Νίκος Ιγγλέσης
Συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από την κατάργηση των εθνικών νομισμάτων και την αντικατάστασή τους από το ευρώ, στα κράτη – μέλη της Ευρωζώνης (Euro area). Δύο σημαντικές κρίσεις, η χρηματοπιστωτική του 2008 και αυτή της πανδημίας του 2020, ανέδειξαν το σαθρό υπόβαθρο μιας Νομισματικής Ένωσης που είναι ανίκανη, εκ κατασκευής, να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε έκτακτη κατάσταση και δεν μπορεί να επιβιώνει παρά μόνο μέσω διαρκούς λιτότητας.
Το...
Το...
βασικό πρόβλημα οφείλεται στο ότι από τις Ευρωπαϊκές Συνθήκες απαγορεύεται στα κράτη – μέλη να εκδίδουν ευρώ και στο ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) απαγορεύεται να δανείζει τα κράτη, όπως κάνουν όλες οι Κεντρικές Τράπεζες στον κόσμο. Τα μέλη της Euro area για να χρηματοδοτούν τα δημοσιονομικά ελλείμματά τους και να αποπληρώνουν τα χρεολύσια του δημόσιου χρέους τους μπορούν μόνο να δανείζονται ή να αυξάνουν τους φόρους και να μειώνουν τις δαπάνες (μισθοί, συντάξεις, κοινωνικές παροχές κλπ). Η εναλλακτική λύση, δηλαδή, η έκδοση νέου χρήματος απαγορεύεται.
Η πανδημία του 2020 τίναξε στον αέρα την Euro area, όλες τις σαθρές θεωρίες και την προπαγάνδα των ευρωφετιχιστών. Το Μάαστριχτ με το όριο του 60% για το χρέος και του 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα, προκειμένου να μπορεί να υφίσταται το ευρώ, ανήκει στην ιστορία. Μπροστά στον οικονομικό Αρμαγεδδώνα που προκάλεσε ο Covid-19 η ΕΕ ενεργοποίησε, το Μάρτιο του 2020, τη γενική ρήτρα διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Οι κυβερνήσεις μπορούν να δανείζονται αφειδώς για να καλύψουν τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματά τους με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος να εκτινάσσεται.
Η πανδημία του 2020 τίναξε στον αέρα την Euro area, όλες τις σαθρές θεωρίες και την προπαγάνδα των ευρωφετιχιστών. Το Μάαστριχτ με το όριο του 60% για το χρέος και του 3% για το δημοσιονομικό έλλειμμα, προκειμένου να μπορεί να υφίσταται το ευρώ, ανήκει στην ιστορία. Μπροστά στον οικονομικό Αρμαγεδδώνα που προκάλεσε ο Covid-19 η ΕΕ ενεργοποίησε, το Μάρτιο του 2020, τη γενική ρήτρα διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Οι κυβερνήσεις μπορούν να δανείζονται αφειδώς για να καλύψουν τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματά τους με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος να εκτινάσσεται.
Η ώρα της αλήθειας για το ευρώ θα έρθει όταν μετά την τεράστια οικονομική ύφεση θα πρέπει να αρχίσει η αποπληρωμή του δυσθεώρητου πλέον δημόσιου χρέους.
Το 2020, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, το δημοσιονομικό έλλειμμα στις χώρες της Ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 1.088,5% και ανήλθε σε 820,4 δις έναντι 75,4 δις το 2019.Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 1.080 δις ή κατά 10,8% και έφτασε τα 11,1 τρισεκατομμύρια ευρώ. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης μειώθηκε κατά 615,2 δις ή κατά 5,1%. Η περιορισμένη μείωση του ΑΕΠ οφείλεται στη χρηματοδότηση της οικονομίας από κρατικά δάνεια. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν το δημόσιο χρέος να ανέλθει στο 98% του ΑΕΠ έναντι 83,9% το 2019.
Παραθέτουμε στοιχεία για τις μεγάλες χώρες της Ευρωζώνης και για την Ελλάδα.
Γερμανία: Έλλειμμα 139,6 δις από πλεόνασμα 52,5 το 2019. Το χρέος αυξήθηκε κατά 267,8 δις και ανήλθε στο 69,8% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 117 δις (-3,4%).
Ελπίζουμε όσοι στην αρχή της πανδημίας έλεγαν και έγραφαν ότι η Γερμανία εκδίδει νέο χρήμα μέσω της Bundesbank και ότι το ίδιο μπορεί να κάνει και η Ελλάδα να κάνουν δημόσια την αυτοκριτική τους. Το Βερολίνο το 2020 εξέδωσε ομόλογα 267,8 δις και χρησιμοποίησε όπως και όλες οι άλλες χώρες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, τα ταμειακά διαθέσιμα που διέθετε.
Γαλλία: Έλλειμμα 211,5 δις (+283%). Το χρέος αυξήθηκε κατά 270,6 δις και ανήλθε στο 115,7% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 147,5 δις (-6,1%).
Ιταλία: Έλλειμμα 156,8 δις (+562%). Το χρέος αυξήθηκε κατά 163,4 δις και ανήλθε στο 155,8% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 139,3 δις (-7,8%).
Ισπανία: Έλλειμμα 123 δις (+345,3%). Το χρέος αυξήθηκε κατά 156,7 δις και ανήλθε στο 120% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 123 δις (-9,9%).
Ελλάδα: Έλλειμμα 16,1 δις. από πλεόνασμα 2,1 το 2019. Το χρέος αυξήθηκε κατά 9,9 δις και ανήλθε στο 205,6% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 17,6 δις (-9,6%).
Στις αρχές του 2021 εκατό οικονομολόγοι από διάφορες χώρες της ΕΕ με ανοιχτή επιστολή τους, που δημοσιεύθηκε σε ευρωπαϊκές εφημερίδες, ζήτησαν τη διαγραφή του χρέους που δημιουργήθηκε από την πανδημία και το οποίο διακρατείται από την ΕΚΤ. Η απάντηση ήρθε λίγες μέρες μετά από την επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ που σε συνέντευξή της (7-2-21) σε γαλλική εφημερίδα είπε: «Η διαγραφή χρέους εξαιτίας της πανδημίας είναι αδιανόητη καθώς θα αποτελούσε παραβίαση της Συνθήκης της ΕΕ η οποία απαγορεύει τη νομισματική χρηματοδότηση κρατών. Αυτός ο κανόνας αποτελεί μια από τις κολόνες των θεμελίων του ευρώ».
Το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, μέσα στο ζόφο που έχει προκαλέσει όχι τόσο η πανδημία όσο η εγκληματική διαχείρισή της από την κυβέρνηση, επιχειρεί να καλλιεργήσει αισιοδοξία και ελπίδα. Μας λένε: Θα αντιστρέψουμε την κατάσταση και σύντομα θα αρχίσει η ανάπτυξη με τα 30,5 δις που θα λάβουμε από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ. Καταθέσαμε ήδη στην Κομισιόν το σχέδιο που περιλαμβάνει 106 επενδυτικά προγράμματα και 67 μεταρρυθμίσεις. Μόνο που υπάρχουν κάποιες ουσιώδεις λεπτομέρειες:
1ον. Τα χρήματα θα δοθούν σε έξι ετήσιες δόσεις μέχρι το 2026, δηλαδή, περίπου 5 δις το χρόνο. Πρόκειται για «ψίχουλα» αν αναλογιστούμε ότι το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 17,6 δις μόνο μέσα σ’ ένα χρόνο.
2ον. Το σύνολο των χρημάτων είναι δανεικά, είτε κοινά δάνεια είτε κοινό ευρωπαϊκό χρέος, θα προστεθούν στο υπάρχον χρέος και θα αποπληρωθούν.
3ον. Τα χρήματα θα δοθούν μόνο για συγκεκριμένες δράσεις που έχει επιλέξει η Κομισιόν υπό τη γερμανική καθοδήγηση. Το 33-37% της δαπάνης θα κατευθυνθεί στους στόχους της κλιματικής αλλαγής. Έτσι η Ελλάδα θα δανείζεται για να κλείσει τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού από λιγνίτες για να τα αντικαταστήσει με ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά που θα εισάγονται από χώρες της Β. Ευρώπης και την Κίνα καταστρέφοντας παράλληλα δάση και εύφορη γεωργική γη. Θα δανείζεται για να επιδοτεί την αντικατάσταση των σημερινών αυτοκινήτων με ηλεκτρικά και τη δημιουργία σταθμών φόρτισης που θα αντικαταστήσουν τα βενζινάδικα. Το 20% των δανείων θα κατευθυνθεί σε δράσεις για την ψηφιακή μετάβαση. Μόνο μικρά ποσά θα πάνε σε παραγωγικές επενδύσεις.
4ον. Το ίδιο χρονικό διάστημα, δηλαδή μέχρι το 2026, που αναμένεται η Ελλάδα να εισπράξει τα δάνεια των 30,5 δις, θα πρέπει να πληρώσει σε τοκοχρεολύσια 82,8 δις (52,8 δις είναι τα χρεολύσια και περίπου 30 δις οι τόκοι). Στο ποσό αυτό δεν περιλαμβάνονται τα Έντοκα Γραμμάτια και τα Repos. Αποτέλεσμα: Θα δανειζόμαστε 5 δις και θα πληρώνουμε περίπου 13,8 δις το χρόνο. Αυτό είναι το «ιδιοφυές» κυβερνητικό σχέδιο ανάπτυξης της Ελλάδας.
Όσοι ακόμη και σήμερα ζητούν και ελπίζουν σε διαγραφή κάποιου μέρους του χρέους πρέπει να κατανοήσουν ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο το ύψος του χρέους αλλά το νόμισμα αναφοράς του, το ευρώ.
Το ευρώ μετέτρεψε το σύνολο του χρέους σε συναλλαγματικό και το συναλλαγματικό χρέος υποδούλωσε την Ελλάδα. Οι συζητήσεις περί εθνικής κυριαρχίας, δημοκρατίας, οικονομικής ανάπτυξης, υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων κ.α. είναι ανώφελες και μάταιες όσο δεν υφίσταται η νομισματική ανεξαρτησία.
Υ.Γ. Τα στοιχεία για το χρέος αφορούν αυτό της Γενικής Κυβέρνησης ή χρέος κατά Μάαστριχτ που είναι χαμηλότερο από το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης.
Το 2020, σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, το δημοσιονομικό έλλειμμα στις χώρες της Ευρωζώνης αυξήθηκε κατά 1.088,5% και ανήλθε σε 820,4 δις έναντι 75,4 δις το 2019.Το δημόσιο χρέος αυξήθηκε κατά 1.080 δις ή κατά 10,8% και έφτασε τα 11,1 τρισεκατομμύρια ευρώ. Το ΑΕΠ της Ευρωζώνης μειώθηκε κατά 615,2 δις ή κατά 5,1%. Η περιορισμένη μείωση του ΑΕΠ οφείλεται στη χρηματοδότηση της οικονομίας από κρατικά δάνεια. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν το δημόσιο χρέος να ανέλθει στο 98% του ΑΕΠ έναντι 83,9% το 2019.
Παραθέτουμε στοιχεία για τις μεγάλες χώρες της Ευρωζώνης και για την Ελλάδα.
Γερμανία: Έλλειμμα 139,6 δις από πλεόνασμα 52,5 το 2019. Το χρέος αυξήθηκε κατά 267,8 δις και ανήλθε στο 69,8% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 117 δις (-3,4%).
Ελπίζουμε όσοι στην αρχή της πανδημίας έλεγαν και έγραφαν ότι η Γερμανία εκδίδει νέο χρήμα μέσω της Bundesbank και ότι το ίδιο μπορεί να κάνει και η Ελλάδα να κάνουν δημόσια την αυτοκριτική τους. Το Βερολίνο το 2020 εξέδωσε ομόλογα 267,8 δις και χρησιμοποίησε όπως και όλες οι άλλες χώρες, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης, τα ταμειακά διαθέσιμα που διέθετε.
Γαλλία: Έλλειμμα 211,5 δις (+283%). Το χρέος αυξήθηκε κατά 270,6 δις και ανήλθε στο 115,7% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 147,5 δις (-6,1%).
Ιταλία: Έλλειμμα 156,8 δις (+562%). Το χρέος αυξήθηκε κατά 163,4 δις και ανήλθε στο 155,8% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 139,3 δις (-7,8%).
Ισπανία: Έλλειμμα 123 δις (+345,3%). Το χρέος αυξήθηκε κατά 156,7 δις και ανήλθε στο 120% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 123 δις (-9,9%).
Ελλάδα: Έλλειμμα 16,1 δις. από πλεόνασμα 2,1 το 2019. Το χρέος αυξήθηκε κατά 9,9 δις και ανήλθε στο 205,6% του ΑΕΠ. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 17,6 δις (-9,6%).
Στις αρχές του 2021 εκατό οικονομολόγοι από διάφορες χώρες της ΕΕ με ανοιχτή επιστολή τους, που δημοσιεύθηκε σε ευρωπαϊκές εφημερίδες, ζήτησαν τη διαγραφή του χρέους που δημιουργήθηκε από την πανδημία και το οποίο διακρατείται από την ΕΚΤ. Η απάντηση ήρθε λίγες μέρες μετά από την επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ που σε συνέντευξή της (7-2-21) σε γαλλική εφημερίδα είπε: «Η διαγραφή χρέους εξαιτίας της πανδημίας είναι αδιανόητη καθώς θα αποτελούσε παραβίαση της Συνθήκης της ΕΕ η οποία απαγορεύει τη νομισματική χρηματοδότηση κρατών. Αυτός ο κανόνας αποτελεί μια από τις κολόνες των θεμελίων του ευρώ».
Το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα στην Ελλάδα, μέσα στο ζόφο που έχει προκαλέσει όχι τόσο η πανδημία όσο η εγκληματική διαχείρισή της από την κυβέρνηση, επιχειρεί να καλλιεργήσει αισιοδοξία και ελπίδα. Μας λένε: Θα αντιστρέψουμε την κατάσταση και σύντομα θα αρχίσει η ανάπτυξη με τα 30,5 δις που θα λάβουμε από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ. Καταθέσαμε ήδη στην Κομισιόν το σχέδιο που περιλαμβάνει 106 επενδυτικά προγράμματα και 67 μεταρρυθμίσεις. Μόνο που υπάρχουν κάποιες ουσιώδεις λεπτομέρειες:
1ον. Τα χρήματα θα δοθούν σε έξι ετήσιες δόσεις μέχρι το 2026, δηλαδή, περίπου 5 δις το χρόνο. Πρόκειται για «ψίχουλα» αν αναλογιστούμε ότι το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 17,6 δις μόνο μέσα σ’ ένα χρόνο.
2ον. Το σύνολο των χρημάτων είναι δανεικά, είτε κοινά δάνεια είτε κοινό ευρωπαϊκό χρέος, θα προστεθούν στο υπάρχον χρέος και θα αποπληρωθούν.
3ον. Τα χρήματα θα δοθούν μόνο για συγκεκριμένες δράσεις που έχει επιλέξει η Κομισιόν υπό τη γερμανική καθοδήγηση. Το 33-37% της δαπάνης θα κατευθυνθεί στους στόχους της κλιματικής αλλαγής. Έτσι η Ελλάδα θα δανείζεται για να κλείσει τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού από λιγνίτες για να τα αντικαταστήσει με ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά που θα εισάγονται από χώρες της Β. Ευρώπης και την Κίνα καταστρέφοντας παράλληλα δάση και εύφορη γεωργική γη. Θα δανείζεται για να επιδοτεί την αντικατάσταση των σημερινών αυτοκινήτων με ηλεκτρικά και τη δημιουργία σταθμών φόρτισης που θα αντικαταστήσουν τα βενζινάδικα. Το 20% των δανείων θα κατευθυνθεί σε δράσεις για την ψηφιακή μετάβαση. Μόνο μικρά ποσά θα πάνε σε παραγωγικές επενδύσεις.
4ον. Το ίδιο χρονικό διάστημα, δηλαδή μέχρι το 2026, που αναμένεται η Ελλάδα να εισπράξει τα δάνεια των 30,5 δις, θα πρέπει να πληρώσει σε τοκοχρεολύσια 82,8 δις (52,8 δις είναι τα χρεολύσια και περίπου 30 δις οι τόκοι). Στο ποσό αυτό δεν περιλαμβάνονται τα Έντοκα Γραμμάτια και τα Repos. Αποτέλεσμα: Θα δανειζόμαστε 5 δις και θα πληρώνουμε περίπου 13,8 δις το χρόνο. Αυτό είναι το «ιδιοφυές» κυβερνητικό σχέδιο ανάπτυξης της Ελλάδας.
Όσοι ακόμη και σήμερα ζητούν και ελπίζουν σε διαγραφή κάποιου μέρους του χρέους πρέπει να κατανοήσουν ότι το πρόβλημα δεν είναι τόσο το ύψος του χρέους αλλά το νόμισμα αναφοράς του, το ευρώ.
Το ευρώ μετέτρεψε το σύνολο του χρέους σε συναλλαγματικό και το συναλλαγματικό χρέος υποδούλωσε την Ελλάδα. Οι συζητήσεις περί εθνικής κυριαρχίας, δημοκρατίας, οικονομικής ανάπτυξης, υπεράσπισης των εθνικών συμφερόντων κ.α. είναι ανώφελες και μάταιες όσο δεν υφίσταται η νομισματική ανεξαρτησία.
Υ.Γ. Τα στοιχεία για το χρέος αφορούν αυτό της Γενικής Κυβέρνησης ή χρέος κατά Μάαστριχτ που είναι χαμηλότερο από το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης.
