ΛΕΥΤΕΡΙΑ: Σαββίδης Παναγιώτης: ΟΙ ΑΝΩΝΥΜΟΙ ΝΑΖΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

ΘΡΑΣΥΔΕΙΛΑ ΟΠΩΣ ΞΕΡΟΥΝ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΤΗΣ ΠΡΟΒΟΚΑΤΣΙΕΣ ΕΤΣΙ ΚΑΙ Ο Γ.Δ. …..ΜΙΑ ΖΩΗ ΑΠΟ ΤΑ ΛΑΓΟΥΜΙΑ ΤΟΥΣ ΖΟΥΝ ΜΕ ΦΟΒΟ ΚΑΙ ΠΡΟΒΟΚΑΡΟΥΝ

ΑΛΗΘΕΙΕΣ ΚΑΙ ΨΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΟΝΤΙΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΡΩΗΝ ΕΣΣΔ

Την ώρα που αναδεικνύουμε, αυτό που οι ίδιοι οι χρυσαυγίτες αρχηγοί πιστεύουν, ο ...

αρχηγός Μιχαλολιάκος και υπαρχηγός Παππάς, τον ναζισμό και τον θαυμασμό τους για τον Χίτλερ, έρχονται πάλι οι κουκουλοφόροι ναζί του διαδικτύου και με ντοκιμαντέρ ανώνυμης πηγής προέλευσης, ούτε καν παραγωγή του καναλιού που το έδειξε, δείχνει αποσπασματικά κάποιες αφηγήσεις για τον διωγμό των Ελλήνων του πόντου στην πρώην ΕΣΣΔ.

Είναι εκπομπές διαποτισμένες με αντικομμουνιστικές εμπάθειες και ιστορικές ανακρίβειες. Η ιστορική αλήθεια είναι βεβαίως εντελώς διαφορετική απ' αυτή που παρουσιάζει η αντιδραστική προπαγάνδα περί μαζικών διωγμών των Ποντίων στην ΕΣΣΔ. Αλλωστε, ακόμη και συγγραφείς που υποστήριζαν αρχικά την εθνοκάθαρση στην ΕΣΣΔ, και ενέτασσαν σ' αυτήν και το διωγμό των Ποντίων, ακολούθως παραδέχτηκαν ότι υπήρξε «εντυπωσιακή συνέχεια στη σοβιετική προσήλωση γύρω από την ανάπτυξη των εθνοτήτων καθ' όλη τη διάρκεια της σταλινικής περιόδου και αργότερα»1.

Η ΕΣΣΔ συστηματικά προωθούσε την ιδιαίτερη εθνική ταυτότητα στους μη ρωσικούς λαούς της επικράτειας. Με δημιουργία εθνικών περιοχών, διευρυμένο καθεστώς αυτονομίας και δυναμική προώθηση ιδιαίτερων εθνικών χαρακτηριστικών (ήθη, έθιμα, γλώσσα, μουσεία, λογοτεχνία, ποίηση)²^.

Στη δεκαετία του 1930, ελήφθησαν όντως μέτρα, των οποίων τα αίτια και η έκταση έχουν διαστρεβλωθεί. Ωστόσο, τα αίτια λήψης τους οφείλονται:

Στη διαπίστωση, αρχές της δεκαετίας του 1930, πως οι εθνικές οργανώσεις και θεσμοί (όπως οι αυτόνομες εθνικές περιοχές, τα εθνικά σχολεία) ενίσχυαν τις εθνικιστικές τάσεις3
Στην άνοδο του φασισμού στην Ευρώπη και τη διαπίστωση πως ερχόταν δεύτερος ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Οι επαφές τμήματος της διασποράς με τις φασιστικές κυβερνήσεις του εξωτερικού και ο ρόλος που έπαιξε ο αστικός εθνικισμός (ως «πέμπτη φάλαγγα») στην ιμπεριαλιστική επέμβαση στην ΕΣΣΔ το 1919-1920, εύλογα ανησύχησαν τη σοβιετική κυβέρνηση.

Υπονόμευση της σοβιετικής εξουσίας

Εμπλέκονταν σ' αυτά Ελληνοπόντιοι; Ο ερευνητής Ιβάν Τσούχα αναφέρει πως «μια εκδοχή είναι... η πληροφορία από την Αθήνα να μιλούσε για ενδεχόμενη αυτονομιστική κίνηση Ελλήνων που έμεναν στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και δημιουργία ακόμη και ανεξάρτητου κράτους στο Νότο της ΕΣΣΔ. Πίσω από την κίνηση αυτή, σύμφωνα πάντοτε με τις ίδιες πηγές, βρίσκονταν Ελληνες που διατηρούσαν στενές σχέσεις με το φασιστικό καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά... Είχε προηγηθεί η άρνηση του μεταξικού καθεστώτος να δεχτεί τον επαναπατρισμό αρκετών χιλιάδων Ελλήνων που ζούσαν στη Σοβιετική Ενωση, δίχως ωστόσο να έχουν πάρει σοβιετικά διαβατήρια»4

Η εκδοχή επιβεβαιώνεται ακόμα και από το αντικομμουνιστικό βιβλίο των Beck και Godin (ψευδώνυμα Σοβιετικών συγγραφέων, φυλακισμένων την εποχή εκείνη στην ΕΣΣΔ), που δημοσιεύτηκε στις ΗΠΑ το 1951: «Ετυχε να είμαστε πολύ καλά πληροφορημένοι για τους Ελληνες αυτούς, επειδή ένας από μας μοιραζόταν το κελί με έναν άνθρωπο, που, σύμφωνα με δική του ομολογία, επρόκειτο να γίνει υπουργός Παιδείας στη σχεδιαζόμενη Μεγάλη Ελληνική Δημοκρατία, η οποία επρόκειτο να ιδρυθεί με ξένη - και ειδικά ελληνική - βοήθεια στη Νότια Ρωσία»5

Επιπλέον, υπήρχαν στην Ελλάδα σύλλογοι Ελλήνων από τη Ρωσία (κυρίως πρώην κεφαλαιούχοι που είχαν χάσει τις περιουσίες τους με την Οχτωβριανή Επανάσταση) που διατηρούσαν σχέσεις με το καθεστώς Μεταξά. Σε υπόμνημα του Σωματείου «Ελλήνων εκ Ρωσίας» αναφέρεται πως ο εκτοπισμός Ελλήνων έγινε με κριτήριο τις εθνικιστικές και αντικομμουνιστικές τους πεποιθήσεις6

Η ύπαρξη κάποιων υπονομευτικών ομάδων ανάμεσα στους Ελληνες επιβεβαιώνεται και από τα επίσημα στοιχεία του ελληνικού κράτους. Στην αίτηση του Αλεξίου Ελευθεριάδη προς τις προξενικές αρχές (22/9/1935) αναφέρεται: «Πλην εάν εγώ απηλλάγην εκ των δεινών της Κομμουνιστικής Ρωσίας υπάρχουν εκεί οικογένειαι υποφέρουσαι τα πάνδεινα διότι είναι εχθροί του κομμουνιστικού καθεστώτος. Οι άνθρωποι ούτοι υπό την ηγεσία μου κατ' επανάληψιν εξεγερθέντες κατά τα έτη 1929 και ιδίως κατά τα έτη 1931-1932 έστρεψαν τα όπλα εναντίον των κομμουνιστών, πλην όμως δεν είχον την τύχην να ιδούν τας προσπάθειάς των ευδοκιμούσας, βραδύτερον δε συνελαμβάνοντο μεθ' εμού και εξορίζοντο εις την Σιβηρίαν υποφέροντες τα μέγιστα υπό των κομμουνιστών» 7

Μέτρα με ταξικό προσανατολισμό

Οι σοβιετικές αρχές στράφηκαν κατά όσων είχαν ταξικό συμφέρον να αλλάξει το σοβιετικό σοσιαλιστικό κοινωνικοοικονομικό καθεστώς. Από τους συλληφθέντες Ελληνοπόντιους, το 32% προερχόταν από τα κολχόζ (κατηγορούμενοι για σαμποτάζ), το 27% βρισκόταν σε εξειδικευμένες θέσεις, το 13% κατείχε διευθυντικές θέσεις, το 10% ήταν υπάλληλοι, το 6% εκπαιδευτικοί, ενώ μόλις το 3% ήταν εργάτες8.

Επιπλέον, η επιλογή των υπόπτων γινόταν κυρίως από τα τοπικά εθνικά συμβούλια των ίδιων των Ελλήνων της ΕΣΣΔ. Υπήρχαν, βέβαια, και περιπτώσεις ανθρώπων που συνελήφθησαν μετά από - αβάσιμες όπως είπαν - κατηγορίες. Πολλοί από αυτούς αθωώθηκαν κι αποκαταστάθηκαν^.9

Μεγάλος αριθμός των συλληφθέντων την περίοδο 1937-1939 αφέθησαν σύντομα ελεύθεροι. Σύμφωνα με έκθεση της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα, μόνο κατά τα έτη 1938-1939 αποφυλακίστηκαν πάνω από 755 άτομα: Αριθμός που εκτιμάται πολύ μεγαλύτερος από την ίδια την πρεσβεία λόγω έλλειψης συνολικής εικόνας.10

Οσον αφορά στην πραγματική έκταση των διώξεων, τα επίσημα κρατικά αρχεία της ΕΣΣΔ κάνουν λόγο για 2.610 Ελληνες εκτοπισμένους το 1942 (αριθμός που έπεσε στους 1.247 το 1947)11^. Ο συνολικός αριθμός των μετεγκατεστημένων, σύμφωνα με τα αρχεία της KGB (αναφέρονται ως «ειδικοί μέτοικοι»), μέχρι το 1953 ανερχόταν σε 14.760.

Επίσης, ελάχιστος αριθμός εξ αυτών εγκαταστάθηκε στη Σιβηρία. Η συντριπτική πλειοψηφία μεταφέρθηκε σε προάστια μεγάλων αστικών κέντρων (στις πόλεις Molotov, Sverdlovsk, ακόμα και στη Μόσχα). Σημειωτέον πως το σοβιετικό κράτος αποζημίωνε τους «ειδικούς μέτοικους» για τις περιουσίες τους, ενώ τους εξασφάλιζε δουλιά και στέγη12

Η θέση και όχι η καταγωγή

Πρόσφατη έρευνα Αμερικανών ιστορικών στα κρατικά αρχεία της ΕΣΣΔ (δημοσιεύτηκε στο «American Science Review») κατέληγε πως η λεγόμενη περίοδος της τρομοκρατίας (1936-1940) «στόχευε κυρίως στις ελίτ, παρά στις εθνικές ομάδες αυτές καθαυτές». Επηρέασε δηλαδή κατηγορούμενους για διαφθορά, κατάχρηση εξουσίας, κλπ.

Επίσης, το 1939, στα τέλη δηλαδή της λεγόμενης περιόδου του Μεγάλου Τρόμου, μόλις το 0,1% των ποινών αφορούσαν σε κάθειρξη άνω των 10 ετών. Το 4% αφορούσε σε κάθειρξη 5-10 ετών και το 95,9% μέχρι 5 έτη. Τα στοιχεία που παρουσίασε τότε η ελληνική πρεσβεία της Μόσχας στο υπουργείο των Εξωτερικών επιβεβαιώνουν τα παραπάνω ευρήματα¹³^.

Οι συγγραφείς της μελέτης κατέληξαν πως οι «ισχυρισμοί ότι ο τρόμος έπεσε με ιδιαίτερο βάρος στις μη ρωσικές εθνικότητες δεν προκύπτουν από τα δεδομένα των έγκλειστων τη δεκαετία του 1930».

Από βιογραφικές καταθέσεις «αυτοπτών μαρτύρων» δίνεται απάντηση στις ερωτήσεις ερευνητών για τις «διώξεις», ως εξής: «Το 1939 που φύγαμε, από φόβο δε φύγαμε... Ελεύθερα. Αν είχες διαβατήρια και άδεια από την πρεσβεία πήγαινες στην Ελλάδα» και «Καμιά δίωξη δεν υπήρχε, άνετα ζούσαμε». Στην ερώτηση αν «κυνηγούσανε γενικά τους Ελληνες σαν εθνότητα», μια επαναπατρισθείσα που ανήκε σε εύπορη οικογένεια απάντησε με ειλικρίνεια: «Οχι όλους, τους πλούσιους, τους ευκατάστατους»¹⁴^.

Τα στοιχεία του άρθρου αναδημοσιεύονται από άρθρο του Αναστάση Γκίκα, δρ. Πολιτικών Επιστημών -συνεργάτη του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ («Ρ», 25 του Ιούνη 2006).

Παραπομπές:

1. Suny G. (1993) «The Revenge of the Past», Slezkine Y. (1994) «The USSR as Communal Apartment», στο Slavic Review 53, κ.α.

2. Martin T. (2001) «The Affirmative Action Empire» σελ. 13-18

3. Οπως πριν, σελ. 302-303

4. Βραδέλη Στ. (2005) «Οι διωγμοί των Ελλήνων επί Στάλιν», στον «Ταχυδρόμο», 18/6/2005, σελ. 40

5. Beck F. & Godin W. (1951) «Russian Purge and the Extraction of Confession» σελ. 140

6. Παυλίδη Ε. (1953) «Ο Ελληνισμός της Ρωσίας», σελ. 400 και 407

7. «Περί χορηγήσεως αδείας καθόδου εν Ελλάδι υπηκόων Ελλήνων διαμενόντων εν Ρωσία», Αρχείο ΥΠΕΞ, Φάκελος 45.5

8. Αγτζίδης Β. (2001) «Παρευξείνιος Διασπορά», σελ. 480

9. Μουρατίδου Β. (2001) «Εκατοντάχρονη Οδύσσεια», σελ. 210 και Μυστακόπουλος Β. (2003) «Ανθρωποι, Χρόνια, Γεγονότα», σελ. 59

10. Αρχείο ΥΠΕΞ, Φάκελος 43 (1940)

11. Pohl J. O. (1999) «Ethnic Cleansing in the USSR, 1937-1949» σελ. 123

12. Απόφαση Νο. 5859 της Κρατικής Επιτροπής Αμυνας 11/5/1994, Βιβλιοθήκη Κογκρέσου των ΗΠΑ

13. Getty J. A., Rittersporn, Zemskov V. N. (1993) «Victims of the Soviet Penal System in the pre-war Years: A First Approach on the Basis of Archival Evidence» στο American Science Review, 98 (4)

14. Ενδεικτικά: Ιστορικό Αρχείο Προσφυγικού Ελληνισμού, συνεντεύξεις Ρ17, 18, 19, 20, 30, 47, 81

Οι Έλληνες του Πόντου πρόσφυγες και Μικρασιάτες είχαν μεγάλη συμβολή στα πρώτα χρόνια οργάνωσης του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα, τέλη δεκαετίες του 20, αρχές δεκαετίας του 30.

Ήταν αυτοί που το δυνάμωσαν και έδωσαν τους πρώτους σκληρούς ταξικούς εργατικούς αγώνες, για δουλειά με δικαιώματα, για ελευθερίες και δημοκρατία.

Μαζικά την δεκαετία του 30 οργανώθηκαν στο ΚΚΕ. Το ΚΚΕ μαζικοποιήθηκε, ανέβηκε αισθητά εκείνα τα χρόνια, η δράση, η παρέμβαση του και δυνάμωσε σε όλες της πτυχές του, κάτι που ανακόπηκε με την φασιστική δικτατορική κυβέρνηση ΜΕΤΑΞΑ, που φυλάκισε όλα τα στελέχη του ΚΚΕ, μαζί και τον γραμματέα του Νίκο Ζαχαριάδη.

Πετάξτε λάσπες, πείτε όσα ψέματα θέλετε, κάντε όσες προβοκάτσιες, συκοφαντίες θέλετε, βγάλτε μικροψυχία.

Όσο εκτίθεστε και με τον τρόπο που το κάνετε, όλο και περισσότερος κόσμος καταβαίνει τον προβοκατόρικο και αντιδραστικά σας ρολό.

ΚΑΛΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΝΩΝΥΜΟΙ ΝΑΖΙ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

Σαββίδης Παναγιώτης