(Του Μάρκου Μπόλαρη)
Ήταν στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου στην Θεσσαλονίκη, Μάης μήνας, ευώδιαζαν τ' αγιοκλήματα στην Άνω Πόλη, κι ήταν τιμώμενη χώρα της...
Έκθεσης η Ρωσσία, στα πλαίσια μιάς σειράς πολιτιστικών εκδηλώσεων που εναλλάξ λάμβαναν χώρα σε Ελλάδα και Ρωσσία, τα εγκαίνια που τελούσαμε στις εγκαταστάσεις της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης συνέπιπταν με την μεγάλη επέτειο των Ρώσσων γιά την λήξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την συντριβή του ναζισμού και έτσι στην εκδήλωση είχε καταφθάσει και παραβρισκόταν πολυμελής κυβερνητική αντιπροσωπεία από την Μόσχα αποτελούμενη από έξ Υφυπουργούς και διπλωματικούς, αντιπροσωπεία που είχε επικεφαλής έναν Πρέσβυ, ως εκπρόσωπο του Προέδρου της Ρωσσικής Ομοσπονδίας Βλαντιμίρ Πούτιν!
Εξαιρετική η τελετή, πρόλογοι των οργανωτών, χαιρετισμοί των Υπουργών, των φορέων τηςΘεσσαλονίκης, ομιλίες, στα οργανωτικά ο Χαράλαμπος Μπαρμπουνάκης, έκπαλαι εκδότης βιβλίων ποιότητας αμή και Πρόεδρος των εκδοτών της Μακεδονίας, είναι ασυναγώνιστος, αφού η σώρρευση εμπειρίας στο αντικείμενο είναι πολύχρονη και πολυτιμότατη, περιήγηση εν συνεχεία, συναντήσεις και συζητήσεις με τους εκδότες, τους βιβλιοπώλες, τους συγγραφείς, προμήθεια κάποιων νέων τίτλων, μιά βραδιά γεμάτη, ενδιαφέρουσα, βραδιά βιβλίου, βραδιά πολιτισμού, βραδιά διαλόγου, βραδιά συναντήσεων, ώσπου γύρω στις εννιά βρεθήκαμε με την Ρωσσική Αντιπροσωπεία σε γνωστό εστιατόριο της Θεσσαλονίκης, γιά την παράθεση του δείπνου στους τιμωμένους φιλοξενουμένους μας από την Μόσχα!
Είναι ωραίος λαός οι Ρώσσοι!
Πρέπει όμως να τους μελετήσεις, να διαβάσεις και να ξαναδιαβάσεις τον Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, που τέμνει την ρώσσικη ψυχή ψυχαναλυτικά πρίν κάν να υπάρχει ψυχανάλυση, να μπείς στην περιπέτεια της ποίησης και των διηγημάτων του Αλέξανδρου Πούσκιν, στα αχανή σαν την ρώσσικη στέπα μυθιστορήματα του γίγαντα Λέοντα Τολστόι, στις σατιρικές κωμωδίες και τα διηγήματα τον Νικολάι Γκόγκολ, να ψάξεις λίγο την ιστορική τους διαδρομή, και τους αγώνες επιβίωσης, την μαθητεία στην θεολογία που η Κωνσταντινούπολη υποδείκνυε, την ζωγραφική του Αντρέι Ρουμπλιώφ και την μουσική τους, την δημώδη, την εκκλησιαστική, την κλασσική, να συναντήσεις τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό και τον ασκητή Σεραφείμ του Σάρωφ, να εξαγορευτείς σε στάρετς και να λειτουργηθείς σε Λαύρες, τις αποκρούσεις των Μογγόλων και των Οθωμανών να λογιάσεις, τον Μεγάλο Πέτρο και την Μεγάλη Αικατερίνη να αφουγκραστείς, του ανοίγματος στην Δύση, τους Ρωμανόφ και την Οκτωβριανή Επανάσταση να αναλογιστείς, την τριάδα των Λένιν, Στάλιν, Τρότσκι να αναμετρήσεις, τα σοβιέτ της παραγωγικής διαδικασίας και τα γκουλάγκ των καταραμένων Σολεντζενίτσιν να καταγράψεις , τον μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο να στοχαστείς , τα εκατομμύρια των νεκρών και την ηρωική άμυνα του Στάλινγκράντ, μακρύς ο κατάλογος, συντέμνω, τα εφηβικά μου αναγνώσματα των μεγάλων Ρώσσων με ακολουθούν κι ωραίζουν την ζωή μου, έτσι ώστε να έχω πεισθεί έκτοτε από την απαράμιλλη διαπίστωση του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι ότι "η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο", είναι ωραίος λαός οι Ρώσσοι, να τους νιώθεις χρειάζεται, να σκύψεις γιά να αντιληφθείς την ιδιοσυγκρασία τους χρειάζεται, τα αχανή μεγέθη της πατρίδας τους, την αχανή έκταση της ψυχής τους , το ύψος και το βάθος των παθών και των αρετών τους, ώστε να μπορέσεις να τους χαρείς, να επικοινωνήσεις μαζί τους, να συνεννοηθείς!
Χάρηκαν την Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, χάρηκαν τα εγκαίνια, τιμήθηκε η Ρωσσία, συνδυάσαμε την Εθνική του γιορτή με την εκδήλωση όπου η Πατρίδα τους ήταν τιμώμενη Χώρα, τώρα χαιρόντουσαν με την καρδιά τους το δείπνο ! Κι η χαρά τους αυτή ήταν ολοφάνερα αποτυπωμένη στις προπόσεις τους!
Γνωστή η συνήθεια των Ρώσσων με την προπόσεις και τις αντιφωνήσεις τους ! Άρχισε ο επικεφαλής τους , ο Πρέσβυς εκπρόσωπος του Πούτιν , και συνέχισαν οι Υφυπουργοί ! Εννοείται ότι μετά από κάθε ρωσσική πρόποση επιβαλλόταν να υπάρχει ελληνική ανιφώνηση και επιπλέον ότι έπρεπε να απαντούμε τηρώντας το πρωτόκολλο !
Ο επικεφαλής της Ελληνικής πλευράς , της φιλοξενούσας , έσπασε το πρωτόκολλο αφού δεν αντιφώνησε πρώτος, αλλά έδινε τον λόγο στα μέλη της Ελληνικής Αντιπροσωπείας, εκπροσώπους φορέων της Θεσσαλονίκης, έμπειρους Διπλωμάτες και υψηλόβαθμους Υπηρεσιακούς έτσι ώστε να πάρει τον λόγο γιά την πρόποση αντιφωνών έσχατος!
Προσπαθώ να αποτυπώσω τα της σύντομης παρέμβασης που προκάλεσαν δημιουργική και ποιοτική συζήτηση μεταξύ Ρώσσων και Ελλήνων στην συνέχεια της βραδιάς κι ήταν κάπως έτσι :
"Χαίρομαι που καλωσορίζω στη Θεσσαλονίκη, τους εκπροσώπους της τιμωμένης Χώρας Ρωσσίας στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου και
Χαίρομαι ιδιαίτερα που σε τούτο το φιλόξενο τραπέζι του δείπνου της φιλίας συμπαρακάθηνται οι εκπρόσωποι δύο χωρών Παγκοσμίων Υπερδυνάμεων !"
Η μεταφράστρια σταμάτησε!
Στράφηκε και κοίταξε τον Έλληνα Υφυπουργό των Εξωτερικών .
"Έτσι να το πώ; ρώτησε αιφνιδιασμένη,
Των Δύο Παγκοσμίων Υπερδυνάμεων;!"
Φυσικά, της απάντησε, έτσι ακριβώς όπως το ακούσατε!
Ήταν η σειρά των ακροατών να αντιδράσουν!
Έστρεψαν όλοι οι της Ρώσσικής Αντιπροσωπείας τα μάτια τους στον αντιφωνούντα Υφυπουργό, όλοι με φανερή έκπληξη, άλλοι μ' ένα σχηματιζόμενο μειδίαμα συγκατάβασης γιά την μεγαλαυχία του φιλοξενούντος, άλλοι μ' ένα φανερότερο μειδίαμα ειρωνείας γιά την αναίδεια του Έλληνα που μικρομεγάλιζε, ενέτειναν ώτα προσοχής γιά να ακροαστούν την συνέχεια!
Κι εκείνος διευκρίνιζε :
"Χαιρετίζουμε και καλωσορίζουμε, εν πρώτοις, στην Θεσσαλονίκη, την Αντιπροσωπεία της παγκόσμιας πυρηνικής Υπερδύναμης, αυτής που εκτείνεται ανάμεσα σε τρείς ωκεανούς κι απλώνεται σε δύο ηπείρους, υποδεχόμαστε την Αντιπροσωπεία της φίλης και ομόδοξης Ρωσσικής Ομοσπονδίας !"
Χαμόγελα στην ρωσσική πλευρά!
Αναμονή σ' αμφότερες ...
Προσθέτοντας ότι
"Τούτο δε το αδελφικό καλωσόρισμα επιφυλάσσεται στην Ρωσσική Αντιπροσωπεία από τους εκπροσώπους της Πνευματικής παγκόσμιας Υπερδύναμης, της Ελλάδας, της πατρίδας του Ομήρου και του Ησίοδου, του Ηρόδοτου και του Θουκυδίδη, του Θαλή και του Δημόκριτου, του Σωκράτη, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, του Αισχύλου και του Σοφοκλή, του Ευριπίδη και του Αριστοφάνη, του Ικτίνου και του Καλλικράτη, του Περικλή και του Πολυκράτη, του Δημοσθένη και του Λυσία, του Ευκλείδη και του Πραξιτέλη, του Απελλή, του Ζεύξι και του Πολύγνωτου, του Φίλιππου , του Μεγαλέξανδρου και των Πτολεμαίων της Αλεξάνδρειας, του Άτταλου και των Σελευκιδών της Αντιόχειας, του Απόστολου Παύλου και του Διονυσίου Αεροπαγίτη, του Πλούταρχου και του Δημόκριτου, του Χρυσοστόμου απ' την Αντιόχεια και του Αθανασίου της Αλεξάνδρειας, του Κωνσταντίνου της Πόλεως, του Ρωμανού Μελωδού και του Ιωάννη Δαμασκηνού, του Ιουστινιανού και του Ηρακλείου, του Ανθέμιου και του Ισίδωρου , του Φωτίου και του Παλαμά, του Κυρίλλου και του Μεθοδίου, του Συμεών του Νέου Θεολόγου και του Φιλόθεου Κόκκινου, του Βασιλείου του Β' και του Νικηφόρουυ Φωκά, του Μάρκου Ευγενικού και του Γενναδίου Σχολαρίου, του Μανουήλ Πανσέληνου και του Θεοφάνη του Κρητός, του Βιντζέντζου Κορνάρου και του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου -του Ελ Γκρέκο, του Κύριλλου Λούκαρι και του ΠατροΚοσμά του Αιτωλού, του Μάξιμου του Γραικού στη Μόσχα και των Φαναριωτών της Μολδοβλαχίας, και των Νεοελλήνων , του Σολωμού αμή και του Μακρυγιάννη, του Παπαδιαμάντη και του αλεξσνδρινού Καβάφη, του Καζαντζάκη και του Παλαμά, του Θεόφιλου και του Βολονάκη, του Φασιανού και του Μώραλη, του Ρίτσου και του Κόντογλου, του Σεφέρη και του Ελύτη , της Μελίνας Μερκούρη και της Ειρήνης Παππά, δηλαδή, της ατίμητης σειράς της Ελληνίδας Γλώσσας, αυτού του πολύτιμου ανθρώπινου εργαλείου έκφρασης και σκέψης, λόγου και τέχνης, έπους και ποίησης, τραγωδίας τε και κωμωδίας, φιλοσοφίας και θεολογίας, ήγουν γλώσσας που διδάσκεται παγκοσμίως και θα διδασκεται εις τον αιώνα , συνοδευόμενη από τις Τέχνες και τις Επιστήμες, την γλυπτική και την ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και το θέατρο, την γεωγραφία και τα μαθηματικά, την αστρονομία και την γεωμετρία, την ιατρική και την ναυσιπλοία, που διδάσκονται και μελετούνται σ' όλα τα αξιόπιστα Πανεπιστήμια της Υφηλίου , ως θεμέλιο των Ανθρωπιστικών Σπουδών αναδεικνύοντας το
"Ως χαρίεν έστ' άνθρωπος αν άνθρωπος ή "!"
Η αρχική έκπληξη,
η αρχική επιφύλαξη, η κατ' αρχάς συγκατάβαση, η διαφανείσα συγκρατημένη ειρωνεία της ρωσσικής πλευράς ξεπερνιόταν σταδιακά, εγκαταλειπόταν και μετατρεπόταν η διάθεση, κι έτσι όταν ο προσφωνών Έλληνας Υφυπουργός ύψωσε το ποτήρι του γιά την έσχατη πρόποση οι της Ρωσσικής Αντιπροσωπείας ξέσπασαν σε πυκνά θερμά χειροκροτήματα, σε έντονα επιφωνήματα κι ύψωσαν επιδοκιμαστικά τα ποτήρια συγκατανεύοντας θετικά !
Η βραδιά επαναξεκίνησε και συνεχίστηκε σ' άλλη βάση!
Τι βραδιά κι αυτή των εγκαινίων της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη, μιά νυχτιά που μας έδωσε μιάν άλλη δυναμική, μας έδωσε την δυνατότητα να τεθούν στο τραπέζι οι άλλες αλήθειες, οι άλλες πραγματικότητες, οι απτές, αυτές οι αλήθειες που φαίνεται να λησμονούμε εμείς, οι επιλήσμονες των μεγάλων που μας έχουν καταληφθεί ως ατίμητη παρακαταθήκη του Ελληνισμού, ως πολύτιμα τζιβαερικά της διαχρονίας της Ρωμιοσύνης, ωσάν το τρελοβάπορο του Ελύτη, που "χρόνους μας ταξιδεύει, δε βουλιάξαμε ..."
Α ! Η πρόκληση παρούσα!
Πρόκληση μιάς Παγκόσμιας Υπερδύναμης, Αλλιώς!
Κι ο δυνάμενος χωρείν, χωρείτω,
ιδιαίτερα τούτες τις πονηρές μέρες !
Χρόνια πολλά, αδέρφια,
τούτη την μεγάλη μέρα Μνήμης και Τιμής
της Εποποιίας των Ελλήνων
το '40 - 41 στην Πίνδο κόντρα στον επιδραμόντα φασισμό !
