Η ιστορία της συνοικίας της Αθήνας - Η βιομηχανική έκρηξη, η ανάπτυξη της διασκέδασης και το real estate από...
Γκάζι. Η συνοικία της Αθήνας με την ιδιαίτερη ιστορία και τα πολλά σκαμπανεβάσματα. Το 1857, με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα κι έπειτα από ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Αθηναίων ιδρύεται το Αθηναϊκό εργοστάσιο της Γαλλικής Εταιρείας Αεριόφωτος. Σε αυτή τη φάση της ιστορίας του σύγχρονου κράτους, ηλικίας μόλις τριών δεκαετιών, η βιομηχανική επανάσταση αρχίζει να αχνοφαίνεται στον ορίζοντα. Όσον αφορά στην τοποθεσία, βρισκόμαστε στα νοτιοδυτικά της διασταύρωσης Ιεράς Οδού και Πειραιώς. Με το διάταγμα παραχωρείται στον Φραγκίσκο Φεράλδη το δικαίωμα σύστασης και εκμετάλλευσης του εργοστασίου αεριόφωτος (κοινώς γκαζιού) για το φωτισμό της πόλης. Η ανεύρεση του χώρου για την ανέγερση του βιομηχανικού αυτού συγκροτήματος, γίνεται με γνώμονα τη νευραλγικότητα του κεντρικού σημείου που βρίσκεται. Κάπως έτσι ξεκίνησαν όλα…
Στην ουσία το Γκάζι είναι τρίτη κορυφή του «πολεοδομικού τριγώνου» της Αθήνας, στον άξονα προς Πειραιά. Πολλά χρόνια αργότερα όταν και πια ολόκληρη η λεωφόρος θα φιλοξενεί στο μέτωπό της μεγάλο μέρος της βιομηχανικής ανάπτυξης Αθήνας και Πειραιά το συγκρότημα του εργοστασίου γκαζιού θα έχει σηματοδοτήσει το Α και το Ω αυτής της ανάπτυξης.
Οι τέσσερις φάσεις του εργοστασίου
Α’ (1862-1887): Δημιουργούνται τα πρώτα κτίρια και τοποθετούνται μηχανήματα όπως κλίβανοι απόσταξης (φούρνοι), αεριοφυλάκια για την αποθήκευση, καμινάδα, αίθουσα καθαρισμού, υδατοδεξαμενές, αποθήκες και κατοικία διευθυντή.
Β’ (1887-1920): Διευρύνονται οι ανάγκες χρήσης του φωταερίου. Εκτός από τον δημοτικό φωτισμό των δρόμων, στους χρήστες του γκαζιού προστίθενται σπίτια και βιομηχανίες. Το εργοστάσιο αποκτά νέα ιδιοκτησία (Σερπιέρη, der Vol), και επεκτείνεται ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 1896. Ανεγείρεται νέα καμινάδα, σειρά φούρνων, δύο αεροφυλάκια, καθώς και κτίρια για την εξυπηρέτηση των εργαζομένων (αποδυτήρια, λουτρά, κουρείο κλπ.) Ο χώρος αποκτά τη μορφή που βλέπουμε σήμερα.
Γ’ (1920-1952): Εισάγεται η γερμανική τεχνολογία για τη βελτίωση της ποιότητας του αερίου, προστίθεται νέα μονάδα παραγωγής και τρίτη καμινάδα, ενώ εγκαθίσταται πρωτοποριακή τεχνολογία παραγωγής υδαταερίου. Μόλις λήγει το συμβόλαιο με την Γαλλική εταιρεία, το 1938, το εργοστάσιο περιέρχεται στον Δήμο ως Δημοτική Επιχείρηση Φωταερίου Αθηνών (ΔΕΦΑ).
Έκτοτε, στο επίκεντρο της ανάπλασης και αναγέννησης του χώρου μπαίνουν η κοινωνική και οικονομική σημασία του εργοστασίου του Φωταερίου επί σειρά δεκαετιών για την πρωτεύουσα αλλά και η σημαντική αρχιτεκτονική του.
Παράλληλα συμβαίνουν και άλλες διεργασίες που βαθμηδόν το «απογειώνουν», όπως η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων που έδωσε εικόνα συνέχειας ανάμεσα στο Γκάζι με το Θησείο αλλά και το Μοναστηράκι μέσω της πεζοδρομημένης νότιας Ερμού. Αν περπατήσετε σε αυτούς τους δρόμους, θα βρείτε και το εγκαταλελειμμένο σπίτι με την «πήλινη γυναίκα» στην καρδιά της Αθήνας.
Σωφρονίου, Βουτάδων, Τριπτολέμου, είναι μερικοί μόνο δρόμοι και στενά της περιοχής που μέχρι τότε κανείς Αθηναίος δεν γνώριζε αλλά πια, γεμίζουν από άκρη σε άκρη με bar και φαγάδικα. Να σημειωθεί εδώ ότι πριν «ξετρελαθεί» όλο το λεκανοπέδιο με το Γκάζι η gay κοινότητα είχε χτίσει πολύ καιρό νωρίτερα εδώ τη φωλιά για τη διασκέδασή της. Είμαστε πια στα χρόνια που οι Έλληνες, ζουν μια «δεύτε λάβετε τελευταίον ασπασμόν» έκφανση της άνετης ζωής που είχαν συνηθίσει επί δεκαετίες.
Σε αυτό το timing, οι Αθηναίοι έχουν πείσει τον εαυτό τους πως το Γκάζι είναι η νεοελληνική έκδοση του Soho. Η περιοχή έχει γίνει πια η πιο χαρακτηριστική περίπτωση αυτού που ονομάζεται gentrification, ο… εξευγενισμός δηλαδή μιας κατά τ’ άλλα παρακμιακής ή γκετοποιημένης περιοχής και η αναγέννησή της της σε πρότυπο οικιστικής αναβάθμισης μέσω της εισροής ιδιωτικών κεφαλαίων.
Με το που ξεκινάει να χτυπάει την Ελλάδα η οικονομική κρίση από το 2008 και έπειτα, κάθε χρονιά και από λίγο, το Γκάζι χάνει ολοένα και περισσότερο έδαφος. Η άναρχη και πρόχειρη δημιουργία της διασκέδασης εδώ το κάνουν στο τέλος να στέκει ημιτελές και αμήχανο μπροστά στη νέα -δύσκολη- εποχή. Από το 2012 και έπειτα αρχίζει να φυτοζωεί και μάλιστα για πολλά χρόνια γίνεται η σκιά του παλιού, λαμπερού εαυτό του.
Σίγουρα όμως η φούσκα έχει σπάσει οριστικά. Σήμερα, η πλειονότητα της διασκέδασης χτυπά στα μεγάλα ξενυχτάδικα- ελληνάδικα και club- στα πλάγια της Τεχνόπολις στην Ιερά Οδό.
exploringgreece.tv