Μία αληθινή ιστορία των πρωτοετών Ευέλπιδων του 1940 την οποία δεν την γνωρίζουν οι περισσότεροι Έλληνες. Την διηγείται ο γιος ενός απ΄ αυτούς, ο...
Γιώργος Τσιτσιλιάνος, απόστρατος της ΠΑ.
Στις 2/10/1940 εισήχθησαν στην σχολή Ευελπίδων οι πρωτοετής ευέλπιδες. Στις 28/10/1940 που κηρύχτηκε ο πόλεμος , οι Ευέλπιδες της 2ης και 3ης τάξης , ονομάστηκαν ανθυπασπιστές και ανθυπολοχαγοί αντίστοιχα και αναχώρησαν στο μέτωπο. Στη σχολή παρέμειναν οι 300 της 1ης τάξης για την εκπαίδευσή τους . Η εισβολή των Γερμανών στις 6 Απριλίου 1941 , βρίσκει τους Ευέλπιδες της 1ης τάξης να εκπαιδεύονται εντατικά. Μέσα στην σύγχυση που επικρατούσε από την κατάρρευση του μετώπου και την προέλαση των Γερμανών , η σχολή Ευελπίδων έχει ξεχαστεί και στερείται διαταγών. Οι ευέλπιδες ζητούν να συγκροτήσουν ένα λόχο και να μεταβούν στις Θερμοπύλες να αντισταθούν κατά των Γερμανών αλλά το αίτημά τους δεν εγκρίνεται από την ηγεσία.
Στις 23/4/1941 ο διοικητής της σχολής τους ενημερώνει για την τροπή του πολέμου , καθώς και για την επικείμενη είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα.Τους ανακοινώνει επίσης ότι η πρόθεση της Ανωτέρας Διοίκησης Αθηνών ( ΑΣΔΑ) είναι να χρησιμοποιηθούν για την τήρηση της τάξης στην Αθήνα και τους θέτει το ερώτημα :
<< Εάν σας διατάξω να εξέλθετε στην πόλη και να επιβάλετε την τάξη σε περίπτωση που αυτή διασαλευθεί θα το πράξετε; >>
Η απάντηση ήταν ένα βροντερό ‘ΟΧΙ’ , κατόπιν αυτού ο διοικητής διέταξε την προφυλάκιση μερικών εξ αυτών που τους θεώρησε υπαίτιους. Η διαταγή του διοικητή όχι μόνο δεν εκτελείται αλλά αποφασίζουν μόνοι τους την διαφυγή τους στην Κρήτη όπου θα συνεχιζόταν ο πόλεμος.. Ο Διοικητής της ΑΣΔΑ , που πληροφορείται την στάση των 300 ευέλπιδων της 1ης τάξης στέλνει τον επιτελάρχη του να ματαιώσει την απόφαση των ευέλπιδων για την διαφυγή τους στη Κρήτη.
Ο επιτελάρχης , συνταγματάρχης Πετζόπουλος , συγκεντρώνει τους Ευέλπιδες και προσπαθεί να τους μεταπείσει.
Τι σκοπεύετε να κάνετε ; ρωτά ο επιτελάρχης
Να πάμε στην Κρήτη
Τρελοί Είστε ; Πως θα πάτε ; Με τι μέσα ;
Με ότι βρούμε
Ο επιτελάρχης προσπαθεί να τους εξηγήσει ότι είναι αδύνατον να περάσουν την θάλασσα ζωντανοί αφού είναι στην κυριαρχία των Γερμανών και να φθάσουν στην Κρήτη. Οι ευέλπιδες είναι ανένδοτοι. Οι νεοσσοί της 1ης τάξης σε ηλικία μόλις 18-19 χρονών έχουν αποφασίσει να συνεχίσουν τον πόλεμο στην Κρήτη και η απόφασή τους παίρνει μορφή στάσης. Ο υπολοχαγός Νικόλαος Λυγιδάκης παίρνει το μέρος των πρωτοετών , καταλήφθηκε το στρατόπεδο από τους στασιαστές ευέλπιδες , εγκαταστάθηκε ένοπλη φρουρά στις πύλες και άρχισε η άμεση προετοιμασία αναχώρησης για την Κρήτη.
Το ίδιο βράδυ ομάδες ευέλπιδων βγαίνουν στους δρόμους και επιτάσσουν όποιο αυτοκίνητο βρίσκουν. Συγκεντρώνουν 20 αυτοκίνητα που δεν ήταν αρκετά. Τότε τηλεφωνούν στον ερυθρό σταυρό να σταλούν στην σχολή όλα τα διαθέσιμα αυτοκίνητα για την μεταφορά των μαθητών στα νοσοκομεία που είχαν πάθει δήθεν ομαδική τροφική δηλητηρίαση.( Το θυμάμαι μου το έλεγε ο πατέρας μου ) .Όταν τα αυτοκίνητα φτάνουν στην σχολή τα επιτάσσουν , παραλαμβάνουν την σημαία της σχολής και τον οπλισμό τους και ξεκινούν την νύχτα της 24ης Απριλίου για την Πελοπόννησο , πλαισιωμένοι από κάποιους αξιωματικούς που θέλησαν να πάνε μαζί τους. Στην περιοχή Χιλιμοδίου Νεμέας η φάλαγγα προσβάλλεται από την Γερμανική Αεροπορία , ευτυχώς χωρίς απώλειες. Μετά από πολλές αεροπορικές επιθέσεις καθ’ οδών αλλά και δικών μας τμημάτων που προσπάθησαν να τους σταματήσουν … , το απόγευμα της 26 Απριλίου φθάνουν στην Τάραψα του Γυθείου . Οι κάτοικοι , που από τα κίτρινα των στολών ( χακί στολές υπηρεσίας ) καταλαβαίνουν ότι είναι οι μαθητές της σχολής ευελπίδων , βγαίνουν στους δρόμους και προσφέρουν ότι μπορούν σ’ συτά τα παιδιά που δεν εννοούν να το βάλουν κάτω.
Εκεί επιβιβάζονται σε κάποια καΐκια και την ίδια νύχτα ξεκινούν για την Κρήτη. Αναγκάστηκαν να σταματήσουν στα Κύθηρα λόγω των αεροπορικών επιθέσεων.Τελικά φθάνουν στο Κολυμβάρι στις 29 Απριλίου και στρατοπεδεύουν στο μοναστήρι της Παναγίας Οδηγήτριας Γωνιάς.
Το πρωί της 20ης Μάιου ο ουρανός γεμίζει με Γερμανούς αλεξιπτωτιστές που τα βαριά τους γιούνγκερς αδειάζουν στο νησί.! Οι ευέλπιδες βρίσκονται στο Κολυμβάρι και εναντίον τους κινείται ένα τμήμα αλεξιπτωτιστών που θεωρούνται από τους καλύτερους πολεμιστές. Ολόκληρη την ημέρα διεξάγεται σκληρή μάχη.Από τα 5 οπλοπολυβόλα μόνο το ένα λειτουργεί . Ο αγώνας συνεχίζεται τα πυρομαχικά τελείωσαν και ο αγώνας φθάνει σώμα με σώμα.. Ο εύελπις Νικόλαος Ιατρούλης θα σκοτωθεί. Μέχρι το βράδυ οι ευέλπιδες έχουν περικυκλωθεί και έχουν σκοτωθεί αν θυμάμαι καλά 5 ,με πάρα πολλούς τραυματίες. Ο διοικητής του λόχου με την βοήθεια των κατοίκων της περιοχής κατορθώνει να περάσει τους ευέλπιδες μέσα από τις γραμμές των Γερμανών με κίνηση προς τα λευκά όρη. Νυκτερινές ώρες φθάνουν στα Δελιανά.Φθάνουν τα ξημερώματα στο Σεμπρώνα όπου εκεί οι κάτοικοι τους έδωσαν κάτι να φάνε μετά από δύο ημέρες νηστεία. Το βράδυ της 22/4/41 , ξεκινούν την νύχτα και φθάνουν στην Θέρισο και μετά πάντα περπατώντας την νύχτα φθάνουν στην Δράκοντα και στην συνέχεια στα Σφακιά . Εκεί ο διοικητής τους συγκέντρωσε και τους ενημερώνει ότι σύμφωνα με την εντολή της κυβέρνησης η σχολή διαλύεται και ο καθένας να κοιτάξει την επιβίωσή του για να βοηθήσουν τον αγώνα από άλλο μετερίζι , δεδομένου ότι ουσιαστικά ήταν άοπλοι αφού τα πυρομαχικά τους είχαν εξαντληθεί. Συγκεκριμένα τους είπε :
Ελπίδες του Έθνους , ατενίσατε προς την ελευθερία της φυλής μας . Έχετε πεποίθησιν δι’αυτήν. Η 29 Μαΐου , ημέρα αποφράς δια δεύτερη φορά , κρίνει την τύχη της Πατρίδος μας . Ελπίδες του Έθνους , την ημέρα ταύτην διαλύεσθε εις τον ακρογωνιαίων λίθον της Ελλάδος , τα Σφακιά της Κρήτης , της Πατρίδος μας μη υπαρχούσης ελευθέρας. Σε σας έλαχε ο κλήρος να διεκδικήσετε την ελευθερία μας μέχρι της τελευταίας σπιθαμής της Ελληνικής γης. Σας εύχομαι να είστε εσείς οι ελευθερωτές της Πατρίδος. Ελπίδες του Έθνους προσοχή ! Ατενίσατε προς την ελευθερία της Πατρίδος . Τους ζυγούς λύσατε Μαρς !
Και αυτό έγινε από όλα τα παιδιά !
Κάποιοι σκοτώθηκαν , κάποιοι κατόρθωσαν από την Κρήτη να διαφύγουν στην Αίγυπτο , άλλοι επέστρεψαν μετά από μεγάλη ταλαιπωρία πίσω που στην συνέχεια οργανώθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές ομάδες . Πολλοί από αυτούς μετά από μεγάλη περιπέτεια κατάφεραν μέσω Τουρκίας , Παλαιστίνης να καταφύγουν στην Αίγυπτο όπου είχε μεταφερθεί και η επίσημη κυβέρνηση της Ελλάδας. ( τρεις φορές προσπάθησε να διαφύγει αλλά τους είχαν στήσει καρτέρι ,τελικά διέφυγε με την τέταρτη προσπάθεια πατέρας μου). Στην Αίγυπτο δημιουργήθηκε ο ιερός λόχος με διοικητή τον συνταγματάρχη Τσιγάντε . Οι ονομαζόμενοι ιερολοχίτες στη συνέχεια με καταδρομικές επιδρομές ελευθέρωσαν τα νησιά μας στο Αιγαίο ( με αυτούς ήταν και ο πατέρας μου ) .
Πολλοί από αυτούς ,οι ονομαζόμενοι Ριμινίτες έφθασαν μέχρι το Ρίμινη όπου πολέμησαν τους Γερμανούς.
Στις 2/10/1940 εισήχθησαν στην σχολή Ευελπίδων οι πρωτοετής ευέλπιδες. Στις 28/10/1940 που κηρύχτηκε ο πόλεμος , οι Ευέλπιδες της 2ης και 3ης τάξης , ονομάστηκαν ανθυπασπιστές και ανθυπολοχαγοί αντίστοιχα και αναχώρησαν στο μέτωπο. Στη σχολή παρέμειναν οι 300 της 1ης τάξης για την εκπαίδευσή τους . Η εισβολή των Γερμανών στις 6 Απριλίου 1941 , βρίσκει τους Ευέλπιδες της 1ης τάξης να εκπαιδεύονται εντατικά. Μέσα στην σύγχυση που επικρατούσε από την κατάρρευση του μετώπου και την προέλαση των Γερμανών , η σχολή Ευελπίδων έχει ξεχαστεί και στερείται διαταγών. Οι ευέλπιδες ζητούν να συγκροτήσουν ένα λόχο και να μεταβούν στις Θερμοπύλες να αντισταθούν κατά των Γερμανών αλλά το αίτημά τους δεν εγκρίνεται από την ηγεσία.
Στις 23/4/1941 ο διοικητής της σχολής τους ενημερώνει για την τροπή του πολέμου , καθώς και για την επικείμενη είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα.Τους ανακοινώνει επίσης ότι η πρόθεση της Ανωτέρας Διοίκησης Αθηνών ( ΑΣΔΑ) είναι να χρησιμοποιηθούν για την τήρηση της τάξης στην Αθήνα και τους θέτει το ερώτημα :
<< Εάν σας διατάξω να εξέλθετε στην πόλη και να επιβάλετε την τάξη σε περίπτωση που αυτή διασαλευθεί θα το πράξετε; >>
Η απάντηση ήταν ένα βροντερό ‘ΟΧΙ’ , κατόπιν αυτού ο διοικητής διέταξε την προφυλάκιση μερικών εξ αυτών που τους θεώρησε υπαίτιους. Η διαταγή του διοικητή όχι μόνο δεν εκτελείται αλλά αποφασίζουν μόνοι τους την διαφυγή τους στην Κρήτη όπου θα συνεχιζόταν ο πόλεμος.. Ο Διοικητής της ΑΣΔΑ , που πληροφορείται την στάση των 300 ευέλπιδων της 1ης τάξης στέλνει τον επιτελάρχη του να ματαιώσει την απόφαση των ευέλπιδων για την διαφυγή τους στη Κρήτη.
Ο επιτελάρχης , συνταγματάρχης Πετζόπουλος , συγκεντρώνει τους Ευέλπιδες και προσπαθεί να τους μεταπείσει.
Τι σκοπεύετε να κάνετε ; ρωτά ο επιτελάρχης
Να πάμε στην Κρήτη
Τρελοί Είστε ; Πως θα πάτε ; Με τι μέσα ;
Με ότι βρούμε
Ο επιτελάρχης προσπαθεί να τους εξηγήσει ότι είναι αδύνατον να περάσουν την θάλασσα ζωντανοί αφού είναι στην κυριαρχία των Γερμανών και να φθάσουν στην Κρήτη. Οι ευέλπιδες είναι ανένδοτοι. Οι νεοσσοί της 1ης τάξης σε ηλικία μόλις 18-19 χρονών έχουν αποφασίσει να συνεχίσουν τον πόλεμο στην Κρήτη και η απόφασή τους παίρνει μορφή στάσης. Ο υπολοχαγός Νικόλαος Λυγιδάκης παίρνει το μέρος των πρωτοετών , καταλήφθηκε το στρατόπεδο από τους στασιαστές ευέλπιδες , εγκαταστάθηκε ένοπλη φρουρά στις πύλες και άρχισε η άμεση προετοιμασία αναχώρησης για την Κρήτη.
Το ίδιο βράδυ ομάδες ευέλπιδων βγαίνουν στους δρόμους και επιτάσσουν όποιο αυτοκίνητο βρίσκουν. Συγκεντρώνουν 20 αυτοκίνητα που δεν ήταν αρκετά. Τότε τηλεφωνούν στον ερυθρό σταυρό να σταλούν στην σχολή όλα τα διαθέσιμα αυτοκίνητα για την μεταφορά των μαθητών στα νοσοκομεία που είχαν πάθει δήθεν ομαδική τροφική δηλητηρίαση.( Το θυμάμαι μου το έλεγε ο πατέρας μου ) .Όταν τα αυτοκίνητα φτάνουν στην σχολή τα επιτάσσουν , παραλαμβάνουν την σημαία της σχολής και τον οπλισμό τους και ξεκινούν την νύχτα της 24ης Απριλίου για την Πελοπόννησο , πλαισιωμένοι από κάποιους αξιωματικούς που θέλησαν να πάνε μαζί τους. Στην περιοχή Χιλιμοδίου Νεμέας η φάλαγγα προσβάλλεται από την Γερμανική Αεροπορία , ευτυχώς χωρίς απώλειες. Μετά από πολλές αεροπορικές επιθέσεις καθ’ οδών αλλά και δικών μας τμημάτων που προσπάθησαν να τους σταματήσουν … , το απόγευμα της 26 Απριλίου φθάνουν στην Τάραψα του Γυθείου . Οι κάτοικοι , που από τα κίτρινα των στολών ( χακί στολές υπηρεσίας ) καταλαβαίνουν ότι είναι οι μαθητές της σχολής ευελπίδων , βγαίνουν στους δρόμους και προσφέρουν ότι μπορούν σ’ συτά τα παιδιά που δεν εννοούν να το βάλουν κάτω.
Εκεί επιβιβάζονται σε κάποια καΐκια και την ίδια νύχτα ξεκινούν για την Κρήτη. Αναγκάστηκαν να σταματήσουν στα Κύθηρα λόγω των αεροπορικών επιθέσεων.Τελικά φθάνουν στο Κολυμβάρι στις 29 Απριλίου και στρατοπεδεύουν στο μοναστήρι της Παναγίας Οδηγήτριας Γωνιάς.
Το πρωί της 20ης Μάιου ο ουρανός γεμίζει με Γερμανούς αλεξιπτωτιστές που τα βαριά τους γιούνγκερς αδειάζουν στο νησί.! Οι ευέλπιδες βρίσκονται στο Κολυμβάρι και εναντίον τους κινείται ένα τμήμα αλεξιπτωτιστών που θεωρούνται από τους καλύτερους πολεμιστές. Ολόκληρη την ημέρα διεξάγεται σκληρή μάχη.Από τα 5 οπλοπολυβόλα μόνο το ένα λειτουργεί . Ο αγώνας συνεχίζεται τα πυρομαχικά τελείωσαν και ο αγώνας φθάνει σώμα με σώμα.. Ο εύελπις Νικόλαος Ιατρούλης θα σκοτωθεί. Μέχρι το βράδυ οι ευέλπιδες έχουν περικυκλωθεί και έχουν σκοτωθεί αν θυμάμαι καλά 5 ,με πάρα πολλούς τραυματίες. Ο διοικητής του λόχου με την βοήθεια των κατοίκων της περιοχής κατορθώνει να περάσει τους ευέλπιδες μέσα από τις γραμμές των Γερμανών με κίνηση προς τα λευκά όρη. Νυκτερινές ώρες φθάνουν στα Δελιανά.Φθάνουν τα ξημερώματα στο Σεμπρώνα όπου εκεί οι κάτοικοι τους έδωσαν κάτι να φάνε μετά από δύο ημέρες νηστεία. Το βράδυ της 22/4/41 , ξεκινούν την νύχτα και φθάνουν στην Θέρισο και μετά πάντα περπατώντας την νύχτα φθάνουν στην Δράκοντα και στην συνέχεια στα Σφακιά . Εκεί ο διοικητής τους συγκέντρωσε και τους ενημερώνει ότι σύμφωνα με την εντολή της κυβέρνησης η σχολή διαλύεται και ο καθένας να κοιτάξει την επιβίωσή του για να βοηθήσουν τον αγώνα από άλλο μετερίζι , δεδομένου ότι ουσιαστικά ήταν άοπλοι αφού τα πυρομαχικά τους είχαν εξαντληθεί. Συγκεκριμένα τους είπε :
Ελπίδες του Έθνους , ατενίσατε προς την ελευθερία της φυλής μας . Έχετε πεποίθησιν δι’αυτήν. Η 29 Μαΐου , ημέρα αποφράς δια δεύτερη φορά , κρίνει την τύχη της Πατρίδος μας . Ελπίδες του Έθνους , την ημέρα ταύτην διαλύεσθε εις τον ακρογωνιαίων λίθον της Ελλάδος , τα Σφακιά της Κρήτης , της Πατρίδος μας μη υπαρχούσης ελευθέρας. Σε σας έλαχε ο κλήρος να διεκδικήσετε την ελευθερία μας μέχρι της τελευταίας σπιθαμής της Ελληνικής γης. Σας εύχομαι να είστε εσείς οι ελευθερωτές της Πατρίδος. Ελπίδες του Έθνους προσοχή ! Ατενίσατε προς την ελευθερία της Πατρίδος . Τους ζυγούς λύσατε Μαρς !
Και αυτό έγινε από όλα τα παιδιά !
Κάποιοι σκοτώθηκαν , κάποιοι κατόρθωσαν από την Κρήτη να διαφύγουν στην Αίγυπτο , άλλοι επέστρεψαν μετά από μεγάλη ταλαιπωρία πίσω που στην συνέχεια οργανώθηκαν σε διάφορες αντιστασιακές ομάδες . Πολλοί από αυτούς μετά από μεγάλη περιπέτεια κατάφεραν μέσω Τουρκίας , Παλαιστίνης να καταφύγουν στην Αίγυπτο όπου είχε μεταφερθεί και η επίσημη κυβέρνηση της Ελλάδας. ( τρεις φορές προσπάθησε να διαφύγει αλλά τους είχαν στήσει καρτέρι ,τελικά διέφυγε με την τέταρτη προσπάθεια πατέρας μου). Στην Αίγυπτο δημιουργήθηκε ο ιερός λόχος με διοικητή τον συνταγματάρχη Τσιγάντε . Οι ονομαζόμενοι ιερολοχίτες στη συνέχεια με καταδρομικές επιδρομές ελευθέρωσαν τα νησιά μας στο Αιγαίο ( με αυτούς ήταν και ο πατέρας μου ) .
Πολλοί από αυτούς ,οι ονομαζόμενοι Ριμινίτες έφθασαν μέχρι το Ρίμινη όπου πολέμησαν τους Γερμανούς.
