την Ελληνική λέξη συνετός) οικοδόμησε μια μακροχρόνια εξουσία που μετεξελίχθηκε σε μια κραταιά Αυτοκρατορία για πολλούς αιώνες.
13/6/2016
Πέτρος Αλμπανίδης
