ΠΟΙΑ ΗΤΑΝ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΣΑΜΑΡΙΝΑΣ
Γράφει ο ΛΑΛΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
Γράφει ο ΛΑΛΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΑΡΧΙΚΕΛΕΥΣΤΗΣ ΛΙΜΕΝΙΚΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ
ΑΠΟΦΟΙΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
ΑΠΟΦΟΙΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ
ΕΘΝΙΚΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
Στο Νομό Γρεβενών της Μακεδονίας, στη Βόρεια Πίνδο, σε υψόμετρο 1450 μέτρων, στέκει εδώ και αιώνες η ιστορική Σαμαρίνα. Αυτό το μικρό χωριό της Πίνδου, είναι λες και έχει υπογράψει συμβόλαιο με τις πιο κρίσιμες στιγμές του ελληνισμού, όσο κανένα άλλο μέρος. Κάθε φορά που...
ο ελληνισμός έμοιαζε να ξεψυχά, οι βλαχόφωνοι κάτοικοι της Σαμαρίνας, άφηναν την κτηνοτροφία και το εμπόριο από τα οποία βιοπορίζονταν, έπαιρναν τα όπλα και σαν μία και αδιαίρετη φαμίλια, διέσχιζαν εκατοντάδες χιλιόμετρα, ώστε να σταθούν στο ίδιο ταμπούρι με τους Έλληνες αδερφούς τους.
Αναφορές για πολεμιστές από τη Σαμαρίνα βρίσκουμε ήδη από το 1770, όταν έγινε ο μεγάλος ξεσηκωμός στην Πελοπόννησο εναντίον των Οθωμανών και το αποτυχημένο κίνημα των Ορλωφικών. Μάλιστα, ο τότε οπλαρχηγός της Σαμαρίνας Ιωάννης Φλώρος, σκοτώθηκε πολεμώντας στην Πελοπόννησο εκείνη την περίοδο. Η συμβολή ωστόσο της Σαμαρίνας, συνεχίστηκε καθ΄ όλη τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Σαμαριναίοι μαχητές επίσης έπεσαν ηρωικά στο Μανιάκι το 1825, στο πλευρό του Γρηγορίου Δικαίου – Παπαφλέσσα, όταν ο Ιμπραήμ και ο στρατός του πατούσε την Πελοπόννησο.
Αναφορές για πολεμιστές από τη Σαμαρίνα βρίσκουμε ήδη από το 1770, όταν έγινε ο μεγάλος ξεσηκωμός στην Πελοπόννησο εναντίον των Οθωμανών και το αποτυχημένο κίνημα των Ορλωφικών. Μάλιστα, ο τότε οπλαρχηγός της Σαμαρίνας Ιωάννης Φλώρος, σκοτώθηκε πολεμώντας στην Πελοπόννησο εκείνη την περίοδο. Η συμβολή ωστόσο της Σαμαρίνας, συνεχίστηκε καθ΄ όλη τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Σαμαριναίοι μαχητές επίσης έπεσαν ηρωικά στο Μανιάκι το 1825, στο πλευρό του Γρηγορίου Δικαίου – Παπαφλέσσα, όταν ο Ιμπραήμ και ο στρατός του πατούσε την Πελοπόννησο.
Η πιο λαμπρή σελίδα όμως για τη Σαμαρίνα, όπου προέκυψε και το ομώνυμο δημοτικό τραγούδι ̏Παιδιά της Σαμαρίνας¨, γράφτηκε στη μητρόπολη της Ελευθερίας, το Μεσολόγγι. Το 1826, το τελευταίο προπύργιο ελευθερίας των επαναστατών ήταν το Μεσολόγγι. Μέσα στην πόλη είχαν κλειστεί όλες οι φυλές του ελληνισμού περικυκλωμένες από τους Οθωμανούς και Τουρκαλβανούς. Ανάμεσα στους πολιορκημένους βρίσκεται η φρουρά των Μακεδόνων, μέλη της οποίας είναι και οι Σαμαριναίοι, με αρχηγό το Μίχο Φλώρο και 120 άντρες. Οι πολιορκημένοι είχαν αντέξει την πρώτη πολιορκία των Τουρκαλβανών Κιουταχή και Ομέρ Βρυώνη. Τώρα όμως η κατάσταση ήταν οριακή. Ο Κιουταχής είχε επιστρέψει δριμύτερος, ενώ ο Ιμπραήμ κατέφτανε από την Πελοπόννησο για να τον ενισχύσει. Οι πολιορκημένοι για μήνες, δίνουν σκληρή και άνιση μάχη και καταφέρνουν να αποκρούσουν όλες τις συντονισμένες επιθέσεις που δέχονται. Ωστόσο, η έλλειψη τροφής και νερού σε συνδυασμό με τις αρρώστιες, οδηγούν τους επαναστάτες να πάρουν την απόφαση για την ηρωική έξοδο τη νύχτα της 9ης προς 10η Απριλίου του 1826.
Κατά την έξοδο, οι 120 Σαμαριναίοι μαχητές και η Μακεδονική Φρουρά αποτελούν την εμπροσθοφυλακή των πολιορκημένων. Ήταν αυτοί που δέχτηκαν το κύριο βάρος της επίθεσης των δυνάμεων του σουλτάνου. Από τους 120 μαχητές της Σαμαρίνας κατάφεραν να σωθούν μόνο οι 33. Ο αρχηγός τους Μίχος Φλώρος χτυπήθηκε θανάσιμα. Σύμφωνα με την παράδοση, λίγο πριν ξεψυχήσει, περιτριγυρισμένος από τα παλικάρια του, τους αφήνει για κληρονομιά τα λόγια του τραγουδιού ̏Παιδιά της Σαμαρίνας¨, ως τελευταία του επιθυμία. Για να μην ξεχαστούν μάλιστα τα λόγια του, τα παλικάρια τα έγραψαν στις φουστανέλες τους και όταν γύρισαν πίσω στο χωριό, τα τραγούδησαν ως μοιρολόι. Ασφαλώς, τα λόγια και το μοιρολόι ήταν στα βλάχικα, πολύ αργότερα έγινε τραγούδι με τον ελληνικό στίχο, όπως το ξέρουμε σήμερα.
Κατά την έξοδο, οι 120 Σαμαριναίοι μαχητές και η Μακεδονική Φρουρά αποτελούν την εμπροσθοφυλακή των πολιορκημένων. Ήταν αυτοί που δέχτηκαν το κύριο βάρος της επίθεσης των δυνάμεων του σουλτάνου. Από τους 120 μαχητές της Σαμαρίνας κατάφεραν να σωθούν μόνο οι 33. Ο αρχηγός τους Μίχος Φλώρος χτυπήθηκε θανάσιμα. Σύμφωνα με την παράδοση, λίγο πριν ξεψυχήσει, περιτριγυρισμένος από τα παλικάρια του, τους αφήνει για κληρονομιά τα λόγια του τραγουδιού ̏Παιδιά της Σαμαρίνας¨, ως τελευταία του επιθυμία. Για να μην ξεχαστούν μάλιστα τα λόγια του, τα παλικάρια τα έγραψαν στις φουστανέλες τους και όταν γύρισαν πίσω στο χωριό, τα τραγούδησαν ως μοιρολόι. Ασφαλώς, τα λόγια και το μοιρολόι ήταν στα βλάχικα, πολύ αργότερα έγινε τραγούδι με τον ελληνικό στίχο, όπως το ξέρουμε σήμερα.
Η θυσία των παιδιών της Σαμαρίνας δεν ξεχάστηκε ποτέ από τους Σαμαριναίους και την πόλη του Μεσολογγίου, που τους έχει αφιερώσει μνημείο. Όπως οι 300 Σπαρτιάτες στις Θερμοπύλες ειδοποιούν τον ξένο διαβάτη να αναγγείλει στη Σπάρτη, ότι έπεσαν στη μάχη για τις αξίες και τα ιδανικά τους, έτσι πρέπει να αντιμετωπίσουμε και εμείς την επιθυμία του Μίχου Φλώρου προς τα παιδιά από τη Σαμαρίνα:
Ω ξειν, αγγέλλειν Σαμαρινίοις ότι τήδε κείμεθα τοις κείνων ρήμασι πειθόμενοι…
