ΕΊΖΑ ΤΖΕΝΝΙΓΚΣ
Ο Αμερικανός ιερέας που έσωσε πάνω από 350 χιλιάδες χριστιανούς, Ελληνες και Αρμενίους κατά την καταστροφή της Σμύρνης.
Γράφει ο Ανέστης Μωυσιάδης
Ο Αμερικανός ιερέας που έσωσε πάνω από 350 χιλιάδες χριστιανούς, Ελληνες και Αρμενίους κατά την καταστροφή της Σμύρνης.
Γράφει ο Ανέστης Μωυσιάδης
Μετά την αποχώρηση του ελληνικού στρατού από τη Σμύρνη στις 8 Σεπτεμβρίου του 1922, η πόλη της Σμύρνης και οι Έλληνες καθώς και οι Αρμένιοι κάτοικοί της έγιναν βορά του τουρκικού στρατού, των τσέτηδων* και των ντόπιων μουσουλμάνων, οι οποίοι επιδόθηκαν σε κάθε είδους βιαιοπραγίες (σφαγές, δολοφονίες, βιασμούς, λεηλασίες), με τους "συμμάχους" να παρακολουθούν αδιάφοροι και μάλιστα να φωτογραφίζουν τα δραματικά γεγονότα.
Στις 13 Σεπτεμβρίου οι Τούρκοι ...
ξεκινούν την πυρκαγιά των χριστιανικών συνοικιών της πόλης και οι κάτοικοι κατευθύνονται αγωνιωδώς στην προκυμαία μήπως και μπορέσουν να επιβιβαστούν στα καράβια των "συμμάχων" (Αμερικανών, Άγγλων, Γάλλων, Ιταλών), οι οποίοι δέχονταν μόνον ομοεθνείς τους προς επιβίβαση.
Οι Τούρκοι στρατιώτες αφού περικύκλωσαν την παραλία, απέκλεισαν τον κόσμο από τροφή και νερό, αφήνοντάς τους να πεθαίνουν από την πείνα και τη δίψα και άλλοι να αυτοκτονούν, πέφτοντας στη θάλασσα, ενώ οι λεηλασίες, οι εμπρησμοί, οι φόνοι και οι βανδαλισμοί συνεχίζονταν υπό την παρουσία των πλήρως αδιάφορων "συμμάχων".
Έτσι ο αριθμός των νεκρών στην προκυμαία αλλά και στη θάλασσα, ώρα με την ώρα μεγάλωνε και σε λίγο δημιουργήθηκε μια φρικτή εικόνα από τις αμέτρητες σορούς ανθρώπων σε κατάσταση αποσύνθεσης και έντονης δυσοσμίας.
Τότε εμφανίστηκε ως από μηχανής Θεός ο Αμερικανός ιερέας, ο κοντόσωμος άνδρας με τη χαρακτηριστική κύφωση, αλλά με τη σπάνια τόλμη και αποφασιστικότητα που πήγαζαν από τον υψηλό ανθρωπισμό του, να παρεμβαίνει μεταβαίνοντας στο στρατόπεδο των Τούρκων να συναντήσει τον Κεμάλ Ατατούρκ, καταφέρνοντας να πάρει επτά ημέρες προθεσμία ώστε να φυγαδεύσει από την πόλη εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, εκτός από τους άνδρες 17 έως 45 ετών, (όπως συμφωνήθηκε), που θα παρέμεναν στα στρατόπεδα εργασίας για να επανορθώσουν με την εργασία τους τις ζημιές που προκάλεσε η ελληνική εκστρατεία.
Ιδού η περιγραφή των σχετικών γεγονότων από τον εγγονό τού Εϊζα Τζέννιγκς, Roger:
:"Αφού έγινε η συμφωνία με τον Κεμάλ, ο Έϊζα με μια βάρκα που του δόθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, πήγε στο γαλλικό εμπορικό πλοίο Pierre Loti, αλλά ο Γάλλος καπετάνιος αρνήθηκε να παραλάβει πρόσφυγες και το πλοίο απέπλευσε άδειο, με τους χιλιάδες πρόσφυγες να ικετεύουν να διασωθούν. Πιό πέρα ήταν το ιταλικό πλοίο "Κωνσταντινούπολη", του οποίου ο Ιταλός καπετάνιος ύστερα από αδρά δωροδοκία, δέχτηκε να επιβιβάσει 2000 άτομα για να τους αποβιβάσει στη Μυτιλήνη, όπου, όταν έφτασε ο Έϊζα Τζέννιγκς, είδε με έκπληξη παντού Έλληνες στρατιώτες και όλα τα ελληνικά πλοία αγκυροβολημένα στο λιμάνι του νησιού.
Ο Έϊζα ζήτησε επίμονα από τον Έλληνα στρατηγό Φράγκου να διαθέσει τα πλοία για να παραλάβουν τους πρόσφυγες από τη Σμύρνη, αλλά ο στρατηγός δεν έδειξε καμιά συμπαράσταση και αρνήθηκε να διαθέσει τα πλοία για να σωθούν οι πρόσφυγες. Ωστόσο αποκαλύφθηκε αργότερα ότι ο στρατηγός ανήκε σε ομάδα αξιωματικών-πραξικοπηματιών εναντίον της ελληνικής κυβέρνησης, οι οποίοι θεώρησαν πιό σημαντικό να χρησιμοποιήσουν τα πλοία και τους στρατιώτες για την κατάληψη της εξουσίας από το να σώσουν τους εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες. Αποχωρώντας εξαγριωμένος από τη συνάντησή του με τον στρατηγό, ο Έϊζα είδε έναθωρηκτό με το όνομα ΚΙΛΚΙΣ να μπαίνει στο λιμάνι του νησιού. Ο παππούς μου αμέσως επιβιβάστηκε στο θωρηκτό και αφού εξέθεσε το θέμα στον καπετάνιο Θεοφανίδη και παρά την άρνηση ενός ανώτερου αξιωματικού που απέρριψε το αίτημα τού Έϊζα, ο Θεοφανίδης με προθυμία δέχτηκε να βοηθήσει και η επιχείρηση διάσωσης τέθηκε σε εφαρμογή, αφού στο μεταξύ και οι Τούρκοι είχαν εγγυηθεί την ασφαλή διέλευση των πλοίων, καθώς και το Ναυτικό των ΗΠΑ. Στη συνέχεια με κωδικοποιημένα μηνύματα από τον ασύρματο του πλοίου ΚΙΛΚΙΣ ενημέρωσαν την ελληνική κυβέρνηση και της ζήτησε να στείλει πλοία για τη μεταφορά των προσφύγων, η οποία δυστυχώς, αρνήθηκε το αίτημα αποστολής πλοίων.
Αλλά ο μικρόσωμος Αμερικανός ιερέας δεν το "έβαλε κάτω". Έστειλε αμέσως μήνυμα-τελεσίγραφο, με το οποίο γνωστοποιούσε στην ελληνική κυβέρνηση ότι "Εάν δεν διατεθούν τα πλοία για να παραλάβουν τους Έλληνες πρόσφυγες, τότε το μήνυμα θα σταλεί αποκωδικοποιημένο, για να μάθει όλος ο κόσμος ότι η ελληνική κυβέρνηση επέτρεψε στους Τούρκους να εξοντώσουν 350.000 Έλληνες πολίτες". Η απειλή αυτή έφερε αποτέλεσμα. Όλα τα ελληνικά πλοία του Αιγαίου τέθηκαν στη διάθεση του Έϊζα Τζέννινγκς ο οποίος κατέστη προσωπικά υπεύθυνος για την ασφάλειά τους.
Εν τω μεταξύ οι Τούρκοι έδωσαν παράταση απο 7 σε 11 ημέρες στο χρονικό όριο της "απομάκρυνσης" των προσφύγων και έτσι ολοκληρώθηκε η διάσωση των 350.000 προσφύγων της Μ.Ασίας. Μετά την ολοκλήρωση της επιχείρησης, η Τουρκία επέτρεψε στον Έϊζα να πάει σε όλα τα λιμάνια του Εύξεινου Πόντου και της νότιας Τουρκίας και να μεταφέρει με "τα πλοία του" τους πρόσφυγες στην Ελλάδα και στη Συρία)). Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των προσφύγων που απομακρύνθηκαν με ασφάλεια όταν ολοκληρώθηκε η επιχείρηση διάσωσης έφτασε το 1.250.000 ανθρώπους".
Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης ο Asa Tsennigs
κατ´εντολήν" του Ναυάρχου Μάρκ Bristol** ύπατου αρμοστή των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη, (ο οποίος προωθούσε τα συμφέροντα των ΗΠΑ και ειδικά την εκμετάλλευση των πετρελαιοπηγών της Μοσούλης), σε ομιλίες του σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ άλλαξε μερικώς στάση, σε ό,τι αφορά τις θέσεις των Τούρκων στα γεγονότα της Σμύρνης. Στη συνέχεια, μετά την επιστροφή του στη Σμύρνη και πάλι με οδηγίες του Bristol ίδρυσε την οργάνωση "Οι Αμερικανοί Φίλοι της Τουρκίας".
Παρ´όλα αυτά, η Ελληνική Κυβέρνηση αναγνωρίζοντας την όλη προσφορά του Asa Tzennings προς τους πρόσφυγες, του απένειμε το υψηλότερο στρατιωτικό παράσημο, το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας και την υψηλότερη πολιτική διάκριση.
Υπογραμμίζεται ότι στην Ελληνική Ιστορία για πρώτη φορά απονέμονται σε ένα πρόσωπο οι υψηλότερες πολιτικές και στρατιωτικές τιμές ταυτόχρονα.
Ο Έϊζα Τζέννινγκς απεβίωσε το 1933 σε ηλικία 56 ετών.
Αλήθεια, πόσοι Έλληνες πολίτες γνωρίζουν κάτι για αυτόν τον κοντόσωμο, αλλά υψηλόφρονα άνδρα με καρδιά λιονταριού;
Η Πολιτεία, πέραν των τιμών που του απένειμε, έχει ιερό καθήκον να ανεγείρει προς τιμήν του μνημείο και να γράψει επίσημα στην πρόσφατη ελληνική ιστορία λίγα λόγια για αυτόν τον αληθινά αλληλέγγυο ιερέα, ώστε να διδασκόμαστε όλοι οι πολίτες για τις πανανθρώπινες αξίες που παραμένουν αναλλοίωτες στον χρόνο και να τιμούμε τους ανθρώπους που τις υπηρέτησαν.
*Τσέτηδες (τσέτες): κατάδικοι άτακτοι οπλισμένοι ληστές.
**Από το βιβλίο του George Horton "Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ" Γενικού Προξένου των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη και τη Μέση Ανατολή επί τριάντα χρόνια.
Οι Τούρκοι στρατιώτες αφού περικύκλωσαν την παραλία, απέκλεισαν τον κόσμο από τροφή και νερό, αφήνοντάς τους να πεθαίνουν από την πείνα και τη δίψα και άλλοι να αυτοκτονούν, πέφτοντας στη θάλασσα, ενώ οι λεηλασίες, οι εμπρησμοί, οι φόνοι και οι βανδαλισμοί συνεχίζονταν υπό την παρουσία των πλήρως αδιάφορων "συμμάχων".
Έτσι ο αριθμός των νεκρών στην προκυμαία αλλά και στη θάλασσα, ώρα με την ώρα μεγάλωνε και σε λίγο δημιουργήθηκε μια φρικτή εικόνα από τις αμέτρητες σορούς ανθρώπων σε κατάσταση αποσύνθεσης και έντονης δυσοσμίας.
Τότε εμφανίστηκε ως από μηχανής Θεός ο Αμερικανός ιερέας, ο κοντόσωμος άνδρας με τη χαρακτηριστική κύφωση, αλλά με τη σπάνια τόλμη και αποφασιστικότητα που πήγαζαν από τον υψηλό ανθρωπισμό του, να παρεμβαίνει μεταβαίνοντας στο στρατόπεδο των Τούρκων να συναντήσει τον Κεμάλ Ατατούρκ, καταφέρνοντας να πάρει επτά ημέρες προθεσμία ώστε να φυγαδεύσει από την πόλη εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, εκτός από τους άνδρες 17 έως 45 ετών, (όπως συμφωνήθηκε), που θα παρέμεναν στα στρατόπεδα εργασίας για να επανορθώσουν με την εργασία τους τις ζημιές που προκάλεσε η ελληνική εκστρατεία.
Ιδού η περιγραφή των σχετικών γεγονότων από τον εγγονό τού Εϊζα Τζέννιγκς, Roger:
:"Αφού έγινε η συμφωνία με τον Κεμάλ, ο Έϊζα με μια βάρκα που του δόθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ, πήγε στο γαλλικό εμπορικό πλοίο Pierre Loti, αλλά ο Γάλλος καπετάνιος αρνήθηκε να παραλάβει πρόσφυγες και το πλοίο απέπλευσε άδειο, με τους χιλιάδες πρόσφυγες να ικετεύουν να διασωθούν. Πιό πέρα ήταν το ιταλικό πλοίο "Κωνσταντινούπολη", του οποίου ο Ιταλός καπετάνιος ύστερα από αδρά δωροδοκία, δέχτηκε να επιβιβάσει 2000 άτομα για να τους αποβιβάσει στη Μυτιλήνη, όπου, όταν έφτασε ο Έϊζα Τζέννιγκς, είδε με έκπληξη παντού Έλληνες στρατιώτες και όλα τα ελληνικά πλοία αγκυροβολημένα στο λιμάνι του νησιού.
Ο Έϊζα ζήτησε επίμονα από τον Έλληνα στρατηγό Φράγκου να διαθέσει τα πλοία για να παραλάβουν τους πρόσφυγες από τη Σμύρνη, αλλά ο στρατηγός δεν έδειξε καμιά συμπαράσταση και αρνήθηκε να διαθέσει τα πλοία για να σωθούν οι πρόσφυγες. Ωστόσο αποκαλύφθηκε αργότερα ότι ο στρατηγός ανήκε σε ομάδα αξιωματικών-πραξικοπηματιών εναντίον της ελληνικής κυβέρνησης, οι οποίοι θεώρησαν πιό σημαντικό να χρησιμοποιήσουν τα πλοία και τους στρατιώτες για την κατάληψη της εξουσίας από το να σώσουν τους εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες. Αποχωρώντας εξαγριωμένος από τη συνάντησή του με τον στρατηγό, ο Έϊζα είδε έναθωρηκτό με το όνομα ΚΙΛΚΙΣ να μπαίνει στο λιμάνι του νησιού. Ο παππούς μου αμέσως επιβιβάστηκε στο θωρηκτό και αφού εξέθεσε το θέμα στον καπετάνιο Θεοφανίδη και παρά την άρνηση ενός ανώτερου αξιωματικού που απέρριψε το αίτημα τού Έϊζα, ο Θεοφανίδης με προθυμία δέχτηκε να βοηθήσει και η επιχείρηση διάσωσης τέθηκε σε εφαρμογή, αφού στο μεταξύ και οι Τούρκοι είχαν εγγυηθεί την ασφαλή διέλευση των πλοίων, καθώς και το Ναυτικό των ΗΠΑ. Στη συνέχεια με κωδικοποιημένα μηνύματα από τον ασύρματο του πλοίου ΚΙΛΚΙΣ ενημέρωσαν την ελληνική κυβέρνηση και της ζήτησε να στείλει πλοία για τη μεταφορά των προσφύγων, η οποία δυστυχώς, αρνήθηκε το αίτημα αποστολής πλοίων.
Αλλά ο μικρόσωμος Αμερικανός ιερέας δεν το "έβαλε κάτω". Έστειλε αμέσως μήνυμα-τελεσίγραφο, με το οποίο γνωστοποιούσε στην ελληνική κυβέρνηση ότι "Εάν δεν διατεθούν τα πλοία για να παραλάβουν τους Έλληνες πρόσφυγες, τότε το μήνυμα θα σταλεί αποκωδικοποιημένο, για να μάθει όλος ο κόσμος ότι η ελληνική κυβέρνηση επέτρεψε στους Τούρκους να εξοντώσουν 350.000 Έλληνες πολίτες". Η απειλή αυτή έφερε αποτέλεσμα. Όλα τα ελληνικά πλοία του Αιγαίου τέθηκαν στη διάθεση του Έϊζα Τζέννινγκς ο οποίος κατέστη προσωπικά υπεύθυνος για την ασφάλειά τους.
Εν τω μεταξύ οι Τούρκοι έδωσαν παράταση απο 7 σε 11 ημέρες στο χρονικό όριο της "απομάκρυνσης" των προσφύγων και έτσι ολοκληρώθηκε η διάσωση των 350.000 προσφύγων της Μ.Ασίας. Μετά την ολοκλήρωση της επιχείρησης, η Τουρκία επέτρεψε στον Έϊζα να πάει σε όλα τα λιμάνια του Εύξεινου Πόντου και της νότιας Τουρκίας και να μεταφέρει με "τα πλοία του" τους πρόσφυγες στην Ελλάδα και στη Συρία)). Υπολογίζεται ότι ο αριθμός των προσφύγων που απομακρύνθηκαν με ασφάλεια όταν ολοκληρώθηκε η επιχείρηση διάσωσης έφτασε το 1.250.000 ανθρώπους".
Μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης ο Asa Tsennigs
κατ´εντολήν" του Ναυάρχου Μάρκ Bristol** ύπατου αρμοστή των ΗΠΑ στην Κωνσταντινούπολη, (ο οποίος προωθούσε τα συμφέροντα των ΗΠΑ και ειδικά την εκμετάλλευση των πετρελαιοπηγών της Μοσούλης), σε ομιλίες του σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ άλλαξε μερικώς στάση, σε ό,τι αφορά τις θέσεις των Τούρκων στα γεγονότα της Σμύρνης. Στη συνέχεια, μετά την επιστροφή του στη Σμύρνη και πάλι με οδηγίες του Bristol ίδρυσε την οργάνωση "Οι Αμερικανοί Φίλοι της Τουρκίας".
Παρ´όλα αυτά, η Ελληνική Κυβέρνηση αναγνωρίζοντας την όλη προσφορά του Asa Tzennings προς τους πρόσφυγες, του απένειμε το υψηλότερο στρατιωτικό παράσημο, το Μετάλλιο Στρατιωτικής Αξίας και την υψηλότερη πολιτική διάκριση.
Υπογραμμίζεται ότι στην Ελληνική Ιστορία για πρώτη φορά απονέμονται σε ένα πρόσωπο οι υψηλότερες πολιτικές και στρατιωτικές τιμές ταυτόχρονα.
Ο Έϊζα Τζέννινγκς απεβίωσε το 1933 σε ηλικία 56 ετών.
Αλήθεια, πόσοι Έλληνες πολίτες γνωρίζουν κάτι για αυτόν τον κοντόσωμο, αλλά υψηλόφρονα άνδρα με καρδιά λιονταριού;
Η Πολιτεία, πέραν των τιμών που του απένειμε, έχει ιερό καθήκον να ανεγείρει προς τιμήν του μνημείο και να γράψει επίσημα στην πρόσφατη ελληνική ιστορία λίγα λόγια για αυτόν τον αληθινά αλληλέγγυο ιερέα, ώστε να διδασκόμαστε όλοι οι πολίτες για τις πανανθρώπινες αξίες που παραμένουν αναλλοίωτες στον χρόνο και να τιμούμε τους ανθρώπους που τις υπηρέτησαν.
*Τσέτηδες (τσέτες): κατάδικοι άτακτοι οπλισμένοι ληστές.
**Από το βιβλίο του George Horton "Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ" Γενικού Προξένου των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη και τη Μέση Ανατολή επί τριάντα χρόνια.
