Απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο
της φιλολόγου Δέσποινας Καρτσιούνα – Παπαζαχαρία
…Καθώς προχωρώ συναντώ ένα μεγάλο σπίτι, μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, το παλιό αγροτικό ιατρείο του χωριού. Είναι αναπαλαιωμένο. Τα ψηλά δέντρα της αυλής του το κάνουν σήμερα ακριβοθώρητο. Μετά...
από λίγα βήματα βρίσκομαι μπροστά στην οικία Τριανταφύλλου. Ένα σπίτι με πολλά επίπεδα και πολλούς χώρους. Μοιάζει με παλιά αρχόντισσα που βρίσκεται εκεί για να μας θυμίζει μια άλλη εποχή ακμής και δημιουργίας αλλά και δυσκολιών μεγάλων και πολέμων και κατακτητών. Ανηφορίζω το μόνο με γκαλντερίμι δρομάκι του χωριού, δίπλα στο σπίτι. Το πλησιάζω σε απόσταση αναπνοής, έχει αναπαλαιωθεί και έχει φρεσκάρει τη μνήμη του. Η ψυχή του φαίνεται βαθειά. Έχει πολλά να μου πει. Πόσα έζησε! Στέκεται περήφανο. Η μοναδική εικόνα της Παναγιάς με τον Άγιο Διονύσιο να παραστέκει το κρατάει ζωντανό. Οι κτήτορές του, κυνηγημένοι από τους Τούρκους, ήρθαν στο Λιτόχωρο από τα Γιάννενα και έφεραν μαζί τους ένα Ευαγγέλιο σε γοτθική γραφή από την Τεργέστη. Έφεραν επίσης την τέχνη τους και έκτισαν μαζί με το σπίτι και φούρνο όπου ψήνονταν το ψωμί και οι χαλβάδες και μοσχοβολούσε το χωριό. Ο απόγονός τους Γιάννης Τριανταφύλλου, τυφλός στο τέλος της ζωής του, ζητά από τον προπάππο Γρηγόριο να ρίξει φως στη ψυχή του και να του αποκαλύψει μυστικά πολύτιμα, όπως το χρυσό Ευαγγέλιο που χάθηκε αλλά και τα ονόματα των αγωνιστών της επανάστασης του 1878, του Μακεδονικού αγώνα και της Εθνικής κατά των Γερμανών αντίστασης, που πέρασαν από το σπίτι. Έτσι φέρνει στη μνήμη του την κρύπτη με τα πυρομαχικά και τα όπλα για το Μακεδονικό αγώνα και τον Δεσπότη Γερμανό Καραβαγγέλη και τους Καούδη, Στρεμπενιώτη, Καραλίβανο και καπετάν Κώτα που εφοδιάζονταν όπλα από το σπίτι και στη συνέχεια περνούσαν στα Πιέρια και στο βάλτο των Γιαννιτσών. Στα χρόνια της Εθνικής αντίστασης το σπίτι ήταν πάλι ζεστή φωλιά αγωνιστών. Οι άνθρωποι που έζησαν ή φιλοξενήθηκαν σ’ αυτό, το έκαναν περήφανο και γέμισαν την ψυχή του με μνήμες ανεξίτηλες και ανεκτίμητες.
Το σκολειό μας, τα παλιά σπίτια και οι άνθρωποι που τα κατοίκησαν είχαν πολλά κοινά και δεν είχαν μυστικά μεταξύ τους. Οι άνθρωποι έφυγαν, τα σπίτια έμειναν για να μας τους θυμίζουν. Τα σπίτια έχουν ψυχή. Είναι η παράδοσή μας και δίνουν νόημα στο μέλλον μας.
* Η επιστολή του Γιάννη Τριανταφύλλου που δημοσιεύτηκε στο Δημότη του Λιτοχώρου από τον Τάσο Παπαγεωργίου, αποτέλεσε πηγή έμπνευσής μου, για την αναζήτηση της ψυχής του παλιού αυτού σπιτιού.
Το σκολειό μας, τα παλιά σπίτια και οι άνθρωποι που τα κατοίκησαν είχαν πολλά κοινά και δεν είχαν μυστικά μεταξύ τους. Οι άνθρωποι έφυγαν, τα σπίτια έμειναν για να μας τους θυμίζουν. Τα σπίτια έχουν ψυχή. Είναι η παράδοσή μας και δίνουν νόημα στο μέλλον μας.
* Η επιστολή του Γιάννη Τριανταφύλλου που δημοσιεύτηκε στο Δημότη του Λιτοχώρου από τον Τάσο Παπαγεωργίου, αποτέλεσε πηγή έμπνευσής μου, για την αναζήτηση της ψυχής του παλιού αυτού σπιτιού.
