Ανησυχία για τη ταχεία προέλαση των Ταλιμπάν, ενώ οι ΗΠΑ αποχωρούν από το Αφγανιστάν
NAJIM RAHIM, THOMAS GIBBONS-NEFF/THE NEW YORK TIMES
Τον Ιούνιο, όταν οι Ταλιμπάν κατέλαβαν την περιοχή Ιμάμ Σαχίμπ στο βόρειο Αφγανιστάν, ο διοικητής των μαχητών που ανέλαβε χρέη κυβερνήτη είχε...
ένα μήνυμα για τους πολίτες της περιοχής, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων κρατικών αξιωματούχων: Συνεχίστε κανονικά την εργασία σας, ανοίξτε τα μαγαζιά σας και κρατήστε την πόλη καθαρή. Το νερό άρχισε να ρέει ξανά, το δίκτυο ηλεκτροδότησης επιδιορθώθηκε, τα απορριμματοφόρα βγήκαν στους δρόμους και τα κρατικά οχήματα απέκτησαν ξανά λειτουργικά ελαστικά – όλα αυτά κάτω από τις διαταγές των Ταλιμπάν.
Το Ιμάμ Σαχίμπ είναι μία από τις δεκάδες περιοχές του Αφγανιστάν που έπεσαν στα χέρια των Ταλιμπάν ύστερα από την έναρξη της εκστρατείας τους κατά των κυβερνητικών δυνάμεων, η οποία συνέπεσε με την έναρξη της αποχώρησης των αμερικανικών και άλλων νατοϊκών στρατευμάτων από τη χώρα, τον Μάιο. Η μέχρι τώρα συγκομιδή φτάνει το ένα τέταρτο, τουλάχιστον, των περιοχών του Αφγανιστάν, και είναι ιδιαίτερα πλούσια στο βόρειο τμήμα του.
Η στρατηγική τους είναι σαφής: να εμφανίσουν νέο πρόσωπο, εκείνο του άξιου διαχειριστή, σε διάκριση από την εικόνα που έδειξαν όταν κυβερνούσαν τη χώρα προτού ανατραπούν από τους Αμερικανούς, το 2001. Αυτή η προσπάθεια καλλωπισμού του φονταμενταλιστικού κινήματος υποδηλώνει ότι στόχος τους δεν είναι άλλος από την πλήρη κυριαρχία τους στη χώρα μετά την ολοκληρωτική αποχώρηση των Αμερικανών και των συμμάχων τους.
«Η ερχόμενη περίοδος θα είναι μια κρίσιμη δοκιμασία για εμάς. Ο,τι κάνουμε θα μπαίνει στο μικροσκόπιο», ακούγεται να λέει ο Σιρατζουντίν Χακάνι, υποδιοικητής των Ταλιμπάν και επικεφαλής της πιο βίαιης πτέρυγας του κινήματος, στη διάρκεια ηχογραφημένου μηνύματός του προς τους μαχητές. «Να συμπεριφέρεστε με καλούς τρόπους στη δημόσια σφαίρα», είναι η σύστασή του.
Τα σημάδια ωστόσο ότι οι Ταλιμπάν δεν έχουν αλλάξει σε βάθος είναι κάτι παραπάνω από εμφανή. Μια εκστρατεία δολοφονιών δημοσίων υπαλλήλων, ηγετών της κοινωνίας των πολιτών και ανδρών των δυνάμεων ασφαλείας βρίσκεται σε εξέλιξη. Δεν καταβάλλεται καμία προσπάθεια επίτευξης προόδου στις ειρηνευτικές συνομιλίες με την αφγανική κυβέρνηση, που διεξάγονται στην Ντόχα (πρόσφατα και στην Τεχεράνη), παρά τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν έναντι των ΗΠΑ. Στις περιοχές που κατέλαβαν οι μαχητές, οι γυναίκες εξοστρακίστηκαν από τη δημόσια σφαίρα και τα κορίτσια από τα σχολεία, ακυρώνοντας τις κατακτήσεις 20 χρόνων δυτικής παρουσίας.
Η στρατηγική τους είναι σαφής: να εμφανίσουν νέο πρόσωπο, εκείνο του άξιου διαχειριστή, σε διάκριση από την εικόνα που έδειξαν όταν κυβερνούσαν τη χώρα προτού ανατραπούν από τους Αμερικανούς, το 2001. Αυτή η προσπάθεια καλλωπισμού του φονταμενταλιστικού κινήματος υποδηλώνει ότι στόχος τους δεν είναι άλλος από την πλήρη κυριαρχία τους στη χώρα μετά την ολοκληρωτική αποχώρηση των Αμερικανών και των συμμάχων τους.
«Η ερχόμενη περίοδος θα είναι μια κρίσιμη δοκιμασία για εμάς. Ο,τι κάνουμε θα μπαίνει στο μικροσκόπιο», ακούγεται να λέει ο Σιρατζουντίν Χακάνι, υποδιοικητής των Ταλιμπάν και επικεφαλής της πιο βίαιης πτέρυγας του κινήματος, στη διάρκεια ηχογραφημένου μηνύματός του προς τους μαχητές. «Να συμπεριφέρεστε με καλούς τρόπους στη δημόσια σφαίρα», είναι η σύστασή του.
Τα σημάδια ωστόσο ότι οι Ταλιμπάν δεν έχουν αλλάξει σε βάθος είναι κάτι παραπάνω από εμφανή. Μια εκστρατεία δολοφονιών δημοσίων υπαλλήλων, ηγετών της κοινωνίας των πολιτών και ανδρών των δυνάμεων ασφαλείας βρίσκεται σε εξέλιξη. Δεν καταβάλλεται καμία προσπάθεια επίτευξης προόδου στις ειρηνευτικές συνομιλίες με την αφγανική κυβέρνηση, που διεξάγονται στην Ντόχα (πρόσφατα και στην Τεχεράνη), παρά τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν έναντι των ΗΠΑ. Στις περιοχές που κατέλαβαν οι μαχητές, οι γυναίκες εξοστρακίστηκαν από τη δημόσια σφαίρα και τα κορίτσια από τα σχολεία, ακυρώνοντας τις κατακτήσεις 20 χρόνων δυτικής παρουσίας.
Σε μεγάλο μέρος μιας αφγανικής κοινωνίας τρομοκρατημένης και εξαντλημένης, τα κέρδη των Ταλιμπάν προκαλούν πανικό. Είναι γενικευμένη η αίσθηση πως τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμη, καθώς αρκετές πρωτεύουσες επαρχιών βρίσκονται, ουσιαστικά, περικυκλωμένες και πολιορκούμενες από τους Ταλιμπάν. Σε μια εξέλιξη που αναβιώνει μνήμες από τον εμφύλιο πόλεμο και την κατάρρευση του κράτους, τη δεκαετία του 1990, ομάδες πολιτών σε διάφορες περιοχές της χώρας συγκροτούν ένοπλες πολιτοφυλακές για να υπερασπιστούν τα σπίτια και το βιος τους, καθώς αμφιβάλλουν κατά πόσον οι ένοπλες δυνάμεις της κεντρικής κυβέρνησης θα μπορέσουν να καλύψουν αποτελεσματικά το κενό ασφαλείας που αφήνουν πίσω τους οι Αμερικανοί.
Στις περιοχές που έπεσαν πρόσφατα στα χέρια τους, οι Ταλιμπάν επανέφεραν τις παλιές, σκληροπυρηνικές πρακτικές τους: απαγορεύεται στις γυναίκες να εργάζονται ή ακόμη και να κυκλοφορούν στον δρόμο ασυνόδευτες. Η μουσική επίσης απαγορεύεται, οι άνδρες υποχρεώνονται να αφήνουν γενειάδες και οι ντόπιοι να εξασφαλίζουν τροφή για τους μαχητές.
Καθώς οι Ταλιμπάν κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος, οι μαχητές τους διατάσσονται να φέρονται καλά στους στρατιώτες που αιχμαλωτίζουν και τελικά να τους απελευθερώνουν. Οι οδηγίες από την κεντρική τους διοίκηση τους καλούν επίσης να πολιορκούν τις επαρχιακές πρωτεύουσες από τα περίχωρα, χωρίς να μπαίνουν στο κέντρο τους. Σε περιοχές όπως το Ιμάμ Σαχίμπ πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι –όχι όμως και οι γυναίκες– καλούνται να γυρίσουν στα πόστα τους, για να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία ζωτικών υπηρεσιών. Αυτές οι οδηγίες έχουν προφανή στόχο να μπει σε δεύτερο πλάνο η αρνητική δημοσιότητα περί εκτελέσεων αντιπάλων και κατεστραμμένων σπιτιών, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκουν να δώσουν την αίσθηση ότι το κίνημα σέβεται τις συμφωνίες που συνομολόγησε με τους Αμερικανούς.
Η συμμόρφωση προς αυτές τις συμφωνίες, ωστόσο, πήγε περίπατο την περασμένη εβδομάδα, όταν Ταλιμπάν μπήκαν όχι σε μία, αλλά σε αρκετές επαρχιακές πρωτεύουσες, με οδομαχίες και απώλειες πολλών στρατιωτών και πολιτών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην πόλη Κουντούζ, οι ένοπλες δυνάμεις της αφγανικής κυβέρνησης, με τη βοήθεια βομβαρδισμών από την αεροπορία της και με πολιορκητικό κριό μονάδες των ειδικών δυνάμεων, κατάφεραν να απωθήσουν τους Ταλιμπάν από τις εν λόγω πόλεις, οι οποίες, πάντως, συνεχίζουν να είναι περικυκλωμένες. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, μόνο στην Κουντούζ σκοτώθηκαν δεκάδες στρατιώτες και πολίτες, ενώ 40.000 άνθρωποι ξεσπιτώθηκαν και αρκετά σπίτια έγιναν παρανάλωμα του πυρός.
Μεγάλες απώλειες
Στο πεδίο της μάχης, τα πράγματα αλλάζουν ταχύτατα. Χιλιάδες Αφγανοί στρατιώτες παραδόθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, εγκαταλείποντας όπλα, πυρομαχικά, ακόμη και τεθωρακισμένα. Ωστόσο, το τίμημα αυτών των νικών για τους Ταλιμπάν είναι βαρύ. Ο μουλάς Μπασίρ Ακχούντ, μέλος των Ταλιμπάν από το 1994 και πρώην στρατιωτικός διοικητής, λέει ότι τα νεκροταφεία κατά μήκος των συνόρων με το Πακιστάν, όπου θάβονται εδώ και χρόνια οι μαχητές, γεμίζουν με πιο γρήγορους ρυθμούς από τα προηγούμενα χρόνια.
Τα νοσοκομεία του Πακιστάν –μέρος της υποστήριξης που παρέχει αυτή η χώρα στους μαχητές– αρχίζουν να ξεμένουν από κρεβάτια. Σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Κέτα, μία από τις πακιστανικές πόλεις που προσφέρουν άσυλο στους Ταλιμπάν, ο Ακχούντ είδε πάνω από 100 ανθρώπους, κατά κύριο λόγο μαχητές του κινήματος, να περιμένουν για περίθαλψη.
Παρ’ όλα αυτά, η ηγεσία των Ταλιμπάν προσαρμόζεται στη νέα κατάσταση. Εχοντας βάλει πλώρη για να κατακτήσουν ολόκληρη τη χώρα, δεν θέλουν η κακή κληρονομιά της δεκαετίας του 1990 να τους καταδικάσει σε ρόλο διεθνούς παρία. Συνειδητοποιούν ότι έχουν εμπλακεί σε ένα σχέδιο μακράς διαρκείας, που απαιτεί υπομονή και ευλυγισία.
Καθημερινή
Στις περιοχές που έπεσαν πρόσφατα στα χέρια τους, οι Ταλιμπάν επανέφεραν τις παλιές, σκληροπυρηνικές πρακτικές τους: απαγορεύεται στις γυναίκες να εργάζονται ή ακόμη και να κυκλοφορούν στον δρόμο ασυνόδευτες. Η μουσική επίσης απαγορεύεται, οι άνδρες υποχρεώνονται να αφήνουν γενειάδες και οι ντόπιοι να εξασφαλίζουν τροφή για τους μαχητές.
Καθώς οι Ταλιμπάν κερδίζουν ολοένα και περισσότερο έδαφος, οι μαχητές τους διατάσσονται να φέρονται καλά στους στρατιώτες που αιχμαλωτίζουν και τελικά να τους απελευθερώνουν. Οι οδηγίες από την κεντρική τους διοίκηση τους καλούν επίσης να πολιορκούν τις επαρχιακές πρωτεύουσες από τα περίχωρα, χωρίς να μπαίνουν στο κέντρο τους. Σε περιοχές όπως το Ιμάμ Σαχίμπ πολλοί δημόσιοι υπάλληλοι –όχι όμως και οι γυναίκες– καλούνται να γυρίσουν στα πόστα τους, για να εξασφαλιστεί η ομαλή λειτουργία ζωτικών υπηρεσιών. Αυτές οι οδηγίες έχουν προφανή στόχο να μπει σε δεύτερο πλάνο η αρνητική δημοσιότητα περί εκτελέσεων αντιπάλων και κατεστραμμένων σπιτιών, ενώ ταυτόχρονα επιδιώκουν να δώσουν την αίσθηση ότι το κίνημα σέβεται τις συμφωνίες που συνομολόγησε με τους Αμερικανούς.
Η συμμόρφωση προς αυτές τις συμφωνίες, ωστόσο, πήγε περίπατο την περασμένη εβδομάδα, όταν Ταλιμπάν μπήκαν όχι σε μία, αλλά σε αρκετές επαρχιακές πρωτεύουσες, με οδομαχίες και απώλειες πολλών στρατιωτών και πολιτών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην πόλη Κουντούζ, οι ένοπλες δυνάμεις της αφγανικής κυβέρνησης, με τη βοήθεια βομβαρδισμών από την αεροπορία της και με πολιορκητικό κριό μονάδες των ειδικών δυνάμεων, κατάφεραν να απωθήσουν τους Ταλιμπάν από τις εν λόγω πόλεις, οι οποίες, πάντως, συνεχίζουν να είναι περικυκλωμένες. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των Ηνωμένων Εθνών, μόνο στην Κουντούζ σκοτώθηκαν δεκάδες στρατιώτες και πολίτες, ενώ 40.000 άνθρωποι ξεσπιτώθηκαν και αρκετά σπίτια έγιναν παρανάλωμα του πυρός.
Μεγάλες απώλειες
Στο πεδίο της μάχης, τα πράγματα αλλάζουν ταχύτατα. Χιλιάδες Αφγανοί στρατιώτες παραδόθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, εγκαταλείποντας όπλα, πυρομαχικά, ακόμη και τεθωρακισμένα. Ωστόσο, το τίμημα αυτών των νικών για τους Ταλιμπάν είναι βαρύ. Ο μουλάς Μπασίρ Ακχούντ, μέλος των Ταλιμπάν από το 1994 και πρώην στρατιωτικός διοικητής, λέει ότι τα νεκροταφεία κατά μήκος των συνόρων με το Πακιστάν, όπου θάβονται εδώ και χρόνια οι μαχητές, γεμίζουν με πιο γρήγορους ρυθμούς από τα προηγούμενα χρόνια.
Τα νοσοκομεία του Πακιστάν –μέρος της υποστήριξης που παρέχει αυτή η χώρα στους μαχητές– αρχίζουν να ξεμένουν από κρεβάτια. Σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Κέτα, μία από τις πακιστανικές πόλεις που προσφέρουν άσυλο στους Ταλιμπάν, ο Ακχούντ είδε πάνω από 100 ανθρώπους, κατά κύριο λόγο μαχητές του κινήματος, να περιμένουν για περίθαλψη.
Παρ’ όλα αυτά, η ηγεσία των Ταλιμπάν προσαρμόζεται στη νέα κατάσταση. Εχοντας βάλει πλώρη για να κατακτήσουν ολόκληρη τη χώρα, δεν θέλουν η κακή κληρονομιά της δεκαετίας του 1990 να τους καταδικάσει σε ρόλο διεθνούς παρία. Συνειδητοποιούν ότι έχουν εμπλακεί σε ένα σχέδιο μακράς διαρκείας, που απαιτεί υπομονή και ευλυγισία.
Καθημερινή
