π. Δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου Γεώργιος Αρέστη: Όσοι καλούν τους ιδιοκτήτες περιουσιών σε συμβιβασμό, εξυπηρετούν τουρκικούς σχεδιασμούς
Σκεύη Σταύρου
Σημερινή επιδίωξη της Τουρκίας είναι όπως αλλάξει το καθεστώς, και αντί...
Σημερινή επιδίωξη της Τουρκίας είναι όπως αλλάξει το καθεστώς, και αντί...
το περιφραγμένο μέρος της να θεωρείται ως στρατιωτική ζώνη, να περιέλθει στον άμεσο έλεγχο και στη ‘‘δικαιοδοσία’’ του ψευδοκράτους», αναφέρει σε συνέντευξή του στη «Σ» ο Γεώργιος Αρέστη, Αμμοχωστιανός και πρώην Δικαστής του Ανωτάτου. Για να προσθέσει στη συνέχεια ότι «γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η Τουρκία αναζητά ένα πρόσχημα γι’ αυτήν την αλλαγή και αυτό το πρόσχημα είναι η μαζική προσφυγή Ελληνοκυπρίων στην Επιτροπή».
Δηλώνει ευθαρσώς ότι η Τουρκία «αντί επιστροφής της περιουσίας κατά κανόνα επιδικάζει εξευτελιστικές αποζημιώσεις και υφαρπάζει την περιουσία, όχι για απώλεια χρήσης, αλλά απαλλοτριώνει στην ουσία την περιουσία».
Για όσους καλούν τους Ελληνοκύπριους ιδιοκτήτες περιουσιών στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, να προσφύγουν στη λεγόμενη Επιτροπή των κατεχομένων, ο κ. Αρέστη λέει ξεκάθαρα ότι «παίζουν το παιχνίδι της Τουρκίας και διευκολύνουν τους τουρκικούς σχεδιασμούς».
Απαντώντας στο ερώτημα αν υπάρχει κίνδυνος να χαθούν περιουσίες των νομίμων κατοίκων στην περίκλειστη πόλη, ο πρώην Δικαστής τονίζει πως «είναι διακηρυγμένη θέση και επιδίωξη της Τουρκίας ότι το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιών της περίκλειστης πόλης ανήκει στο ΕΒΚΑΦ», προσθέτοντας ότι υπάρχει και ένας άλλος κίνδυνος. «Η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει άλλες θεραπείες αντί της αποκατάστασης, δηλαδή αντί της επιστροφής της περιουσίας, να επιδικάσει αποζημιώσεις και μάλιστα εξευτελιστικές, χωρίς μάλιστα στο τέλος ο Ελληνοκύπριος ιδιοκτήτης να μπορεί να δικαιωθεί ενώπιον του ΕΔΑΔ, στο οποίο έχει δικαίωμα να προσφύγει».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Γεώργιου Αρέστη:
– Εξηγήστε μας γιατί πιστεύετε ότι εξυπηρετούνται οι τουρκικοί σχεδιασμοί εάν υπάρξει μαζική προσφυγή στην «Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας» των κατεχομένων. Ειδικότερα για το θέμα της Αμμοχώστου.
– Εν πρώτοις ευχαριστώ την εφημερίδα «Σημερινή», η οποία μου δίνει την ευκαιρία να εξηγήσω τις θέσεις μου στο πολύ κρίσιμο ερώτημα, το οποίο τίθεται ενώπιον των συμπολιτών μου για το τι πρέπει να πράξουν εν όψει των εξελίξεων που λαμβάνουν χώραν τους τελευταίους μήνες, αλλά ειδικότερα αυτές τις μέρες που οι τουρκικές Αρχές επανέρχονται στο θέμα του ανοίγματος της πόλης μας και καλούν τους ιδιοκτήτες περιουσιών της περίκλειστης πόλης όπως επιστρέψουν και εγκατασταθούν στην πόλη. Θέλω δε ευθύς να τονίσω ότι η υποτιθέμενη πρόσκληση για επιστροφή είναι μια ψευδεπίγραφη πρόσκληση, η οποία κρύβει μεγάλες παγίδες και κινδύνους.
Ναι, απαντώ στην ερώτησή σας ότι εξυπηρετούνται οι τουρκικοί σχεδιασμοί εάν υπάρξει οποιαδήποτε προσφυγή, αλλά πολύ περισσότερον εάν υπάρξουν μαζικές προσφυγές στη λεγόμενη Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας των κατεχομένων. Όπως γνωρίζουμε, η περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου έχει ένα ιδιάζον καθεστώς: Βρίσκεται κάτω από τον άμεσο έλεγχο της Τουρκίας. Θεωρείται ειδικότερα στρατιωτική ζώνη και είναι εκτός της λεγόμενης δικαιοδοσίας του ψευδοκράτους. Αυτό, μάλιστα, ήταν μέχρι τώρα ένα από τα εμπόδια για την Τουρκία όπως ανοίξει την κατεχόμενη πόλη διότι η Τουρκία στα μάτια των τρίτων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και πολύ περισσότερο στα μάτια των Ηνωμένων Εθνών, θα εθεωρείτο ως άμεσα υπεύθυνη για ό,τι θα συνέβαινε στην πόλη, και ειδικότερα στο περιφραγμένο μέρος της πόλης. Και ας θυμίσουμε γι’ ακόμη μια φορά ότι είναι μόνο το 17% αυτού που ήταν η πόλη της Αμμοχώστου, δηλαδή τα δημοτικά όρια της πόλης, πριν από την κατάληψή της από τα τουρκικά στρατεύματα τον Αύγουστο του 1974. Σημερινή ειδικότερα επιδίωξη της Τουρκίας είναι όπως αλλάξει το καθεστώς, και αντί το περιφραγμένο μέρος της να θεωρείται ως στρατιωτική ζώνη, να περιέλθει στον άμεσο έλεγχο και στη «δικαιοδοσία» του ψευδοκράτους. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η Τουρκία αναζητά ένα πρόσχημα γι’ αυτήν την αλλαγή και αυτό το πρόσχημα είναι η μαζική προσφυγή Ελληνοκυπρίων στην Επιτροπή. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί να ισχυριστεί ότι, αφού οι Ελληνοκύπριοι οι ίδιοι επιθυμούν την επιστροφή της πόλης υπό τουρκοκυπριακή «διοίκηση», επιθυμούμε να διευκολύνουμε την επανεγκατάστασή τους, γι’ αυτό και δικαιολογείται η αλλαγή του καθεστώτος. Όσοι δηλαδή καλούν τους Ελληνοκύπριους ιδιοκτήτες περιουσιών στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, να προσφύγουν στη λεγόμενη Επιτροπή των κατεχομένων, παίζουν το παιχνίδι της Τουρκίας και διευκολύνουν τους τουρκικούς σχεδιασμούς. Η αλλαγή αυτή του καθεστώτος καταστρέφει τη βάση πάνω στην οποία εκδόθηκαν τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 550 και 789, τα οποία προνοούν για την επιστροφή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους κάτω από καθεστώς το οποίο θα ελέγχεται από τα Ηνωμένα Έθνη. Θέλω δε να θυμίσω ότι, μέχρι και σήμερα, τα δύο αυτά Ψηφίσματα ήταν και είναι η ασπίδα μας ώστε να μην επιτυγχάνουν οι τουρκικοί σχεδιασμοί. Είναι αυτά τα Ψηφίσματα που επικαλείται τόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά ιδιαίτερα τα Ηνωμένα Έθνη στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την Τουρκία να προχωρήσει στα παράνομα σχέδιά της. Είναι επίσης αυτά τα Ψηφίσματα τα οποία μέχρι σήμερα έχουν εμποδίσει την Τουρκία να επέμβει επί ιδιωτικών περιουσιών στην περίκλειστη πόλη, γι’ αυτό και τα μέχρι σήμερα έργα, τα οποία έχει εκτελέσει προετοιμάζοντας το άνοιγμα της πόλης, είναι έργα που ουσιαστικά περιορίζονται σε δημόσιους χώρους, δρόμους, πλατείες, παραλίες.
– Με την προσφυγή στην «Επιτροπή», υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν οι περιουσίες των νόμιμων δικαιούχων της περίκλειστης πόλης, χωρίς μάλιστα να δοθούν αποζημιώσεις ή αυτές να είναι εξευτελιστικές;
– Απαντώντας κατ’ ευθείαν το ερώτημα αν υπάρχει κίνδυνος να χαθούν περιουσίες των νομίμων κατοίκων στην περίκλειστη πόλη, λέω τα εξής: Είναι διακηρυγμένη θέση και επιδίωξη της Τουρκίας ότι το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιών της περίκλειστης πόλης ανήκει στο ΕΒΚΑΦ. Και τις έχει ήδη διεκδικήσει μέσα από διαδικασίες ενώπιον των λεγομένων δικαστηρίων του ψευδοκράτους και έχει επιτύχει σχετικές αποφάσεις. Θα αναφερθώ σε μια παλιά απόφαση μάλιστα του 2005 ενώπιον του λεγόμενου Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμόχωστου. Είναι μια απόφαση που εκδόθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2005, στην οποία το ΕΒΚΑΦ ήγειρε αγωγή εναντίον του λεγόμενου Γενικού Εισαγγελέα του ψευδοκράτους, με την οποία τελικώς αποφασίστηκε ότι 1.472 τίτλοι ιδιοκτησίας, που κάποιοι το υπολογίζουν στο 95% της περίκλειστης πόλης, ανήκουν στο ΕΒΚΑΦ. Τέτοιες περιουσίες, σύμφωνα με την ίδια απόφαση, βρίσκονται και στον Άγιο Λουκά, στο Κάτω Βαρώσι, στον Άγιο Μέμνονα, στη Δερύνεια και στα Βαρώσια, εννοώντας προφανώς με την περιγραφή Βαρώσια το Κέντρο της πόλης, αυτό που θα έλεγα εγώ αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της περίκλειστης περιοχής. Είναι φανερόν ότι διεκδικούν και περιουσίες έξω από την περίκλειστη περιοχή ως ανήκουσες στο ΕΒΚΑΦ.
Μια άλλη σχετική απόφαση, η οποία δείχνει ότι η Τουρκία προσπαθεί να προωθήσει αυτήν την πολιτική, να αποδείξει δηλαδή ότι το ΕΒΚΑΦ είναι στην ουσία ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης περιουσιών στην περίκλειστη πόλη, είναι η απόφαση του λεγόμενου Ανωτάτου Δικαστηρίου τους ημερομηνίας 21 Οκτωβρίου 2019, μεταξύ της εταιρείας Ιωάννου και ΕΒΚΑΦ. Δεν θα προχωρήσω σε ανάλυση αυτής της Απόφασης, περιορίζομαι όμως να πω ότι και σ’ αυτήν την απόφαση αναφέρεται ότι εν τελευταία αναλύσει, αν μια περιουσία ανήκει στον Ελληνοκύπριο ή στο ΕΒΚΑΦ, θα αποφασιστεί από τα Επαρχιακά τους Δικαστήρια, στη βάση δηλαδή της απόφασης στην οποία αναφέρθηκα προηγουμένως.
Για να είμαι πλήρης, όμως, δεν παραλείπω να αναφερθώ και στην υπόθεση Mediterranean, η οποία εκκρεμεί από το 2010, όπου το ΕΒΚΑΦ έγινε δεκτό ως ενδιαφερόμενο μέρος ενώπιον της Επιτροπής. Η υπόθεση αυτή εκκρεμεί ενώπιον του ΕΔΑΔ για να αποφασιστεί κατά πόσον καλώς το ΕΒΚΑΦ έγινε δεκτό ως ενδιαφερόμενο μέρος. Όμως εγώ σημειώνω ότι όποια και να είναι η απόφαση του ΕΔΑΔ, δεν αναιρούνται οι αποφάσεις των Επαρχιακών Δικαστηρίων των κατεχομένων και το ΕΒΚΑΦ θα έχει πάντοτε την ευχέρεια να εγείρει αγωγή εναντίον του Ελληνοκύπριου ιδιοκτήτη διεκδικώντας την περιουσία στη βάση ισχυρισμού ότι ο Ελληνοκύπριος είναι επεμβασίας. Δεν είναι δύσκολο κάποιος να φανταστεί ποια θα είναι η έκβαση μιας τέτοιας αγωγής.
Αλλά υπάρχει και ένας άλλος κίνδυνος για τον Ελληνοκύπριο, ο οποίος καταφεύγει στην Επιτροπή. Η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει άλλες θεραπείες αντί της αποκατάστασης, δηλαδή αντί της επιστροφής της περιουσίας, να επιδικάσει αποζημιώσεις και μάλιστα εξευτελιστικές χωρίς μάλιστα στο τέλος ο Ελληνοκύπριος ιδιοκτήτης να μπορεί να δικαιωθεί ενώπιον του ΕΔΑΔ, στο οποίο έχει δικαίωμα να προσφύγει. Το ΕΔΑΔ δεν θα στέρξει να ασχοληθεί με το ύψος της αποζημίωσης. Αυτές μου τις θέσεις τις αντλώ από επιστολή Τουρκοκύπριου δικηγόρου προς τον Ελληνοκύπριο πελάτη του, στον οποίο εξηγούσε τι μπορεί να αναμένει από μια προσφυγή του ενώπιον της Επιτροπής.
Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση, στην οποία θεωρώ σημαντικό να αναφερθώ. Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι ενώπιον της Επιτροπής έχει προσφύγει ένας μεγάλος αριθμός ιδιοκτητών περιουσίας στην περίκλειστη πόλη. Παρά ταύτα δεν έχει στην ουσία η Επιτροπή εκδώσει καμιά σχετική απόφαση. Αιωρείται επομένως το ερώτημα ποια είναι η σκοπιμότητα της τέτοιας αδράνειας. Από τη μια καλούν τον κόσμο να προσφύγει και από την άλλη αφήνουν τις υποθέσεις να εκκρεμούν.
– Όπως μας εξηγείτε, εάν τα λεγόμενα δικαστήρια του κατοχικού μορφώματος και ιδιαίτερα η Επιτροπή Αποζημιώσεων ως νόμιμο εσωτερικό ένδικο μέσο, λάβουν απόφαση ότι οι περιουσίες ανήκουν στο ΕΒΚΑΦ, τότε υπάρχει στη συνέχεια το δικαίωμα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο…
– Ναι, εάν αποφασιστεί ότι η περιουσία ανήκει στο ΕΒΚΑΦ, ενδεχόμενα υπάρχει το δικαίωμα προσφυγής στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά διερωτώμαι εάν το ΕΔΑΔ θα είναι διατεθειμένο να ασχοληθεί με ένα τέτοιο ζήτημα και δεν θα αποφασίσει ότι είναι θέμα Εσωτερικού Δικαίου και αποδεικτικών στοιχείων, τα οποία προκύπτουν με βάση το Εσωτερικό Εμπράγματο Δίκαιο.
Αλλά ας υποθέσουμε ότι κάποιος διανύει όλη την πορεία που χρειάζεται ενώπιον των Δικαστηρίων του ψευδοκράτους, Επαρχιακά και Ανώτατο Δικαστήριο για να εξαντληθούν όλα τα εσωτερικά ένδικα μέσα και τελικώς προσφεύγει στο ΕΔΑΔ. Αυτό σημαίνει μια πολύχρονη δικαστική διαδικασία. Τότε ποία περιθώρια εγκατάστασης αφήνει στον Ελληνοκύπριο ιδιοκτήτη; Θυμίζω ότι η υπόθεση Mediterranean άρχισε ενώπιον της Επιτροπής το 2010, διήνυσε μια πορεία στα λεγόμενα δικαστήρια του ψευδοκράτους και ακόμη σήμερα εκκρεμεί η διαδικασία ενώπιον του ΕΔΑΔ, και έπεται η συνέχεια της δικαστικής διαδικασίας ενώπιον της Επιτροπής.
Για μένα όμως το πλέον τραγικό είναι ότι βασιζόμαστε για τη διαπίστωση ιδιοκτησίας στα δικαστήρια του ψευδοκράτους, ενώ τα αρμόδια δικαστήρια για να αποφασίσουν εμπράγματα δικαιώματα, δηλαδή δικαιώματα ιδιοκτησίας, είναι τα δικαστήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξευτελιζόμενοι, καταφεύγουμε στα δικαστήρια ενός παράνομου μορφώματος, για να αποφασίσει αν είμαστε ιδιοκτήτες των περιουσιών μας ή όχι.
– Πώς μπορεί ένας Αμμοχωστιανός να εξυπηρετήσει τα ατομικά του δικαιώματα; Ακόμη και αν προσφύγει κάποιος στο ΕΔΑΔ και όχι στην Επιτροπή Αποζημιώσεων, είχατε πει σε άλλες συνεντεύξεις σας, αναφερόμενος στην αναξιοπιστία της Τουρκίας, ότι η σύζυγός σας, με βάση την απόφαση του ΕΔΑΔ το 2006, πρέπει να λάβει από την Τουρκία ένα μεγάλο χρηματικό ποσόν, και 15 χρόνια μετά ακόμη δεν έχει λάβει τίποτα.
– Απαντώντας στην επόμενη ερώτηση λέω μετ’ εμφάσεως και τονίζω ότι η Τουρκία είναι πλήρως αναξιόπιστη. Έχω ήδη αναφέρει ότι αντί επιστροφής της περιουσίας κατά κανόνα επιδικάζει εξευτελιστικές αποζημιώσεις και υφαρπάζει την περιουσία, όχι για απώλεια χρήσης τονίζω, αλλά απαλλοτριώνει στην ουσία την περιουσία. Ναι η αναξιοπιστία της Τουρκίας είναι κραυγαλέα, έχοντας υπ’ όψιν και την απόφαση την οποία η σύζυγός μου έλαβε από το ΕΔΑΔ το 2006, στην οποία της είχε επιδικαστεί ένα σημαντικό ποσό αποζημιώσεων. Δεκαπέντε όμως χρόνια μετά, δεν έχει εισπραχθεί κανένα ποσό, παρά τις προσπάθειες του δικηγόρου της κ. Αχιλλέα Δημητριάδη, και παρά τις πιέσεις τις οποίες η εξ Υπουργών Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης θέτει επί της Τουρκίας.
Και βεβαίως εδώ τίθεται ένα άλλο τεράστιο ερώτημα για τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ. Αν για 15 ολόκληρα χρόνια δεν υπάρχει τρόπος εκτέλεσής τους, τότε ποία η αξία τους και ποια η αποτελεσματικότητα αυτού το δικαστηρίου;
Σ’ αυτό το σημείο όμως θέλω να επισημάνω και κάτι άλλο: Εάν όντως η Τουρκία, γνήσια επιθυμούσε την επανεγκατάσταση των νόμιμων κατοίκων στην περίκλειστη πόλη, γιατί επιμένει σε προσφυγές χρονοβόρες και αμφιβόλου αξίας ενώπιον της Επιτροπής; Το ψευδοκράτος έχει στην κατοχή του τα αυθεντικά μητρώα ιδιοκτησίας του Κτηματολογίου Αμμοχώστου. Θα ήταν πολύ πιο εύκολο με απλές διοικητικές διαδικασίες να αποφασιστεί ποιος είναι ο ιδιοκτήτης της κάθε περιουσίας. Δεν το πράττει διότι προτιμά τις προσφυγές στην Επιτροπή, η οποία έχει την ευχέρεια να δώσει άλλες θεραπείες εκτός της αποκατάστασης.
«Το κράτος παρέλειψε να
εγκύψει στα προβλήματά τους»
– Με τις προσπάθειες της Τουρκίας να δημιουργήσει το αίσθημα ότι η Αμμόχωστος χάνεται και τον επιδιωκόμενο στόχο των μαζικών προσφυγών, η Τουρκία πετυχαίνει και διχασμό μεταξύ των Κυπρίων σε αυτό το δίλημμα. Υπάρχει νομική οδός ώστε η Κυβέρνηση να διαχειριστεί το θέμα της Αμμοχώστου, χωρίς να το αφήσει στην κρίση των νόμιμων κατοίκων; Παράδειγμα να ανταλλάξει τις περιουσίες με γη στις ελεύθερες περιοχές, ώστε οι περιουσίες της περίκλειστης να περιέλθουν στη δικαιοδοσία του κράτους;
– Κατανοώ πλήρως την οργή, τον θυμό, την απελπισία των συμπολιτών μου, οι οποίοι είναι έτοιμοι να υποχωρήσουν μπροστά στα κελεύσματα της Τουρκίας, αλλά και κάποιων Ελληνοκυπρίων, όπως προσφύγουν στην Επιτροπή, πράγμα που όντως μπορεί να διχάσει τους συμπολίτες μου. Σημειώνω δε εδώ, ότι υπάρχουν συμπολίτες μου οι οποίοι βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση, και ότι το κράτος παρέλειψε να εγκύψει στα προβλήματά τους ώστε να μη βρίσκονται μπροστά σ’ αυτό το βασανιστικό δίλημμα. Όμως προτού το κάνουν, θα πρέπει να σκεφτούν διπλά, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλους τους κινδύνους όπως πιο πάνω τους έχω περιγράψει, ιδιαίτερα δε τονίζω το ισχυρό ενδεχόμενο να τους λεχθεί ότι η περιουσία δεν είναι δική τους αλλά του ΕΒΚΑΦ, ή στο τέλος να καταλήξουν σ’ ένα εξευτελιστικό ποσό αποζημιώσεων. Όσον αφορά το σκέλος της ερώτησής σας για ανταλλαγή περιουσιών στα κατεχόμενα με γη στις ελεύθερες περιοχές, δεν θα ήταν για μένα εύκολο να απαντήσω με βεβαιότητα αυτό το σκέλος της ερώτησης. Χρειάζεται ιδιαίτερη μελέτη και είναι κάτι που ενδεχόμενα να μπορεί να εξετάσει το κράτος. Βλέπω όμως και τεράστια νομικά προβλήματα στο θέμα.
«Υπάρχουν νομικά μέσα προστασίας των περιουσιών μας»
– Είστε από τους ανθρώπους που λέτε ξεκάθαρα και με επιχειρήματα για την αναξιοπιστία της Τουρκίας. Πολλές φορές μάλιστα έχετε φέρει το χαρακτηριστικό παράδειγμα της συμφωνίας της 3ης Βιέννης, που η Τουρκία δεν σεβάστηκε. Άρα η δική μας πλευρά πώς μπορεί να πράξει νομικά, είτε στο θέμα της Αμμοχώστου είτε σε νέα εφιαλτικά τετελεσμένα είτε γενικότερα στο ζήτημα της επίλυσης του πολύπτυχου πλέγματος του Κυπριακού;
– Οφείλω να πω ότι δεν είμαι ούτε πολιτικός ούτε διπλωμάτης, γι’ αυτό κάποιες πτυχές της ερώτησής σας αυτής που αφορούν το ευρύτερο θέμα επίλυσης του κυπριακού προβλήματος δεν θα ήθελα να τις αγγίξω. Όμως τονίζω ότι υπάρχουν νομικά μέσα προστασίας των περιουσιών μας στις κατεχόμενες περιοχές και ειδικότερα στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου δίδοντας με αυτή μου την τοποθέτηση διέξοδο, ελπίζω, στο αδιέξοδο το οποίο οι συμπολίτες μου αντιμετωπίζουν μπροστά στο ερώτημα να καταφύγουν στην Επιτροπή ή όχι. Όπως είπα και πιο πάνω, αρμόδια για να αποφασίζουν το ιδιοκτησιακό καθεστώς μιας περιουσίας είναι τα δικαστήρια του αναγνωρισμένου κυπριακού κράτους. Μπορούμε να προσφύγουμε στα Επαρχιακά Δικαστήρια στα οποία ευρίσκονται οι περιουσίες μας. Οι Αμμοχωστιανοί στο Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου για να ζητήσουμε αναγνώριση της περιουσίας και την επιδίκαση αποζημιώσεων. Εάν δεν είναι γνωστός ο σημερινός χρήστης της περιουσίας, δηλαδή εάν η περιουσία δεν κατέχεται από συγκεκριμένο ιδιώτη ή αυτός δεν είναι γνωστός, η αγωγή μπορεί να στρέφεται εναντίον της Τουρκίας. Θυμίζω την υπόθεση Αποστολίδης εναντίον Orams, όπου υπήρχε ιδιώτης σφετεριστής εναντίον του οποίου ηγέρθη αγωγή. Έχω επίσης υπ’ όψιν μου τρεις υποθέσεις ιδιοκτητών περιουσίας στην Επαρχία Κερύνειας, οι οποίοι ήγειραν αγωγή κατ’ ευθείαν εναντίον της Τουρκίας ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Κερύνειας και πέτυχαν την έκδοση απόφασης για αποζημιώσεις εναντίον της Τουρκίας, ενώ παράλληλα αναγνωρίζονται ως οι νόμιμοι ιδιοκτήτες ακινήτων στην επαρχία Κερύνειας. Τα πλεονεκτήματα αυτών των αγωγών είναι δύο. Πρώτον, κανένας δεν μπορεί να σου πει ότι εγκατέλειψες την περιουσία σου εφόσον την διεκδικείς ενώπιον δικαστηρίων αναγνωρισμένου κράτους. Δεύτερον, το σκέλος της απόφασης για αποζημιώσεις είναι πολύ πιο εύκολο να εκτελεστεί ιδιαίτερα σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η Τουρκία δυνατόν να έχει περιουσιακά στοιχεία, έναντι της πολύπλοκης και αναποτελεσματικής διαδικασίας εκτέλεσης των Αποφάσεων του δικαστηρίου του ΕΔΑΔ, όπου δεν υπάρχει διαδικασία άμεσης εκτέλεσης αλλά η εκτέλεση αφήνεται στην καλή διάθεση της εξ Υπουργών Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης. Δράττομαι εδώ της ευκαιρίας να πω ότι η πολύ σημαντική απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση Αποστολίδης δεν αξιοποιήθηκε ως έπρεπε και μείναμε προσκολλημένοι στη νομολογία του ΕΔΑΔ. Θυμίζω δε ότι οι ενάγοντες στην υπόθεση δικαιώθηκαν με απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Κερύνειας και η απόφαση εκτελέστηκε επί περιουσίας των Orams στο Ηνωμένο Βασίλειο
Επειδή με ρωτάτε και για τη Συμφωνία της 3ης Βιέννης, στην οποία σε προηγούμενες συνεντεύξεις μου έχω κάνει αναφορά, ναι, λέγω ότι είναι γνωστός ο τρόπος με τον οποίο η Τουρκία παρασπονδεί. Με τη Συμφωνία της 3ης Βιέννης περί το 1975 θα παρέμεναν στην Καρπασία σε συνθήκες ασφάλειας 15.000 περίπου Ελληνοκύπριοι. Πόσοι Ελληνοκύπριοι παραμένουν εκεί σήμερα; Μερικές εκατοντάδες; Και επανέρχομαι στα της Αμμοχώστου. Εάν παρ’ όλες τις περιπέτειες στην προσπάθεια επανεγκατάστασης κάποιοι Αμμοχωστιανοί επανεγκατασταθούν, θα παραμείνουν; Ή θα έχουν την τύχη των κατοίκων της Καρπασίας; Αλλά επί πλέον είναι διατεθειμένοι να αστυνομεύονται από Τούρκους, να υπόκεινται στις αποφάσεις των κρατικών υπηρεσιών των κατεχομένων, διοικητικών, πολεοδομικών, δικαστικών και άλλων αρχών; Ποιος θα τους χρηματοδοτήσει για την αποκατάσταση των περιουσιών τους; Οι τουρκικές τράπεζες;
Κάποιοι από τους συμπολίτες μας έχουν κυριολεκτικά τρομοκρατηθεί μπροστά στο επιχείρημα ότι, αν δεν προσφύγουν μέσα σε τακτή προθεσμία, θα χάσουν τα δικαιώματά τους. Η απάντηση σ’ αυτό το επιχείρημα εν πρώτοις, είναι ότι δεν παραγράφονται τα εμπράγματα δικαιώματα κάποιου ο οποίος στερήθηκε την περιουσία του διά της βίας των όπλων. Τα εμπράγματα δικαιώματά του προστατεύονται από τα νόμιμα δικαστήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ακόμη όμως και με βάση τη νομολογία του ΕΔΑΔ, δεν χάνει κάποιος τα δικαιώματα στην περιουσία του, εφ’ όσον η παραβίασή τους είναι συνεχιζόμενη. Αυτό αναφέρεται στην απόφαση του Δικαστηρίου του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Elkham Chiragov και άλλοι εναντίον Αρμενίας, Απόφαση του Δικαστηρίου που εκδόθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2011 στην αίτηση 13216/05. Η συνεχιζόμενη κατοχή, αποτέλεσμα εισβολής και βίαιου εκτοπισμού, δεν μπορεί να παραγράφει τα εμπράγματα δικαιώματά μας.
Κλείνοντας αυτήν την συνέντευξη, θέλω να τελειώσω με μια κάποια αισιόδοξη νότα, λέγοντας ότι υπάρχουν τρόποι προστασίας των περιουσιών μας στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, αλλά εν πάση περιπτώσει, αυτό που κυρίως προέχει είναι να μην πέσουμε στην παγίδα και στα κελεύσματα της Τουρκίας και από μόνοι μας να καταστρέψουμε τα οποιαδήποτε περιθώρια υπάρχουν για προστασία των περιουσιών μας.
Δηλώνει ευθαρσώς ότι η Τουρκία «αντί επιστροφής της περιουσίας κατά κανόνα επιδικάζει εξευτελιστικές αποζημιώσεις και υφαρπάζει την περιουσία, όχι για απώλεια χρήσης, αλλά απαλλοτριώνει στην ουσία την περιουσία».
Για όσους καλούν τους Ελληνοκύπριους ιδιοκτήτες περιουσιών στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, να προσφύγουν στη λεγόμενη Επιτροπή των κατεχομένων, ο κ. Αρέστη λέει ξεκάθαρα ότι «παίζουν το παιχνίδι της Τουρκίας και διευκολύνουν τους τουρκικούς σχεδιασμούς».
Απαντώντας στο ερώτημα αν υπάρχει κίνδυνος να χαθούν περιουσίες των νομίμων κατοίκων στην περίκλειστη πόλη, ο πρώην Δικαστής τονίζει πως «είναι διακηρυγμένη θέση και επιδίωξη της Τουρκίας ότι το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιών της περίκλειστης πόλης ανήκει στο ΕΒΚΑΦ», προσθέτοντας ότι υπάρχει και ένας άλλος κίνδυνος. «Η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει άλλες θεραπείες αντί της αποκατάστασης, δηλαδή αντί της επιστροφής της περιουσίας, να επιδικάσει αποζημιώσεις και μάλιστα εξευτελιστικές, χωρίς μάλιστα στο τέλος ο Ελληνοκύπριος ιδιοκτήτης να μπορεί να δικαιωθεί ενώπιον του ΕΔΑΔ, στο οποίο έχει δικαίωμα να προσφύγει».
Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη του κ. Γεώργιου Αρέστη:
– Εξηγήστε μας γιατί πιστεύετε ότι εξυπηρετούνται οι τουρκικοί σχεδιασμοί εάν υπάρξει μαζική προσφυγή στην «Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας» των κατεχομένων. Ειδικότερα για το θέμα της Αμμοχώστου.
– Εν πρώτοις ευχαριστώ την εφημερίδα «Σημερινή», η οποία μου δίνει την ευκαιρία να εξηγήσω τις θέσεις μου στο πολύ κρίσιμο ερώτημα, το οποίο τίθεται ενώπιον των συμπολιτών μου για το τι πρέπει να πράξουν εν όψει των εξελίξεων που λαμβάνουν χώραν τους τελευταίους μήνες, αλλά ειδικότερα αυτές τις μέρες που οι τουρκικές Αρχές επανέρχονται στο θέμα του ανοίγματος της πόλης μας και καλούν τους ιδιοκτήτες περιουσιών της περίκλειστης πόλης όπως επιστρέψουν και εγκατασταθούν στην πόλη. Θέλω δε ευθύς να τονίσω ότι η υποτιθέμενη πρόσκληση για επιστροφή είναι μια ψευδεπίγραφη πρόσκληση, η οποία κρύβει μεγάλες παγίδες και κινδύνους.
Ναι, απαντώ στην ερώτησή σας ότι εξυπηρετούνται οι τουρκικοί σχεδιασμοί εάν υπάρξει οποιαδήποτε προσφυγή, αλλά πολύ περισσότερον εάν υπάρξουν μαζικές προσφυγές στη λεγόμενη Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας των κατεχομένων. Όπως γνωρίζουμε, η περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου έχει ένα ιδιάζον καθεστώς: Βρίσκεται κάτω από τον άμεσο έλεγχο της Τουρκίας. Θεωρείται ειδικότερα στρατιωτική ζώνη και είναι εκτός της λεγόμενης δικαιοδοσίας του ψευδοκράτους. Αυτό, μάλιστα, ήταν μέχρι τώρα ένα από τα εμπόδια για την Τουρκία όπως ανοίξει την κατεχόμενη πόλη διότι η Τουρκία στα μάτια των τρίτων, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και πολύ περισσότερο στα μάτια των Ηνωμένων Εθνών, θα εθεωρείτο ως άμεσα υπεύθυνη για ό,τι θα συνέβαινε στην πόλη, και ειδικότερα στο περιφραγμένο μέρος της πόλης. Και ας θυμίσουμε γι’ ακόμη μια φορά ότι είναι μόνο το 17% αυτού που ήταν η πόλη της Αμμοχώστου, δηλαδή τα δημοτικά όρια της πόλης, πριν από την κατάληψή της από τα τουρκικά στρατεύματα τον Αύγουστο του 1974. Σημερινή ειδικότερα επιδίωξη της Τουρκίας είναι όπως αλλάξει το καθεστώς, και αντί το περιφραγμένο μέρος της να θεωρείται ως στρατιωτική ζώνη, να περιέλθει στον άμεσο έλεγχο και στη «δικαιοδοσία» του ψευδοκράτους. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η Τουρκία αναζητά ένα πρόσχημα γι’ αυτήν την αλλαγή και αυτό το πρόσχημα είναι η μαζική προσφυγή Ελληνοκυπρίων στην Επιτροπή. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορεί να ισχυριστεί ότι, αφού οι Ελληνοκύπριοι οι ίδιοι επιθυμούν την επιστροφή της πόλης υπό τουρκοκυπριακή «διοίκηση», επιθυμούμε να διευκολύνουμε την επανεγκατάστασή τους, γι’ αυτό και δικαιολογείται η αλλαγή του καθεστώτος. Όσοι δηλαδή καλούν τους Ελληνοκύπριους ιδιοκτήτες περιουσιών στην περίκλειστη περιοχή της Αμμοχώστου, να προσφύγουν στη λεγόμενη Επιτροπή των κατεχομένων, παίζουν το παιχνίδι της Τουρκίας και διευκολύνουν τους τουρκικούς σχεδιασμούς. Η αλλαγή αυτή του καθεστώτος καταστρέφει τη βάση πάνω στην οποία εκδόθηκαν τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 550 και 789, τα οποία προνοούν για την επιστροφή της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους κάτω από καθεστώς το οποίο θα ελέγχεται από τα Ηνωμένα Έθνη. Θέλω δε να θυμίσω ότι, μέχρι και σήμερα, τα δύο αυτά Ψηφίσματα ήταν και είναι η ασπίδα μας ώστε να μην επιτυγχάνουν οι τουρκικοί σχεδιασμοί. Είναι αυτά τα Ψηφίσματα που επικαλείται τόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά ιδιαίτερα τα Ηνωμένα Έθνη στην προσπάθειά τους να αποτρέψουν την Τουρκία να προχωρήσει στα παράνομα σχέδιά της. Είναι επίσης αυτά τα Ψηφίσματα τα οποία μέχρι σήμερα έχουν εμποδίσει την Τουρκία να επέμβει επί ιδιωτικών περιουσιών στην περίκλειστη πόλη, γι’ αυτό και τα μέχρι σήμερα έργα, τα οποία έχει εκτελέσει προετοιμάζοντας το άνοιγμα της πόλης, είναι έργα που ουσιαστικά περιορίζονται σε δημόσιους χώρους, δρόμους, πλατείες, παραλίες.
– Με την προσφυγή στην «Επιτροπή», υπάρχει ο κίνδυνος να χαθούν οι περιουσίες των νόμιμων δικαιούχων της περίκλειστης πόλης, χωρίς μάλιστα να δοθούν αποζημιώσεις ή αυτές να είναι εξευτελιστικές;
– Απαντώντας κατ’ ευθείαν το ερώτημα αν υπάρχει κίνδυνος να χαθούν περιουσίες των νομίμων κατοίκων στην περίκλειστη πόλη, λέω τα εξής: Είναι διακηρυγμένη θέση και επιδίωξη της Τουρκίας ότι το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιών της περίκλειστης πόλης ανήκει στο ΕΒΚΑΦ. Και τις έχει ήδη διεκδικήσει μέσα από διαδικασίες ενώπιον των λεγομένων δικαστηρίων του ψευδοκράτους και έχει επιτύχει σχετικές αποφάσεις. Θα αναφερθώ σε μια παλιά απόφαση μάλιστα του 2005 ενώπιον του λεγόμενου Επαρχιακού Δικαστηρίου Αμμόχωστου. Είναι μια απόφαση που εκδόθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2005, στην οποία το ΕΒΚΑΦ ήγειρε αγωγή εναντίον του λεγόμενου Γενικού Εισαγγελέα του ψευδοκράτους, με την οποία τελικώς αποφασίστηκε ότι 1.472 τίτλοι ιδιοκτησίας, που κάποιοι το υπολογίζουν στο 95% της περίκλειστης πόλης, ανήκουν στο ΕΒΚΑΦ. Τέτοιες περιουσίες, σύμφωνα με την ίδια απόφαση, βρίσκονται και στον Άγιο Λουκά, στο Κάτω Βαρώσι, στον Άγιο Μέμνονα, στη Δερύνεια και στα Βαρώσια, εννοώντας προφανώς με την περιγραφή Βαρώσια το Κέντρο της πόλης, αυτό που θα έλεγα εγώ αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της περίκλειστης περιοχής. Είναι φανερόν ότι διεκδικούν και περιουσίες έξω από την περίκλειστη περιοχή ως ανήκουσες στο ΕΒΚΑΦ.
Μια άλλη σχετική απόφαση, η οποία δείχνει ότι η Τουρκία προσπαθεί να προωθήσει αυτήν την πολιτική, να αποδείξει δηλαδή ότι το ΕΒΚΑΦ είναι στην ουσία ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης περιουσιών στην περίκλειστη πόλη, είναι η απόφαση του λεγόμενου Ανωτάτου Δικαστηρίου τους ημερομηνίας 21 Οκτωβρίου 2019, μεταξύ της εταιρείας Ιωάννου και ΕΒΚΑΦ. Δεν θα προχωρήσω σε ανάλυση αυτής της Απόφασης, περιορίζομαι όμως να πω ότι και σ’ αυτήν την απόφαση αναφέρεται ότι εν τελευταία αναλύσει, αν μια περιουσία ανήκει στον Ελληνοκύπριο ή στο ΕΒΚΑΦ, θα αποφασιστεί από τα Επαρχιακά τους Δικαστήρια, στη βάση δηλαδή της απόφασης στην οποία αναφέρθηκα προηγουμένως.
Για να είμαι πλήρης, όμως, δεν παραλείπω να αναφερθώ και στην υπόθεση Mediterranean, η οποία εκκρεμεί από το 2010, όπου το ΕΒΚΑΦ έγινε δεκτό ως ενδιαφερόμενο μέρος ενώπιον της Επιτροπής. Η υπόθεση αυτή εκκρεμεί ενώπιον του ΕΔΑΔ για να αποφασιστεί κατά πόσον καλώς το ΕΒΚΑΦ έγινε δεκτό ως ενδιαφερόμενο μέρος. Όμως εγώ σημειώνω ότι όποια και να είναι η απόφαση του ΕΔΑΔ, δεν αναιρούνται οι αποφάσεις των Επαρχιακών Δικαστηρίων των κατεχομένων και το ΕΒΚΑΦ θα έχει πάντοτε την ευχέρεια να εγείρει αγωγή εναντίον του Ελληνοκύπριου ιδιοκτήτη διεκδικώντας την περιουσία στη βάση ισχυρισμού ότι ο Ελληνοκύπριος είναι επεμβασίας. Δεν είναι δύσκολο κάποιος να φανταστεί ποια θα είναι η έκβαση μιας τέτοιας αγωγής.
Αλλά υπάρχει και ένας άλλος κίνδυνος για τον Ελληνοκύπριο, ο οποίος καταφεύγει στην Επιτροπή. Η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει άλλες θεραπείες αντί της αποκατάστασης, δηλαδή αντί της επιστροφής της περιουσίας, να επιδικάσει αποζημιώσεις και μάλιστα εξευτελιστικές χωρίς μάλιστα στο τέλος ο Ελληνοκύπριος ιδιοκτήτης να μπορεί να δικαιωθεί ενώπιον του ΕΔΑΔ, στο οποίο έχει δικαίωμα να προσφύγει. Το ΕΔΑΔ δεν θα στέρξει να ασχοληθεί με το ύψος της αποζημίωσης. Αυτές μου τις θέσεις τις αντλώ από επιστολή Τουρκοκύπριου δικηγόρου προς τον Ελληνοκύπριο πελάτη του, στον οποίο εξηγούσε τι μπορεί να αναμένει από μια προσφυγή του ενώπιον της Επιτροπής.
Υπάρχει όμως και μια άλλη διάσταση, στην οποία θεωρώ σημαντικό να αναφερθώ. Υπάρχει ο ισχυρισμός ότι ενώπιον της Επιτροπής έχει προσφύγει ένας μεγάλος αριθμός ιδιοκτητών περιουσίας στην περίκλειστη πόλη. Παρά ταύτα δεν έχει στην ουσία η Επιτροπή εκδώσει καμιά σχετική απόφαση. Αιωρείται επομένως το ερώτημα ποια είναι η σκοπιμότητα της τέτοιας αδράνειας. Από τη μια καλούν τον κόσμο να προσφύγει και από την άλλη αφήνουν τις υποθέσεις να εκκρεμούν.
– Όπως μας εξηγείτε, εάν τα λεγόμενα δικαστήρια του κατοχικού μορφώματος και ιδιαίτερα η Επιτροπή Αποζημιώσεων ως νόμιμο εσωτερικό ένδικο μέσο, λάβουν απόφαση ότι οι περιουσίες ανήκουν στο ΕΒΚΑΦ, τότε υπάρχει στη συνέχεια το δικαίωμα προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο…
– Ναι, εάν αποφασιστεί ότι η περιουσία ανήκει στο ΕΒΚΑΦ, ενδεχόμενα υπάρχει το δικαίωμα προσφυγής στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά διερωτώμαι εάν το ΕΔΑΔ θα είναι διατεθειμένο να ασχοληθεί με ένα τέτοιο ζήτημα και δεν θα αποφασίσει ότι είναι θέμα Εσωτερικού Δικαίου και αποδεικτικών στοιχείων, τα οποία προκύπτουν με βάση το Εσωτερικό Εμπράγματο Δίκαιο.
Αλλά ας υποθέσουμε ότι κάποιος διανύει όλη την πορεία που χρειάζεται ενώπιον των Δικαστηρίων του ψευδοκράτους, Επαρχιακά και Ανώτατο Δικαστήριο για να εξαντληθούν όλα τα εσωτερικά ένδικα μέσα και τελικώς προσφεύγει στο ΕΔΑΔ. Αυτό σημαίνει μια πολύχρονη δικαστική διαδικασία. Τότε ποία περιθώρια εγκατάστασης αφήνει στον Ελληνοκύπριο ιδιοκτήτη; Θυμίζω ότι η υπόθεση Mediterranean άρχισε ενώπιον της Επιτροπής το 2010, διήνυσε μια πορεία στα λεγόμενα δικαστήρια του ψευδοκράτους και ακόμη σήμερα εκκρεμεί η διαδικασία ενώπιον του ΕΔΑΔ, και έπεται η συνέχεια της δικαστικής διαδικασίας ενώπιον της Επιτροπής.
Για μένα όμως το πλέον τραγικό είναι ότι βασιζόμαστε για τη διαπίστωση ιδιοκτησίας στα δικαστήρια του ψευδοκράτους, ενώ τα αρμόδια δικαστήρια για να αποφασίσουν εμπράγματα δικαιώματα, δηλαδή δικαιώματα ιδιοκτησίας, είναι τα δικαστήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξευτελιζόμενοι, καταφεύγουμε στα δικαστήρια ενός παράνομου μορφώματος, για να αποφασίσει αν είμαστε ιδιοκτήτες των περιουσιών μας ή όχι.
– Πώς μπορεί ένας Αμμοχωστιανός να εξυπηρετήσει τα ατομικά του δικαιώματα; Ακόμη και αν προσφύγει κάποιος στο ΕΔΑΔ και όχι στην Επιτροπή Αποζημιώσεων, είχατε πει σε άλλες συνεντεύξεις σας, αναφερόμενος στην αναξιοπιστία της Τουρκίας, ότι η σύζυγός σας, με βάση την απόφαση του ΕΔΑΔ το 2006, πρέπει να λάβει από την Τουρκία ένα μεγάλο χρηματικό ποσόν, και 15 χρόνια μετά ακόμη δεν έχει λάβει τίποτα.
– Απαντώντας στην επόμενη ερώτηση λέω μετ’ εμφάσεως και τονίζω ότι η Τουρκία είναι πλήρως αναξιόπιστη. Έχω ήδη αναφέρει ότι αντί επιστροφής της περιουσίας κατά κανόνα επιδικάζει εξευτελιστικές αποζημιώσεις και υφαρπάζει την περιουσία, όχι για απώλεια χρήσης τονίζω, αλλά απαλλοτριώνει στην ουσία την περιουσία. Ναι η αναξιοπιστία της Τουρκίας είναι κραυγαλέα, έχοντας υπ’ όψιν και την απόφαση την οποία η σύζυγός μου έλαβε από το ΕΔΑΔ το 2006, στην οποία της είχε επιδικαστεί ένα σημαντικό ποσό αποζημιώσεων. Δεκαπέντε όμως χρόνια μετά, δεν έχει εισπραχθεί κανένα ποσό, παρά τις προσπάθειες του δικηγόρου της κ. Αχιλλέα Δημητριάδη, και παρά τις πιέσεις τις οποίες η εξ Υπουργών Επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης θέτει επί της Τουρκίας.
Και βεβαίως εδώ τίθεται ένα άλλο τεράστιο ερώτημα για τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ. Αν για 15 ολόκληρα χρόνια δεν υπάρχει τρόπος εκτέλεσής τους, τότε ποία η αξία τους και ποια η αποτελεσματικότητα αυτού το δικαστηρίου;
Σ’ αυτό το σημείο όμως θέλω να επισημάνω και κάτι άλλο: Εάν όντως η Τουρκία, γνήσια επιθυμούσε την επανεγκατάσταση των νόμιμων κατοίκων στην περίκλειστη πόλη, γιατί επιμένει σε προσφυγές χρονοβόρες και αμφιβόλου αξίας ενώπιον της Επιτροπής; Το ψευδοκράτος έχει στην κατοχή του τα αυθεντικά μητρώα ιδιοκτησίας του Κτηματολογίου Αμμοχώστου. Θα ήταν πολύ πιο εύκολο με απλές διοικητικές διαδικασίες να αποφασιστεί ποιος είναι ο ιδιοκτήτης της κάθε περιουσίας. Δεν το πράττει διότι προτιμά τις προσφυγές στην Επιτροπή, η οποία έχει την ευχέρεια να δώσει άλλες θεραπείες εκτός της αποκατάστασης.
«Το κράτος παρέλειψε να
εγκύψει στα προβλήματά τους»
– Με τις προσπάθειες της Τουρκίας να δημιουργήσει το αίσθημα ότι η Αμμόχωστος χάνεται και τον επιδιωκόμενο στόχο των μαζικών προσφυγών, η Τουρκία πετυχαίνει και διχασμό μεταξύ των Κυπρίων σε αυτό το δίλημμα. Υπάρχει νομική οδός ώστε η Κυβέρνηση να διαχειριστεί το θέμα της Αμμοχώστου, χωρίς να το αφήσει στην κρίση των νόμιμων κατοίκων; Παράδειγμα να ανταλλάξει τις περιουσίες με γη στις ελεύθερες περιοχές, ώστε οι περιουσίες της περίκλειστης να περιέλθουν στη δικαιοδοσία του κράτους;
– Κατανοώ πλήρως την οργή, τον θυμό, την απελπισία των συμπολιτών μου, οι οποίοι είναι έτοιμοι να υποχωρήσουν μπροστά στα κελεύσματα της Τουρκίας, αλλά και κάποιων Ελληνοκυπρίων, όπως προσφύγουν στην Επιτροπή, πράγμα που όντως μπορεί να διχάσει τους συμπολίτες μου. Σημειώνω δε εδώ, ότι υπάρχουν συμπολίτες μου οι οποίοι βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση, και ότι το κράτος παρέλειψε να εγκύψει στα προβλήματά τους ώστε να μη βρίσκονται μπροστά σ’ αυτό το βασανιστικό δίλημμα. Όμως προτού το κάνουν, θα πρέπει να σκεφτούν διπλά, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλους τους κινδύνους όπως πιο πάνω τους έχω περιγράψει, ιδιαίτερα δε τονίζω το ισχυρό ενδεχόμενο να τους λεχθεί ότι η περιουσία δεν είναι δική τους αλλά του ΕΒΚΑΦ, ή στο τέλος να καταλήξουν σ’ ένα εξευτελιστικό ποσό αποζημιώσεων. Όσον αφορά το σκέλος της ερώτησής σας για ανταλλαγή περιουσιών στα κατεχόμενα με γη στις ελεύθερες περιοχές, δεν θα ήταν για μένα εύκολο να απαντήσω με βεβαιότητα αυτό το σκέλος της ερώτησης. Χρειάζεται ιδιαίτερη μελέτη και είναι κάτι που ενδεχόμενα να μπορεί να εξετάσει το κράτος. Βλέπω όμως και τεράστια νομικά προβλήματα στο θέμα.
«Υπάρχουν νομικά μέσα προστασίας των περιουσιών μας»
– Είστε από τους ανθρώπους που λέτε ξεκάθαρα και με επιχειρήματα για την αναξιοπιστία της Τουρκίας. Πολλές φορές μάλιστα έχετε φέρει το χαρακτηριστικό παράδειγμα της συμφωνίας της 3ης Βιέννης, που η Τουρκία δεν σεβάστηκε. Άρα η δική μας πλευρά πώς μπορεί να πράξει νομικά, είτε στο θέμα της Αμμοχώστου είτε σε νέα εφιαλτικά τετελεσμένα είτε γενικότερα στο ζήτημα της επίλυσης του πολύπτυχου πλέγματος του Κυπριακού;
– Οφείλω να πω ότι δεν είμαι ούτε πολιτικός ούτε διπλωμάτης, γι’ αυτό κάποιες πτυχές της ερώτησής σας αυτής που αφορούν το ευρύτερο θέμα επίλυσης του κυπριακού προβλήματος δεν θα ήθελα να τις αγγίξω. Όμως τονίζω ότι υπάρχουν νομικά μέσα προστασίας των περιουσιών μας στις κατεχόμενες περιοχές και ειδικότερα στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου δίδοντας με αυτή μου την τοποθέτηση διέξοδο, ελπίζω, στο αδιέξοδο το οποίο οι συμπολίτες μου αντιμετωπίζουν μπροστά στο ερώτημα να καταφύγουν στην Επιτροπή ή όχι. Όπως είπα και πιο πάνω, αρμόδια για να αποφασίζουν το ιδιοκτησιακό καθεστώς μιας περιουσίας είναι τα δικαστήρια του αναγνωρισμένου κυπριακού κράτους. Μπορούμε να προσφύγουμε στα Επαρχιακά Δικαστήρια στα οποία ευρίσκονται οι περιουσίες μας. Οι Αμμοχωστιανοί στο Επαρχιακό Δικαστήριο Αμμοχώστου για να ζητήσουμε αναγνώριση της περιουσίας και την επιδίκαση αποζημιώσεων. Εάν δεν είναι γνωστός ο σημερινός χρήστης της περιουσίας, δηλαδή εάν η περιουσία δεν κατέχεται από συγκεκριμένο ιδιώτη ή αυτός δεν είναι γνωστός, η αγωγή μπορεί να στρέφεται εναντίον της Τουρκίας. Θυμίζω την υπόθεση Αποστολίδης εναντίον Orams, όπου υπήρχε ιδιώτης σφετεριστής εναντίον του οποίου ηγέρθη αγωγή. Έχω επίσης υπ’ όψιν μου τρεις υποθέσεις ιδιοκτητών περιουσίας στην Επαρχία Κερύνειας, οι οποίοι ήγειραν αγωγή κατ’ ευθείαν εναντίον της Τουρκίας ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Κερύνειας και πέτυχαν την έκδοση απόφασης για αποζημιώσεις εναντίον της Τουρκίας, ενώ παράλληλα αναγνωρίζονται ως οι νόμιμοι ιδιοκτήτες ακινήτων στην επαρχία Κερύνειας. Τα πλεονεκτήματα αυτών των αγωγών είναι δύο. Πρώτον, κανένας δεν μπορεί να σου πει ότι εγκατέλειψες την περιουσία σου εφόσον την διεκδικείς ενώπιον δικαστηρίων αναγνωρισμένου κράτους. Δεύτερον, το σκέλος της απόφασης για αποζημιώσεις είναι πολύ πιο εύκολο να εκτελεστεί ιδιαίτερα σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η Τουρκία δυνατόν να έχει περιουσιακά στοιχεία, έναντι της πολύπλοκης και αναποτελεσματικής διαδικασίας εκτέλεσης των Αποφάσεων του δικαστηρίου του ΕΔΑΔ, όπου δεν υπάρχει διαδικασία άμεσης εκτέλεσης αλλά η εκτέλεση αφήνεται στην καλή διάθεση της εξ Υπουργών Επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης. Δράττομαι εδώ της ευκαιρίας να πω ότι η πολύ σημαντική απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην υπόθεση Αποστολίδης δεν αξιοποιήθηκε ως έπρεπε και μείναμε προσκολλημένοι στη νομολογία του ΕΔΑΔ. Θυμίζω δε ότι οι ενάγοντες στην υπόθεση δικαιώθηκαν με απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Κερύνειας και η απόφαση εκτελέστηκε επί περιουσίας των Orams στο Ηνωμένο Βασίλειο
Επειδή με ρωτάτε και για τη Συμφωνία της 3ης Βιέννης, στην οποία σε προηγούμενες συνεντεύξεις μου έχω κάνει αναφορά, ναι, λέγω ότι είναι γνωστός ο τρόπος με τον οποίο η Τουρκία παρασπονδεί. Με τη Συμφωνία της 3ης Βιέννης περί το 1975 θα παρέμεναν στην Καρπασία σε συνθήκες ασφάλειας 15.000 περίπου Ελληνοκύπριοι. Πόσοι Ελληνοκύπριοι παραμένουν εκεί σήμερα; Μερικές εκατοντάδες; Και επανέρχομαι στα της Αμμοχώστου. Εάν παρ’ όλες τις περιπέτειες στην προσπάθεια επανεγκατάστασης κάποιοι Αμμοχωστιανοί επανεγκατασταθούν, θα παραμείνουν; Ή θα έχουν την τύχη των κατοίκων της Καρπασίας; Αλλά επί πλέον είναι διατεθειμένοι να αστυνομεύονται από Τούρκους, να υπόκεινται στις αποφάσεις των κρατικών υπηρεσιών των κατεχομένων, διοικητικών, πολεοδομικών, δικαστικών και άλλων αρχών; Ποιος θα τους χρηματοδοτήσει για την αποκατάσταση των περιουσιών τους; Οι τουρκικές τράπεζες;
Κάποιοι από τους συμπολίτες μας έχουν κυριολεκτικά τρομοκρατηθεί μπροστά στο επιχείρημα ότι, αν δεν προσφύγουν μέσα σε τακτή προθεσμία, θα χάσουν τα δικαιώματά τους. Η απάντηση σ’ αυτό το επιχείρημα εν πρώτοις, είναι ότι δεν παραγράφονται τα εμπράγματα δικαιώματα κάποιου ο οποίος στερήθηκε την περιουσία του διά της βίας των όπλων. Τα εμπράγματα δικαιώματά του προστατεύονται από τα νόμιμα δικαστήρια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ακόμη όμως και με βάση τη νομολογία του ΕΔΑΔ, δεν χάνει κάποιος τα δικαιώματα στην περιουσία του, εφ’ όσον η παραβίασή τους είναι συνεχιζόμενη. Αυτό αναφέρεται στην απόφαση του Δικαστηρίου του ΕΔΑΔ στην υπόθεση Elkham Chiragov και άλλοι εναντίον Αρμενίας, Απόφαση του Δικαστηρίου που εκδόθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2011 στην αίτηση 13216/05. Η συνεχιζόμενη κατοχή, αποτέλεσμα εισβολής και βίαιου εκτοπισμού, δεν μπορεί να παραγράφει τα εμπράγματα δικαιώματά μας.
Κλείνοντας αυτήν την συνέντευξη, θέλω να τελειώσω με μια κάποια αισιόδοξη νότα, λέγοντας ότι υπάρχουν τρόποι προστασίας των περιουσιών μας στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, αλλά εν πάση περιπτώσει, αυτό που κυρίως προέχει είναι να μην πέσουμε στην παγίδα και στα κελεύσματα της Τουρκίας και από μόνοι μας να καταστρέψουμε τα οποιαδήποτε περιθώρια υπάρχουν για προστασία των περιουσιών μας.
Φιλελεύθερος
