Τοιχογραφία στο Μπέλφαστ αφιερωμένη στο βουλευτή και μάρτυρα Μπόμπυ Σαντς.
Σημαντική λεπτομέρεια: στην κορυφή της φωτογραφίας ο ανεγεννόμενος φοίνικας
Συμπληρώνονται σήμερα, τριάντα εννέα χρόνια από τον θάνατο του Ιρλανδού εθνικιστή Μπόμπυ Σαντς, μέλους του Προσωρινού IRA και βουλευτή του «Σιν Φέιν», ο οποίος πέθανε μετά από 66 μέρες απεργίας πείνας στις φυλακές...
Λονγκ Κες. Ως εθνικιστές αποφασίσαμε να τιμήσουμε τον Μπόμπυ Σαντς και να δούμε πως τον εξύμνησε η λαϊκή μούσα.
Ο Μπόμπυ Σαντς γεννήθηκε στις 9 Μαρτίου 1954 στην υπό κατοχή Βόρεια Ιρλανδία. Η οικογένεια του ήταν καθολικοί που ζούσαν σε μια συνοικία, στα νότια προάστια του Μπέλφαστ, όπου κυριαρχούσαν οι διαμαρτυρόμενοι Ενωτικοί. Αυτός ήταν ο λόγος που μετακόμισε δυο φορές πριν καταλήξει το 1972 στο Δυτικό Μπέλφαστ, όπου και παντρεύτηκε.
Πολεμιστής και αντιμαρξιστής
Όταν ο Σαντς φτάνει στο Μπέλφαστ, οι «Ταραχές» έχουν ξεκινήσει τρία χρόνια πριν. Πρέπει όμως να ξεκαθαρίσουμε κάτι για την σημαντική αυτή περίοδος του Ιρλανδικού εθνικισμού. Επηρεασμένοι από την ιδεολογική κυριαρχία της Αριστεράς στα πανεπιστήμια και στα πεζοδρόμια, πολλοί προσπαθούσαν ώστε το «Σιν Φέιν» και ο IRA να πάρουν μαρξιστική χροιά. Όμως η πλειοψηφία των εθνικιστών αντιστεκόταν, προτιμώντας την εθνικιστική σοσιαλδημοκρατία, που ήταν η επίσημη ιδεολογία του αρχικού Σιν Φέιν. Έτσι δημιουργούνται το «Προσωρινό Σιν Φέιν» και ο «Προσωρινός IRA». Αυτή η πτέρυγα του Ιρλανδικού εθνικισμού είναι αντιμαρξιστική και προτιμά τον ένοπλο αγώνα, παρά την πολιτική μάχη μέσω του αγγλικού κοινοβουλίου.
Ο Μπόμπυ Σαντς κατατάσσεται στον Προσωρινό IRA, μετά τα γεγονότα της «Ματωμένης Κυριακής» (30/1/1972), που σήμαναν το τέλος των ψευδαισθήσεων περί ειρηνικής επιλύσεως του Ιρλανδικού προβλήματος. Θα συλληφθεί τον Οκτώβριο του 1972 για οπλοκατοχή και θα απελευθερωθεί το 1976.Με την απελευθέρωση του 1976, ο Σαντς ήδη πατέρας ενός τρίχρονου γιου, θα επαναδραστηριοποιηθεί στον IRA. Θα συλληφθεί τον Οκτώβριο του 1976 και το 1977 θα καταδικαστεί για επίθεση στην Βασιλική Αστυνομία του Μπέλφαστ και συμμετοχή σε βομβιστική επίθεση. Δύο αλληλένδετες πράξεις για την αστυνομία. Για το δεύτερο δεν υπήρξαν αποδείξεις. Για το πρώτο, οι σφαίρες που παρουσίασε η διωκτική αρχή είχαν χρησιμοποιηθεί μετά την βομβιστική επίθεση. Παρ’ όλα αυτά, ο Σαντς θα φυλακιστεί για 14 χρόνια στην φυλακή ασφαλείας του Κεν Λος (ή HM Maze). Εκεί ο Σαντς θα γίνει ο αρχηγός της ομάδας του IRA.
Η άρνηση ποινικοποίησης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα
Όμως η βρετανική κυβέρνηση είχε ήδη περάσει μία νομοθεσία, σύμφωνα με την οποία οι Ιρλανδοί Εθνικιστές (έτσι πρέπει να μεταφράζεται το Republicans) συλλαμβανόταν ως ύποπτοι για «εγκληματική συνωμοσία» και κατά επέκταση θεωρούντο «εγκληματίες». Αυτό σήμαινε ότι μπορούσαν να βασανισθούν και να περάσουν δίκη χωρίς μάρτυρες. Επίσης αυτό ερχόταν σε αντίθεση με το ειδικό καθεστώς πολιτικού κρατουμένου που είχε κερδηθεί το 1972, μετά από μία απεργία πείνας.
Η αντίδραση ήταν η «διαμαρτυρία της κουβέρτας» του 1976, όπου οι Εθνικιστές αρνούνται να φορούν ρούχα φυλακισμένου και η «διαμαρτυρία της βρωμιάς» του 1978, όπου καλύπτουν με κόπρανα τους τοίχους των φυλακών. Το αποκορύφωμα όλων αυτών των ενεργειών ήταν η απεργία πείνας τον Μάρτιο του 1981. Αρχηγός ο Μπόμπυ Σαντς και με τους εξής στόχους:
Το δικαίωμα να μην φορούν φόρμες φυλακής
Το δικαίωμα να μην κάνουν δουλειές στην φυλακή
Το δικαίωμα να έχουν σύνδεση με τους άλλους φυλακισμένους και να οργανώνουν εκδηλώσεις επιμόρφωσης και ψυχαγωγίας
Το δικαίωμα μιας επίσκεψης, ενός γράμματος και ενός πακέτου κάθε εβδομάδα
Την πλήρη αποκατάσταση της υγείας που χάθηκε με την απεργία
Από την αρχή της απεργίας και για 17 μέρες, ο Μπόμπυ Σαντς κρατά ημερολόγιο. Εκεί μέσα, δίνει έναν από τους καλύτερους ορισμούς του Εθνικισμού: «Δεν θα υπάρξει ποτέ ειρήνη στην Ιρλανδία μέχρι την στιγμή που αποχωρήσει η ξένη, καταπιεστική Βρετανική παρουσία, αφήνοντας όλους τους Ιρλανδούς ως μία ενότητα να ελέγχουν τις υποθέσεις τους και να καθορίζουν τα πεπρωμένα τους ως κυρίαρχος λαός, ελεύθεροι στο μυαλό και το κορμί, ξεχωριστοί και διακριτοί φυσικά, πολιτιστικά και οικονομικά».
Όμως η Μάργκαρετ Θάτσερ απαντά «όχι» σε όλα τα αιτήματα. Τότε ο Μπόμπυ Σαντς, παίρνει μέρος εκλογές για να σωθεί, κερδίζοντας 30.000 ψήφους. Γίνεται έτσι ο νεότερος βουλευτής της εποχής. Όμως στις 5 Μαΐου 1981, μετά από 66 μέρες απεργίας πείνας αφήνει την τελευταία του πνοή.
Ο Μπόμπυ Σαντς και η φολκ παράδοση
Από τον κόσμο της παραδοσιακής φολκ, πολλοί ήταν που εξύμνησαν τον μαρτυρικό θάνατο του Μπόμπυ Σαντς. Το πιο διάσημο τραγούδι είναι το «The People’s Own MP» (Ο βουλευτής του λαού) του εθνικιστή Μπρους Σκοτ, ερμηνευμένο από τον διάσημου Ιρλανδό φολκ τραγουδιστή Κρίστυ Μουρ:
Πόσοι ακόμα πρέπει να πεθάνουν, πόσους ακόμα πρέπει να χάσουμε πριν οι κάτοικοι του νησιού να μπορούν να διαλέξουν το πεπρωμένο τους;
Από τον αθάνατο Ρόμπερτ Έμμετ μέχρι τον βουλευτή Μπόμπυ Σαντς;
Δεν θα ακούει πια τις γλυκές νότες των κορυδαλλών πάνω από τον ουρανό του Ώλστερ ούτε θα κοιτάζει την αγνή νιφάδα του χιονιού για να ηρεμήσει την βαθιά του απελπισία Από τους όλους μας τους νεκρούς κανείς δεν πέθανε πιο θαρραλέα από τον νεαρό Μπόμπυ Σαντς από το Τουίντμπρουκ, τον βουλευτή του λαού.
Για πάντα θα θυμόμαστε τον άνθρωπο που πέθανε μέσα στους πόνους ώστε η Βόρεια και Νότια πατρίδα του να ενωθούν ξανά
Ο σωστός τρόπος για να τον θρηνήσουμε είναι να οργανώσουμε και να κτίσουμε ένα κίνημα δυνατό, με ψηφοφορία και ένοπλο αγώνα, με μουσική και τραγούδια.
Ακόμα πιο οργισμένο ήταν το «Bobby Sands, MP» (Βουλευτής Μπόμπυ Σαντς) του Ιρλανδο-αμερικάνικου φολκ πανκ συγκροτήματος των «Black 47 Black 47»:
Με λένε βουλευτή Μπόμπυ Σαντς.
Γεννήθηκα στην πόλη του Μπέλφαστ,
διχασμένη από την θρησκεία. Μεγάλωσα γρήγορα.
Με μαχαίρωναν και με έφτυναν
Η οικογένεια μου έφυγε από το σπίτι της.
Υπήρχε μόνο μια λύση: Να ανατρέψω το σύστημα.
Αλλά το σύστημα είχε άλλη άποψη.
Συνελήφθηκα για οπλοκατοχή, σε μια δίκη χωρίς μάρτυρες.
Ο δικαστής μου έδωσε 14 χρόνια.
Οι φύλακες με κτυπούσαν συχνά,
αλλά δεν μπορούσαν να με τσακίσουν.
Είχα την αγάπη των συναγωνιστών μου
και μια φλεγόμενη πίστη στον Αγώνα μου.
Ζητώ την άδεια της μητέρας μου
Να της ραγίσω τελικά την καρδιά.
Τελικά φτάσαμε σε μια απόφαση:
Απεργία πείνας
Δεν μπορώ πλέον να δω το πρόσωπο σου.
Τα κόκκαλα μου σπάνε μέσα από το δέρμα μου.
Επιστρέφω στην πόλη του Μπέλφαστ.
Δεν μπορείτε να φυλακίσετε το πνεύμα μου.
Τέλος ο διάσημος Σκωτσέζος φολκ τραγουδιστής Έρικ Μπογκλ, που επί χρόνια ζει στην Νέα Ζηλανδία, έγραψε το μελαγχολικό «The Sign» (Το γραμμένο σύνθημα):
Λίγους δρόμους από το ξενοδοχείο μου, πέρασα ένα πέτρινο τοίχο
όπου τέσσερεις λέξεις είχαν σκαλιστεί από ένα άγνωστο χέρι
. Όταν τις διάβασα έμεινα ακίνητος και με δυσπιστία κούνησα το κεφάλι μου
γιατί οι λέξεις στον τοίχο ήταν «Απελευθερώστε τον Μπόμπυ Σαντς».
Είδα ξανά από την αρχή το πάθος, το μίσος και τον πόνο
την αδιαφορία και την ντροπή, καθώς ένας νέος άνθρωπος πέθανε.
Αλλά αυτό έγινε πολύ καιρό πριν και ποιος νοιάζεται και ξέρει
γιατί ο Μπόμπυ Σαντς διάλεξε τον μοναχικό του θάνατο;
Αλλά για αυτόν που έγραψε το σύνθημα,
φαίνεται ότι το φως του Μπόμπυ ακόμα λάμπει.
Οι λέξεις αντηχούσαν μια άλλη εποχή, αλλά η μπογιά ήταν φρέσκια.
Καθώς ο ήλιος άρχισε να δύει, η μέρα άρχισε να σβήνει
Οι σκέψεις μου δεν με άφηναν να ηρεμήσω
Μέσα από το μέλλον, το παρόν και το παρελθόν,
ούτε για πρώτη ούτε για τελευταία φορά.
Τις άκουσα να ρωτάνε: «Θα μπορούσες να είσαι το είδος του ανθρώπου
που ευχαρίστως θα θυσίαζες τα πάντα, ακόμα και την ζωή σου
χωρίς αντίτιμο για έναν Αγώνα η ένα ιδανικό;
Δεν ακούσθηκε κανένας αντίλαλος στην καρδιά μου,
και έτσι γύρισα, μέσα από το σκοτάδι του λυκόφωτος στο ξενοδοχείο μου
Γιώργος Πισσαλίδης
